Ikja e trurit--vetem 5% e te diplomuarve jashte ndodhet ne vend

[s0ni]

ata qe nuk cajne dot ne evrope patjeter kthehen ne shqiperi. disa nuk cajne dot sepse ne evrope nuk te hap njeri rruge per shkak te rracizmit dhe me te drejte shqiptaret kthehen te bejne ndonje lek ne vendin e tyre, ndersa ka edhe nga ata si puna e edi rames qe kthehen ne shqiperi nga pa-aftesia.

Ka edhe nga ata qe kthehen sepse nuk i kthehen letrat e studentit per qendrim ne shtet, apo nuk gjejne pune qe ti sponsorizoje.

[Edvin83]

BB: Shqiptarëve u ka “ikur truri”
20/12/2010
Ard Kola

Gazeta Shqip

Raporti: Në 20 vjet emigruan mbi 40 % e stafit të universiteteve të vendit
Zhvillimi ekonomik i një vendi nuk mund të realizohet i plotë në rast se mungon aftësia profesionale e stafeve në universitete publike apo private. Në disa raporte ndërkombëtare pranohet fakti se Shqipëria nuk mund të ecë përpara vetëm përmes politikave nxitëse të investimeve dhe uljes së taksave, por duke i kushtuar vëmendje edhe arsimit. Një raport tronditës i Bankës Botërore, referuar sondazheve të kryera në vitin 2008, tregon qartë se mungesa e kushteve ekonomike, indiferenca e treguar nga shteti dhe mosplotësimi si duhet i nevojave për të pasur një ambient të përshtatshëm arsimi dhe kërkimi shkencor, kanë detyruar stafet e universiteteve të emigrojnë në vende të ndryshme. E thënë ndryshe, mbi 40% e stafeve në universitete ose “truri” i një kombi, ka emigruar për kushte më të mira. BB-ja vë në dukje disa mangësi të sistemit arsimor, që nxitën arsimtarët të largohen nga vendi i tyre, ndërsa sugjeron marrjen e masave. “Gjatë periudhës midis viteve 1990 dhe 2008, rreth 40.6% e stafit të universiteteve publike dhe institucioneve kërkimore emigroi jashtë Shqipërisë. Madhësia dhe intensiteti i këtij fenomeni është kaq i lartë, saqë ekspertët e huaj e përcaktojnë Shqipërinë si një nga vendet me ‘nivelin më të lartë të emigrimit të trurit në botë’”, - thuhet në raportin e fundit të publikuar nga BB-ja. Në shumë institucione shqiptare, emigrimi preku pjesën më dinamike dhe elitare të stafeve akademike dhe kërkimore të Shqipërisë. Të dhënat tregojnë se universiteti shtetëror dhe institucionet kërkimore të Tiranës, sidomos ato që lidhen me shkencat natyrore, inxhinierinë, fizikën bërthamore dhe artet, ishin më të prekurat. “Shumica e emigrantëve nga këto institucione ishin të gjinisë mashkullore ((59.4%), në moshë relativisht të re (35 vjeç) dhe, në dallim me modelet e emigrimit në masë, ata emigruan përmes rrugëve të ligjshme dhe me familjet e tyre”, - thuhet në raport. Gjithashtu, të larguarit kishin mesatarisht 8 vite eksperiencë pune në institucionet kërkimore/universitetet, dhe 43% e tyre kishin përfunduar specializime jashtë shtetit. Sipas Bankës, problemi nuk është thjesht humbja e kapitalit njerëzor, por edhe dobësimi i kapacitetit për trajnimin e brezave të rinj.

[Robbery]

Nese ne vende tjera ndodh largimi i trurit per shkak se vendet me te pasura thithin trurin e vendeve me te varfra duke u ofruar rroga me te larta apo jetese me te mire akademikeve te vendeve te varfra, ne Shqiperi truri jo vetem qe nuk afrohet me ane te rrogave apo kushteve por ajo qe eshte me e keqja eshte se truri ketu shkelmohet dhe detyrohet te largohet.
Trurit te Shqiperise i behet jeta e pamundur duke u nxjerre lloj lloj pengesash dhe nganjehere edhe kercenime me qellim qe te largohen nga Shqiperia.
Truri ketu nuk largohet por shtyhet qe te ike...

E pse ndosh kjo gje?

[Edvin83]

E pse ndosh kjo gje?

Perse mendon ti se ndodh? Sepse nje me "pak tru" nuk do te honepste "trurin" neper kembe, qe ta pengonte ne planet e tij per vjedhje, per pushtet abuziv, per perhapje injorance...

[Robbery]

Perse mendon ti se ndodh? Sepse nje me "pak tru" nuk do te honepste "trurin" neper kembe, qe ta pengonte ne planet e tij per vjedhje, per pushtet abuziv, per perhapje injorance...

Nuk mendova une prandaj te pyeta.. ...

[smokkie]

Jam dakord me Edvinin, ata qe kane dicka ne dore, jane mire keshtu, nuk i duhen gjembat kembes, shkopinjte rrotave, etj

[Edvin83]

25 PRI 2011
Pal, është kohë e maskarenjve kjo!

Nga Mentor Kikia
Marrë nga Gazeta Shqip
Në dhjetëra tryeza ku diskutohet e ardhmja e vendit, i kemi dëgjuar politikanët tanë, në pushtet e apo jashtë tij, t’i ftojnë të rinjtë që kanë studiuar e jetuar jashtë, që të kthehen në Shqipëri, të punojnë këtu, të japin përvojën e tyre dhe të kontribuojnë në ndërtimin e atdheut tonë të përbashkët. Këto ftesa mund t’i kenë joshur shumë persona të mendojnë realisht se mund të japin ndihmën e tyre në vendin e tyre dhe realisht ne besojmë se vetëm të gjithë bashkë e me përkushtim, ne mund ta çojmë vendin tonë më përpara.

Por, pas katër vitesh, Pal Çoku nuk mendon më kështu. Pasi jetoi dhjetë vjet në Firence, ai u kthye në fshatin e tij, në Ulzë. Kishte ide të mira dhe i kërkoi Partisë Demokratike ta kandidonte për kryetar të komunës, ku edhe fitoi. E kam njohur Palin, ndërsa vinte pranë televizionit “Top Channel” dhe na tregonte një tufë me harta.

-Ky është plani i rregullimit të territorit të komunës. Kemi përcaktuar të gjithë zonën ku duhet të ndërtohet, çfarë mund të ndërtohet dhe si do të ndërtohet.

Pali kërkonte ndihmë për realizimin e projekteve, ajo që në gjuhën politike quhet lobim. Ndërkohë që qytetet e mëdha, përfshirë edhe vetë kryeqytetin, ishin shndërruar në xhungla të mbjella me pallate monstruoze dhe ku shesheve publike u ishte shpallur luftë, një komunë kishte arritur të bënte një plan rregullues.

Ulza është sot një komunë që ia vlen të vizitohet, është një pikë turistike e mrekullueshme. Një fshat i këndshëm, i shtrirë buzë liqenit të hidrocentralit të Ulzës. Është një fshat që ka rrugë të shtruara, ka një qendër urbane, me kalldrëme, trotuare, vendparkim për makinat, ka shatërvan (është e vetmja qendër në Shqipëri ku ka një shatërvan që funksionon), ka stola, lulishte dhe disa ndërtesa publike vërtet të mrekullueshme. Ulza është sot e vetmja, ose të paktën ndër të vetmet njësi vendore që ujërat e zeza i filtron para se t’i hedhë në liqen, është komuna e vetme ku uji i pijshëm faturohet me aparat matës në çdo shtëpi dhe paguhet rregullisht. Ulza është e vetmja komunë që i ka ndarë pyjet për çdo familje dhe ka hartuar kontrata me banorët, të cilëve u ndalohet prerja, por u jepet për mirëmbajtje.

Kryetari i ri i komunës, veprimin e parë që bëri ishte të pastronte qendrën e fshatit nga derrat që bashkëjetonin me njerëzit. Më pas ai u gjend në një mbledhje të Fondit Shqiptar të Zhvillimit me të gjithë kryetarët e komunave. Kur u pyetën se çfarë kërkonin, shumica prej tyre thanë në kor: Para, duam para. Ndërsa Pali kërkoi një plan rregullimi. Pastaj mbi atë plan ai kërkoi mbështetjen e projekteve. 230 mijë dollarë iu dhanë për ujërat e zeza e të bardha, pastaj 530 mijë dollarë për rehabilitimin e së gjithë qendrës së komunës. Këto investime nuk u bënë me fondin e komunës, as fondet e qeverisë, por me paratë e donatorëve, duke aplikuar dhe fituar projekte.

Ai rindërtoi edhe një kishë, ose me saktë e ndërtoi atë. Njerëzit e fshatit u ftuan dhe pranuan të punojnë në mënyrë vullnetare dhe e ndërtuan kishën e shkatërruar. Sot aty murgeshat u mësojnë vajzave si të gatuajnë, të qepin rroba e të bëhen të zonjat e vetes.

Në katër vjet, një djalë që erdhi nga jashtë, një fshat që qelbej erë e bëri një vend plot hijeshi. Por çfarë ndodhi tani? Atë nuk e kandiduan më. Sot në garën elektorale janë futur qindra kandidatë komunash e bashkish në tërë vendin dhe shumë prej tyre janë duke kërkuar mandatet e treta, të katërta e madje edhe të pestat. Shumë kanë qenë me PD-në, pastaj u bënë me PS-në, pastaj me LSI-në dhe sërish me PD-në, vetëm e vetëm që të sigurojnë rikandidimin. Dhe janë mes tyre edhe ata që janë tërësisht përgjegjës për shkatërrimin total të zonave që drejtojnë. Nga bregdeti në mal, komunat po kërkojnë të riqeverisnin njerëz që kanë futur në tapitë e tyre toka pafund dhe i shesin si t’ua kishte lënë babai. Kryetarë komunash që kanë shkatërruar infrastrukturën (komunat që rrethojnë Tiranën janë një shembull i kësaj maskarade) kërkojnë sërish votat dhe prezantohen sot nga kryetarët e partive si shembuj të suksesit. Nuk ka aty as plan rregullues, as kanalizime ujërash të zeza, pa pretenduar filtrimin e tyre. Në Ersekë e komunat e saj, rikandidojnë ata njerëz që janë përgjegjës për shkatërrimin e parqeve kombëtare, ata që kanë nën administrim pyjet dhe nën pronësi sharrat që po i masakrojnë këto pyje. Pushteti vendor është mbushur me tregtarë tokash e trojesh, biznesmenë, sekserë e matrapazë që paguajnë për të marrë kandidimin e paguajnë sërish për të marrë votat.

Unë personalisht e kam parë atë vend dhe jam mrekulluar nga dëshira dhe idetë e një njeriu për të punuar. Do të doja të kishte shumë si Pali, të kishte shumë komuna si Ulza. Por përse nuk e rikandidoi Partia Demokratike Palin dhe përse Partia Socialiste nuk ia ofroi vendin, sikurse veproi me disa matrapazë të tjerë që në çdo mandat ndryshojnë parti?

E telefonova dhe e pyeta se çfarë mendonte ai për këtë spostim.

-E para, unë prita në zyrën time Edi Ramën kur ai vizitoi komunën tonë një vit më parë dhe kjo nuk u mirëprit fare nga partia ime. Dhe e dyta, unë kundërshtova me forcë, derisa nuk e lejova të hapej një gurore në komunë, e cila do të shkatërronte një zonë pyjore. Prapa këtij biznesi mendoj që janë njerëz të partisë sime.

Dy arsye shumë madhore për t’i dhënë fund karrierës në një vend si Shqipëria jonë. Që të jesh kryetar komune duhet të jesh një militant deri në verbëri, i gatshëm të paguash para për ta mbajtur vendin dhe po kaq i gatshëm të marrësh edhe armën për partinë. Që të jesh kryetar komune duhet të shesësh interesat e njerëzve që të votojnë për hir të interesave të atyre që vendosin për politikën e madhe dhe fatin e vetë kryetarit. Duhet t’u nënshtrohesh interesave të kompanive të deputetëve e ministrave, të cilët nuk pyesin as për kosto komunitare, as për kosto mjedisore e as për kosto njerëzore.

Pal, ti e ndërtove fshatin tënd dhe e bëre piktoresk. Jam i bindur se do të bëje edhe më shumë, pa pritur kacidhet e qeverisë dhe pa i shpërdoruar paratë e donatorëve të huaj për ndërtimin e shtëpive të tua, siç ndodh në qytetet tona të mëdha. Por ti dhe të tjerë si ti, jeni të parakohshëm këtu. Është kohë e dinozaurëve kjo, është kohë e maskarenjve.

[Edvin83]

Duan të largohen nga Shqipëria
YLLKA LEZO | 25/04/2011 |Shekulli
Një nga 6 mijë shqiptarët që pritet të largohen këtë vjeshtë për të ndjekur studimet jashtë vendin është edhe Jona. Ajo është 18 vjeç, dhe pas tri muaj përfundon Maturën Shtetërore. Ashtu si mijëra maturantë të tjerë ka vendosur të ndjeke studimet në Itali. Përse? "Sepse atje universitete janë më të mira dhe do të kem më shumë mundësi studimi", - përgjigjet ajo.


Të njëjtin argument japin edhe maturantë të tjerë që kanë zgjedhur një universitet të huaj për formimin e tyre. Pas mundësive të pakta të punësimit ne Shqipëri qëndron edhe një tjetër arsye ekonomia gjithmonë në rënie e vendit tonë dhe pamundësia për të bërë një jetë normale. Është e habitshme se si këta 18 vjeçar gjykojnë me një mendje të ftohtë për të ardhmen e tyre. Për këtë vit akademik janë më shumë se pesë mijë studentë që do braktisin Shqipërinë për të ndërtuar të ardhmen e tyre në një vend tjetër.

Dhe asnjë brain gain apo projekt tjetër i qeverisë nuk do të jetë në gjendje që ti rikthejë të gjithë. "Kjo sepse një kamerier në Itali paguhet më shumë se një doktor në Shqipëri" thotë Juliani, student në vitin e fundit të stomatologjisë në universitetin e Genovas.


Eksperimenti


Më 2004 ku u eksperimentua për herë të parë me formulën "Karta e Bolonjës", studentëve shqiptarë ju premtua se me këtë diplomë do të ishin të favorizuar në tregun evropian të punës. Sot pas gati shtatë viteve përvojë dhe tre brezave të diplomuar, ky premtim mbetet ende i paplotësuar. Studentët e Bolonjës shqiptare nuk po arrijnë të çajnë në tregun e huaj, e për fat të keq, as në vendin e tyre nuk po u vlerësohet diploma.


Thuajse një herë në vit MASH, nxjerr udhëzime e vendime për kualifikime të mëtejshme që duhen kryer për të arritur standardet evropiane e së fundmi nw listw wshtw shtuar edhe diploma e gjuhës anglezë në programin e Masterit. E ndërkohë qeveria vazhdon me të njëjtin premtim të para shtatë viteve . "Diploma Bachelor", ju hap dyert e botës. Ka një pjesë të mirë të shqiptarëve që nuk e kanë besuar asnjëherë këtë "ëndërr" dhe kanë preferuar një universitet të huaj, në vend të një vendasi.


Ata prindër që kanë një gjende ekonomike të mirë, i dërgojnë fëmijët e tyre në universitete prestigjioze, në Francë, Angli e madje edhe përtej oqeanit, në Amerikë. Me qëllimin e vetëm që fëmijët e tyre të marrin edukimin e duhur e për të pasur një jetë më të mirë. E shpesh me shpresën se fëmijët e tyre do të arrijnë të integrohen në vendin ku studiojnë.


Edukimi i huaj


Gjeografikisht kemi fatin të jemi pranë një prej vendeve me një traditë të vjetër universitare, me Italinë. Është pikërisht ky vendi që çdo vit merr rreth një të pestën e maturantëve shqiptarë. Universitete Italiane, ashtu sikundër ato Britanike apo Franceze, nuk kanë një kuotë të caktuar për pranimet e studentëve shqiptarë.


Kushdo mund të aplikojë, e në raste se plotëson kriteret mund të fitojë të drejtën e studimit së bashku me përfitimet që vijnë prej saj. Gjatë dekadës së fundit është rritur së tepërmi numri i studentëve shqiptarë që preferojnë një universitete të huaj, dhe më shumë akoma numri i atyre që preferojnë universitete italiane.


Këtë fenomen e ka pohuar edhe vetë kreu u diplomacisë italiane, Franko Fratini, i cili gjatë vizitës së tij në Shqipëri deklaroi se numri i studentëve shqiptarë në Itali ishte rreth 20 mijë. Përse studentët shqiptarë zgjedhin nw masw Italinë për të studiuar? Arsyeja kryesore mbetet mbështetja që ky vend u jep studentëve të huaj.


Politikat që universitete Italiane ndjekin kundrejt studentëve të huaj (këtu përfshihen edhe shqiptarët) janë shumë lehtësues. Këtu përfshihen bursat të cilat mbulojnë shpenzimet mujore dhe konviktet. Një mbështetje që në Shqipëri nuk ekziston pasi këtu konvikti duhet paguar me të ardhurat personale, tarifa e shkollës e të gjitha shpenzimet e tjera gjithashtu mbulohen po nga familja.


Eksodi


Çdo vit në tre konsullatat italiane në Shqipëri, Tiranë, Vlorë e Shkodër aplikojnë për të ndjekur studimet në Itali rreth pesë mijë maturantë. Një numër ky, jo i vogël kur në shkollat tona çdo vit përfundojnë maturën rreth 40 mijë maturantë. Gati 20 përqind e tyre i drejtohen universiteteve italiane, një pjesë më e vogël rreth 4 për qind shpërndahen në universitete e tjera.


Ndërsa pjesa tjetër garon për në universitete shqiptare, ku vetëm gjysma e tyre arrijnë të fitojnë të drejtën e studimit. Ndonëse edhe universitet francez, angleze, gjermane, suedeze e të gjithë vendeve të tjera kanë programe të caktuara për studentë e huaj, përsëri vendi më i preferuar mbetet Italia. Sipas maturantëve të pyetur nga "Shekulli", arsyeja kryesore është gjuha italiane.


Pothuajse të gjithë janë familjarizuar me këtë gjuhë që në fëmijëri dhe e kanë më te lehtë për të kuptuar dhe shkruar në këtë gjuhë, sesa në të të tjera. Kësaj i shtohet edhe afërsia që Italia ka me vendin tonë.


Janë më të pakët në numër ata që preferojnë të ndjekin studimet në Britani. Kështu sipas të dhënave të ambasadës britanike në tiranë, çdo vit aplikojnë mesatarisht 150 kandidatë shqiptarë për programet e studimit dhe bursat që ofron ky vend. Më i vogël është numri i aplikantëve në Ambasadën Franceze (rreth 100), kjo për shkak të një marrëdhënie jo të mirë që kanë shqiptarët me gjuhën franceze.


Në shifra edhe më të vogla numërohen studentët që zgjedhin vende të tjera, si Hollandë, Gjermania, Rumani e Suedi, rreth 300 në total.


Bursat pasuniversitare që do largojnë këtë vit shqiptarët
Greqi 2 bursa studimi
Itali 111 bursa studimi
Japoni 2 bursa doktorature
Bullgari 2 bursa studimi
Rusi 25 bursa studimi
Turqi 14 bursa studimi
Francë Stazh Mjekësie numër i pacaktuar
Malajzi 2 bursa studimi
Hungari numri i papërcaktuar
Egjipt 20 bursa studimi
Un, Pavias Itali 3 bursa studimi


Shënimet e redaktorit
Në dhjetë vjet 20 mijë shqiptarë kanë preferuar universitetet Italiane për edukimin e tyre
Çdo vit pranë konsullatave Italiane ne Shqipëri aplikojnë mesatarisht 5 mijë maturantë
Maturantët zgjedhin universitete Italiane për shkak të mundësive më të mira ekonomike që ofron vendi fqinj

[Edvin83]

Arber Zaimi
Gazeta Shqip

Eksportojmë trupa, importojmë tru
Në terma njerëzorë, ne eksportojmë produktin më të lirë, trupin e papërpunuar dhe importojmë produktin më të shtrenjtë, mendjen edhe dijen.

Qëllon shpesh që shqiptarët e rinj, shumica e atyre që po jetojnë dekadën e dytë a të tretë të jetës së tyre e gjejnë veten para një dileme shumë të madhe: Të shkojnë jashtë shtetit që të zhvillojnë potencialin e tyre fizik e shpirtëror, që të ndjekin talentet e vokacionet e tyre e që të mbërrijnë një mirëqenie ekonomike; apo të rrinë në atdhe, pranë njerëzve që duan, pranë familjes së tyre, pranë qytetit, apo shoqërisë. Dilemë e dhimbshme kjo, për të ardhmen individuale të sakrifikosh të ardhmen shoqërore. Dilemë që jo rrallë rezulton në vendimin për të braktisur qytetarinë si një projekt i përbashkët, e të shkosh në emigracion për t’u përballur me procese të integrimit individual, apo siç do të quhej në gjuhë sociologjike, procese të tëhuajësimit.

Shumë prej të rinjve, thuajse të gjithë ata që e kanë mundësinë financiare a familjare – kanë zgjedhur të ndjekin pikërisht ndërtimin e së ardhmes individuale jashtë vendit, duke sakrifikuar të ardhmen e përbashkët këtu.

“Liria për t’u larguar nga vendi fizikisht edhe si trup sot paraqitet në fakt si kusht i domosdoshëm për sukses individual, për t’u shquar” shkruan Hysamedin Feraj te libri i tij “E pafilozofuara”. I njëjti autor rrëfen një të vërtetë që bie në sy lehtë – për kë ka sy: sukseset e shumicës së shqiptarëve të shquar, me të cilët ne mburremi, janë suksese të këtij lloji, suksese të emigrantëve, suksese trupash të eksportuar prej atdheut të cilët janë zhvilluar diku tjetër, ia kanë shtuar vlerën vetes në struktura shtetërore të vendeve të tjera, në ushtri të huaja, në akademi të huaja, në industri të huaja, në ekipe sportive të huaja apo në skena të huaja të artit. Ne të gjithë e njohim listën me perandorë ilirë a shqiptarë të perandorive romake e bizantine, të gjithë i njohim aftësitë administrative të vezirëve e pashallarëve në perandorinë osmane, të gjithë e njohim aftësinë luftarake të shqiptarëve mercenarë në ushtritë e erëndimit e të Lindjes, ashtu siç njohim sot me dhjetëra shkencëtarë, sportistë, artistë, apo individë të shquar në fusha të ndryshme. Thuajse të gjithë janë shquar gjetiu, e jo në atdheun e tyre që i ka “eksportuar” – nëse mund ta bëjmë këtë metaforë – i ka eksportuar si trupa, në vlerën e tyre minimale, i ka eksportuar si potencial të pazhvilluar, duke i detyruar të ikin që të zhvillohen diku tjetër.

Sot Shqipëria e Kosova kanë qindra mijëra (ndoshta mbi një milion) shtetas të tyre (jo ish-shtetas, se numri rritet edhe më shumë) që jetojnë në diasporë, apo në emigracion. Jo të gjithë janë individë të shquar, shumica dërrmuese e tyre janë eksportuar si krah pune. Punëtorë ndërtimi, punëtorë transporti, punëtorë teknikë, nëpër fabrika, nëpër supermarkete të Perëndimit. Gjithë kjo energji që është duke kontribuar në ndërtimin e mirëqenies së tyre individuale, në të njëjtën kohë, madje më shumë, kontribuon edhe në mirëqenien kolektive të vendeve ku janë. Natyrisht, për eksportimin e këtyre trupave të pazhvilluar, Kosova e merr një çmim, e ato janë remitancat. Për pasurinë më të madhe marrim çmimin më të ulët. Remitancat janë çmimi më i ulët që mund të merrej për një aset kaq të rëndësishëm saç janë njerëzit, “pasuria më e rëndësishme” që kemi, siç thonë politikanët.

Ndërkohë që ne eksportojmë studentë e punëtorë për shkak të pamundësisë strukturore, për shkak të mungesës së sistemeve arsimore, akademike, sportive, kulturore, artistike – struktura të domosdoshme që një organizim shoqëror të quhet shtet – çfarë importojmë?

Importi kryesor i Shqipërisë dhe i Kosovës, ç’prej imponimit të praktikave neoliberale, pra ç’prej sundimit të shtetit privat dhe bjerrjes së shtetit publik, ka qenë “truri”. Ky është importi kryesor edhe nëse flasim konceptualisht, po edhe nëse shkojmë te shifrat faktike – “truri”, dija e teknikat. Qindra miliona euro – prej buxhetit të Kosovës por edhe prej parave që ndërkombëtarët i konsiderojnë ndihma për këtë vend, shpenzohen për të sjellë në Kosovë grimca të njohurisë administrative, menaxhuese, arsimore e kulturore. Në Shqipëri, ku rroga mesatare është 330 euro, një copë “tru” që është drejtori i CEZ paguhej 66000 euro. Pra 200 herë më shumë kushton copa e “trurit” të importit, se sa krahu i punës që po eksportojmë. Këto grimca të trurit të importuar janë të pamjaftueshme, të pakontrolluara (ato më tepër kontrollojnë e dominojnë), e aspak ndihmuese për të zhvilluar një projekt tonin publik, një shtet a një akademi tonën - e gjithsesi kushtojnë tepër shtrenjtë.

Në terma njerëzorë, ne eksportojmë produktin më të lirë, trupin e papërpunuar dhe importojmë produktin më të shtrenjtë, mendjen edhe dijen. Natyrisht që të parin e eksportojmë me shumicë, e të dytin s’mund ta blejmë veç me pakicë, e jo të ndonjë cilësie të lartë.

Ju ftoj të shtrojmë së bashku pyetjen, pse ndodh vallë kjo? Pse shqiptarët edhe sot, në shekullin XXI gjenden përballë detyrimit për të marrë rrugët e kurbetit? Pse para nesh vendoset detyrimi për të bërë një zgjedhje false dhe e padrejtë, të ardhmen individuale diku tjetër, apo atë shoqërore në vendin tonë? E drejtë do të kish qenë që të dyja mundësitë të na i ofronte vendi ku kemi lindur e ku duam të jetojmë, shoqëria në të cilën bëjmë pjesë.

Ka disa përgjigje të mundshme për këtë. Për shembull mund të thuhet se jemi një vend i vogël: mirëpo kjo përgjigje nuk është racionale. Vende më të vogla se ne sot gjenden në situatë shumë më të mirë. Dikush tjetër e sheh problemin te historia, fakti që ne kemi pasur një histori të dhimbshme plot shtypje e okupime, mirëpo dhe kjo përgjigje është e pamjaftueshme. Pse pikërisht ne e kemi pasur këtë histori kaq fatkeqe e jo vende të tjera që kanë ndarë kondita të ngjashme me tonat? E gjithsesi ka plot shembuj vendesh e popujsh që gjatë historisë kanë përjetuar situata më të këqija, e prapë ia kanë dalë mbanë që të rimëkëmben e të jenë sot në kushte shumë më të mira se tonat.

Një përgjigje tjetër që më vjen ndërmend është ajo e fushatës së Bill Clinton në fillimvitet e ‘90, e famshmja “it’s the economy stupid”. Në fakt shumë prej jush mund të thonë se aktualiteti i mjerë që ne përjetojmë është rezultat i mungesës së ekonomisë. Mirëpo kjo përgjigje është sot po aq e pjesshme dhe e pamjaftueshme për situatën tonë, sa çka qenë e pjesshme dhe e pamjaftueshme për situatën në SHBA-në së cilës i fliste presidenti Clinton.

Pse është e pamjaftueshme?

Le të shohim me imtësi kuptimin e ekonomisë, çfarë do të thotë kjo fjalë. Dihet se termi ekonomi vjen prej greqishtes së lashtë, Oikos + Nomia = Rregullat e Shtëpisë. Që të kesh rregulla të shtëpisë, natyrisht që duhet të kesh në fillim një shtëpi, një strukturë që nuk ngrihet nga hiçi. E dimë se që të ngrihet një shtëpi në radhë të parë duhet një plan konkret, prej arkitektëve, e së dyti duhet një angazhim real i inxhinierëve dhe punëtorëve. Shtëpia është struktura që lejon mbarëvajtjen e jetës së atyre që e banojnë – natyrisht edhe përmes rregullave të brendshme. Dikush mund të thotë se neve nuk na mungojnë shtëpitë. Kjo është e vërtetë, secili nga ne e ka një shtëpi, një shtëpi private, ku jeton me familjen e vet. Shumë prej nesh e kemi edhe një punë private apo një biznes privat. Ajo çfarë na mungon është diçka tjetër. Ne na mungon një shtëpi e përbashkët, na mungon puna e përbashkët e na mungon biznesi i përbashkët.

Puna e përbashkët e biznesi i përbashkët janë pikërisht ato struktura të zhvillimit të shkencës, arsimit, kulturës, sportit, artit dhe akademisë, ato struktura që e lejojnë dhe e nxisin zhvillimin e potencialit shpirtëror dhe fizik të individit këtu, në vendin e tij, pa e detyruar të largohet në emigracion. Shtëpia e përbashkët është shteti. Kjo është ajo që sot na mungon. E duke na munguar kjo shtëpi e përbashkët, natyrisht që na mungojnë edhe rregullat e shtëpisë së përbashkët. Ekonominë private e kemi, po kjo është e pamjaftueshme, e si e tillë ka prodhuar edhe shtetin privat e politikën private, fenomen mbizotërues në historinë tonë. Ajo që na mungon është shteti dhe ekonomia e përbashkët, koncepti dhe konkretësia e saj.

E megjithatë shumë pushtetarë po thonë që kemi shtet. Ata vazhdojnë t’i thurin lavde shtetit të Kosovës e shtetit të Shqipërisë, këtyre projekteve private që kalojnë nga dora në dorë, nga pushtetari në pushtetar, pa e marrë kurrë natyrën publike. Në këtë lloj shteti situata është e mjerë dhe e pashpresë, duke i shtyrë njerëzit drejt emigracionit – siç e shpjeguam më sipër. Fjalët e këtyre pushtetarëve që thonë se ne kemi shtet, kur në fakt këtu nuk funksionon asnjë institucion që e bën shtetin-shtet të të gjithëve, të kujtojnë fjalët e poetit disident rus, Osip Mandelshtam “Gjithçka baltë, prapë sa bukur kur brohorit – Oh Rusi, Lethe, Lorelei”. Mandelstami flet për bash për ata pushtetarë patetikë që gojën e kanë plot elozhe për shtetësi. Ata lëvdojnë shtetin e tyre personal, po nuk e vënë re baltën që mbulon rrugët tona, shkollat tona, akademitë tona, ekonominë tonë dhe shtetin e përbashkët.

Ne, siç thamë eksportojmë trupa dhe importojmë tru, situatë më të përbaltur e më të mjerë nuk mundet të ketë për një komb-politik. Megjithatë mjerimi, le të mos harrojmë, është premisë e rëndësishme për çdo ndryshim që pritet. Do të doja të citoja fjalët e një tjetër poeti, italianit Fabrizio de Andre që shkruan “Prej baltës çelin trëndafilat”. E citoj këtë poet që i këndonte varfërisë individuale dhe mjerimit të përbashkët, sepse edhe unë besoj që prej mjerimit tonë ka për të çelur një e ardhme ndryshe. Por jo me patetizmin e atyre që flasin për shtetin, duke shkatërruar shtetin, flasin për drejtësinë – duke dhunuar, flasin për ekonominë – duke vjedhur.

Si bëhet shteti?

Përgjigjja është e lehtë për ata që kanë studiuar pak filozofi politike. Shteti ndërtohet prej një filozofie konkrete, një plani arkitektonik le të themi, që merr parasysh të përbashkëtën. Mirëpo, për t’u thirrur në fjalët e një filozofi të rëndësishëm perëndimor, Herbert Marcuses, “nuk ka filozofi konkrete pas së cilës nuk qëndron akti publik”. Pra nuk mjafton plani arkitektonik për të ndërtuar shtëpinë e përbashkët, shtetin e institucionet e tij. Që kjo shtëpi të jetë funksionale e të mos i detyrojë banorët të shkojnë në kurbet, është e nevojshme që të angazhohen të gjithë, punëtorë e banorë. Akti publik pas kësaj filozofie konkrete është pikërisht angazhimi popullor, angazhimi qytetar i cili është në bazë të çdo shtetformimi të suksesshëm modern, në bazë të çdo institucioni funksional.

Ata që flasin për shtetin e për ekonominë, por janë kundër angazhimit masiv publik, qytetar e shoqëror, gënjejnë e bëjnë demagogji. Ata janë përfituesit e ekuacionit tonë të sotëm, ata na detyrojnë të eksportojmë trupa e të importojmë tru.

[Edvin83]

Opinion|15/01/2012 07:30
Patriotët e mospërputhshëm me sistemin
Nga Koloreto Cukali



Pak ditë më parë tek respublica.al një djalë me emrin Orgest, i shkolluar dhe banues në Amerikë, bëri publike një letër që ia kishte dërguar kryetarit të opozitës, z. Edi Rama. Thelbi i letrës ishte oferta e Orgestit për të vënë në dispozicion dijet e aftësitë personale të tij (dhe të tjerëve si ai) në zhvillimin e Shqipërisë, në ngritjen e shoqërisë shqiptare në standarde më të larta dhe në dhënien fund të tranzicionit.

Letra e Orgestit është sa e sinqertë, aq edhe naive.

Letra e tij na sjell në dritë një mospërputhje të fortë mes realitetit konkret shqiptar dhe atij ideo-emocional të shumë prej njerëzve tanë jashtë shtetit, që pavarësisht se janë në Amerikë, Suedi a Zelandë, sytë i mbajnë nga Shqipëria.

Meqenëse Rama nuk ka pasur kohë ose mundësi t’i përgjigjet, po përpiqem t’i kthej unë një përgjigje.



Ata që erdhën njëherë

Orgesti ndoshta nuk e ka ndjerë atje ku është, por, ne kemi pasur e vazhdojmë të kemi ardhje djemsh e vajzash të arsimuar në Perëndim. Ardhjet shpeshtohen me raste zgjedhjesh, kur shpresat a shanset për të përmbysur një grup qeverisës e për ta zëvendësuar me të rinj, është e madhe.

Jo për cinizëm, po për lehtësi termash e më tepër me një dashamirësi të butë, po i quaj “patriotët”.

Një grup i tillë i madh është dhe ai që unë kam votuar plot shpresë në 2005-n, e që më zhgënjeu personalisht shumë. Nga ai grup plot energji e ide, disa ikën, u spostuan ose u eliminuan me ligjin e më servilit, ndërsa të tjerët u futën në sistem.

Jo rrallë, lexojmë në media të përfliten për korrupsion emra patriotësh, nga ata të shkolluarit jashtë, nga ata që u kthyen për të kontribuar për vendin e tyre. Me sa duket, shkolla, dijet, standardet që sillnin nga jashtë nuk i rezistojnë dot korrozionit të sistemit. “Këtu te ne, siç më thoshte një mik, kushdo blihet. Madje, nuk shtrohet më as pyetja ‘për sa?’.” Sot, edhe ata vetë besoj e kanë harruar se çfarë kanë qenë. Sot, ata e kanë harruar që dikur shkruanin letra si të Orgestit.

Ne vazhdojmë të kemi ardhje patriotësh. Rrugët para tyre, njësoj si në 2005-n, njësoj si në ‘98-n a 2000-n, janë dy. Ose të ingranohen në sistemin e korruptuar, ose të kthehen andej nga ishin.



Çfarë duhet të bëjnë për të hyrë në sistem?

Për t’u ingranuar në sistem, kushti është një: bëhu pjesë e sistemit. Sistemi menaxherial që ne kemi ngritur është një sistem neo-kooperativist. Në zyrat e shtetit punon vetëm një, dhe paguhen 8. Profesionistët heshtin para arrogancës së atyre që drejtojnë çdo zyrë, të futur në punë me partishmëri, me miqësi ose me forcën e parasë.

E jo vetëm shteti, por dhe shumë sipërmarrje private funksionojnë me metodat e menaxhimit komunist. Drejtimi me familjarë të paaftë ose me miq e shokë, ka bërë që siç më tregonte një mik, çdo ndërmarrje private me mbi 10 vetë, kthehet në kooperativë.

“Brigadieri i di të tëra. Brigadieri, është i biri/miku i filanit. Brigadieri, ka shumë frikë nga ata që dinë më shumë. Brigadieri të bën gjëmën, të heq ditën e punës! Duhet fjetur me Brigadierin. Sa shtëpi të bukur kishte Brigadieri!”

E pra, patriotët do të duhet të vijnë e të konkurrojnë në këtë sistem vlerash! Diplomat e tyre të perëndimit do t’i vënë përballë kartonëve tona të bakallit, shkollimin e tyre rigoroz përballë rrjetës sonë rigoroze të miqve, integritetin e tyre përballë shkeljes me këmbë e lënies pa rrogë.

Ata që nuk pranojnë ta shesin integritetin e të konformohen në sistem, ikin mbrapsht. Të tjerët janë akoma këtu, në sistem, madje në majat më të larta. Vetëm se nuk mund t’i quaj më “patriotë”. Janë shndërruar në tjetër gjë. Tek ne uji është më i ndotur afër burimit.



Partizanë, në vend të patriotëve

Edhe në i thirrshin për të drejtuar këtë vend, i thërrasin për t’i shërbyer kauzës së Partisë, jo vendit. Dhe partitë tona dihen, NJËRI i di të gjitha, të tjerët duhet të rrinë në rresht e të bërtasin “urra” ose “para partizanë”.

Prandaj nuk i thërret njeri. Vendet e luftës, janë zënë. Rreshtat janë plot me partizanë. Kujt i duhet një partizan me shkollë? Për më tepër, një partizan me ndjeshmëri perëndimore!

Në këtë pikë, patriotët pyesin veten, pse nuk po i thërret njeri? Pse këtu ka kaq shumë nevojë për specialistë e menaxherë të aftë e me vizione, dhe vazhdojnë të punësojnë njerëz me diploma false?

A mos nuk duhet të presin nga të tjerët?

Do të më pëlqente të besoja, se ata duhet t’i dalin vetë zot vetes. Të vijnë këtu e ta gjejnë vendin e tyre! Të bëjnë diçka. DikuSh do t’u sugjeronte të futen në degët lokale të ndonjë partie e të luftojë sistemin që aty.

Në fakt, patriotët nuk duan të vijnë të luftojnë. Lufta, na përket neve këtu. Ata, duan vetëm të punojnë, të ndërtojnë. Por tranzicioni ynë është luftë, ndaj nuk mbaron dot me njerëz që ndërtojnë. Tranzicioni ynë mbahet gjallë përmes luftës. Luftë për ekzistencë, luftë për territor, luftë për pasuritë e nëntokës e mbitokës, luftë për të shtënë në dorë gjithçka trashëguam, luftë për të zënë një vend pune e më pas për ta mbajtur, luftë për vota, luftë për të mos dorëzuar pushtetin, luftë për të mos hyrë në burg. Pra, vend për ndërtues nuk ka. Para partizanë!



A na duhen vërtet këta njerëz?

“Sistemi nuk i krijon njerëzit, nuk i krijon as aftësitë dhe tiparet e tyre. Sistemi vetëm i shfrytëzon dhe i favorizon ato aftësi, ndjenja dhe interesa, të cilat janë të domosdoshme për funksionimin e tij. Secili tipar tjetër, shikuar nga pozita dhe nevojat e tij, është i tepërt dhe i dëmshëm” i referohet Karel Kosikut, në një shkrim të vetin Ibrahim Berisha.

E thënë me fjalët e Artan Lames, sistemi u thotë këtyre të rinjve “Ikni se na prishni punë”.

Unë do të doja të thosha që ata nuk janë kompatibël, d.m.th., të përputhshëm, me sistemin. Nëse njerëz të aftë e profesionalë, të ndershëm e me integritet, do të ingranoheshin në sistem, ata do ta prishnin sistemin. Druri i drejtë, e prish stivën e drurëve të shtrembër.

Prandaj, as Rama nuk mund t’i kthejë përgjigje Orgestit. Nuk ka çfarë t’i thotë. Ai e di që sistemi nuk e pranon gjakun e ri. Sistemi ynë pranon vetëm një lloj grupi gjaku, atë të korruptueshmin. E kotë t’i sjellim këtu kur nuk i përdorim dot. Do të ishte gjak i shkuar dëm. Nuk kemi pra, ç’t’u ofrojmë patriotëve, ata NUK janë të përputhshëm me sistemin. Dhe, ndoshta më mirë. Do të ishte një ftesë për në ferr.



“Duku një herë nesër!”

Mund të duket sikur po u them patriotëve të presin sa të “vdesë” sistemi, e pastaj të shohim. T’i mbajmë përkohësisht me shpresën tipike shqiptare “duku i’herë nesër”.

Në fakt, ky sistem, sado i dobët e i paqëndrueshëm, nuk bie vetë.

Duke gjykuar sesi demokracia tek ne ka marrë forma tribale e bajrakësh, kam frikë se rruga më e afërt e zgjidhjes do të ishte ajo përmes atij që një historian yni e quan “sovran i ndriçuar”.

Gjithçka fillon duke ringritur një sistem konkurrence, që fillon që tek diplomat, vendet e punës, e përfundon te konkurrenca e ndershme ekonomike. Këtë mund ta bëjë një njeri me vizion, frymëzues e me aftësi menaxheriale në gjendje ta transformojë sistemin nga lart-poshtë.

Kur ta gjejmë një njeri që të përcjellë këtë standard nga maja e Piramidës së pushtetit tonë, do t’ju njoftojmë. Por, siç duken bathët duke vëzhguar projektet politike, stafet njerëzore, apo frymën e lidershipit vendas, e mira do të qe të mos rrinit me veshin te dera.