Rexhep Qosja per vdekjen e Titos

[RTP]

Rexhep Qosja është i ndjeshëm, sepse të sëmurë e ka egon e tij. Ai vuan nga kompleksi i madhështisë . Ndaj dhe është e bëhet i ndjeshëm deri në grindavecllëk të padurueshëm. Shikoni dhe lexoni “veprat” e tij politike. I ka të gjitha shembëse dhe, përveç tij, asnjë shqiptar tjetër, asnjë krijues tjetër, asnjë politikan tjetër, asnjë shkencëtar tjetër nuk qëndron vertikalisht. Ai është bërë “psikoanalisti” më i mërzitshëm i të gjitha kohërave. Ata që e duan dhe ata që bëhen se e duan, nëpërmjet tij, kërkojnë dhe e shfrytëzojnë për t’u dukur edhe vetë me kësi kompleksesh madhështie të shpifur.

Qosja është një historian dhe një mësimdhënës i mirë.
Është një mendimtar politik i keq dhe qëllimkeq.

Asnjë krijues të madh shqiptar ai s’e duron, sepse ka maninë e të mbeturit në periferinë e madhështive, të cilat ai i ka rezervuar për vete. Edhe nga Kadareja i madh (me gabime të shpeshta politike) Qosja ka frikë, ndaj dhe e sulmon sa herë ndihet në një pozitë të tillë “ngacmimi”.Mandej nuk duhet harruar se çfar shkruante për të madhin z.Rugovë.Secilin e akuzonte me fjalën KOMUNIST!!



a.

[vrojtuesi]

Po të vazhdonte Yugoslavia e Titos me trendin e viteve 70-ta dhe po të mos shperthente nacionalizmi Serb, Yugoslavia do të ishte një nder shtetet e para në EU. Paramendoni; Shqipet nga Kosova me EU passport e buke e djathe në strajcë.

Deshiruam ne apo jo, shumë Shqipe nga Kosova janë shkolluar, kanë fituar punë të mira, në emer të proporcionalitetit nacional kanë fituar pozita (që nuk i kanë merituar), janë njohtuar me shumë koncepte të panjohura gjer atëherë. Shumica e Shqipeve, kanë parë jeten dhe boten për se pari herë atëherë kur kanë shkuar në sherbim ushtarak diku neper Yugoslavi. Ke qene i lirë të shkosh kudo në botë dhe ke gezuar respektin e të gjithve (cfare nuk mund të them për Shqiptaret nga Shqiperia). Yugoslavia ka eksploatuar pasuritë natyrore të Kosoves, mirpo, nuk duhet të harrojmë edhe ato të mira që i ka kthyer prapa.

Tash jemi të pavarur; mirpo nuk kemi rryme edhe pse të gjithë Politikanet Kosovarë këmbëngulnin se Obiliqi (termoelektrana e Kosoves) ka kapacitet të shkrij Antartikun. Yeah right!!!

Aleksander Rankovici ishte ai që bentë terror në Kosove në kohen e Titos; por, nuk duhet harruar se Rankovici ishte vetem një votë më i dobet se Titoja. Nacionalizmi Serb ishte ai që dëmtonte Shqipet, jo Yugoslavia e Titoja. Titoja kishte më shumë Serb të burgosur politik sesa Shqipe.

Serbet shumë e kanë kritikuar Titon për qendrimin e butë ndaj Shqipeve, bile bile, pohojnë se Tito shumë gjëra ua ka dhenë Shqipeve në dëm të Serbve.

Doren në zemer; më mirë kanë jetuar Kosovaret se sa Shqiptaret. Shumë Shqiptarë nga Kosova kanë qarë e vajtuar për Titon sepse e kanë ditur se me vdekjen e tij do të filloj fillimi i fundit. Shqipet rralle kanë kerkuar Kosoven shtet të pavarur; kemi kerkuar Republik.

Nuk kam simpati për Qosjen, mirpo, ka të drejtë në ketë rast.


Nuk e di për cfare e pat fjalen Banished; mbase në ndonje tjeter rast do të na jap më teper detaje, shpresojm t'qarta.

Përshkrimi i mësipërm është i mjaftueshëm për të përshkruar atë periudhë të jetës së kosovarëve dhe në përgjithësi të shqiptarëve në ish Jugosllavi.

Jo vetëm qytetarët e thjeshtë, por edhe politikanët e sotëm, kanë paqartësi për atë kohë dhe gabimi më i madh që është bërë në Kosovë e që e kanë nisur vetë serbët pas viti 1981 dmth. pas vdekjes ë Titos, e që e kanë përkrahur shumë shqiptarë "të djeshëm e të sotëm", ka qenë shkëputja kirurgjike me gjithë garniturat udhëheqëse politike dhe ekonomike të asaj kohe dhe ardhja në sipërfaqe e njerëzve pa përvojë dhe me paragjykime të llojllojshme e që kanë shkaktuar pasoja që edhe sot e kësaj dite gjendja në Kosovë të jetë kjo që është!

Pa ndie, pa e pa dhe pa e vërtetue vet, nuk është mirë të ipen mendime të prera siç bëjnë disa që kanë qenë fëmijë në atë kohë apo siç e kanë zakon të thonë: m'ka pa thonë baba jem! - e baba çoban!

[PRI-LTN]

Mua me ka bere shume pershtypje fotografia e Titos neper muret e shtepive dhe lokaleve te shqiptareve ne Mal te Zi dhe ne Maqedoni.

[dodoni]

Eshte fakt qe ekonomia ne vitet e 70-ta ne ish-zhugosllavi ka qene me mire se c'eshte tani, pervec ne Slloveni e ndoshta edhe ne Kroaci ku edhe mund te jete me mire se c'ka qene ne ate kohe. Para dy-tre muajsh nje serb ne Kragujevc kishte prere organet gjenitale nga depresioni i varferise dhe papunesise. Mirepo, per te analizuar kohet nuk duhet shikuar vetem aspekti ekonomik por edhe aspektet tjera.

Tito ka qene kryetar i ish-Zhugosllavise, edhe ne kohen e Rankoviqit 45-60, kur jane bere masakra te tmerrshme ne shqiptare e kur jane debuar qindra mijera shqiptare nga tokat e tyre. E ne keto toka pastaj kane ardhur serbe nga Shumadia, tokat tona qe i bleme ne tash per here te dyte, pas clirimit te Kosoves. Pastaj, pas viteve te 60-ta duhet shikuar statistikat e ndryshme si psh. numri i vrasjeve te shqiptareve per motive politike, te burgosurit politike shqiptare, malltretimet e torturat e ndryshme te shqiptareve vetem se jane shqiptare, pastaj ne pozitat udheheqese kemi pasur minimum 33% (cdo i treti me ligj duhej te ishte serb) serbe kur Kosova kishte mbi 90% shqiptare, ne lokalitetet e serbeve investohej dhjetefish me shume se ne lokalitetet shqiptare ne Kosove, Trepca ishte eksportuesi me i madh i gjithe ish-Zhugosllavise dhe zeri me i madh ne buxhetin federal te ish-Zhugosllavise kurse Kosova ishte vendi qe investohej me se paku ne gjithe ish-Zhugosllavine.

Servilat e asaj kohe, tani jane ne gjendje te veshtire ekonomike, se normalisht kane humbur respektin dhe besimin ne popull, kane mbetur as andej e as kendej, prandaj edhe kane nostalgji per ate kohe, dhe per vet Titon, keta edhe sot me pare do pranonin qe te ishim nen-Serbi prape se sa te beheshim te pavarur. Kurse tjeret, shumica absolute e shqiptareve te Kosoves, normalisht qe nuk kane asnje nostalgji per ate kohe e as per Titon, sepse shihet nga avioni qe nje gje e tille jo vetem qe nuk ka asnje arsye por eshte edhe nje marrezi e dores se pare. Nuk ka popull e as njeri normal qe ka nostalgji per okupatorin, i cfaredo lloji qofte ai dhe sido qe te jete ai.

Shqiptaret e Kosoves, shikuar ne pergjithesi, tani i kane punet me mire se ne cdo kohe tjeter dhe tani urojme qe do kurorezohemi edhe me pavaresine e do ecim para me hapa sa me te shpejte.

[kiniku]

Banished


Refuzoj të etiketohem 'Shqipe nën Eksperimentin Yugoslav" sepse thjesht, nuk është e vertete. Nese dikush nga ne të dy ka qene 'objekt' i ndonje eksperimenti lucid; të garantoj se unë nuk jam ai. Dyert asnjëherë nuk më janë mbyllur dhe nuk jam 'brainwashed' se imperializmi na ka zili për një urë të drurit 7 metra me 2.5 e gjerë(rruga Shkoder-Mal i zi).

Pastaj, pohimi se Shqipet Kosovare janë lajmeruar si Shqipe të Shqiperisë proletare; nuk është i vertete sepse pikerisht Titoja ishte ai që dergonte puntorë sezonal jashtë vendit; jo me imponim, por me qejf.

Unë nuk di se Kosova është ndertuar me kapital privat dhe nuk e di se kush ka pasur guxim të të dez-orientoj kështu ose të them më mirë i tillë ke qenë, pervec nese ndertim quan ndonje shtëpi private me mure perreth prej 3 metrash të larta. Infrastrukturen dihet se kush e ka ndertuar, kuptohet, të gjithë bashkë. DijaSporcat nuk kanë kontribuar në pasuri publike, pervec gjatë kohes së luftes.

Enver Hoxha; he-he. E gjete njeriun ta citosh për barazi e të drejta. Like fu-ck-in-g for virginity. Enveri ishte kampion në shkeljet e të drejtavë të njeriut. E ka degraduar Shqiperinë për 50 vite. Ti si duket e paske harruar atë shprehjen e Serbve menjëherë pas luftes së II botrore, "Srbija ima tri sina, Titu, ENVERA i Staljina" (Srbija ka tre fëmi, Titon, xhaxhin dhe Staljinin"). Kosovaret asnjëherë nuk kanë 'merituar' të jenë pjelle Serbe.

Pajtohem se kemi qenë të shtypur, babai im i ndjere ka qenë i rrahur dhe denuar për arsye politike në periudhen 45-65. E di se shumë njerez janë vrarë. Mirpo, këtu nuk qëndron thelbi i temes. Thelbi i temes është pretendimi i autorit të temes të diskreditoj Qosjen në rrafshin politiko-patriotik duke luajtur adutin e patriotizmit komik\kaotik sikur ky që mbreteron tani në Kosovë e Shqiperi e sikur ky i yti tani. Sic thashë, nuk kam fare simpati ndaj Qosjes dhe aq më bën për të, por, nuk mund të gelltis 'low punches'.


Kontaktet e juaja vetem me turistet "kosovar' në plazhet 'memedhe' nuk mjaftojnë të zhvillosh një doktrinë, sado të calë. Të nevojiten të pakten informata të sakta, jo të ‘instaluara’ që sado-kudo të bësh një gjykim të drejtë.

Mua me ka bere shume pershtypje fotografia e Titos neper muret e shtepive dhe lokaleve te shqiptareve ne Mal te Zi dhe ne Maqedoni.

Hmm…”Mos e vet se të trego vet”.





Tash jemi pa Titon, pa Serbet, pas pak do të jemi të pavarur; dhe shumë shpejt do të vijë koha kur të gjitha arsyetimet\alibit për të metat tona do të zhduken. Evropa do të na izolon në karantin, me mure e fusha të minuara, si bartes jo të Sars pozitiv, po Primitivizem Pozitiv. Niggers of Europe. Apo edhe me keq. Muslim Niggers of Europe.

Pastaj, nën qiellin e paster të Shqiptarisë etnike, në terr, pa rryme, nën driten e qiriut të mekun, me mjerimin e Migjenit në mendje, me trimerine e Skenderbeut, humanizmin e Terezes, gjoksin e tharë e shtypur brenda me kurriz të Bajram Currit, do të fillojmë të mendojmë e pyesim “Ku kemi gabuar?”

[DardanG]

[QUOTE=Kandili 1][QUOTE=Qazim RUDI]Ne gazeten "Rilindja" te Kosoves, gjate kohes qe vdiq Tito (maj 1980), Rexhep Qosja e pershkroi me keto fjale humbjen e tij.




A e ka bere Qosja ket pershkrim te Titos vullnetarisht apo i eshte imponuar nga
politika zyrtare?

Nese "pershkrimi " i ka qene i domosdoshem sepse i ka ardhe si kerkese nga politika zyrtare, atehere deshprimi eshte pergjymse me i vogel.
Jo qe Tito ishte shume i mire per shqiptaret,sepse ai s`na kishte as fare as fis,
por nen drejtimin e tij Kosova u be njisi konstituive e Federates Jugosllave me te drejte te Vetos!

Po! êshtë arsyeshme ta arsyetojmë përshkrimin e imponuar e jo vullnetar të e Titos nga ana e Qosjes! Po, përse Qosja nuk e arsyetoj kurrë shkuarjen e imponuar dhe duarlidhur të Rugovës në Beograd, gjatë fushatës së bombardimeve të Natos në Kosovë, përkundrazi ai, të gjithë e dijmë këtë, cfarë fushatave shpifëse dhe denigruese ndërmori ndaj figurës së Rugovës!
Kush ka lexuar "Morfologjin e një fushate", pamfletin e njohur të Qosjes, shkruar në kohën e Titos, një fushatë shpifëse nda inteligjencës shqiptare në Kosovë, pamflet i botuar për një kohë fare të shkurt në shtypshkronjen "Rad" të Beogradit, mund ta kuptojë rolin gjithmonë të dyshimtë të Qosjes. Veprimet e tij të mëvonshme, pra të Qosjes, të lënë gojëhapur, e sidomos kjo e fundit kundër Kadaresë!
Por, ai ëndërronte të ishte një "Qosiq" i shqiptarëve, pra një "baba" i shqiptarëve, sic e konsideronte vetën Qosiq në Serbi, si baba i serbëve, por e vërteta doli ndryshe dhe ai jo që nuk arriti të bëhet "baba"i kombit, por do të dalë dic tjetër, një i papërfillshëm i kombit, e shpërfytyroj vetën(nga urrejtja ndaj të tjerëve) dhe e bëri vetën fare "një njëri të zakonshëm" pa ndonjë peshë të vecant, përkundër zhurmës, diktateve, fyerjeve individuale ndaj të tjerëve dhe, madje edhe fyerjeve kolektive kombëtare, ndaj shqiptarëve. " Rritu menja biro!", thoshte malësorja, ndërsa nga kjo fjalë e urtë nuk mësoi Qosja, edhe pse vie nga Malësia. Dostojevski thoshte disi kështu"Vështirë është të fitohet besimi në popull e ai mund të humbet lehtë, shumë lehtë, për një gjë shumë të vogël!" Qosja e ka humbur besimin, jo për gjëra të vogëla, por për gjëra të mëdha të pafalshme! Dhe gabimet e mëdha, mospërfilljet e mëdha e bënë atë jo njeri të madh por gjithnjë e më të vogël! Qosja, tash i vogël në sy të popullit, nuk mund të bëhet më i madh, sado që deshirë të këtë ai, sado që sulmon në të katër anët. Qosja nuk është i madh tani, ai është i deshpruar dhe i humbur njëkohësisht!

[RTP]

Te lumte DardanG

[land]

Kiniko... Ti me duket se vetem ke deshire per debat. Nga ana tjeter, per llogjiken qe ke perdorur, ende nuk e mora vesh nese me te vertete e ke kuptuar ate qe kam shkruar apo jo.
Une tjeter gje per te pershkruar Jugosllavine nuk kam cfare te them. Ka shume aspekte te tjera nga mund te kapet, shume pika dhe njolla ne vijat gjeopolitike; thjesht se pershkrimi yt dhe ato qe po thua, me bejne te stepem.
Nuk mund te te prish mallin qe ke per ato kohera, as ty, e as ndonje tjetri.
Vetem se, jam i sigurte qe pak dini nga Jugosllavia, por shume dini nga pjata plot dhe ahengu. Te tjerat, le t'ia leme akademise se shkencave te Kosoves.
Vetem se, si e pershkruan ti, me lind nga perbrenda thirrja: C'dreqin donit qe kerkonit te ndaheshit prej Jugosllavise atehere? Nuk ia paska futur krejt kot Slloboja; e shumta e shumta, ka dashur te shpetoje ca si puna jote nga egersia terroriste barbare e ca te tjereve qe mbare kombi i sheh me admirim dhe zili: Bijte e UCK-se.

[Llapi]

Si e cilësonte Ibrahim Rugova,kryetarin e RSFJ-së J.B.TITO në një studim të tij shkencorë...?!?!



-Më 9 e 10 dhjetor të vitit 1977 në Prishtinë u mbajt simpoziumi me titull:”TITO PËR KOSOVËN,KOSOVA PËR TITON/TITO O KOSOVU,KOSOVO O TITU”!!!Në këtë simpozium “shkencor” pati shumë punime që madhëronin figurën e J.B.Titos.Njërin nga punimet e këtij simpoziumi me titull:”Tito në letërsinë shqipe në Jugosllavi”e mbajti Ibrahim Rugova.Punimet e këtij simpoziumi në vitin 1979 do të përmblidhen në një libër voluminoz,të botuar në gjuhën shqipe dhe serbokroate me një rezyme në gjuhën franceze.Me këtë ras,punimin e z.Rugova që u botua në faqet 407-410 të këtij libri,po e ribotojmë pa asnjë ndryshim,me qëllim të njohjes së veprimtarisë së gjithanshme të tij.



(Sh.B)

---------------------------------------------------------------------------------------------


IBRAHIM RUGOVA


TITO NË LETËRSINË SHQIPE NË JUGOSLLAVI



Duke punuar në këtë temë, vetvetiu m‘u imponua problemi i një vështrimi teorik të çështjes, apo ndoshta, po ashtu, vetvetiu m‘u imponua edhe nga interesimi im teorik, që po e formuloj në formë pyetëse - tezë: përse shkrimtarët dhe artistët, për objekt të veprave të veta i marrin shëmbëlltyrat e kohës së vet, dhe madje përse në mënyrë të vazhdueshme! Në vijim do të përgjigjem me shembullin e Titos dhe me praktikën krijuese të letërsisë sonë.


Që në fillim mund të thuhet se shëmbëlltyra e Titos është mjaft e pranishme në letërsinë shqipe në Jugosllavi, do të thotë në të gjitha format e krijimit letërar. Me këtë rast çështjen e pranisë duhet ta vështrojmë dhe ta pranojmë në kuadër të procesit të difirencimit që ekziston midis formave letrare, e cila gjë i tregon dhe i vërteton mundësitë dhe validitetin e formave të veçanta ndaj objektit. Ky shpjegim teknik letrar na sjell në përfundimin se prania e objektit realizohet përmes shkallëve të ndryshme, po me funksion e me qëllim të njëjtë e të përbashkët. Po i theksojmë këto ndryshime të formave në prosede, në metodat e krijimit. Në prozë, vërtetë në roman dhe në tregim, fytyra e Titos dhe prania e tij identifikohen plotësisht dhe nënkuptohet me të drejtë me ngjarjen e madhe të revolucionit të armatosur, të cilën ai e vuri në lëvizje dhe çka është e arsyeshme artistikisht dhe jetësorisht. Nuk del fare si personazh i drejtpërdrejtë në mënyrë deklarative, po përmes frymës së veprës - aksionit - veprimit të tij, të njerëzve që bëhen realizues të ideve dhe të ndërmarrjeve të veprës së tij. Kjo ka të bëjë me faktin se shkrimtarët duan që fytyrën e tij ta realizojnë artistikisht, natyrshëm, ashtu çfarë është e madhe në realitetin historik dhe në realitetin bashkëkohës.


Pra, vetëm ajo që jepet artistikisht mirë e me vlerë, është ekuivalente e reales, vërtet vetë realja, e që merret si një nga çështjet - çelës, në të cilat sprovohet arti, e edhe letërsia, në rastin kur ka të bëjë me fytyra të njohura historikisht dhe bashkëkohësisht, siç është Tito me këtë rast.
Ndërsa po e shqyrtojmë këtë çështje duhet të përmendim një të vërtetë tashmë të njohur e të pranuar në historinë dhe filozofinë e artit se, shkrimtarët dhe artistët, si idhtarë të përhershëm të njeriut, të lirisë së tij, te fytyrat historike të jetës sociale - revolucionare, ndalen vetëm atëherë, kur në to, brenda tyre, pos tjerash gjejmë figurën- njeri të plotë, i cili punon dhe vepra e tij i kushtohet plotësisht njeriut, mirëqenies së ekzistencës së tij. Ky shpjegim teorik letrar, e njëkohësisht filozofik bashkëkohës e vërteton dhe e qartëson fortë mirë interesimin e shkrimtarëve tanë për Titon, sepse tek ai gjetën, zbuluan njeriun e vërtetë me të gjitha cilësitë që e karakterizojnë veprimin e madh njerëzor, veprimin e përjetshëm. Më shkurt, artistët ndalen tek ata që i zgjerojnë hapësirat e realizimit të njeriut në jetë dhe në vepër, ashtu siç bëri Tito. Pra, njerëzit e tillë, që shkenca i shpejgon si gjenialë, krijojnë vazhdimisht hapësira të reja për njeriun, pra janë krijues e jo dogmatë e statistë në skenën historike e shoqërore, sepse ata, me aftësi të rrallë i shtrojnë dhe i zgjidhin kërkesat dhe nevojat e kohës në të cilën jetojnë e veprojnë, do të thotë prekin në pikat neuralgjike vendimtare të shoqërisë njerëzor duke i vënë njerëzit në lëvizje të orientuar, të drejtë, në aksion.
Përveç kësaj, shkrimtarët tanë e përjetësojnë fytyrën e Titos, sepse në të që me kohë kanë gjetur me të vërtetë realizimin e vet nacional, social e intelektual, do të thotë tri elementet qenësore për ekzistencën individuale e kolektive. Nëse pranohet e vërteta e thënë metaforikisht se artistët-poetët janë antena të shoqërisë, atëherë mund të nxjerrim një konstatim se, shkrimtarët tanë, në vizionin dhe në praktikën revolucionale të Titos, gjetën një nga idealet e veta më të qëlluara dhe sinjalizuan në mënyrë arstitike vlerën e vërtetë të pamohueshme të tij.


Përderisa në prozë është i pranishëm, në radhë të parë, në kuadër të mundësive dhe të efekteve artistike të realizimit të zhanrit, pra në mënyrë të plotë që na e sinjalifikojnë "Ditari..." i F. Hoxhës një pjesë e prozës së H.Sylejmanit. dhe të Sinan Hasanit, në poezi, e cila konsiderohet si zhanër dhe formë solemne më komunikative, fytyra e Titos ngritet vazhdimisht, duke u bërë objekt qëndror-poetik, në dritën e plotë të veprës së tij të madhe. Kështu, poezia e kuptuar si formë më komunikative, ka një aftësi dhe fuqi të jashtëzakonshme për identifikim apo për simbolizimin e veprave të mëdha në histori dhe në bashkëkohësi, të vizioneve të tyre të pandërprera e thelluese.


Thënë historikisht, fytyra e Tito në poezi bëhet objekt i rëndësishëm që në krijimet e para gjatë Revolucionit të armatosur dhe vazhdon deri në ditët më të vonshme. Ajo nuk qe vetëm inspirim, po edhe realizim i poezisë dhe i artit në përgjithësi.


Në një pjesë të mirë të poezisë ku poezitë kushtuar Titos nga E.Mekuli, M.Hoxha, T.Jaha, L.Berisha, E.GJergjeku, e të tjerë, shfaqet një komunikim i drejtpërdrejtë me të dhe merret me të drejtë në kuptim të gjerë të krijuesit të madh. Për shembull të gjithë këtë e shëmbëllen më së miri poezia e E.Mekulit, "Ty që je liria jonë", ku Tito shfaqet si simbol i lirisë dhe i realizimit kombëtar e social të shqiptarëve, krahas me atë të kombeve dhe të kombësive të tjera.


Në disa poezi të tjera siç janë "Flamur shekujsh" (A.Podrimja.), "Dy ditëlindje" (Rr.Dedaj) dhe "Flet Tito" (M.Gashi), kemi të bëjmë me një përpjekje tjetër të poetëve tanë, me atë që përmes prosedeut poetik të simbolizimit fytyra e Titos të marrë kuptim universal të gjithëkohshëm, si simbol i një kreatori për të mirën e përgjithshme, se vepra e tij është model real, që hyn në fondin e përgjithshëm të njerëzimit.
Përveç identifikimit, si kusht i domosdoshëm i fuqisë poetike dhe i bindshmërisë së saj, në poezinë e përmendur të A.Podrimja, kemi simbolin flamur, i cili simbolizonte, emblemën e ekzistencës kombëtare dhe atë shoqërore, të vendosur në përjetësimin e flamurit që qëndron në hapësirat kohore të shekujve të historisë. Ndërsa me simbolet e tjera si Diell, Bukë, Qiell, poeti simbolizon tri kushte të rëndësishme e të domosdoshme të ekzistencës, të cilat me këtë rast, nuk po i përkthej në gjuhën teorike.


Në vjershëm e M.Gashi, "Flet Tito", e cila përmes theksimit të aktivitetit të ligjërimit të Titos, që gjithmonë i ka në pajtim fjalën dhe aksionet, poeti simbolizon qëndrueshmërinë dhe vendosmërinë e tij në të gjitha momentet e kohës. Kështu simboli i tij qëndror, Kepi i Shpresës së Mirë (Tito) del si një Parim i Shpresës dhe i realizimit real, siç do të mund ta shpejgonim me filozofinë e paraqitur në parimin e Shpresës të E.Blochut.
E këtillë, fytyra e Titos shfaqet edhe në letërsinë për fëmijë, e që do të mund të ishte objekt i një studimi të veçantë. Tito si simbol i së Mirës, i heroit, i mësuesit dhe i edukuesit trajtohet me sukses në veprat e M.Shehut, R.Kukajt, A. Devës e të tjerëve.


Në fund, me qëllim që të përforcojë edhe me përgjigjen lidhur me pyetjen që shtrova në fillim të kësaj paraqitjeje po shtoj edhe këtë se, mesazhi simbolik i artistit, i poetëve dhe shkrimtarëve tanë në përgjithësi, është plotësisht adekuat me mesazhin e veprës së Titos, i cili sot gëzon një unanimitet të jashtëzakonshëm e të përgjithshëm, jo vetëm brenda, por edhe jashtë vendit, çfarë e gëzonte vetëm Lenini. Adekuatësia e këtij mesazhi, pos momenteve të tjera që i përmenda më sipër, ka të bëjë edhe me të njohurën teorike e historike se, poetët dhe revolucionarët e mëdhenj i lidhin vizionet dhe idealet më të thella për njeriun, pra bëhet bashkudhëtarë në rrugën e infinitumit për të mirën njerëzore. Këtë lidhje midis artistëve dhe revolucionarëve, në mënyrë më të natyrshme dhe të paimponuar, pra të dalë nga situata reale historike, e gjejmë në historinë më të re kur është fjalë për fytyrën e Leninit. Le t'i kujtojmë me këtë rast Majakovskin, Bllokun, Jeseninin e të tjerë. Të njëjtën lidhje, po ashtu të natyrshme dhe të fuqishme, e gjejmë kur e vështrojmë fytyrën e Titos në veprat artistike, e sidomos në ato poetike.
Në përfundim e sipër të theksojmë edhe një fakt tjetër mjaft të rëndësishëm se Tito, duke qenë vazhdimisht në krye të shoqërisë sonë, krijoi një liri të vërtetë arti e krijimi në kuptim të realizimit të plotë të lirisë, çfarë nuk gjendet në ndonjë vend tjetër socialist, e cila ishte e pranishme vetëm në kohën e Leninit, kurse te ne kjo u bë parim shoqëror e kulturor.

[DardanG]

Kamë njohur një piktor, por edhe shkrimtarë, emër në Kosovë, njeri i tërhequr në jetë, i mencur, mësimëdhënës në Universitet, cili pat treguar njëherë për kohën e Titos dhe krijimtarinë e tij në atë kohë! Më vinin shpeshëherë policët në derë, apo edhe inspektorët dhe më thonin duhet ta shkruash një poezi për Titon, ndryshe nuk do të botohet asnjë poezi, nuk do të botohet asnjë pikturë, madje... Dhe u detyrova ta shkruaj një poezi për Titon! Merrnje me mend se c´poezi mund të jetë ajo që shkruhet pa frymëzim!
Të gjithë poetët dhe shkrimtarët në kohën e Titos u detyruan ta bëjnë këtë, dikush shkroi ndonjë poezi, dikush ndonjë tregim, dikush bëri ndonjë recension, të gjitha këto sa për sy e faqe, sepse ndryshe nuk do të arrinin të shkruanin dhe botonin dhjetëra poezi, tregime, romane, të gjitha me temë e dhëmbje shqiptare. Ishte një kohë tjetër atëherë, atëherë atë kohë nuk e deshte askush, ndoshta pakush e donte, vetëm pakush, ndaj nuk duhet akuzuar atë kohë, njerëzit e asaj kohe, sepse ata, fundja janë vëllezërit tonë, baballarët tonë! Një epokë, një kohë nuk mund ta akuzoj një kohë tjetër, apo një epokë tjetër! Një kohë, apo një epokë mund ta akuzoj vetëm kohën e vetë, epokën e vetë! Fundja, cili nga shkrimtarët tonë shkroi ndonjë poezi, ndonjë tregim, ndonjë recension ku madhërohet figura Milloshevicit?! Cili nga shkrimtarët tonë shkroi dhe madhëroi mbretërin serbe, Serbinë e vjetër apo të re?! Unë nuk njohë asnjë të tillë.
Firdusi, shkrimtari i madhë Persian, pranoi efertën e Mbretit persian, edhe pse e urrente shumë atë, që ta shkruaj historinë në vargje të dinastisë mbretërore qindravjecare të mbretërve pers dhe ai u detyrua ta bëjë këtë, qoftë për shkak të frikës, qoftë për shkak të shpresës se Mbreti do e mbante premtimin dhe si kundërshpërblim për veprën e shkruar do t´ia sjellë kanalin e ujitjes një krahine të vfarfër iraniane, nga e kishte origjinën poeti. Poeti nuk i besonte mbretit, porse...Dhjetë vite, thonë, bëri Firdusi ta shkruaj Shahnamenë, ose Librinë Mbretërve! Dhe nxori një kryevepër letërare, një histori në vargje, vargje të mrekullueshme, një perl të letërsisë botërore! Por, mbreti, në fund, jo vetëm që nuk e mbajti fjalën, por madje desh e vrau Firdusin, poetin e thyer në moshë. I shkreti poet u desh të arratisej dhe t´i shpëtonte shpatës...!
Mos keni frikë se poetët tonë, shkrimtarët tonë, nuk shkruan shumë për Titon dhe ato shkrime për Titon u shkruan sa për tu shkruar, pa frymëzime dhe si të tilla dihet cfarë janë. Edhe Ali Podrimja shkroi ndonjë poezi për Titon! Por, sot, dhe të tjerët, ti akuzosh për këtë, është pandershmëri, është marrëzi, është panjerezi.
Lasgush Poradeci, në vitet e pesëdhjeta, kishte shkruar (edhe ai i detyruar) një poezi kushtuar rinisë socialiste! Një mik i tij i habitur kur e pa i tha: "Edhe ti Lasgush kështu?!" Lasgushi iu përgjigj:"E po *** e lypën *** iu dhash"!
Sigurimet shtetërore gjithnjë kanë pasur halë në sy shkrimtarët. Fatkeqësisht edhe tani po hapen dosjet e tyre! Asgjë e re në këtë histori të mbrapshtë njerëzore! Por, shumë e papritur dhe, megjithatë e pabesueshme në këtë kohë kur shpresohej se do të jetë një kohë tjetër! Shpresohej të jetë një kohë tjetër për shkrimtarët, të paktën për shkrimtarët!