4 Tetor: Shen Françesku

[NoName]

Sot është festa e Shën Françeskut,
historia e françeskanëve në Shqipëri






Sot Kisha katolike kremtoi festën e Shën Françeskut, themelues i Urdhërit Françeskan, që lidhet ngusht edhe me historinë e Shqipërisë. Në këtë këndvështrim po e kujtojmë sot Shenjtin e madh të Asizit, duke sintetizuar fillimet e misionit të bijëve të Tij në tokë shqiptare.

Pyetje: - Si fillon historia e françeskanëve në Shqipëri?
Përgjigje: - Dihet se historia e françeskanëve në Shqipërí zë fill me një gojëdhënë. Sipas saj, vetë Shën Françesku në vitin 1219 u ndal në Lezhë. Këtu, në anën e djathtë të Drinit, ku sot janë kodrat e Marlekës dhe Kisha e quajtur e dom Lleshit, e rrenuar nga komunizmi dhe e rindërtuar, mori një shkop pishe. E mbajti me vete deri në Venedik. Si mbërrijti në qytetin italian, atje ku sot është Kuvendi i Shën Françeskut "al Deserto", e nguli në dhe. Shkopi, mrekullisht, lëshoi rrënjë dhe në pak kohë u rrit e u bë pishë vigane. Për shekuj me radhë përshpirtëria e vendasve e ruajti ketë dru si kujtim e dëshmi të Shenjtit të Madh të Asizit dhe e pagëzoi me emrin "Pisha e Shën Françeskut".
Gojëdhëna, e ruajtur me kujdes, e njëjtë si ndër në shqiptarët, ashtu edhe ndër banorët e Venedikut, është mjaft e vjetër dhe e përsëritur nga të gjithë historianët e nga ata që merren me zanafillën e françeskanëve në Shqipëri. Në një letër, të cilën e dërgon misionari piçenas, Atë Bonaventura ab Acquaviva, nga fillimi i 1800-shit, thuhet se ky françeskan e gjeti gojëdhënën në një dorëshkrim të ruajtur në kuvendin e Lezhës dhe u mbështet në të për të vërtetuar - sipas shënimit të tij - se veprimtaria apostolike e të bijve të Shën Françeskut në viset e fiset shqiptare, zë fill që në vitet e para të Urdhërit Françeskan.
Natyrisht gojëdhëna mbetet gojëdhënë dhe vlera e saj historike është e kufizuar, aq më tepër mbasi kurrnjë nga biografët e Shën Fançeskut nuk e përmend pushimin e Shenjtit në tokën shqiptare gjatë udhëtimit për a nga Orienti.
Por duhet të kujtojmë edhe se asnjëri nuk e kundërshton faktin se Shën Françesku mund të jetë ndalur për një pushim të shkurtër në brigjet e Shqipërisë e, veçanërisht në ato të Lezhës, mbasi ky qytet aso heret ishte nën administratën dhe sundimin e Venedikut e Shenjti udhëtonte me mjete detare të kësajë Republike.

Pyetje: - Kur hesht gojëdhëna e nis të flasë historia e françeskanizmit në Shqipëri?
Përgjigje: - Të gjithë historianët e françeskanizmit në Shqipëri përmendin si datë të nguljes të bijve të Shën Françeskut në këto vise vitin 1240. Ky pohim mbështetet në një rrasë të vendosur mbi derën e Kishës françeskane të Lezhës, në të cilën lexohet: "Hoc templum Fratrum Minorum ædificatum ast anno MCCXL = Ky tempull i Vëllazënve të Vogjël u ndërtue në vjetin 1240". Rrasa në fjalë është e shkruar latinisht, por sipas dëshmisë së Pater Lorencit nga Santa Croce, i pari që e përmendë ketë rrasë, origjinalja qe në gjuhën greqishte. Pater Lorenci kje Provinçial i Françeskanëve të Shqipnisë në vitin 1720 dhe në ketë kohë, duke përshkruar një dokument të arkivit historik të kuvendit të Lezhës, shenon tekstualisht: "Provinçja e Françeskajëve të Shqipnisë asht nji nder ma të vjetrat e Urdhnit të Fretënve, si shifet nga themelimi i Kuvendit të Shën Mërisë në Lezhë, përtej Drinit, në ballin e Kishës së cilit gjindet endë sot ky mbishkrim latin, i përkthyem nga një tjetër grekisht".
Katër vjet para kësaj date, në vitin 1236, Gregori IX Papë, në një letër drejtuar Eprorit të Dominikanëve të Romës, duke iu lutur që t’i dërgonte disa rregulltarë prej urdhërit të tij si inkuizitorë në kryedioqezin e Tivarit, dëshmon se në viset e këtij dioqezi së voni kanë shkuar edhe disa rregulltarë të tjerë. Papa nuk i cilëson me emër se kush ishin këta rregulltarë, por mbas së gjitha gjasësh, duhet të kenë qenë Françeskanët, mbasi përhapja e këtyne dy Urdhërave të rinj në Ballkan e gjetiu, është gati gjithmonë e gjithkund e njëkohshme.
Data, e cila s' lë kurrfarë dyshimi historik mbi ardhjen e Françeskanëve në Shqipërí është viti 1248. Në këtë vit Inoçenci IV dërgon si Argjipeshkëv të Tivarit françeskanin Gjonin De Plano Carpini me detyrë që të kishte në kujdes dioqezet e Shqipërisë së Veriut e të Serbisë si dhe drejtimin e sivëllezërve të vet, që gjindeshin në ato vise - kështu shkruan historiani Fabianich.

Pyetje: - Ku jetuan në fillim bijtë e Shenjtit?
Përgjigje: - Duke mos e marrë parasysh epigrafin e Kishës së Lezhës, që shenon si banim të parë të Françeskanëve kuvendin e kishën e këtij qyteti në vitin 1240, mbasi ky dokument nuk është krejt i sigurtë historikisht, dhe duke pasë vertetuar se françeskanët para a rreth kësaj date, së paku që prej vitit 1249 e mbrapa u shpërndanë në krahinat arbënore, duhet të themi se në fillim të Bijtë e Shën Françeskut jetuan ndër shtëpitë private të besimtarëve, duke kaluar nga një vend në tjetrin, si kudo në Evropë. Të parat banesa të mirëfillta të Françeskanëve në viset shqiptare i gjejmë në një dokument të vitit 1283. Këtu përmenden me sigurí kuvendet e Fretërve në Tivár, në Ulqin e në Durrës, kuvende këto që i përkisnin Kustodisë së Raguzës. Në vitin 1288 ndeshemi në një kuvend tjetër në Shkodër dhe në një kuvend të dytë, në Tivar, të dy të ndërtuar nga bujaria e përshpirtëria e mbretëreshës së Serbisë, Helenës dhe motrës së saj, Maria de Chau.
Si shihet nga ç' thamë më sipër, vendet ku ngulën Françeskanët më së pari në Shqipërí qenë, pa dyshim, Tivari, Ulqini, Durrësi e Shkodra, në se mendojmë që rrasa në kishën e Lezhës është e mëvonshme se data 1240.

Pyetje: - Ç’kombësi patën françeskanët e parë që ngulën në trojet shqiptare?
Përgjigje: - Nuk është për t'u çuditur në se Françeskanët e parë në Shqipëri, si në krahinat tjera të Europës, qenë me kombësí italiane. Urdhëri Françeskan u themelua nga Shenjti i Madh i Asizit e prandaj edhe të bijtë e tij të parë qenë nga Italia. Ajo që të bën përshtypje edhe sot në shpërndárjen e Françeskanëve në botë, është ideja gjeniale e Shën Françeskut për misione e për misionarë vendas. Pa tjetër që në vitet e para të Françeskanizmit në Shqipërí, Fretërit e parë gjetën ndër vendas dëshirtarë e ndjekës të jetës së varfër të Themeluesit. Emrat e këtyre Françeskanëve vendas nuk i dimë. Dimë vetëm se në qindvjetorin e parë të Françeskanizmit në Shqipërí (1219-1939) Fretërit i dhanë dioqezeve shqiptare 11 ipeshkvij e argjipeshkvij. Është për t'u nënvizuar edhe fakti se në vitin 1402, pra 62 vjet mbas themelimit të të parit kuvend në Lezhë, Françeskanët e Shqipnisë ndahen nga nënshtrimi i Kustodisë së Raguzës dhe marrin emër e vetsundim kombëtár, duke u quajtur Kustodia e Durrësit. Nën këtë Kustodí ishin Durrësi vetë me krahinë për rreth, Shkodra, Ulqini e Tivari. Pak mbrapa, duke qenë shtuar kuvendet e fretërve në brendí të Shqipërisë, Kustodia e Durrësit u shndërrua në provinçë që mori emrin Provinçja e Maqedonisë, mbasi kështu njihej aso here krahina e Matit ose mesi i Shqipërisë së sotme. Shekulli në të cilin gjindemi tashti, dmth shekulli XIV, përbën kohën e artë të Françeskanizmit ndër shqiptarë. Vërtetohet që më se 37 qendra ishin vendbanime të Françeskanëve e se fretërit në këtë shekull ishin aq shumë me numër, sa të mbushnin me françeskanë shqiptarë deri kuvendet e nevojat e Raguzës e të Dalmacisë. Mjafton të kujtojmë se në kohën e murtajës, rreth vitit 1396, Guardiani i Kuvendit të Raguzës e vetë Kustodi i kësajë kustodie qenë nga Shkodra, ashtu si shkodranë qe dhe Guardiani i Zarës. Kah mbarimi i shekullit XIII përmendet Fra Deda nga Shqipëria (Domenicus Albanensis) i cili, duke pasur në farefis shumë princa të krahinave të Shqipërisë së mesme dhe duke pasë fituar famë për zotësí e dije, ishte i ngarkuar nga Selia e Shenjte e Romës, dhe në këtë drejtim veproi me sukses, për të kthyer nga Ortodoksia shumë princër e për t'i mbajtur besnikë të Romës tjerët, që shikonin me simpatí nga Kostantinopoja. Në vitin 1395 përmendet Fra Nikolla nga Samërishi (Nicolaus de Samarixi) i Shkodrës, profesor fort i ndritur i teologjisë e si i tillë, i dërguar nga Gjergji I Balsha bashkë me dy vëllezër të tjerë fretër, për t'ia dorëzuar Venedikut dy qytetet e Shkodrës e të Drishtit asaj Republike, me shpresë se kështu do të shpëtoheshin nga kërcënimet turke. Kur kështjella e Shkodrës, Rozafa, në vitin 1405 u rrethua nga urditë turke, një françeskan shqiptár, Pater Françesku nga Shkodra, mbrojti qytetëzën dhe kështjellen nga forcat otomane dhe me trimërinë e tij e me armë në dorë, e çliroi nga rrethimi. Venediku, në shenjë mirënjohjeje, e propozoi si ipeshkëv të Drishtit, gjë që Selia Shenjte e Papa e pranuan. Se ç' rol luajtën Françeskanët shqiptarë në kohën e Skanderbeut e më pas, dihet prej të gjithëve.

(Ky material nga Atë Danjel Gjeçaj OFM)

[simonpjetri]

Atë Gjergj Fishta: Shën Francesku i Asizit

Shën Francesku i Asizit
1.Prej s' pangishmes űjes s' arit,
Qi trazon nierin në zęmer,
Prej dishirit t' mbrapshtë t' krenarit
Qi me i vű vllazent nen thęmer,
N' ato t' mesmet t' egrat mota,
Kúr nen dhunë e Drejta prâte,
Para Hy'it randue isht' bota,
Edhe mnęrshem n' terr ofshâte,


2. Ishte bâ, po, ligjë krenija,
N' khetra t' fortit kjate i drejti,
N' vend sundote paudhnija,
Zot mbi gjâ isht' bâ dorshpejti.
M'armë m' shoshojn gjindja mberthye,
Lott e shkeluna të t' mjerit,
Keq kunora edhe perlye
Lypshin gjyqin kundra njerit.


3. Kur qe, ndiehet prej Parrizit
Nji 'i ngushllueshem zâ qielluer,
Serafinit t' lum t' Asizit
Qi me i thânun kështű muer:
– Shpija e ęme âsht tu' u rręnue:
Çou, Françesk, shka rrin tue pritun?
Çou, Françesk, tash pa pritue,
Edhe shpin shko me m' goditun! –


4. N'atë fjalë t' ambel t'Pernedís
Shpejt Françesku po i rrin gati;
I a kthen shpinen gjâs e shpís,
Petkat tretë qi ja dha i ati,
E me 'i thes të vrashtë ai veshun,
Edhe m'kambë pa mbathun gjâ,
Me nji t' ashper litár njeshun
Fushës e malit thotë me zâ:


5. – Deh! Ndigjoni, o t' bijtë e ni'rit:
T' gjithë n' Tynëzonë ju vllazen jini;
Per jetë t' gzueshme t'naltë Empirit
Gjân e shekullit n' mní t' a kini,
Perse veç me pervűjtní,
Perse veç n' vobsi t' shęjtnueshme,
Perse veç me dashtuní
Gëzon nieri n' jetë t' amshueshme.


6. Kshtű i Asizit Serafini
N' dashtní shęjte ndezë, këndote;
N' atë zâ t' ambel Apenini
Anë e kand per máll jehote;
Edhe e ndiente zaje e djerre
Mal e fushë, pshatra e gjyteta,
Zâ'n e ndiente shpend e berre
Sheklli i ndjeu kto fjalë t' verteta.


7. E qe u shkrehen armët mizore,
Me anmiq u vendue besa,
U fashiten mnít gjaksore,
Edhe humbi n' atë zâ resa;
Dashtunija e ligja e Zotit
Xűne vend prap permbí dhé,
Krishtenimi, si 'i herë motit,
U pertri krejt n' jetë të ré.


8. Shpresë e ambel i u çil robit,
Qi n' travajë rrite tue kjá,
Pse bujari lott e kobit
Me dorë dhânse xű m' i a dá;
Edhe xűni m' i u pastrue
N' ftyrë kadifja vashvet t' reja;
Xű kunora me u nderue
Gjithmonë shęjte si e nep Feja.


9. Edhe atë herë, bujarë e mbreta
Lanë pellazet e madhnueshem,
I lanë trimat armët e veta
E n' kuvende të mjerueshem,
Prej dishirit t' sendve t' epra,
Në vobsí s' cillës i u kushtuene,
Me Silvestra e me Gjinepra:
Ata bashkë u vllazënuene.


10. N' mal t' Alvernes n' nji ag dite
Krejt Françesku marrë n' Tynëzonë
N' per vedrime të nji drite
Po skjurton si atje mâ vonë,
Per nen hije t' Flamrit t' ti
Veç mbi Fé e skam naltue,
Isht' tue dalë nji fis i rí
Luftët e Zotit me luftue.


11. Po skjurton Bonaventuren
Qi, me vapë t' nji Serafimit,
Mendes s' nierit i a shtron uren
Per me u kapë te kroj i Amshimit
Po skjurton, po, edhe Dun Skotin,
Cilli anmiqt e Asajë, qi n' Zęmer
Për nandë muej e barti Zotin,
Mende-kthielltë i vű nen thęmer.


12. Ezelinin, nieri t' dhunshem,
E sheh n' gjűj perpara Antonit,
E sheh mushkun trí dit űnshem
Tu' u perkulun t' Pergjithmonit;
Edhe sheh sá prej Eufratit
Prej së lémes m' t' rame t' di'llit
Sá i bekuem âsht petku i Fratit,
Rrezet ky kah lshon t' Ungjillit.


13. Edhe i njeh sá bijt e tí
Fén e Krishtit t' amëshueme
Me gjak t' vet e bâjn dishmi
Nder krahina të mjerueme;
Sheh prap kryqa edhe tjara
Se n' krahnuer e permbi krye
Bijve t' skamit per punë t' mbara
Janë per kishë tuj u shkelxye.


14. Zęmer-knaqun n' kto vedrime
Xęn me kndue Françesku atë hera:
– Zot i Madh e plot ngushllime,
Tý të kjoftë lavdi edhe ndera!
Levdue kjosh per rreze t' diellit,
Levdue kjosh per hânë t' argjântë,
Levdue kjosh per hyj të qiellit,
Levdue kjosh per t' kthielltë e t' vrântë! –


15. Mbi krah t' tij, ndejë zogu i verës,
E percjellë atë kndim t' hyjnueshem,
Edhe i ambli flladi e erës
E perkthen n' per gjeth t' blerueshëm.
Larg e larg n' per hapësire
Prej së kthielltë p'rherë Qytetit
Tue ardhë ndihet nji kumbë lire
Porsi e paqta vala e detit.


16. E nji Ęjll nder Serafima
Nji mâ n' shęj, si drita e larta,
Tuj u djergun si vetima,
Per krah t' tij rreh fletët e arta,
E me rreze të bindueshme
M' trup t' shenjueme, kah e priri,
Njato varrë i a la t' hyjnueshme,
Prej kah rodh per né gjith hiri.


17. O ju t' bijt e ktij t' Vobegut,
Ęmni i t' cillit tu' u permendun
Ndihet malit edhe bregut,
Kahdo rrezja t' shkojë tu' u endun,
Me ftyrë t' çiltë ju kqyrnje dhén,
Pse njerzimit, humbë n' mes t' territ,
Me dashtní tue mbajtun Fén,
Mproje u bât ju kundra ferrit.


18. Jú edhe i vorfni prind u ká
E i papasni n' ju gjęn ndihmen;
Lott atij, qi rrin tue kjá,
Ju i a fshini e zbutni dhimen.
Ju n' pellaza e n' ksollë t' bueqarit
Pagjen shęjte gjithkah çoni,
Per nen thęmer të krenarit
Me u ndrydhë t' ligshtin nuk e lshoni.


19. Gajret, pra, nder sá t' vështira,
Qi u pershkohet n' ketë tokë jeta,
E amshueshmja perse e Mira
E ka dá nder kshille t' veta,
Se me skam e pervűjtní,
Me dashtní, qi âsht prej Parrizit,
Ka me ngjatë p'rherë me lumní
Urdhni i Vobekut t' Asizit.

Atë Gjergj Fishta: Vallja e Parrizit, Shkoder 1941

[simonpjetri]

Kalendari Kishtar përkujton Shën Françeskun e Asizit.


Nga një rini e çkujdesur e plot dëfrime, si pati ndjerë mëshirë për të gërbulurit, u kthye në rrugën e Ungjillit dhe e jetoi pa asnjë lëkundje, në varfëri e në gëzim, duke e ndjekur Krishtin e përvuajtur, të varfër e të pastërt, sipas shpirtit të lumnive. Së bashku me vëllezërit e parë që e ndiqnin, të tërhequr nga forca e shembullit të tij, predikoi kudo dashurinë e Zotit, duke dhënë një ndihmesë të jashtëzakonshme në përtëritjen e Kishës.

I dashuruar me Krishtin, e përqendroi përvojën e tij shpirtërore në kundrimin e Shpellës së Betlehemit e të Kalvarit. Mbarti në korpin e vet shenjat e Mundimeve të Krishtit: pesë plagët. Në të, ashtu si në mistikët më të mëdhenj, u shkrinë harmonia me gjithësinë, të cilës i këndoi mrekullisht në Këngën e Krijesave. Qe frymëzues e Atë i familjeve rregulltare mashkullore e femërore që morën prej tij emrin “françeskane”. Piu XII e shpalli Pajtor të Italisë më 18 qershor 1939.
Urdhri françeskan nisi së pari në Asizi të Italisë, por shumë shpejt u përhap në vise të tjera të botës, e edhe në Shqipëri e në trevat tjera shqiptare.

E sot, ndër të gjitha Kishat françeskane të botës u kremtua festa e Shenjtit themelues Françeskut, që vijon të tërheqë me shembullin e vet mijëra njerëz të feve e kombësive të ndryshme në rrugën e Krishtit Zot e Shpëtimtar. Shën Françesku i Asizit i cili, duke i përngjarë Krishtit, hoqi dorë nga pasuritë tokësore, na mësoi, kështu, se duhet të jemi të thjeshtë, të përvujtë e të pastër, që kur ta lemë këtë botë, ta marrim shpërblimin për dashuri. Të mësojmë nga Shën Françesku për ta jetuar fjalë për fjalë Ungjillin.

[Diella1]

Shën Françesku i Asizit

Njeriu që tejkaloi kohën

Rrallë kush në historinë e Kishës dhe të njerëzimit ka ndikuar aq shumë në ndërrimin e botëkuptimit të gjeneratave dhe të kombeve gjatë shekujve, sa shën Françesku i Asizit. Rrallë kush aq mirë e kuptoi dhe në jetë e zbatoi porosinë e Jezu Krishtit, sikur shën Françesku, të cilin për atë arsye admiruesit e tij e quajtën "Krishti i dytë".
Atë Italia e zgjodhi për pajtor të vet, kurse Papa Gjon Pali II e shpalli pajtor i ekologjisë – frymëzues i ruajtjes së natyrës së shëndoshë dhe të pastër. Ky shenjt i frymëzon edhe orvatjet paqësore në përmasa botërore.
E kush ishte ky njeri i madh, i cili qe tetë shekuj gjithnjë e më tepër e tërheq pas vetes rininë dhe inteligjencën, të madh e të vogël në të katër anët e botës – pak a shumë do të na tregojë kjo librezë, e cila nuk pretendon tjetër, përveç që në pika sa më të shkurtëra t'ia japë lexuesit shqiptar informatën e parë për këtë personalitet aq të madh, i cili – nëpërmjet të vëllezërve të vet rregulltarë – pati ndikim jashtëzakonisht të rëndësishëm edhe në zhvillim historik, kombëtar dhe fetar të popullit shqiptar.


I biri ambicioz i tregtarit pasanik

Në vitin 1182, derisa Pietro Bernardone, tregtar pasanik stofash, ishte në udhëtim nëpër Francë, gruaja e tij Picca në Asiz të Italisë i lindi një djalë, të cilit në pagëzim ia ngjiti emrin Gjon. Kur babai u kthye nga udhëtimi – me siguri për simpati ndaj Francës, me të cilën pati marrëdhënie të suksesshme afariste – ia dha djalit emrin Françesk.
Familja Bernardone ishte familje e pasur borgjeze – shtresë e mesme nëmes bujarëve dhe popullit të thjeshtë të varfër. Borgjezët mundoheshin që me forcë ekonomike ta fitojnë pushtetin dhe bujarinë, që nuk i kishin trashëguar me lindje. Prandaj edhe Pietro dhe Picca orvateshin që edhe Françesku i tyre të bëhet tregtar pasanik dhe që të fitojë së paku titullin e kalorësit, që në atë kohë ishte nder i madh. Në këtë frymë edhe e edukonin djalin e vet.
Edhe vetë Françesku ishte pjesëtar i këtij botëkuptimi. Ishte djalë i gëzueshëm, i lumtur, simpatik, bujar, i dashur, gjithmonë me shoqëri të nivelit të vet – pa probleme të përditshme të njerëzve të varfër rreth tij.
Kur borgjezia e Asizit filloi luftën kundër bujarëve të vet, të cilët u mbështetën në bujarët perugjianë, edhe Françesku u nis në luftë kundër Perugjës (më 1202). Ndërkaq, Perugja fitoi luftën dhe Françesku ra në burg. Mirëpo, nuk e humbi optimizmin dhe humorin. Mbeti i gëzueshëm, duke krijuar atmosferën e bukur edhe ndër shokë.
Pas një viti – për shkak të sëmundjes – e lëshuan prej burgut. U kthye në shtëpi dhe vazhdoi jetën e mëparshme, por gjithnjë e më tepër mendonte për kuptimin e jetës së vet.
Për të fituar titullin e kalorësit, më 1205. niset prapë në luftë kundër Pugliës, por rrugës – në Spoleto – ra ndër ethe dhe mbeti atje i sëmurë. Plani i Zotit nuk përputhej me planet e tija!
Në Spoleto Françesku pati një vegim. Një zë prej së larti e pyeti: "Françesk, kush mund me të dhënë më tepër: zotëria, apo shërbëtori?" Françesku përgjigji: "Kuptohet, zotëria!" "Po pse atëherë ti u shërben shërbëtorëve?" – prapë e pyeti zëri...


Më e bukura zonjë

Pas këtij vegimi Françesku edhe më tepër thellësohej në mendime. U kthye në Asiz. U shërua. Prapë ishte ndër shokë të vet, të cilët në nder të tij përgatitën edhe një banket, gosti, në të cilën e shpallën "mbret" i rinisë së Asizit. Mirëpo, ai ishte i hutuar në mendime të veta, sikur mos të ishte aspak i pranishëm në atë shoqëri. Shokëve u dukej se ishte dashuruar në dikë, dhe e pyetën e cila do të ishte ajo vajzë fatlume, që e do Françesku. Ai pranon: po, me të vërtetë është dashuruar. E do një zonjë, më të bukurën dhe më të dëshirueshmen që ekziston në botë – zonjen Varfëri!
Filloi me qenë më i dhimbshëm ndaj të varfërve, t'u ndihmojë dhe t'i respektojë. U jipte lëmoshë, por ende nuk ishte i aftë që ta ndajë fatin e tyre – derisa një ditë nuk u takua me një të gërbulur. Kurrgjë në këtë botë nuk e kishte aq të gërditshme sa gërbulën. Instinkti i brendshëm e shtynte të ikte, kurse shpirti dhe ndërgjegjja e nxitnin që t'i ndihmojë vëllait që vuan aq shumë. Shpirti mbizotëroi. Françesku ngadhënjeu mbi prirjen e mishit dhe të gjakut. Zbriti prej kalit. Ia dha të gërbulurit mantelin e vet. E përqafoi dhe e puthi. Prej atij momenti gërdia e mëparshme iu bë ëmbëlsim. Shërbimi i të gërbulurve u bë puna e tij e përditshme. Françesku u bë njeri i ri.
Shpeshherë tërhiqej në vetmi për t'u lutur. Vizitonte me gëzim vende të shenjta dhe kisha të ndryshme. Më 1206. shkoi në shtegtim në Romë, në varr të shën Pjetrit apostull. Atje dha për lëmoshë gjithçka pati, po edhe veshëmbathjen e ndërroi me një të varfër. Sprovoi edhe vetë jetën e skamnorit, i cili ka nevojë të lypë lëmoshë.


"Shko, Françesk, e rindërtoje shtëpinë time...!"

Një ditë, derisa Françesku lutej para kryqit të Krishtit në kishën e shën Damjanit afër Asizit, dëgjoi një zë që i tha: "Shko, Françesk, e rindërtoje shtëpinë time, e cila – si po e sheh – po rrëzohet!" Me të vërtetë, kisha e shën Damjanit ishte e vjetër dhe shumë e dëmtuar. Prandaj Françesku kuptoi se ishte fjala për këtë kishë. (Vetëm disa vjet më vonë do të kuptojë se thirrja e tij ishte rinovimi i bashkësisë së besimtarëve).
Menjëherë pra shkoi në shtëpi, mori një sasi mjaft të madhe stofash, i shiti në Follinjo bashkë me kalin e vet dhe krejt çka fitoi ia pruri famullitarit për rindërtimin e kishës. Për fat të mirë, famullitari e njihte mirë kopracinë (horjatinë) e Pietro Bernardonit, dhe nuk i investoi të hollat për ndërtim – duke ditur se ky së shpejti do të vijë për ta kërkuar pronën e vet. Ashtu edhe u bë. Prandaj Françesku e mori mbi vete obligimin që ta rindërtojë kishën me duart e veta dhe me lëmoshën e besimtarëve zemërmirë.
Ky ndërrim i botëkuptimit te shën Françesku shkaktoi mosmarrëveshje të mëdha mes tij dhe babait, si edhe mes tij dhe shoqërisë së vjetër. Rrallë kush nuk mendonte se Françesku ishte çmendur. Por vepra e Zotit në të shkonte gjithnjë përpara...


I vetmi Atë – Ai në qiell!

Pasi ati kurrsesi nuk pajtohej me dëshirën e të birit që ta ndiqte thirrjen e Zotit, që e ndiente në zemrën e vet, dhe pasi i biri nuk e kursente pasurinë e atit, por gjithnjë e më tepër e shpërndante të varfërve, i ati e mbylli në shtëpi porsi në burg – që t'i harrojë ëndrrat rinore. Mirëpo, kur një ditë Pietro Bernardone shkoi për rrugë, zonja Picca – zemërbutë si ishte – pati dhembshuri, mori guxim dhe e liroi djalin.
Kur Pietro u kthye në shtëpi, nuk pati më duresë, por e paditi djalin në gjyq. Ndërkaq Françesku mohoi kompetencën e gjyqit civil, e kështu u gjetën në gjyq kishtar, para ipeshkvit të Asizit. Me atë rast (më 1207) Françesku jo vetëm se i ra mohit të drejtës së trashëgimit të pasurisë së Pietro Bernardonit, por edhe krejt veshëmbathjen e vet ia ktheu babës, duke thënë: "Tash më në fund me plot të drejtë mund të them: 'Ati ynë që je në qiell'..."
Kështu shumë shpejt u krye gjyqi, në befasim të të gjithëve. Ipeshkvit nuk i mbeti tjetër, përveç ta mbulojë Françeskun me mantelin e vet, e pastaj t'ia falë një këmishë të thjeshtë, e ta lëshojë të bëjë pendesë sipas frymëzimit të Zotit. Me këtë gjest prekës, simbolik dhe publik, shën Françesku e ndërpreu përgjithmonë lidhjen me familje dhe u bë me të vërtetë njeri i lirë me mish e me shpirt.
Vazhdoi me lutje dhe me pendesë, si edhe me rindërtimin e kishave rreth Asizit. Më së pari e rindërtoi kishën e shën Damjanit, pastaj kishën e shën Pjetrit della Spina, e më në fund kishën e Zojës së Engjëjve (Santa Maria degli Angeli) – Porciunkullën, e cila më vonë u bë "kisha nënë" e krejt Rregullit Françeskan.

[Diella1]

Zbulimi i thirrjes

Ditën e shën Matisë apostull, më 24. shkurt 1209, shën Françesku në meshë dëgjon – dhe në mënyrë të re, origjinale, kupton – leximin e Ungjillit për dërgimin e apostujve. Posaçërisht thellë e prekën në shpirt fjalët: "Mos bashkoni në breza tuaj as ar, as argjend, as të holla bakri; (mos merrni me vete) as strajcë udhëtimi, as dy palë petka, as të mbathura, as shkop, sepse punëtori ka të drejtë në ushqimin e vet" (Mt 10, 9-10).
Këto fjalë të Krishtit Françesku i kupton tekstualisht, sakt, fjalë për fjalë ashtu si tha Krishti, megjithëse ashtu nuk i kuptoi kurrkush para tij – përveç apostujve. Shpjegimin e tillë ia aprovoi edhe vetë meshtari. E Françesku, i mahnitur prej gëzimit, tha: "Këtë unë dëshiroj! Kjo është ajo çka unë më gjithë zemër dua të bëj!" Ua dha të varfërve edhe atë pakicë që e kishte. Mbeti vetëm me një zhgun, pa të mbathura. Po edhe brezin e ndërroi me një litar të thjeshtë. E kështu filloi jetën e nxënësit të përsosur të Jezu Krishtit.


Drita nuk mund të fshehet

Shenjtëria as nuk mund të fshehet, as nuk mund të mohohet pandërprerë. Drita gjithmonë e zhduk errësirën, errësira kurrë nuk e mund dritën. Populli i Asizit fillon të kuptojë se Françesku nuk ishte i marrë, por i shenjtë.
Megjithëse shën Françesku s'ka paraparë themelimin e kurrfarë bashkësie rregulltare, por deshi të bëjë pendesë vetë, nuk kaluan as dy muaj pasi e kuptoi qartas thirrjen e vet, kur në prill 1209, një bujar i Asizit – Bernardi da Kvintavalle – e lut Shenjtin që ta pranojë që të jetojnë së bashku këtë ideal të vjetër të krishterë, në mënyrë të re, origjinale, françeskane.
Shenjti shkoi bashkë me të në kishë të shën Nikollës. U lutën së bashku dhe në nder të Trinisë Shenjte tri herë e hapën librin e Ungjillit – që të shohin çka u këshillon Zoti. Herën e parë u hap teksti: "Nëse do të jesh i përsosur, shko, shit çka ke, faljau skamnorëve e ke për të pasur visar në qiell; pastaj eja e më ndiq mua" (Mt 19, 21). I dyti tekst ishte: "Asgjë mos merrni për udhëtim: as shkop, as strajcë, as bukë, as para, e secili mos të ketë më se dy këmisha" (Lk 9, 3). Të tretën herë Ungjilli u hap te leximi: "Nëse ndokush do të vijë pas meje, le ta mohojë vetveten, le ta marrë kryqin e vet e le të vijë pas meje!" (Mt 16, 24). Dhe Françesku tha: "Kjo është jeta dhe rregulla jonë, si edhe e të gjithë atyre që do të vijnë tek ne. Prandaj, nëse do të jesh i përsosur, shko dhe zbato atë çka ke dëgjuar." Dhe ashtu u bë.
Menjëherë pas Bernardit vijnë edhe Pjetër Katani dhe fra Egjidi. Ata së bashku jetojnë, se bashku luten, punojnë dhe predikojnë kthimin dhe pendesën. Shembulli i tyre jep fryt: iu bashkangjiten edhe Sabatini, Moriku, Gjoni della Cappella, Filip Longo, Gjoni i shën Konstancit, fra Barbaro, Bernardi dhe fra Angjello Tankredi.
Kështu lindi Rregulli i parë françeskan, "Rregulli i Vëllezërve të Vegjël" – Ordo Fratrum Minorum; ose, më shkurt: OFM.
Faktikisht, Françesku i quajti: "Vëllezërit më të vegjël" – "Fratres minores", dmth. vëllezër më të vegjël se të vegjëlit e rëndomtë të kësaj bote!


Miratimi i rregullit të ri

U bënë pra 12 veta! Françesku ndiente përgjegjësi për ta. I nevojitej leja e autoritetit kishtar për themelimin e rregullit të ri. Prandaj në pranverë 1210. të gjithë së bashku u nisën në Romë te papa Inocenti III – që të lypin aprovimin e mënyrës së jetës së vet pendestare. E nuk ishte punë e lehtë me marrë leje për një gjë krejt të panjohur në Kishë. Mirëpo, Zoti ua hapi rrugën...
Pas takimit të parë të papës me shën Françeskun dhe me shokët e tij, të cilët pa sukses provonin ta arsyetonin qëndrimin e vet, papa pa një ëndërr të çuditshme: shihte bazilikën e Lateranit (katedralen e Romës) se nisi të rrëzohet. Mirëpo, erdhi një njeri i vogël, i thjeshtë, dhe e mbajti me krahë të vet – e kisha nuk u shkatërrua! Papa e njohi njeriun: ishte Françesku i Asizit, me të cilin atë ditë bisedonte. Menjëherë i thirri fretërit e rinj dhe gojarisht u lejoi të jetojnë ashtu si i frymëzon Shpirti i Zotit.
Fretërit plot gëzim u kthyen në Asiz. Në rrethinën e tij jetonin dhe predikonin, por ende nuk kishin kurrnjë kishë. Në lutje të shën Françeskut benediktinët ua falën Porciunkullën, kishën e Zojës së Engjëjve – me kusht që kjo të jetë kisha qëndrore ("kisha nënë") e rregullit të ri. Ashtu edhe u bë.
Rëndësia e kësaj kishe u rrit edhe më tepër pas shpalljes së "Ndjesës së Porciunkullës" (më 1216) – kur shën Françesku fitoi prej Zotit (mandej edhe me aprovim zyrtatar të papës!) ndjesën e plotë për të gjithë ata që të rrëfyer dhe të kunguar luten në atë vend të shenjtë.


Klara dhe klarisat

Të dielën e Larit (një javë para Pashkëve), më 18. mars 1212. në mbrëmje, një vajzë e familjes bujare të Asizit – Klara Favarone di Offreduccio (1193-1253) – fshehtazi doli prej shtëpie dhe iku në Porciunkullë te shën Françesku me lutje që t'ia bëjë të mundshme edhe asaj jetën sipas idealit të tij. Kjo ishte një punë shumë e vështirë, sepse Françesku s'ka paraparë një zhvillim të tillë. Njëkohësisht ishte punë urgjente – për shkak të kundërshtimit të familjes së saj, e cila deshi ta martonte sa më shpejt – megjithëse kundër vullnetit të saj.
Françesku e pranoi. Në shenjë të kthimit (të ndërrimit të jetës) ai vetë ia preu flokët dhe ia dha një zhgun të thjeshtë, me të cilin Kllara i ndërroi petkat e shtrenjta dhe të bukura të bujarëve.
Kur familjarët erdhën për ta kthyer në shtëpi, ishte tepër vonë për kthim: Kllara u bë rregulltare. Për më tepër, shumë shpejt pas saj vijnë edhe motrat dhe shoqet e saja – dhe kështu u bë Rregulli i Dytë françeskan, rregull i motrave (murgeshave), të cilat në fillim quheshin "Zonjat e varfëra", e sot: Rregulli i Kllarisave. Janë rregull kontemplativ, kushtuar lutjes dhe meditimit, brenda kllauzurës (dmth. këto motra kurrë nuk dalin jashta kuvendit).
Mirëpo, Françesku nuk pati kuvend për to. Më së pari i dërgoi përkohësisht tek motrat benediktine, derisa nuk u krijuan kushtet te kisha e shën Damjanit, ku kllarisat vazhduan jetën sipas udhëzimeve të shën Françeskut.
Rregullën e tyre papa e aprovoi zyrtarisht dy ditë para vdekjes së shën Kllarës (më 9. gusht 1253).


Rregulli françeskan shekullar

Qe më 1212. shën Françesku u njohtua në Romë me një grua bujare jashtëzakonisht të përshpirtshme, që quhej Jakoba de Septemsoliis, gruaja e Gracian Frangjipanit. Kjo ishte e vetmja grua, përveç shën Kllarës!, të cilën shën Françesku e donte dhe e respektonte në mënyrë të posaçme. Edhe ajo idealin e tij e pranonte sikur një frat. Prandaj shën Françesku dhe vëllezërit e tij e quajtën "vëlla Jakoba" ("frater Jacoba").
Edhe shumë të tjerë, burra dhe gra, dëshironin me gjithë zemër ta ndjekin shembullin e Shenjtit, por për shkak të obligimeve familjare ajo nuk ishte e mundshme as në Rregullin e Parë, as në të Dytin. Prandaj për njerëz të martuar shën Françesku e themeloi Rregullin e Tretë, "terciarët", apo Rregullin Françeskan Shekullar – që edhe njerëzit familjarë të mund të shkojnë gjurmave të Krishtit në mënyrë sa më të përsosur. Rregullën e terciarëve e aprovoi papa Honori III, më 1221.


Shpirti pendestar dhe misionar

Predikimi i thjeshtë, por i bindshëm i shën Françeskut, po edhe më tepër shembulli i shkëlqyeshëm i jetës së tij, e mbushën me admirim Orlandin, kontin e Chiusit, i cili (më 8. maj 1213.) ia fali Françeskut dhe vëllezërve të tij malin La Verna, si vend jashtëzakonisht të përshtatshëm për meditim dhe lutje në vetmi. Atje Françesku tërhiqej shpesh, për ta pushuar shpirtin në Zotin dhe për t'u mbushur me forca të reja për misionin e vet.
E shpirti misionar në të ishte shumë i fortë. Qe më 1212. Françesku provoi të shkojë në Siri, por era e kundërt ia çoi anijen në Dalmaci. Prandaj u detyrua të kthehej në Ankonë. 1213-1214 kaloi duke predikuar në Italinë Veriore, në Francë dhe Spanjë – me dëshirë që të kalojë edhe në Maroko, por për shkak të sëmundjes u detyrua të kthehej në Itali. Në kthim pranoi në Rregull disa intelektualë, ndër të cilët edhe Tomën Celano, i cili më vonë e hartoi jetëshkrimin (biografinë) e parë të shën Françeskut.
Shpirti misionar i Rregullit të ri u zhvillua edhe më tepër pas riorganizimit të tij në Kapitullin e Rrëshajëve, më 1217, kur rreth 3.000 fretër u ndanë në disa provinca. Me atë rast për herë të parë misionarët françeskanë zyrtarisht u dërguan përtej Alpeve dhe përtej detit: në Siri, Maroko, Gjermani, Hungari, Spanjë dhe Francë, ku do të shkonte vetë shën Françesku, mos ta kishte ndalur kardinal Hugolini, për punë të drejtimit sa më të mirë të Rregullit në Itali. Që fretërit të pranohen pa probleme nga autoritetet kishtarë atje ku ishin të panjohur, i rekomandon vetë papa Honori III (me bullën "Cum dilectis", 1218).
Kapitulli i ardhshëm, më 28. maj 1219, caktoi gjashtë fretër për Maroko, prej të cilëve pesë arritën me sukses, por së shpejti (më 16. janar 1220) derdhën gjakun e vet për fe të Krishtit. Martirëzimi i tyre tërhoqi shën Antonin e Padovës në Rregullin Françeskan.
Vetë shën Françesku arriti deri në Egjipt, ku në kohë të kryqëzatës predikoi paqen. Predikonte edhe para sulltanit Mellek-el-Kamel (1219). Ky e pranoi me simpati, e dëgjoi me respekt të madh, e përcolli me dhurata deri te kampi i të krishterëve, por nuk u kthye në fe të Krishtit, sikurse shpresonte Françesku.
Nuk ishin rrethanat e volitshme për një hap të tillë. Sulltani i tha njeriut të Zotit: "Po të ishin të gjithë të krishterët sikur ti, të gjithë ne do të bëheshim të krishterë". Por, mjerisht, nuk jemi të gjithë të denjë të quhemi të krishterë!...
Në kthim shën Françesku vizitoi Tokën e Shenjtë, Sirinë – dhe, sipas një tradite ende të gjallë, më 1220. në kthim u ndal edhe në tokën shqiptare, në Lezhë. Thuhet se aty e themeloi bashkësinë e parë françeskane ndër shqiptarë.

[Diella1]

Riorganizimi i fretërve

Kur shën Françesku arriti në Itali, nuk e gjeti disciplinën e fretërve në nivelin e mëparshëm. Ata përpara jetonin nëpër shpella dhe kësolla, e tani patën ndërtuar për vete në Bolonjë një kuvend stabil. Françesku nuk mund të pajtohej kurrsesi me këtë shkelje të kushtit të varfërisë së përsosur. Më në fund e qetësoi kardinal Hugolini, të cilin papa e kishte caktuar për "protektor dhe korrektor" (mbrojtës dhe drejtues) të fretërve. Ai shpjegoi: fretërit nuk e shkelin kushtin e varfërisë, sepse shtëpia në të cilën banojnë nuk është pronë e tyre, por e tija (e Hugolinit). Ata janë vetëm miq, mysafirë të tij.
Prapëseprapë Françesku, tashmë mjaft i sëmurë (sidomos në sy), nuk ndihej më mjaft i fortë që ta drejtojë vetë një bashkësi aq të madhe (rreth 5.000 fretër!). Dëshironte t'i kushtohej më tepër drejtimit shpirtëror, se sa atij organizativ. Vendin e eprorit gjeneral ia dorëzoi fra Pjetër Katanit. Mirëpo, pasi ky vdiq shpejt (në pranverë 1221), e zëvendësoi fra Elia i Asizit.


Rregulla

Idealizmi dhe shenjtëria e shën Françeskut tejkalonte çdo ligj. Prandaj ai nuk donte të shkruante për vëllezërit e vet kurrfarë rregulle, sepse "Rregulla dhe jeta e Vëllezërve të Vegjël është kjo: të jetojnë Ungjillin e Zotit tonë Jezu Krishtit". Nuk donte kurrfarë shpjegimi dhe kurrfarë kufizimi. Ashtu si ka thënë Krishti, ashtu duhet të jetojë besimtari i vërtetë. Çdo zbutje e kërkesave të Krishtit, çdo kufizim, është devijim, është largim nga ideali. E Françesku atë nuk donte.
Mirëpo, ligji kishtar, i cili për çdo bashkësi kërkon rregullën e jetës, duhet të respektohet. Ky ligj, si edhe devijimi i bashkësisë në kohë kur Françesku ishte jashtë Italie – e bindën Themeluesin se nuk mjafton vetëm fjala e gjallë, por nevojiten edhe normat e forta, precize, të shkruara dhe të aprovuara nga autoriteti kishtar. Kjo nevojitej aq më tepër sa më afër Françesku e ndiente vdekjen. Prandaj, më 1221. Shenjti hartoi Rregullën e parë, në të cilën e ka shprehur më tepër idealin e vet, se sa normat juridike. Ky dokument edhe sot është burim i madh i përshpirtërisë françeskane.
Më 1223. harton Rregullën e dytë, më të shkurtër, së bashku me fra Leonin dhe fra Bonicin, duke marrë para sysh edhe sugjerimet e Kapitullit gjeneral, si edhe kërkesat juridike të së drejtës kishtare, për të cilat kujdesohej më së shumti kardinal Hugolini. Dhe kjo Rregullë u aprovua nga papa Honori III, më 29. 11. 1223.


Stigmatizimi

A e donte dikush Krishtin aq fort sa shën Françesku? Vetëm Zoti e di. Por e sigurt është se, përveç Zojës së Bekuar, kurrkush nuk i përngjante me mish dhe me shpirt sa ai. Ishte tashmë tepër i sëmurë, por nuk mendonte aq për sëmundjen e vet, sa për vuajtjet e Krishtit të kryqëzuar.
Në gusht 1224, së bashku me pesë vëllezër të tjerë, shkoi në malin La Verna për të agjëruar "kreshmët e Shën Mihillit". Ditën e Shën Kryqit, më 14. shtator, lutej posaçërisht që të bëhet pjesëtar i vuajtjeve të Krishtit në kryq. Dhe Zoti bëri mrekulli: Françeskut iu duk në vegim një Serafin i kryqëzuar. Nga varrat e tija ra diçka si rrezet e dritës në trup të shën Françeskut. Menjëherë në duart, këmbët dhe në kraharor të tij u krijuan pesë plagët e Krishtit të kryqëzuar ("stigmata").
Ishin plagë të vërteta, të përgjakura, me dhembje të forta. Françesku i mbante në trup të vet plot dy vjet – deri në vdekje. Kështu, me vullnet të Zotit, u bë i ngjashëm me Krishtin edhe me trup, sikurse ishte me shpirt.
Përkujtimin e kësaj ngjarjeje Kisha e feston më 17. shtator.


Kënga e krijesave

Sëmundja e rëndë nuk ia theu shpirtin. Pas një nate të vështirë, të pa gjumë – për shkak të dhembjeve të rënda, Françesku ua dha vëllezërve strofat e para të Këngës së krijesave (apo: "Këngës së vëllait Diell"), në të cilën e lëvdon Zotin për të gjitha krijesat e tija, të cilat i quan vëllezër dhe motra. Më vonë ia shtoi edhe disa strofa të tjera. Më në fund edhe strofën për "motrën vdekje".
Kjo këngë është perlë e letërsisë botërore – sepse kurrkush krijesat e Zotit nuk i kuptoi sikur shën Françesku. Kurrkush nuk i donte sa ai. Jo vetëm krijesat e gjalla: shtazët, zogjtë dhe peshqit, por edhe natyrën e vdekur: tokën, ujin, zjarrin, Diellin, Hënën, yjet... Për këtë arsye edhe u shpall pajtor i ekologjisë, i natyrës së shëndoshë dhe të pastër.
Kjo këngë është njëkohësisht vepër e parë e letërsisë italiane, sepse është hartuar në gjuhë kombëtare, e jo latinisht, sikurse në atë kohë shkruhej në Itali. (Në fund të kësaj libreze e botojmë përkthimin e saj në gjuhën shqipe.)


Vdekja dhe kanonizimi

Gjendja shëndetësore e shën Françeskut keqësohej gjithnjë e më tepër. Nuk mund t'i ndihmonin as mjekët e vendit, as mjekët e papës në Sienë. Prandaj u kthye në Asiz. Por dëshira e tij ishte të vdesë në Porciunkullë. Disa ditë para vdekjes e çuan atje.
Të shtunën, më 3. tetor 1226. në mbrëmje, i bekoi fretërit e vet që ishin dhe që do të bëhen, këndoi me vëllezër Këngën e krijesave – bashkë me strofën për motrën vdekje, dëgjoi një pjesë të Ungjillit dhe më në fund së bashku me vëllezër këndoi Psalmin 141, e pastaj dha shpirt. U varros më 4. tetor në Asiz, përkohësisht në kishën e shën Gjergjit. Kortezhi funeral kaloi pranë kishës së shën Damjanit, që shën Kllara me motrat e veta të mund t'ia japin nderimin e fundit themeluesit të vet.
Pas vdekjes së Honorit III, në mars 1227, u zgjodh papa i ri – kardinal Hugolini, dashamiri i shën Françeskut, i cili mori emrin Gregori IX. Ai më 19. korrik 1228. e shpalli kanonizimin e shën Françeskut të Asizit – e regjistroi ndër shenjtërit e Kishës – dhe caktoi që festa e tij të festohet çdo vit më 4. tetor.
Dy ditë para kanonizimit (më 17. 7. 1228) filloi ndërtimi i Bazilikës së shën Françeskut në Asiz. Në të pastaj (më 1230) u varros trupi i tij, ku gjendet edhe sot.
Nderimi i shën Françeskut përhapet dita–ditës brenda dhe jashtë Italisë, si edhe jashtë Evropës – ndër të krishterë, si edhe ndër përfaqësues të religjioneve të tjera, ndër ata që sado-kudo e njohin këtë person të mrekullueshëm. Dhashtë Zoti që edhe populli shqiptar, i cili gjatë 50 vjetëve të bllokadës shpirtërore humbi shumë në këtë pikëpamje, të pasurohet shpirtërisht me njohjen dhe me nderimin e këtij shenjti të madh, pa të cilin bota sot nuk do të ishte ajo që është.
I mrekullueshëm është Zoti në shenjtërit e vet!


(Marre nga http://www.forumikatolik.net/showthread.php?t=996)

[Diella1]

[Diella1]

Litani në nder të shën Françeskut


O Zot, ki mëshirë!
O Krisht, ki mëshirë!
O Zot, ki mëshirë!
O Krishti, ndiejna ne!
O Krisht, dëgjona ne!


Ati prej qiellit, Zot, – ki mëshirë për ne!
Biri, Shpërblyesi i botës, Zot, – ki mëshirë për ne!
Shpirti Shenjt, Zot, – ki mëshirë për ne!
Shenjta Trini, një i vetmi Zot, – ki mëshirë për ne!


Shenjta Mari, – lutu për ne!
Shenjta Nëna e Tenzot, – lutu për ne!
Shenjta Virgjra e virgjrave, – lutu për ne!

Shën Françesk, vlerësues kritik i botës, – lutu për ne!
Shën Françesk, imitues pedant i Jezu Krishtit, – lutu për ne!
Shën Françesk, themelues i tre urdhrave, – lutu për ne!
Shën Françesk, shtyllë e fortë e Kishës Katolike, ...
Shën Françesk, mësues i dëgjesës, ...
Shën Françesk, pasqyrë përvujtnie, ...
Shën Françesk, zambak pastërtie,
Shën Françesk, shembull butësie,
Shën Françesk, dashurues i flakët i Zotit,
Shën Françesk, shembull i dashurisë ndaj të afërmit,
Shën Françesk, shembull i shkëlqyeshëm i virtyteve hyjnore,
Shën Françesk, burrë sipas zemrës së Zotit,
Shën Françesk, ngadhënjyes mbi shpirtrat e këqij,
Shën Françesk, figurë e vërtetë e Shëlbuesit të kryqëzuar,
Shën Françesk, me pesë varrë i stolisuri dashamir i Zotit,
Shën Françesk, mrekulli e përhershme e Tejetlartit,
Shën Françesk, seraf i ndezur flakë me dashuri ndaj Hyjit,
Shën Françesk, patriku i madh i të mjeruarve,
Shën Françesk, profet i shndritur dhe i frymëzuar,
Shën Françesk, apostull i zellshëm,
Shën Françesk, martir i dashurisë hyjnore,
Shën Françesk, dëshmitar i mrekullueshëm i fesë,
Shën Françesk, rojës i ndërgjegjshëm i virgjërisë,
Shën Françesk, bashkëqytetar i lavdishëm i të gjithë shenjtërve,
Shën Françesk, ndërmjetës i fortë tek Zoti.


O Qengji i Hyjit, ti që shlyen mëkatet e botës,
– na fal ne, o Zot!

O Qengji i Hyjit, ti që shlyen mëkatet e botës,
– dëgjona ne, o Zot!

O Qengji i Hyjit, ti që shlyen mëkatet e botës,
– ki mëshirë për ne!

– Lutu për ne, o shenjti Françesk!
– Të bëhemi të denjë për premtimet e Jezu Krishtit.

Të lutemi!

O Zot, ti atin tonë serafik, shën Françeskun e Asizit, me jetën e tij në varfëri dhe përvujtni e bëre figurë të gjallë të Krishtit. Bëj që sipas shembullit të tij të shkojmë besnikërisht pas Birit tënd dhe të bashkohemi me ty në dashuri të hareshme. Nëpër Krishtin, Zotin tonë.
Amen

[Diella1]

KËNGA E KRIJESAVE


I Tejetlarti, i Gjithpushtetshmi,
o Zoti ynë i mirë!
E jotja është lavdia, lumturia,
nderi dhe çdo bekim.
Këto Të takojnë vetëm Ty,
ndërsa asnjë njeri nuk është i denjë
as emrin e shenjtë që Ta përmendë.

Qofsh lëvduar, o Zoti im,
me të gjitha krijesat e Tua –
posaçërisht me vëllain,
zotërinë Diellin.
Prej tij na vjen dita
dhe ai na ngroh me rreze të veta.
Ai është i bukur
dhe plot me dritë shkëlqyese,
i përngjan, o i Larti,
dritës Sate të hyjnueshme.

Qofsh lëvduar, o Zoti im,
përmes motrës sonë Hënës
dhe vëllezërve yje!
Ata të shkëlqyeshëm,
të dashur dhe të bukur
i ke shpërndarë nëpër qiellin Tënd.

Qofsh lëvduar, o Zoti im,
përmes motrës sonë Erës,
përmes Ajrit dhe Reve
dhe Kthjelltësisë së shkëlqyer,
dhe përmes të gjitha
moteve të Tua,
me të cilat i mban krijesat e Tua.

Qofsh lëvduar, o Zoti im,
përmes vëllait tonë Ujit.
Ai është shumë i dobishëm,
i përvujtë, i çmueshëm dhe i pastër.

Qofsh lëvduar, o Zoti im,
përmes vëllait tonë Zjarrit,
i cili natën e errët na e shndrit.
Ai është i bukur dhe i këndshëm,
i fortë dhe përvëlues.

Qofsh lëvduar, o Zoti im,
përmes motrës sonë Tokës.
Ajo na ushqen dhe na mban,
na jep fryte të ëmbla, lule të larme dhe gjelbërim.

Qofsh lëvduar, o Zoti im,
përmes atyre që falin
për dashuri tënde,
dhe i pësojnë me gëzim
vuajtjet jetësore.
Të lumët ata që çdo gjë e bëjnë me paqe,
sepse do t'i kurorëzosh
me kurorë të amshuar.

Qofsh lëvduar, o Zoti im,
përmes motrës sonë
vdekjes së trupit,
cilës asnjë i vdekshmi
nuk do t'i ikë.

Të mjerët ata, që vdesin
me mëkat të rëndë!
Kurse të lumët ata, të cilët Ti i gjen
sipas dëshirës Sate të shenjtë,
sepse vdekja tjetër
nuk do t'i humbasë!

Lavdëronie dhe bekonie Zotin tim,
falënderonie Atë,
shërbeni Atij të gjithë
me përvujtni të madhe!

[Diella1]

Lutja e shën Françeskut


O Zot, më bëj të jem mjet i paqes Sate:
ku ka urrejtje – unë ta sjell dashurinë,
ku ka fyerje – unë ta sjell faljen,
ku ka mospajtim – unë ta sjell bashkimin,
ku ka mashtrim – unë ta sjell besimin,
ku ka dëshpërim – unë ta sjell shpresën,
ku ka terr – unë ta sjell dritën,
ku ka pikëllim – unë ta sjell gëzimin.

O Zot, bëj që mos të kujdesohem aq
që të jem ngushëlluar – sa të ngushëlloj,
që të më kuptojnë – sa t’i kuptoj unë të tjerët,
që të më duan – sa të dua.

Sepse: kush dhuron vetveten – e fiton vetveten;
kush harron vetveten – e gjen vetveten;
kush fal – do t'i falet;
kush i vdes vetvetes – lind për jetën e amshuar.