5 vjetori i ndarjes nga jeta e Gramoz Pashko

[Borix]

Hall i madh po te humbase jeten ndonje figure me fame e vendit tone, sepse fillon populli yne e ngre teorira nga me te ndryshmet. Me kot nuk e ka thene ai i madhi - ballkanasit kane tendencen e krijimit te konspiracioneve, por shqiptaret e kane dhunti...

[kolombi]

Shteti shqiptar “dorëzohet” përballë Adriatikut. Përgatitet ceremonia mortore për viktimat e tragjedisë ajrore



"Bell", ceremoni mortore pa trupat

Të shtunën, ceremoni pa trupa në Pallatin e Brigadave. Homazhet në det, me anijen “Marta”

Ened Janina

TIRANË- Mbyllen kërkimet në detin Adriatik për gjetjen e trupave të gjashtë njerëzve që ndodheshin në helikopterin qeveritar “Bell 222U”. Shteti shqiptar ka përfunduar dje fazën e kërkimeve dhe ka nisur procedurat për organizimin e ceremonisë mortore për gjashtë viktimat e tragjedisë ajrore. Gjatë ditës së djeshme janë njoftuar edhe familjarët se ceremonia do të fillojë ditën e shtunë. Një ceremoni mortore rrënqethëse pritet të jetë ajo e së shtunës, pasi asnjë nga familjet e viktimave nuk do të ketë mundësinë të vajtojë mbi trupin e njeriut të dashur. Të afërmit do të mund të shohin edhe një herë trupin e copëtuar të helikopterit qeveritar, por jo më njerëzit e tyre.
Kërkimet
Pas 24 ditësh kërkime, shteti shqiptar është dorëzuar përpara detit Adriatik në gjetjen e trupave të gjashtë personave të zhdukur me helikopterin qeveritar “Bell 222U”. Paraditen e djeshme, në duart e ekspertëve kanë përfunduar fotografitë e fundit të bëra nga robotët e anijes franceze. Sipas tyre, në thellësinë 1024 metra ndodhen pjesët e helikopterit, por në to nuk ka asnjë shenjë të njerëzve që ishin brenda tij. Në këto kushte, zyrtarët e shtetit shqiptar kanë vendosur mbylljen e kërkimeve për gjetjen e trupave. “Nga anija franceze na kanë ardhur njoftimet se në pjesët e gjetura të helikopterit nuk ka asnjë shenjë të trupave të gjashtë personave që ndodheshin në të. Helikopteri duket se ka shpërthyer në ajër dhe trupat e gjashtë njerëzve janë shpërndarë në det. Në këto kushte, duke marrë parasysh edhe kohën që ka kaluar nga rënia e helikopterit, është e pamundur që të gjenden trupat”,- thanë dje burimet zyrtare. Sipas tyre, anija franceze do të vazhdojë procedurat për nxjerrjen e pjesëve të helikopterit. Ajo do të asistohet edhe nga anije të tjera, pjesë e grupit “COMEX”, me të cilët ka kontaktuar qeveria shqiptare.
Ceremonia
Ndërkohë, paraditen e djeshme zyrtarët e shtetit shqiptar kanë filluar procedurën për njoftimin e familjarëve të të zhdukurve për organizimin e ceremonisë mortore. Përfaqësuesit e Gardës së Republikës kanë njoftuar dje familjet e dy pilotëve Vangjel Çondi e Demush Heba si dhe atë të teknikut Qemal Koni. Ndërkohë, zyrtarë të tjerë kanë njoftuar familjen Pashko dhe atë të mjekut Aleksandër Baloi. Ceremonia mortore do të ndahet në dy pjesë. Ajo do të fillojë ditën e shtunë, në orën 10.00 të mëngjesit në Pallatin e Brigadave. Hyrja në këtë ceremoni do të jetë e lirë dhe të gjithë njerëzit kanë mundësitë të shprehin ngushëllimet e tyre për pesë familjet në zi. Ndërkohë, një ceremoni e dytë do të zhvillohet më pas. Kjo ceremoni do të jetë për një rreth të ngushtë njerëzish dhe do të zhvillohet në detin Adriatik. Burimet shpjeguan se në këtë ceremoni do të marrin pjesë vetëm familjarët e ngushtë të viktimave. Me anijen “Marta” ata do të dërgohen në vendin ku ka rënë helikopteri, ku edhe do të kryejnë homazhe. Procedurat e kësaj ceremonie nuk janë përfunduar ende, por në të dyja rastet, familjarët nuk do të kenë trupat e njerëzve të tyre të afërm. “Ne po organizojnë ceremoninë mortore zyrtare. Ende nuk kanë përfunduar të gjitha përgatitjet, por deri ditën e shtunë, gjithçka do të jetë bërë gati. Ndërkohë, familjarët mund të organizojnë ceremonitë e tyre private”,- thanë dje burimet e qeverisë. Sipas tyre, në ceremoninë zyrtare për nder të viktimave të tragjedisë do të marrin pjesë të gjithë krerët e shtetit shqiptar.


Kush ishte Gramoz Pashko


Profesor Gramoz Pashko ka qenë një ndër themeluesit kryesore të Partisë Demokratike. I spikatur që në radhët e grupit “Dhjetori 90”, kundër regjimit komunist, Pashko u bë nismëtar i rënies së këtij sistemi dhe fillimit të një epoke të re për Shqipërinë. Ai ka mbaruar Universitetin në Tiranë, viti 1977, dega Ekonomi, kohë në të cilën është diplomuar. Ndërkohë, që në vitin 1983, ai ka marrë edhe një master për Shkencat Ekonomike, ku mbrojti edhe doktoraturën. Disa vite më pas, Pashko emërohet Prof. Dr. i Fakultetit Ekonomik i Universitetit të Tiranës, ku ka pasur një eksperiencë mësimdhënieje 20-vjeçare. Pashko ka qenë për katër vjet këshilltar ekonomik i ish-kryeministrit të vendit Fatos Nano. Ndërsa në qeverinë e parë demokratike, pas rënies së komunizmit, ai ka qenë zëvendëskryeministër dhe ministër i Ekonomisë. Pashko ka qenë gjithashtu në dy legjislatura deputet i Kuvendit të Shqipërisë. Në cv-në e tij politike, dallohen edhe impenjimet e tij politike në strukturat drejtuese të Partisë Aleanca Demokratike, pas shkëputjes disavjeçare nga Partia Demokratike. Së fundmi, Gramoz Pashko vendosi që t’i bashkohej sërish Partisë Demokratike, duke iu nënshtruar edhe votimit të strukturave të kësaj të fundit. Në kongresin e fundit të PD-së, Pashko u zgjodh anëtar i Këshillit Kombëtar i Partisë Demokratike, por nuk u angazhua më tej në strukturat drejtuese të saj, madje as në qeverinë e drejtuar nga Sali Berisha, siç pritej nga shumëkush. Prej kohësh, Gramoz Pashko mbante postin e Rektorit të Universitetit të “New York”-ut në Tiranë.



Ruben Pashko


24 vjeç, i pamartuar, djali i Gramozit. Punonte si specialist financash në Ministrinë e Financave. Rubeni ishte nga familjarët e vetëm që hipi në helikopter për të shoqëruar babanë e tij në gjendje të rëndë shëndetësore, drejt spitalit të Barit në Itali

Demush Heba

44 vjeç, i martuar me dy fëmijë. Njëri prej dy pilotëve të helikopterit të rrëzuar qeveritar "Bell 222U". Ka lindur në Malësi të Madhe në vitin 1960 dhe mbante gradën e Majorit. Statusi i tij, punonjës i helikopterëve të shërbimeve qeveritare

Vangjel Çondi

56 vjeç, i martuar me dy fëmijë. Njëri prej dy pilotëve të helikopterit të rrëzuar qeveritar "Bell 222U". Ka lindur në Sarandë në vitin 1950 dhe mbante gradën e Majorit. Statusi i tij, punonjës i helikopterëve të shërbimeve qeveritare

Qemal Koni

56 vjeç, i martuar me dy fëmijë. Asistenti i fluturimeve të helikopterit qeveritar të rrëzuar "Bell 222U". Ka lindur në Tiranë në vitin 1950. Statusi i tij, tekniku i helikopterëve të shërbimeve qeveritare pranë Gardës së Republikës

Sander Baloi


40 vjeç, lindur në Mirditë, i martuar. Mjek reanimator në qendrën spitalore "Nënë Tereza" në Tiranë. U zgjodh për të shoqëruar Gramoz Pashkon për në spitalin e Barit. Një ditë para tragjedisë ishte kthyer nga Franca, ku kishte mbrojtur edhe titullin shkencor.

Marre nga Shekulli

[Humdinger]

Shteti shqiptar “dorëzohet” përballë Adriatikut. Përgatitet ceremonia mortore për viktimat e tragjedisë ajrore




Demush Heba

44 vjeç, i martuar me dy fëmijë. Njëri prej dy pilotëve të helikopterit të rrëzuar qeveritar "Bell 222U". Ka lindur në Malësi të Madhe në vitin 1960

Ose ishte 46 vjeç, ose kish lindur në 1962... një nga të dyja.

Po presidenti dhe kryeministri, a ishin në ceremoninë mortore që u zhvillua për të ndjerët në detin Adriatik??!!

[Brari]

Bashke me Gramozin jemi shtate

Nga Frrok Cupi


Sot pasdite, njerezit e afert te Gramos Pashkos, mblidhemi per te kujtuar me mall jeten e tij. Ai shkoi pese vjet me pare, kur akoma ishte ne moshen e diellit. Ne diten e themelimit te Partise Demokratike askush nga ne nuk e dinte c’moshe kishte; ose paskemi qene aq te rinj sa nuk kujtoheshim per moshe. Gramozit nuk i kishte nisur asnje thinje. Tani, se ku jemi e sa jemi, kushedi!? Kur mblidhemi per nje kujtim a per nje feste, fatmiresisht behemi shume, behemi mijera, qindra mijera... ne rruget, sheshet dhe bulevardet e Tiranes.

Ate dite qe u nis apo u themelua Partia Demokratike, (viti 1990) nuk e di sa vete kemi qene, por shpesh here e di se kemi qene shume pak. Sa te shtepia e Gramozit, sa lart ne qytetin Studenti; here te trishtuar, here fluturues, ishim vetem pak. Pa mitingjet qe nisen me vone, qe nuk mund te thuash “pak”. Por sa me shume njerez shikoj tani, aq me e qarte me behet kujtesa: kemi qene shume pak. Ndoshta kemi qene pese a dhjete, a shtate...

Bashke me Gramozin kemi qene shtate...

A nuk e keni lexuar William Wordsworth, poet i madh anglez?! Ai, ne rrugen e tij te fames ka takuar nje femije, qe me gjithe vellezer beheshin shtate. Nje vajze e vogel ishte tete vjec, dhe i tha:

“Jam prej fshatit ketu/ ishte e veshur me rroba te thjeshta/ me sy ngjyre te thelle krejt blu/ si deti para se te vije vjeshta”.

-Moter e vella, a ke moj bije...

-Po, ne jemi shtate femije...

-Ku jane ata, a nuk me thua?

-Dy nga ne ne Konej banojme... Po jemi shtate. Dy te tjeret ne det lundrojne. Dy prej nesh ne oborr te kishes jane: vellai im dhe motra ime. Diku aty afer ne nje shtepi te thjeshte banojme une me nenen time.

-Dy ne Konej?!...- fola me veten time. Dy te tjere cajne detin ne furtune... Dhe ti prape the se jeni shtate?! Po keshtu, moj bije, nuk del kjo pune.

Atehere e skuqur deri ne veshe, vajza tha se “ne oborr te kishes prehen dy prej nesh. Dhe ne behemi gjithsej shtate”.

-Mire vogelushe, shko luaj dhe mos e ler nenen te prese. Edhe shtate prape mos me thuaj; sepse ju jeni vetem pese.

-Varret i kane ne oborr jashte, - tha me nje kembengulje te hidhur; dhjete hapa larg shtepise, ata jane bashke- vazhdoi vajza me ze te dridhur. Atje shkoj une, corape thur. Edhe per shami atje shkoj. Ulem ne toke, mbeshtetem ne mur... Kur bie mbremja ngandonjehere; pjaten time me vete e marr. Kur eshte ngrohte e nuk fryn ere. Darken ha ulur mbi varr.... E para qe vdiq, motra Xhejn ishte. Ne shtrat vuante e qante me lot. Por zoti ia hoqi dhimbjet qe kishte; e coi larg ne nje tjeter bote... Ne oborr te kishes e vume, mes luleve ku rritet bari. Bashke me vellane qe doja shume; luanim e lodronim te varri.

-Kur bora gjithesine mbuloi, une fillova serish te qaj. Vellai im u desh te shkoje. E tash ai prehet shume afer saj

-Sa jeni, pra?- e pyeta prape ate vajze

-Iu thashe nje here zoteri; nese dy jane ne parajse, jemi po shtate, tha perseri

- Po ata kane vdekur, s’jane me, jane ne parajse moj bije.

C’t’i flisje me tej, vogelushja nuk nderronte mendim. “Ne- tha, jemi shtate femije”.

Edhe ne, tani jemi shtate, perseri.

Nga radhet tona qe krijuam ate qe tani e quajne pluralizem a demokraci, sa shume na jane larguar, ose jane rritur e kane shkuar; ose jane zemeruar e perseri kane shkuar dhe... mijera te tjere jane afruar. Por as mijera prej tyre, tash duket se nuk bejne as sa nje. Ne jemi perseri shtate. Edhe pse Gramozi e Azemi shkuan ne parajse, edhe pse Dori a Jake Shtini bene te njejten rruge. Ne, prape- shtate.

Por nuk eshte aspak puna te dhimbja e thjeshte. Puna eshte se historia qenka keshtu si me femijet e poetit ne Konej. Ne nuk pranojme te ndryshoje gje mes nesh dhe koha ben sikur pranon. Perseri ne mbetemi shtate, edhe pse kane shkuar e koha na genjen...



kj
.

[Brari]

Ne donim të ishim njerëz të lirë

Në 5-vjetorin e ndarjes nga jeta të Gramoz Pashkos

SALI BERISHA

Për mikun, për miqësinë nuk flitet me gjuhën e fjalëve, por flitet me gjuhën e mendimit, me gjuhën e zemrës. Sot ne këtu, të gjithë ndihemi krenarë që patëm një mik si Gramoz Pashko, që njohëm një personalitet si Gramoz Pashko.

Unë ndihem shumë i privilegjuar dhe e i nderuar, krenar me njohjen dhe miqësinë time me Gramozin, njërin nga intelektualët më të shquar të kombit dhe të vendit, dallëndyshen ndoshta edhe më të vetmen, të shpirtit, të mendimit, të botës liberale, në një vend, në një shtet, në një shoqëri, e cila ngjante si dy pika uji me atë që kishte përshkruar George Orwell në veprat e tij.

Të gjithë ata që kanë pasur miqësi dhe e kanë njohur, sigurisht e sjellin në mendjen e tyre gjithnjë Gramozin, karakterin, virtytet e tij, por në të gjitha aspektet, në të gjitha pamjet, kjo figurë poliedrike, ishte një liberal i vërtetë frymëzues, një shpirt i lirë.

Në vitet '90, para se të fillonte lëvizja studentore, u përpoqa të takoj ata intelektualë, jo të shumtë për hir të së vërtetës, që kishin shprehur ndonjë mendim disi ndryshe. I vetmi që më bindi se ishte shpirt i lirë, ishte Gramoz Pashko. Të dy ishim pedagogë, intelektualë, të dy ishim kalorës në fushat tona, por të dy kishim kuptuar se saga e poshtërimit me konformizmin tonë duhej të merrte fund, se ne duhej të rifitonim dinjitetin njerëzor që na mungonte. Ne nuk ishim të varfër, nuk ishim të "qyshkosur", të dy kishim shëtitur, por në atë takim të paharruar përjetë për mua, në Hotel "Dajti", të dy po i shprehnim hapur njëri-tjetrit, si me askënd tjetër, atë çka ne donim. Ne donim të ishim njerëz të lirë.

Ne nderojmë sot, jo vetëm një ndër themeluesit më kryesorë të Partisë Demokratike, të partisë së parë opozitare. Unë dua të theksoj këtu se selia e parë e Partisë Demokratike shqiptare që do të themelohej pas 45 vitesh diktaturë, ishte shtëpia e Gramoz e Mimoza Pashkos. Pra, me të gjithë përkushtimin e tij, ato ditë dhjetori që në fakt ndanë epoka dhe sisteme, Gramoz Pashko do të ishte ndër themeluesit kryesorë të partisë, të programit të saj minimal dhe të programit të saj të plotë. Në intervistën që ju sapo ndoqët këtu, unë rrëfeva një copëz të vërtete lidhur me ekonominë. Çfarë duhej të bënim ne? Ne duhej të përmbysnim një sistem, i cili ishte i falimentuar, por duhej të ndërtonim një tjetër sistem për të cilin, përveçse për të drejtat e njeriut, nuk dinim asgjë tjetër. Sistemi që ne do të ndërtonim nuk mund të mbijetonte as 5 ditë pa bazën e tij ekonomike. Gramoz Pashko ishte arkitekti i programit të ekonomisë së tregut të PD-së dhe opozitës shqiptare në vitet '90. Unë isha i sinqertë kur tregoja në atë intervistë se në atë kohë i thërrisja ekonomistët në takim, - madje njëri prej tyre ka qenë Genc Ruli - dhe në mënyrë më normale më përgjigjeshin: Do të pyesim Gramozin. Ne duhet të jepnim përgjigje, duhet të jepnim shpjegime. Pra, në këtë aspekt dhe në këtë koncept, ai është themeluesi i ekonomisë së tregut në Shqipëri.

Por Gramozi ishte një intelektual trim, i guximshëm. Promotor i pavdekshëm i energjisë, i guximit dhe heroizmit të lëvizjes sonë ishte Azem Hajdari, por në çdo moment kritik, dua t'ju rrëfej këtu, se unë do ta shoqëroja me Gramoz Pashkon, sepse duhej një kombinim. Në një sërë momentesh, ndër më kritiket, kur regjimi realisht donte të përballej me ne, ishte Gramoz Pashko. Një nga meritat tona më të mëdha ishte se ne bëmë betejën tonë, duke shmangur përballjet katastrofike, të cilat kërkonin trimëri shumë herë më të madhe sesa varianti tjetër. Por në çdo rast, Gramoz Pashko do të ishte ndër më të vendosurit, që në ditët e para të themelimit të opozitës. Ai ishte një intelektual, njeri i pasionuar pas dijes.

Në një moment të caktuar të një mendimi ndryshe, - edhe kjo dëshmi e faktit se ai është liberali më i madh i këtij vendi dhe i këtij kombi, ai do të rikthehej dhe do të themelonte universitetin e parë privat, një nga universitetet më të mira të vendit. Mbaj në mendje si diçka të çmuar një bisedë që ai më bëri për universitetin, pasioni i madh, përkushtimi i madh, në fushën e dijes. Në këtë bisedë, më lindi mendimi se ai ishte rikthyer te vetja e tij, ishte rikthyer te shpirti i tij liberal, tek doktrina që e frymëzoi atë dhe pa marrë parasysh asnjë sakrificë, iu përkushtua për ta shndërruar në një doktrinë për vendin dhe kombin e tij. Këto janë disa nga aspektet e tij. Aspektet më të mëdha të tij i njeh Flonja, i njeh Moza, i njohin njerëzit e tij më të dashur.

5 vjet më parë ai u nda nga ne. Të gjithë ne që e kemi njohur, kemi punuar me të, të gjithë familjarët, miqtë humbën në thellësinë e detit, jo vetëm një mik, një shok, një engjëll, siç ishte djali i tij, por të gjithë ne, në thellësitë e Adriatikut humbëm një pjesë të jetës sonë. Një mik është gjithnjë një pjesë e çmuar, e dashur, e ëmbël, e jetës, e shpirti, e mendimit, e zemrës tënde. I tillë ishte Gramoz Pashko për të gjithë ne këtu.

Vdekja është një fenomen i pashmangshëm, fizikisht është e njëllojtë për të gjithë, por dallon. Flonja dallon shumë nga ato që ai la nga veprat, kujtimet që ka lënë pas. Në fakt ato janë pjesë e pavdekësisë së njeriut. Në këtë kontekst, miku im, babai juaj i nderuar, bashkëshorti juaj, ka lënë kujtime, ka lënë vepra të pashlyeshme.

Edhe njëherë le të nderojmë mikun tonë me krenari të madhe, të bindur se vepra e tij do të nderohet gjithmonë.



rd