K. Frasheri: Ismail Kadare, i subvencionuari i diktaturës

[Eagle]

po te kishin qene prinderit e mi ne interresat dhe hipokrizine e tije normalisht qe kshtu do te thonin

po po te ishin punetore , nuk besoj se i ka shku nder mend kuj te jet kaq optimist per realizmin socjalist.

prinderit e mi kan qene puntore!!

po mir mo, ja qe i tha keto qe ka thene, nese i ka thene, se spo merret vesh me tani vertetesia e shkrimeve qe sillen ketu.

po ato qe tha pas 74 e para se te plaste rrevollucioni bllu, pse si merrni parasysh.... doni ta shifni vdek te turperuar, si e keni hallin aman, se po na cani kaptinen, keni qysh se asht hap ky forum...pse verboheni kaq teper, e nuk shihni qe kjo bota kapitaliste e imperialiste e do ma shume se ne... pse baheni me katolike se papa, vatikani nji asht mor xhan..

perfundimi: ku doni ti nxirrni thonjte?
flsini mer lal hapur, troc....perndryshe qepeni njehere e mire.

[i humburi]

Naltësia gjithmonë ksaj jete vjen nga nalt, nga përpunimi i mendes në kokë, nga mëshira e të Madh-it Zot simbas disave dhe mbasandaj se sa përpiqet vetë njeriu për së mbari.
E le të kujtojmë ktu nocjonin Wells:
aristokratë të vërtetë, të shpirtit, pra të botës.

Ku konsiston teza e thanë rrallë e jo zyrtare në kundërshtim me pretendimin mendje madh e naiv se qenkemi tepër të zgjut sepse mesokemi kollaj gjuhët e huja nga që shofim filma të huj në televizor apo duke rraf rrugët e gurbetit?
Ismail Kadare dhe keqpërdorimii njeriut të madh e të vogël në kte vend, poshtërimi i hapët o i mçefët pa qëllim e pa dashje në shumicën e rasteve i njeriut për së mbari apo njeriut fisnik, që asht kudo e kurdoherë në minorancë, aristokratit të shpirtit, si thotë dhe nji poet i madh :
''...dhe shkelmet që çdo vlerë zemërgjërë nga të pa vlefshmit
merr kur mund ta lajë hesapin fare me një copë thikë...''
Asht fjala për vetvrasje, nga mërzia që ndjellin njerëz të ulët në shpirt ose e njejta gja në kte kontekst, të vrasin pa të vra ''s'ka vdekë, ka hekë '' qoftë nga injoranca nji shtet pa individë të devotshëm, pra pa klasë të naltë drejtuese ose të pranishme njerzish të naltë nga shpirti, (doemos e patjetër dhe nga kultura e mirfilltë ndryshe do ishte klasë e ulët nga vlera) qoftë individi, që në çdo lloj sistemi e shoqnije punon për hesap të vet e për interesin e vet.
Nuk do kishte asgja të keqe kjo, në se ç'do individ të ishte i tillë që ta kishte të fiksuem në tru ''...liria dhe e drejta ime mbaron ku aty ku cënohet liria dhe dhe e drejta e tjetrit...!'' në mynyrë sa ma të gjanë të mundëshme.
Mirpo si e sa kuptohet ky dubël binom? Nji njeri inferjor, me të drejtë të Zot-it,simbas tij, asht i bindun për caqet e lirisë e së drejtës së tij, ndryshe nga kuptimi për të njajtën gja që mund të ketë nji njeri ‘’ superjor’’, që s'asht çudi të jetë edhe ma tepër xhahil, duke mos fut në hesap defiçentët kontigjenti i të cileve stolis të gjitha shkallzimet socjale.
Amerikanët i kan pas zgjidh disa çeshtje të tilla me ''mynyrën amerikane të jeteses'' që, në rradhë të dytë por ma fuqishëm se praktika e mynyrës së jshtme të jetesës, ka të bajë me nji marrveshtje shoqnore të pa shkrueme, por të inspirueme e sugjerueme me mendjefollësi e si vetvetiu ‘’masave punonjese’’ amerikane duke standartizue kështu disa koncepte bazë në mentalitetin e çdo amerikani pamvarsisht nga ligji që asht omnipresent dhe omnipotent prej të drejtës së pronës gjer ke lirija për të protestu ose ba zhurmë.
Te vjen ndërmend qëllimi, po deshe thuej, inspirimi që u ndërtue’’Orët e Kremlinit’’
Çashtje, kto që në çdo fushë të jetës së përditshme, pam ngushtë ose gjanë, nga ekonomia në kulturë, kushdo mund t'i shtjellojë e të arrijë në të vetmin përfundim.

S'ka dyshim se Ismail Kadare asht njeri i madh. Edhe të mos qe do të duhesh që ai o ndoj tjetër të gjindesh e t'ja hudhnim qurkun e randë të randësisë publike në kurriz jo aq se po e kërkon njeriu i madh (të tillët e vërtetë i quejn pa ndoj vlerë të madhe aparencat) por se si dhitë që kan nevojë për nji cjap, edhe klasa jo e naltë e ka nji nevojë të tillë për shkak defiçencash të themi intelektuale
Dhe nji Kadare me stilin, improvizimin, etj.duhet me thanë edhe nji cilsi jo të pa randsishme si guximin me trajtu do tema jo fort të pa rrezikshme e veçori tjera të tij, tërheq vemendjen e mbi mesatarve, magnetizon mediokërrit, trrullos kusurin e të tjerve njerëz me mungesa të bazave të kulturës pamvarsisht se dinë të lexojn madje lexojn shumë, me nji fjalë e fut në thesin e tij en general opinjonin publik.
Kështu njeriu i madh bahet nji pikë orjentimi ditëve të zbrazta të nji bashkësie të izolueme e konformiste të nji puritanizëmi ’’ ideal-istik’’ politik, nji far arbitri intelektual kryesisht në nji hark të caktue kohor, para hapjes së vendit e disa ndryshimeve shtetnore.

[i humburi]

Kadareja e pati kte hark kohor të ngjitjes dhe kulmit në kohën e para nandëdhjetës, për klasin e tij të shquem si shkrimtar pa tjetër por edhe për faktin se pushteti nuk ja caktoi kufinin ke thana, për diçka ma ndryshe se ''arsye shteti''. Mirpo mbas hapjes së vendit, nuk asht e njejta gjendje kur njeriu ynë socjalist zbavitej vetëm me muhabet sporti, filmat që u shifshin mçeftas ke italjoni e jugosllavi e librat e Kadaresë ishin, si te themi, akullore apo nji frut pas buke.
Jeta bahet ma e vrrullshme njeriu, në masë, s'ka aq nge të merret me lexime rromanesh plus që gazetat vetëm nëpermjet titujve e superdozojn me germa.
Shkrimtari, po marrim në studim njeriun e madh, vazhdon punën për të cilën destini e ka caktue por rezultatet apo influenca apo edhe ndikimi i ksaj pune asht tepër ma i zbehtë pamvarsisht nga vlera. Ktu fillon abuzimi me vetveten qysh në fillimet e demokracisë ke qyteti studenti : nja dyqind zëra thërrasin me nji za e me nji forcë shum të madhe “ktheu Kadare, ktheu Kadare'' e kjo punë kohë pas kohe, sikur Ismail Kadareja të ketë o ndoj shkop magjik o peshkun e artë me urdhërin e të cilit u rregulloka gjithçka ose tek e fundit çelsat e Fort Noks-it…!
Ktu asht abuzimi, keqpërdorimi që të tjerët, klasa jo e naltë e edhe e ashtuquajtun e nalta aq sa mund ta kemi me të vertete (ma e ulët kundrejt nivelit që duhet të ketë normalisht) bajn në dam të vetvetes.

[i humburi]

Pse? Sepse, së pari mospasja e nja pesëdhjetë, apo pesqind Kadare apo Ajnshtajna apo Verdi dhe së dyti duke mos çfaq praktikisht vlera reale ose potencjale, problemi reduktohet fort bukur në nji synim dhe qëllim sa qesharak aq dhe absurd: ’'...eh sikur të kishim atë Kadaren pranë atdheut tonë të dashur e popullit tonë kreshnik djelli do ndriçonte më bukur, qeni do hante petulla me ose pa mjaltë, si t'i preferonte’’ ...!'' dhe kshtu nuk e ka fort në drejtim mendimin dhe deri sa të vazhdojë kshtu nuk ka ndonji shpresë përmirsimi edhe sikur Kadareja apo dikush tjetër të rrinte gjithë ditën me ta.
Tjetër gja, sikur kta qytetarë të lirë t'i lexonin e rilexonin veprat e Kadaresë e të nxirrnin mësimet e mundëshme nga keto libra e mbasandaj të arrinin suksese e fitore në punët për të cilat kërkojnë Kadarenë.
Mirpo halli i madh, Kadareja në librat e tij që, flitet para hapjes, s'ka mbet njeri pa i lexu, asht nji narrator, nji tregimtar, që me të vërtetë të mban në lexim me rrjeshtin e shkruem prej tij, ban nji show të bukur me impulse me teknika e truke shkrimtari profesjnist por nuk asht as profet as vizionar as predikator.
Në veprën e tij Kadare nuk shtjellon disa mësime njerzimit e të japë do konkluzione për ndoj aksion praktik në ndonji drejtim të zhvillimit shoqnor, ai nuk asht aq analitik e as sintetik për zhvillime të matejshme por ma tepër nji kronist inteligjent.
Specjaliteti i tij asht nji show i nji lloji ''thriller''dhe në kte gjini e ka vulos suksesin e vet pa ma të voglin pretendim që të bajë moral apo të dalë të udhëheqë masat, qofshin rrevolucjonare, qofshin borgjeze apo diçka tjetër.
Kadare mund të jetë Havel, por Shqipnija nuk asht Çeki.
Mirpo për shterpësi personalitetesh vërtetë të formuem për të qenë exponente kryesore insinuohet se masat ''punonjese'' e dashkan kto kohët e fundit për kryeplak të vendit, dhe se ai nuk e pranoka kte punë.
Deri ktu asht keqpërdorimi që, mbase nga halli e jo nga qefi masat punonjëse, e në se jo kto, përfaqesues të tyne të mbrujtun si inteligjencë popullore aleatë të klasës puntore dhe fshatarsisë punonjëse, ( gja për të cilën mund ose jo të jenë krenarë për mbase edhe nja dy a tre dekada tjera) i bajn arsyes së tyne kundrejt kultit të individit të madh kushdo qoftë ky Cicinatus, Mark Aurel,apo Kadare. Kultet jan gjithmonë të rrezikshëm, shembujt janë gjithmonë të dobishëm.

Kshtu fillon të keqpërdorohet njeriu i randësishëm duke u marrë me çashtje që s'kan të bajn fare me famn apo aftësinë apo vlerën e tij, duke e fut në lojë si nji qortues politikanësh mullij ere apo predikues e për ma tepër politikansh gja që s'e ka zanat, e që praktikisht e pa mundun në vetvete.
Nji e keqe e vogël , mes nji deti hallesh në të cilin lëkundet varka pa timon e pa vela e klasës së naltë shqiptare që duhet të ishte e tillë me të vërtetë por që mund të kihen ca dyshime, pra klasës intelektuale, do të ishte në se ndokush , mbase pak naiv , do hidhërohesh me të vërtetë për sa ma sipër..
Por do ishte hata e madhe në se askush s'do e prishte gjakun nga që e di, përveç ndonji naivi, se politika, publiçistika e ca tjera gjana janë nganjiherë nji çikë bllofime në kte vend, në nji far mase.

Pse na duhet klasa e naltë, pse na duhen njerzit e naltë, aristokrati, pamvarsisht se ka dëshirë të thirret shok apo t’i drejtohen me zotni ?
Që komedia njerzore të mos ishte tepër e shpërlarë e banale por njiçikë ma pak e thartueme. Njeriu i naltë që ndjen e kupton, degustohet e nuk denjon e as nuk mundet të bajë diçka për mirë, njerzit e ulët, në mos nga zemra, nga vlerat e nga kultura apo dija, bahen ma të trashë, ma të kqij, askush nuk dyshon për kte gjendje, përgjegjesia nuk ka zot e humbet, deri sa të mirë e të këqinj i xen ndoj rrezik e ndërkaq aristokratët fallco, klasa e naltë gënjeshtare ose gënjeshtarët e klasës së naltë (që mund të mos jenë doemos vetem qeveria e pozita në fuqi por gjithkush që mund të ketë nji mundësi ) i marrin masat me kohë për të shpëtue duke u ba, jo për faj të tyne edhe ma arroganta.
Në nji situatë të tillë as që mund të bahet fjalë për mirqenje, edhe ekonomike, që edhe sikur të jetë, duke supozue për nji çast se deti u ba kos, shpërdorohet ose nuk çfrytzohet nga padija në përgjithësi e nga moskokçarja në veçanti dhe çrregullimet socjale jan prezente pashmangësisht qoftë dhe latente e në kte rast edhe ma të rrezikshme.

Pse duhet klasa e naltë?
Për njerzit e naltë, qoftë vetem nga zemra e nga shpirti, sepse edhe në se nuk kan privacjone materjale, jetojnë kundra dëshirës së tyne si derri mes derrash.
Për njerzit e zakonshëm, në se mund të mos i njohin vlerat apo kapacitetet tyne, duhet sepse janë gjithnji ma të rrezikuem nga çdo pikpamje
A ka klasë të naltë sot?
A i njef ajo vlerat dhe kapacitetet e veta?
Kur dhe si do të bahet ajo efiçente?

[Pasiqe]

Kadareja nuk ishte me pak i subvencionuar nga regjimi sa ishte vete zoti Frasheri i cili e shkroi historine si e kishte qejfin Partia e Punes.

Nje historian perpara se te akuzoje te tjeret duhet te kete kurajon intelektuale te kerkoje ndjese per "harresat" e shumta dhe genjeshtrat e panumerta qe ka bere kur ka shkruar tekstet e historise.

[i humburi]

Po te kete nevoje per kertika s'mjafton... duhet nje shkop i mire.. por mos esht me mire''fal e harro''sa mundet? Kta te gjithe me çfardo larash ngjyre te maskohen duhen kap me shkop me i fut n'kazon t'leverve, me i ne e masnaj...
Por per hir te se vertetes ishin te shternguar prandaj un ,personalmente, i shof me indulgjence metamorfozat e karagjozlleket e tyre e perpiqem ti justifikoj sa esht e mundur e jo ti konsumoj.
Kush do kishte ndoj leverdi?
Sa per K.Fr. di mire dhe nga nji burim i sigurte pra njeri per s;mbari se ky zotni ne disa raste ka kundershtuar ne parim e pa u tall,e kan menjanu ne disa raste,
Thirrja edhe pse na jan trash veshet sot esht
"" çfar po bejm ndoj gje te mire,kush mun beje ndoj gje te mire''
pergjigje s'ka,tha korbi i EAPoe-s
por ahime ! fjale fjale fjale si tha F Noli ne OKB
sot mun thohet mo omël ''llafe llafe llafe..''
jo aq sa defiçenca politike, na mungon kultura,ajo shpirterorja me teper se edhe misjonare me pages ka teper pa pagese hiç hec para t'çafsha ballin..hajt bab i thrriste mushkes vet nji zotni,karrocjerme origjine te larget egjyptjan.

[i humburi]

Nese klasa e naltë asht ma shum ose ma pak munguese,ne ate masë asht dhe pesha e rrealitetit që emrohet me fjalen e njohur bollshevizëm, asht gjendje,situation, e jo tjetergja,
Bollshevizmi, që nga gjuha ruse e ka kuptimin shumica, në kundërshtim me menshevizmin, term po me prejardhje nga rusishtja, që do me thanë pakica dolën si fjalë ideollogjike kur Lenini me fjalën e tij përzuni në fillim me llafe e mbasandaj me dru ca intelektualë e idealista që kujtonin se rrevolucjoni ishte ndoj lëvizje llafazanësh ku ata do dilnin në krye e me metoda të squllta do krijonin Edenin komunist.Sot rreziku bollshevik egziston po aq agresiv si në kohë të Leninit.
Ndërsa at-here bahesh me bajoneta për të përmbys përkohësisht disa vlera të pamohushme por të përfaqesueme nga nji klasë e dobësueme moralisht me i rujt kto vlera, sot bollshevizma vepron në forma tjera për shembull në kulturë nëpërmjet vullgarizimit e formalizmit të saj;
botimet e shumta e të shumllojshme që sado që thithen nga lexuesi e që mund të kenë vlera në vetvete por pa ndoj efekt “ rryme” apo polarizimi masiv
(ktu sot mbase si pasojë e moskonturimit fort të kjart të nacjonales dhe internacjonales apo kozmopolites apo integr…etj.në çdo plan e të politikës në plan të parë që në vend të jetë pasojë force asht shkak dobsije)
programe mediatike që megjith nji far roli të nevojshëm s’mund të kalojn nji far limiti që duhet kalue me dhanë nji far orjentimi direkt e indirekt për do gjana të randësishme,
me zbavitje apo pseudokulturë, konsumizëm ( jo komunizëm me llafe) etj me nji fjalë barazitizëm pa nivel.
Kshtu bahet nji përmbysje jo ma fizike e gjendjes por nji shkatrrim apo përhumbje substancjale e strukturës e qelizës psiqike të qytetarit njeri.
Kshtu duke e pa në distancë e qetësisht kte fenomen, bollshevizmën, që u çfaqka si komunizëm si konsumizëm si demokraci a socjalizëm, kapitalizëm apo diktaturë e tjera pallavra me të cilat tentohet të ushqehen kurdoherë syleshët e mundshëm qoftë dhe jo me vetëdije, ky fenomen mund të shifet si nji far hilaçi i hidhët por që pashmangësisht do të kaperdihet sa herë që nji grupim njerzor do zvetënohet në nji apo disa plane superstrukturale.
Shenjë e sigurtë e ktij rreziku: mos njoftja ose mospranimi,me ose pa dashje i vlerave.
Shenjë e dukshme e ktij rreziku: idealizimi (fallc), idolizimi ( idhujtaria) ose e kundërta që i atribohet individve në kulm (ose e kundërta) të fuqisë.
Ky fenomen çfaqet ose në gjendje socjale ose dhe individuale ( pra mund të jetë personal).
E thanë me fjalë të thjeshta humbja e vlerave çon në barazitizëm banal që momentalisht duket gja jo e keqe dhe emërtohet me emna të bukur deri sa vjen
nji gjendje që kthimi mbrapsht asht i vështirë por i detyrueshëm.
Faturra paguhet gjithnji, me nji mynyrë o tjetër edhe nga klasat e nalta, po edhe nga turma apo masa sado pa përgjegjsi ose e pa përgjegjshme pamvarsisht nga ndoj llustër kulture apo se mund të dijë të flasë disi gjuhë të hueja pa pas marrë nji mesazh qoftë minimal kulture të mirfilltë.


E.Kaceli.

[Xhuxh Xhumaku]

Milo: Kadare, sherbetor i Enver Hoxhes
Korrieri, E Enjte, 12 Tetor 2006

Kryetari i Demokracise Sociale, njekohesisht dhe historian, eshte shprehur se fryma antikomuniste e shkrimtari te madh eshte nje alibi per te fshehur sherbimet ndaj diktatures dhe diktatorit Hoxha: “Nderhyrja e Kadarese coi ne internim e ne fatkeqesi nje familje te thjeshte e te varfer tiranase ne vitet ’70-te”

Ergys GJENCAJ

Cinik, nxenes i keq i historise, sherbetor i diktatures dhe vete diktatorit Hoxha, informator qe ka derguar ne internim nje familje tiranase, keto kane qene disa nga akuzat e Paskal Milos ne drejtim te akuzuesit te tij, Ismail Kadarese. Qe dy dite me pare, shkrimtari i njohur shqiptar, Ismail Kadare, dhe kryetari i Partise Demokracia Sociale, Paskal Milo, jane perfshire ne nje konflikt te hapur dhe qe pritet te vijoje me nxjerrjen ne siperfaqe te informacioneve ende te panjohura per publikun. Te dy kane shkembyer replika ne distance, te cilat kane lidhje me debatin e fundit rreth hapjes se dosjeve te ish-Sigurimit te Shtetit dhe vleresimeve per periudhen 45-vjecare te diktatures komuniste. Dy personalitet, njeri i letersise dhe tjetri i historise dhe i diplomacise, akuzojne njeri-tjetrin per lavde qe i thurin komunizmit.

Ne nje interviste dhene per “Zerin e Amerikes”, Kadare deklaroi se vitet e fundit ne shtypin shqiptar ka filluar te jepet nje kunder-tablo teper roze dhe teper mashtruese e epokes komuniste, me ca si disa kujtime te pafundme, dhe kjo nomenklature komuniste paraqitet me ngjyra disi humane. “Si te thuash, behet nje perpjekje per rehabilitimin e saj, per te mos perseritur rastet monstruoze, si per shembull, te asaj qe degjuam para disa ditesh, kur kryetari i nje partie ne Shqiperi, kerkoi nderim per Enver Hoxhen”, deklaroi Kadare. Duke iu referuar direkt deklarates se kreut te PDS-se, Milo, qe kishte bere me 16 shtator gjate festimeve ne kujtim te festes se Pezes. Por keto vleresime te shkrimtarit shqiptar kane sjelle menjehere reagimin e kryetarit te Demokracise Sociale, njekohesisht me profesion historian. Milo nuk eshte kursyer aspak ne komentet e tij karshi shkrimtarit Kadare, duke thene se ai eshte nje nxenes i keq ne fushen e historise. Per Milon, fryma antikomuniste e Kadarese nuk eshte gje tjeter, vecse nje alibi e tij per te fshehur sherbimet qe i ka bere diktatures dhe vete diktatorit Enver Hoxha. “Kur te tjeret persekutoheshin, Kadare gezonte privilegjet e shkrimtarit te oborrit dhe i ngrinte me servilizem, per se gjalli, monumente letrare diktatorit”, ka deklaruar dje Milo. Madje ai jep disa informacione, sipas te cilave, si rrjedhoje e nderhyrjes se shkrimtarit, nje familje e varfer tiranase ne vitet ’70-te, eshte internuar nga regjimi komunist. “Kadare eshte i madh ne imagjinaten letrare, por i vogel e cinik si qenie njerezore”, deklaron Milo.

Duket se debati i hapur ditet e fundit per hapjen e dosjeve te sherbimeve sekrete te kohes se diktatures, po perfshin gjithnje e me teper personalitete te fushave te ndryshme. Kadare ne intervisten dhene per “Zerin e Amerikes”, ka kerkuar qe hapja e dosjeve te kryhej ne menyre sa me serioze, sa me dinjitoze, “hijerende” dhe jo ne menyren sic filloi ne Parlamentin shqiptar. Sipas tij, nuk ka perse te kete meshire per ata njerez qe jane perfshire ne politike. Kadare thekson se denimi i krimeve komuniste ecen paralelisht me nje dhune qe i eshte bere peizazhit shqiptar, duke e denuar ate me lloj-lloj datash pseudo, kinse heroike, festa qe nuk jane festa, por qe perkundrazi jane zi dhe me nje falsifikim te ngjarjeve kryesore.

Kadare per Milon:

“Vitet e fundit, ne shtypin shqiptar ka filluar te jepet nje kunder-tablo teper roze dhe teper mashtruese e epokes komuniste, me ca si disa kujtime te pafundme, dhe kjo nomenklature komuniste paraqitet me ngjyra disi humane. Si te thuash, behet nje perpjekje per rehabilitimin e saj, per te mos perseritur rastet monstruoze, si per shembull, te asaj qe degjuam para disa ditesh, kur kryetari i nje partie ne Shqiperi kerkoi nderim per Enver Hoxhen”. Duke kerkuar qe paralel me denimin e krimeve komuniste, te eliminohen pseuodatat historike”.

Milo per Kadarene:

“Kadare eshte nje nxenes i keq ne fushen e historise. Antikomunizmi i tij eshte alibi per te fshehur sherbimet e tij te cmuara per diktaturen. Kur te tjeret persekutoheshin, Kadare gezonte privilegjet e shkrimtarit te oborrit dhe i ngrinte me servilizem, per se gjalli, monumente letrare diktatorit. Nderhyrja e Kadarese coi ne internimin e ne fatkeqesi nje familje te thjeshte e te varfer tiranase ne vitet ’70-te. Kadare eshte i madh ne imagjinaten letrare, por i vogel e cinik si qenie njerezore”.

[dizer7]

Gabim shume i madh nga ana e milos te ofendoje Kadarene.Kontributi i milos nuk harin as 1 per 100 nga ato qe i ka dhene Kadareja shqiperise.E pra eshte turp te flasi per nje shkrimtar kaq te madh. Te gjithe e dime se koha atehere i detyronte te gjithe te nderonin partine,dhe kadareja e ka bere nga nevoja,po mos te harrojme se sa here qe perpjekur per te demaskuar problemet e komunizmit.


Kadareja eshte nga intelektualet me te medhenj, dhe ka ofruar shume here mendjen e tij per broblemet e vendit.

[Fiori]

Ismail Kadare: Përgjigje Paskal Milos


Nga Ismail Kadare


Për respekt të publikut shqiptar po i përgjigjem Paskal Milos.
Më datën 11 tetor, në emisionin shqip të « Zërit të Amerikës », pyetjes lidhur me dënimin e krimeve të komunizmit në Shqipëri dhe hapjes së arkivave të fshehta, i jam përgjigjur, ashtu si shumica e shqiptarëve, në formë pohuese. Lidhur më këtë, kam shtuar se është monstruoze kërkesa për nderimin e diktatorit komunist.
Ndonëse për këtë të fundit nuk kam permendur ndonjë emër, kryetari i partisë të Demokracisë Sociale, Paskal Milo, ka shpërthyer kundër meje një fushatë histerike , duke kapërcyer çdo masë të asaj që quhet pergjigje propocionale.
Personazhi është i njohur. Në rastin e një anketimi për vrasjen ose vetëvrasjen e ish- kryeministrit shqiptar më 1981, e kemi parë të gjithë kur ka dale në ekran të TV. me një letër kinse origjinale të viktimës, për të çorientuar publikun shqiptar dhe për të mbrojtur tezën zyrtare se ish kryeministri nuk është vrare prej shokëve të vet të Byrosë Politike. Eshte e qartë se sa herë që familjes Hoxha i duhet një ndërhyrje e shpejtë për diçka, ky personazh është i pamunguar. Por kjo është punë e tij.
Ajo që nuk është vetëm punë e tij, por ka të bëjë me gjithë shoqërine shqiptare është se ky njeri paraqitet si historian. Ai bën pjesë në ekipin që ka mbrojtur e vazhdon te mbroje falsifikimet e rënda të historisë, ato që, ashtu si në krejt ish- perandorinë komuniste, kanë ndodhur, por në mënyrë të shumëfishuar në Shqipëri. Do të mjaftonte vetëm një shembull, për të kuptuar se sa larg shkon ky falsifikim. Eshtë fjala për aktin më të turpshëm të historisë shqiptare, e ndoshta te krejt Europës, propozimi që udheheqja e ketij vendi, në mënyrë krejtësisht të fshehtë, i beri Titos më 1947 për bashkimin e Shqipërise me Jugosllavinë. I trembur prej shantazheve të jugosllavëve, të cilët e kanë letrën origjinale, Enver Hoxha në librin “Titistet”, shkruar e botuar pak para vdekjes, është i detyruar ta pohojë këtë propozim. Justifikimet e tij, se udheheqja shqiptare donte te provonte se sa i poshter ishte Titoja nëse e pranonte, janë për të qeshur. Gjer më sot nuk është njohur në botë ndonjë rast kur një qeveri i ben dhuratë vendin e vet një tjetër qeverie, për të provuar se sa e keqe është kjo qeveri e dytë. Historianët e tipit Milo jo vetëm nuk merren kurrë me kësi të vërtetash, por përgjojnë e vigjëlojne që askush të mos i zbulojë ato.
Të kthehemi tek pohimi qe kam bërë në “Zërin e Amerikës”. Eshtë pohimi i zakonshëm, i shqiptuar këto dite nga , së paku, tre çereku i shqiptarëve. Eshtë mendimi unanim i të gjitha partive, i gjithë parlamentarëve. Nisur nga kjo, vetvetiu del pyetja: perse ky tërbim kundër një shkrimtari, i cili, në këtë rast, nuk ka thënë ndonjë gjë fort origjinale? Nga vjen ky përqendrim i goditjes tek një njeri, në kohën kur çeshtja e shtruar ka lidhje me gjithe shoqërinë shqiptare?
Shumë vite më parë kam propozuar publikisht hapjen e arkivave të fshehta dhe dënimin e krimeve, por në asnje rast nuk kam kërkuar të jap pershtypjen e një nismëtari, ngaqë kam menduar se një proces i tillë do të ishte i thelle atëhere kur të vinte si nevojë e ndërgjegjësimit të krejt shoqërisë. Në intervistën e „Zërit të Amerikës“ nuk ka gjithashtu ndonjë zell të tepruar, përkundrazi, është theksuar disa herë se ky proces jo i gezueshëm , përveçse duhet të jetë i kufizuar vetëm tek njerëzit publikë, duhet bërë me seriozitet, pa nervozizëm e pa ndjenjë revanshi.
Përsëri del pyetja, përse atëherë ky acarim kaq i pakontrolluar? Eshtë e qarte se kemi të bëjmë me një mllef të grumbulluar, një urrejtje të ftohte e një hakmarrje që pret të shpërthejë.
Në parathënien e librit “Vilsoni e Genci“ të autorit Sadik Bejko, libër që iu kushtohet dy poetëve të pushkatuar me 1977, Vilson Blloshmi e Genc Leka, kam shkruar, midis te tjerash, se sa herë që në Shqipërinë e sotme dikush do të shkele ca gjera , që për stalinistët quhen tabù, kundër tij hakmarrja nuk do të vonojë. E ndër dy tabute kryesore jane permendur: krimet e diktatures dhe paratë e grabitura të popullit shqiptar e të depozituara jashtë shtetit prej kupolës së diktaturës. Ndër këto, ndërsa tabuja e parë është duke u thyer, e dyta vazhdon të jetë siç ka qenë.
Me sa duket, këtu qëndron kyçi qe shpjegon histerinë e papërmbajtur të Milos. Ashtu si herët e tjera, dikush i ka kërkuar të nderhyjë. Të ndërhyjë per te hedhur balte mbi nje shkrimtar të njohur, vetëm se ka shprehur nje mendim që stalinistëve shqiptarë iu prish pune. Me këtë ata duan të bëjnë një provë force, te tregojne se jane ende në gjendje të mbyllin gojët e njerëzve, si dikur. Ata duan te paralizojnë mendimin e lirë dhe, bashkë me të, procesin e zbulimit të krimeve, që Këshilli i Europës, bashkë me ndergjegjen shqiptare e kerkojne sot më fort se kurrë.
Ndërkaq ne e dimë se kjo nuk është veçse nje trysni kufomash. Koha e tyre ka vdekur. Të tilla janë edhe shantazhet e tyre, shpifjet e nxjerra nga uzina e ndryshkur e ish- policise së fshehtë shqiptare, shpifje që në gojën e një kryetari partie tingëllojne dyfish të neveritshme. Per stalinistet e tipit Milo s’ka nevojë opozita e sotme shqiptare. Madje per ta s’kanë nevojë as ish-komunistet, ata që dikur sinqerisht besuan në idetë dhe iluzionin e komunizmit. Ne fund te fundit, për këta horra pa atdhe te politikës nuk ka nevoje kurrkush.


Shekulli