Rama: Për 4 vjet e bëj Shqipërinë
Intervistoi Gazmend Kapllani
05-02-2007
Edi Rama
TIRANË
- Simbol i artistit anti-pushtet dikur, sot Edi Rama është Kryetar i Bashkisë së Tiranës dhe njëkohësisht edhe Kryetar i partisë më të madhe të opozitës, Partisë Socialiste. Nesër, ndoshta, Kryeministër i Shqipërisë. I shkolluar, shik, veshur me rroba të shtrenjta, Edi Rama ndryshon shumë nga politikanët e tjerë shqiptarë. Magjeps të huajt dhe disponon "miq të fortë" në Perëndim. Sa për shqiptarët, ata janë ndarë në dy grupe: në ata që e adhurojnë edhe në ata që e urrejnë për vdekje. Ndoshta, sepse edhe vetë ai është njeri i skajeve...
Jeni Kryebashkiak dhe njëkohësisht edhe Kryetar i Partisë më të madhe të opozitës. Në një vend si Shqipëria, me kaq shumë probleme, arrini t'i kryeni që të dyja?
Besoj se po. Janë dy gjëra që plotësojnë njëra-tjetrën. Pikërisht, sepse Shqipëria është një vend me probleme të mëdha. Bashkia më ndihmon të jetoj nga afër problemet e njerëzve. Ndërsa partia, është ajo që mund t'u japë zgjidhje problemeve të tyre. Por, mund të them se një ngarkesë e tillë, ka zhdukur plotësisht jetën time private...
Jeni kandidat për Bashkinë e Tiranës, për një mandat të tretë. Fitoni ose jo, do të mbeteni në histori si "bashkiaku që e bëri Tiranën një qytet të bukur". Me dorë në zemër, Tirana është vërtetë një qytet i bukur?
Dikur, përpara shumë kohësh, jetova disa kohë në një provincë. Dhe mbaj mend një vajzë, që mua më dukej shumë e bukur. Erdhi një ditë një shoku im nga Tirana për të më parë. Ai filloi të qeshte, kur i thashë se ajo vajzë është nga më të bukurat që kisha parë. Dua të them me këtë histori, se e bukura është relative. Kështu, Tirana është qytet i bukur, po ta krahasosh me atë që ishte para se të bëhesha kryetar bashkie. Po ta krahasosh me qytete e bukura të Evropës, sigurisht që nuk ekziston në listën e bukurisë. Për mua personalisht, një qytet është i bukur, kur bën të mundur që njerëzit që jetojnë aty të ndjehen mirë. Në fund të fundit, qytetin e bëjnë njerëzit. Lidhjet ndërmjet tyre, qoshet, rrugët ku kanë jetuar dashuritë dhe dhimbjet e tyre... Prandaj, besoj se Tirana është një qytet që po bëhet i bukur.
Ju, si do të donit të mbeteni në historinë e këtij qyteti: Si bashkiaku që bëri ato gjëra të cilat askush nuk i bëri, apo nuk guxoi t'i bënte?
Nuk e quaja veten "Herkul" të Tiranës. Që të jem i sinqertë, një qytet kaq shumë i keqtrajtuar, siç e gjeta unë, ishte shumë e lehtë të bëje gjëra të cilat duken. Nga e gjithë përvoja ime, megjithatë, nxora një mësim politik. Asgjë nuk ndryshon nëse nuk e duan qytetarët. Tirana ndryshoi, sepse qytetarët e donin ndryshimin.
Ajo që ju bëri të famshëm brenda dhe jashtë Shqipërisë, ishte aksioni i fasadave të pallateve. I pikturuat me plotë kuptimin e fjalës. Ishte një kapriçio juaj artistike?
As kapriçio dhe as trill artistik nuk ishte; siç duan ta paraqesin disa. Ishte thjesht e nevojshme. Ishte një veprim politik me ngjyra, jo me fjalë. Duhej të tregoja, që gjërat po ndryshojnë në Tiranë. Dhe ishte një ndryshim që mund të bëhej shpejt dhe pa shumë shpenzime. Gjërat kishin arritur në një shkallë të tillë, sa qytetarët kishin nostalgji për Tiranë e 1990, si vend parajsë. Kështu, paralelisht me aksionin për zhdukjen e maleve me plehra që ishin mbledhur përpara pallateve, u përpoqa që të grisja perden e pëlhurës dhe të trishtimit që kishte mbuluar qytetin.
Disa ju akuzojnë se jeni politikan i sipërfaqes. Thonë p.sh, fasadat e pallateve ndryshuan, por skamja pas tyre mbeti po ajo që ishte...
Përpara së gjithash, mendoj se e bukura është gjithmonë armik i skamjes. Gjithmonë dhe gjithkund. Të varfrit d.m.th, nuk kanë të drejtë për të bukurën? Se pas ngjyrosjes së fasadave të pallateve ekziston skamja, nuk do të thotë që fasada duhet patjetër ta pasqyrojë atë. Atyre që më akuzojnë, u kam thënë: "Provoni të përfytyroni botën, me vajza dhe gra të cilat nuk u pëlqen vetja dhe nuk zbukurohen! Si do të jetë një botë e tillë?". Për mua, Tirana ishte një grua që kishte rënë poshtë, e braktisur dhe e pistë. Dhe gjëja e parë që bëri, ishte të ngrihej, të krihej, të vinte buzëkuqin dhe të dilte xhiro. Dhe një gjë interesante. Të gjithë ata që më akuzojnë përse ngjyrosëm fasadat e pallateve, janë burra. Me të vërtetë, nuk kam dëgjuar asnjë grua që të ankohet përse i dhamë ngjyra qytetit...
Nëse do tu kërkonte dikush që të jepni një përkufizim për Tiranën sot, si do ta përkufizonit?
"Ëndrra Amerikane" e shqiptarëve. Disa shkuan dhe gjetën "ëndrrën amerikane" jashtë Shqipërisë. Të tjerët vijnë që ta gjejnë këtu...
Në 1991, ju mbaj mend si një artist përballë pushtetit... Sot, gjendeni në qendër të pushtetit. Shndërrim i habitshëm...
Erdhi koha që u lodha shumë duke folur, pa pasur mundësi të ndryshoj gjërat... Me fjalë të thjeshta: nga hapësira e të pamundurës, kalova në atë të së mundurës. Kalova këtu ku jam, ku gjërat jo vetëm thuhen, por edhe bëhen.
Mundet që një artist i vërtetë, të jetë edhe njeri i pushtetit?
Nuk jam njohës i gjithçkaje. Nuk kam përgjigje të gatshme. Personalisht, fakti që u mora për shumë kohë me artin, më ndihmon në mënyrën se si shoh politikën.
Kishte ndonjë moment që u penduat për këtë ndryshim?
Kurrë!
Cilat janë marrëdhëniet tuaja me Sali Berishën. Shumë e shikojnë konfliktin mes jush, si përplasje personale...
Ekzistojnë epoka, ku e ardhmja dhe e shkuara mund të bashkekzistojnë në paqe. Në kohërat që ne jetojmë në Shqipëri, e kaluara dhe e ardhmja, nuk mund të bashkëjetojnë aq paqësisht. Konflikti im me z. Berisha, nuk është çështje personale. Është përplasja e të ardhmes me të kaluarën. Me pjesën më të keqe të së kaluarës që ka për të treguar ky vend: autoritarizmi dhe totalitarizmi.
Ka shumë mundësi që nesër të jeni Kryeministër i Shqipërisë. Sa vite do ju duhen, si Kryeministër, që ta bëni Shqipëri një vend të vërtetë demokratik?
"Shqipëria një vend i vërtetë demokratik", fjalë e madhe. Pastaj, ajo nuk mund të jetë premtimi i një njeriu. Duhet të jetë premtimi i një brezi. Por, them se mundem që për katër vjet, të bëj me Shqipërinë ato që bëra edhe me Tiranën. Ta bëj një shembull të respektueshëm.
Ç'është Shqipëria sot, për një të huaj që nuk e njeh Shqipërinë?
Një realitet i trazuar, me energji të jashtëzakonshme, me kaos dhe kontradikta... Një "Amerikë e vogël" në pelena do t'i thosha...
Pozicionin e Shqipërisë në Ballkan, si e shikoni? Ka njerëz që shqetësohen për zhvillimet në Kosovë, për idenë e Shqipërisë së Madhe...
Mendimi im është se shqiptarët në këtë shekull, do përbëjnë makinën e zhvillimit në Ballkan. E di, që zhvillimet në hapësirën shqiptare shkaktojnë frikë tek disa. Por unë i di gjërat nga brenda, prandaj po ju them se shqiptarët dëshirojnë vetëm një të ardhme evropiane për vete dhe për Ballkanin. Idetë për Shqipërinë e Madhe dhe një shteti të madh etnik, besoj se shqiptarët dhe ata që bëjnë politikën e tyre, i kanë kapërcyer. Këto ide i ka zhvleftësuar vetë realiteti evropian. Kush ndoqi idenë e atdhetarëve të mëdhenj në Ballkan, përfundoi në qoshe të historisë. Në Ballkan, ka ardhur koha që të shikojmë përpara dhe jo pas. Sfidat që kemi për t'u përballuar janë të tjera. Janë sfidat që na vë realiteti botëror dhe fshati global.
Për sa i përket Greqisë, ka diçka më shumë që do të donit të bënit, nëse zgjidheni Kryeministër?
Do të doja të bëja ndërmjet dy shteteve, atë që ndodh përditë ndërmjet njerëzve, grekë dhe shqiptarë. Dy popujt tanë, janë dy popuj shumë të afërt. Grekët dhe shqiptarët nuk janë gjetur asnjëherë kaq afër sa ndodhen sot. Sipas kësaj, duhet të bëjmë shumë më tepër. Që të dyja palët. Që të shikojmë një të ardhme ku nuk do bien kufijtë mes nesh. Dhe nuk do të jetë e largët ajo kohë...
Kush është piktori i fundit për të cilin folët?
Vetja ime. Hapa një ekspozitë me skica të bëra gjatë kohës që punoj në zyrë...
Marrë e plotë, nga gazeta greke "Ta Nea"
Krijoni Kontakt