Në muajin mars të këtij viti, Ministri shqiptar i Punëve të Jashtme, Besnik Mustafaj do të shkaktonte alarm me deklaratën e tij,
Le Monde diplomatique
Jean-Arnault Dérens,
Laurent Geslin
“Nëse Kosova do të ndahet, ne nuk do të mudn të garantojmë dot më pandryshueshmërinë e kufijve të saj me Shqipërinë, apo kufijtë e pjesës shqiptare të Maqedonisë”. Statusi i ndryshuar i Kosovës ka ngritur sërish çështjen e kufijve të Ballkanit: askush nuk mund të parashikojë se çfarë do të ndodhë.
Mbrëmjen e 21 majit, flamujt shqiptarë dhe malazez do të valëviteshin krah njëri-tjetrit në Ulqin, qyteti më jugor i bregdetit malazez. Fitorja e pavarësisë së Malit të Zi u arrit kryesisht falë mënyrës së votimit të minoriteteve kombëtare. 50.000 shqiptarët që jetojnë në republikën e vogël kanë qenë kaherë qytetarë të bindur të shtetit malazez. Sipas Ibrahim Cungut, ish-shef policie për qytetin e Ulqinit dhe udhëheqës lokal i partisë Social-Demokrate: “Është e mundur që të jesh njëkohësisht edhe shqiptar edhe qytetar i Malit të Zi”.
Por shqiptarët e Malit të Zi përbëjnë një përjashtim për Ballkanin. Në Maqedoni, shqiptarët dhe maqedonasit e shikojnë njëri-tjetrin me dyshim. Shqiptarëve u janë njohur të drejtat politike dhe kulturore dhe Marrëveshja e Ohrit, e gushtit të vitit 2001, i dha fund konfliktit të dhunshëm midis forcave të mbrojtjes maqedonase dhe UÇK-së së Maqedonisë. Sikurse sllavët maqedonas, shqiptarët tashmë konsiderohen si “popullsia e dytë bazë” e republikës së Maqedonisë. Shqipja është gjuha e dytë zyrtare në secilën nga komunat ku shqiptarët përbëjnë më shumë se 20% të popullsisë. “Përpara vitit 2001, nxënësit shqiptarë të shkollave të mesme hasnin shumë vështirësi për të frekuentuar universitetin, por që nga ajo kohë, situata ka ndryshuar”, pohon Afrim Qerimi, drejtor i shkollës së mesme shqiptare të Kumanovës.
Megjithatë, konflikti i vitit 2001 ka lënë gjurmë të thella. Shumë njerëz janë të zhgënjyer nga marrëveshja e paqes dhe guerilasit presin rastin për të nisur sërish luftën. Një amnesti elastike vetëm sa ka ndezur më shumë gjakrat dhe në mënyrë konstante vijojnë të lulëzojnë grupe të vogla guerile, të cilat shpeshherë kanë lidhje me interesa kriminale. Një grup i formuar në vitin 2003 udhëhiqet nga Avdyl Jakupi, “Komandant Çakalli”; një tjetër, i kryesuar nga Agim Krasniqi, gjatë vitit 2004, do të mbante për gjashtë muaj të pushtuar fshatin e Kondovës në afërsi të Shkupit. Shqiptarët që jetojnë në luginën serbe të Preshevës janë gjithashtu të pakënaqur nga paqja. Ata kërkojnë të marrin pjesë në bisedimet për statusin e Kosovës, pasi druhen se çështja e tyre mund të anashkalohet krejtësisht duke i kthyer në një koloni rajonale.
Shkaku i lulëzimit të lëvizjeve guerrilase shqiptare në Maqedoni dhe luginën e Preshevës gjatë vitit 2001, ishte pikërisht Kosova. Duke ndezur një konflikt loka, militantët radikalë dhe përkrahësit e një Shqipërie të Madhe kërkonin t’i kujtonin botës se protektorati ndërkombëtar nuk mund të zhërbente si zgjidhje për çështjen e Kosovës. Nëse vendimet e ardhshme ndërkombëtare mbi statusin e Kosovës nuk do të përputheshin me interesat e tyre, asgjë nuk do t’i pengonte ata të përshkallëzonin konfliktin në mbarë rajonin.
Lëvizja nacionaliste shqiptare u zhvillua vetëm nga fundi i shekullit të 19-të, shumë më vonë se sa lëvizjet e popujve të tjerë ballkanikë. Pas luftës ballkanike të 1912-13-ës Kosova u nda mes Malit të Zi dhe Serbisë, në një kohë kur Serbia mori edhe një pjesë të konsiderueshme të Maqedonisë. Traktati i Londrës përcaktoi kufijtë e “Shqipërisë së vogël” përafërisht në territoret që tashmë zë Shqipëria duke lënë jashtë shtetit të ri një numër të konsiderueshëm shqiptarësh.
Retorika nacionaliste shqiptare karakterizohet nga dy ide që dallojnë nga njëra-tjetra: Shqipëria e Madhe dhe Shqipëria etnike. Shqipëria e Madhe përcakton territoret që në periudha të ndryshme kohore janë populluar nga shqiptarët, apo paraardhësit e tyre, ilirët. Ndërkohë që nocioni i Shqipërisë Etnike i korrespondon rajoneve ku shqiptarët përbëjnë shumicën e popullsisë. Nacionalistët priren të mos marrin në konsideratë një faktor të rëndësishëm: në këto rajon përkrah shqiptarëve jetojnë edhe komunitete të tjera.
Pas ambicieve të rrezikshme për krijimin e një Serbie të Madhe apo të një Kroacie të Madhe, a mos vallë është koha për krijimin e një Shqipërie të Madhe? Një numër radikal, por edhe i kufizuar, rrjetesh militanteske në mënyrë të hapur propagandojnë një gjë të tillë, por ata duket se nuk gëzojnë një mbështetje të fuqishme popullore. Të ndarë për një kohë të gjatë nga historia, shqiptarët e republikës së Shqipërisë dhe ata të ish-Jugosllavisë, ende e shohin me mosbesim njëri-tjetrin.
Përgjigja e vetme ndaj sfidës së një Shqipërie të Madhe, sikurse në rastin e Serbisë së Madhe, është integrimi i plotë evropian. Perspektiva e një kombi që kërkon ndryshimin e kufijve është potencialisht e rrezikshme për rajonin. Sidoqoftë, çështja e një “Shqipërie” përtej-kufijve mbetet realitet.
Me largimin e Kosovës dhe Malit të Zi: Çfarë i mbetet Beogradit?
Balkans timeline
- 1913: Traktati i Londrës njeh pavarësinë e Shqipërisë, por ndan Kosovën mes Serbisë dhe Malit të Zi.
- 1918: Krijohet mbretëria e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve: 11 vite më vonë, Mbreti Aleksandër I e shndërron atë në një shtet të centralizuar dhe e riemërton Mbretëria e Jugosllavisë.
- 1946: Jugosllavia kthehet në një federatë me gjashtë republika dhe dy rajone autonome, Kosova dhe Vojvodina
- 1980: Vdes Marshalli Tito.
- 1991: Kroacia dhe Sllovenia shpallin pavarësinë. Nis lufta në Kroaci.
- 1992: Maqedonia dhe Bosnje-Hercegovina shpallin pavarësinë; vazhdon lufta e Bosnjës.
- 1995: Kroacia merr Krajinën duke provokuar eksodin e serbëve të kësaj krahine. Marrëveshja e Dejtonit i jep fund luftës së Bosnjës.
- 1999: Trupat e NATO-s bombardojnë Jugosllavinë (Mars-Qershor). Kosova vendoset nën protektoratin e Kombeve të Bashkuara (Qershor).
- 2000: Dorëzohet Sllobodan Millosheviç.
- 2001: Guerrilasit etnikë shqiptarë veprojnë në luginën e Preshevës (Serbia jugore) dhe në Maqedoni.
- 2006: Në Mal të Zi zhvillohet referendumi për Malin e Zi.
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt