Fjale te huaja qe perdoren se fundmi ne shqip

[Legjion]

Tre fjalë të urryera të kohëve të fundit nga shtresa që pritet të jetë (gjoja) kulturëkrijuese janë performanca, instalacioni dhe kuratori Përkatëset janë interpretim (ekzekutim), instalim dhe përgjegjës (kujdestar).

Për mërinë që kanë shqiptarët ndaj shqipes nuk e ka fajin akademia. Sot 90% e shqiptarëve në rrjet e shkruajnë shqipen me alfabet të huaj p.sh. dhe as që i bën kujt prej tyre përshtypje.

[YoUGoTNoGaMe]

Ka shume fjale po i permendi disa prej tyre

ABUZOJ------------------------------shpërdoroj, keqpërdoroj
AFISHOJ-----------------------------shpall, paraqes,parashtroj
AGJENDË--------------------------- Rend dite
AKSENT------------------------------theks
AKS-------------------------------------vij(rrugore), bosht rrugor,
AMBIENT----------------------------mjedis,
APLIKACION-----------------------lutje, kërkesë
APLIKANT ------------------------- kandidat, lutës, konkurrues
APLIKOJ----------------------------- paraqes lutje, kërkoj, konkurroj,
ASISTENCË------------------------ -ndihmë,
ASISTOJ ----------------------------- marrë pjesë, jam i pranishëm,
BANKROT----------------------------falimentim, dështim,
BAZIK-------------------------------- -themelor,. thelbësor, qenësor,
BISEDOJ----------------------------- flas,
BRIFING----------------------------- mbledhje, takim, tubim
DEMOLIM----------------------------rrënim, shkatërrim,
DISLOKOI----------------------------zhvendos
DISPONOJ--------------------------- zotëroj, kam etj.
DIVORC-------------------------- -----ndarje, shkëputje e kurorës
DOBËSIM------------------------------ligësi, ligështi
DONATOR-I---------------------------Dhurues-i
DRAFT------------------------------ ----projekt, plan, skicë
EDICION--------------------------------program, lajme
EKUILIBER----------------------------baraspeshë,drejtpërdrejtë
EKUIVALENT------------------------i barazvlefshëm
EKZAKTËSI---------------------------saktësi,përpikëri
EMERGJENCË---------------------- krizë, rast kritik
ESENCIAL-----------------------------kryesor, thelbësor, themelor,
EVIDENTOJ ( evidencoj )------------regjistroj, shënoj
FLUKS-------------------------------------valë, lëvizje
FRAKTURË----------------------------- thyerje
FREKUENTOJ--------------------------vijoj, ndjek
HEZITOJ----------------------------------ngurroj,ngurrohet,
IMPENDIM-------------------------------angazhim, zotim,
IMPLEMENTIM------------------------realizim, përmbushje, sendërtim,
INICOJ-------------------------------------filloj
INKURSION------------------------------dyndje, mësymje
INTERFEROJ-----------------------------Ndërhyj
KOEGZISTENCË------------------------bashkëjetesë
KOLLAPS----------------------------------rrënim, shkatërrim, krizë
KOMPORTIM------------------------- --sjellje, qëndrim
KONCENSUS----------------------------Marrëveshje
KONFRONTIM---------------------------ballafaqim, mosmarrëveshje,
KONFUZE---------------------------------e ngatërruar
KONSEKUENCA------------------------pasoja rrjedhime
KONTO--------------------------------------llogari ( rrjedhëse),
KONVERZACION------------ -----------bisedë,
KOORDINIM------------------ ------------bashkëpunim, bashkërenditje
KOSTITUCIONALE---------------------Kushtetuese
KREDIBILITET------------------------- Besueshmëri
LDER------------------------------------- --udhëheqës,
LICENCË-----------------------------------leje, lejim, patentë
LIDERSHIP------------------------------- Udhëheqësi
MENAXHER------------------------------drejtues, përgjegjës, udhëheqës
MONITORIM------------------------------mbikëqyrje, kontrollim,
MULTIETNIK-----------------------------shumë kombesh,
NEVOJ---------------------------------------mbëhi
PARLAMENT------------------------------Kuvend
MENAXHIM--------------------------------Qeveris, udhëheqje,
PERMANENT------------------------------ i përhershëm
PLIN------------------------------------------- gas,
PREFEKSIONOJ--------------------------përsos, kryej,
PRESIDENT--------------------------------Kryetar
PRONONCOHEM------------------------ deklaroj, shpreh mendimin,
PRONONCOHEM-------------------------paraqitem, shprehem,
PROSPERITET-----------------------------Mbarësi
REKOMANDOJ-----------------------------porosit, porosisë,
RURALE----------------- ----------------------fshatar
SOLUCION------------------------------------zgjidhje
STAF---------------------------------------------udhëheqje, drejtori, organ udhëheqës
STRIKT------------------------------------------i rreptë
SUPIZË-----------------------------------------e papritur
TENDER---------------------------------------ofertë
TRAJN IM------------------------------------- aftësim, stërvitje, ushtrim
TRANSPARENCË---------------------------tejdukshmëri
VALID-------------------------------------------i vlefshëm, ligjor
VULLKANIZER-------------------------------gomisteri

Ne duhet te kujdesemi per gjuhen tone...,shume fjale kane shume kohe qe kane hyre dhe perdoren nga shume shqiptare...,

Ja një fjalorth:
opozitë - kundërshtare
survejim - mbikqyrje
lokal - vendor (zgjedhje vendore jo lokale)
fazë - shkallë
sistem/internet - rrjet
aktiv - mbledhje
deklaratë - shpallje
periudhë - kohë
kredibilitet - besueshmëri
diskutim - fjalim, bisedë
aprovim - miratim
Uikend - fundjavë
tavolinë - tryezë
startim - fillim
rurale - fshatare
inter-urban - ndër-qytetas
internacional - ndërkombëtar
jeshile - e gjelbërt, e blertë
shofer - vozitës
kooperim - bashkëpunim
gratis - falas
elektoral - zgjedhor
bipartizan - dypartiak
multilateral - shumëpalësh
maxhorancë - shumicë
human - njeri
Download - shkarkim
guida - drejtimi
webpage - faqe rrjeti
Jastik - nenkrese = kete fjale thone qe e ka shpikur Ismail kadare..,por disa te tjere thone qe nuk eshte e vertete.,kjo fjale nenkrese u ka pas perdorur nga veriu., para se te sundonte Turku Shqiperine

N.q.se jam gabim .,ju lutem me KORRIGJONI

[BOKE]

Si t’i shkruajmë në shqip emrat e huaj

Nga Ylber Memia

Vitet e fundit në shqipen e shkruar po theksohet me të madhe prirja për t’i shkruar emrat e huaj ashtu siç shkruhen në origjinal. Për shembull: Pierre-Auguste Renoir, Langston Hughes, Dwight Eisenhower për të dhënë pak shembuj. Të kaluar në strukturat e lakimit të shqipes, këta emra do të duhej të shkruheshin për shembull: Renoir-in, Renoir-it, apo Hughes-in, Hughes-it apo Eisenhower-in, Eisenhower-it e kështu me radhë. Por fjala nuk është vetëm për emrat e përveçëm. Në gjuhën e shkruar shqipe po hyjnë një shumicë emrash që do të ishte qesharake të bëje përpjekje t’u gjeje të gjithave fjalën e përshtatshme në shqip e aq më tepër t’i përktheje. Kështu ka mjaft fjalë që tashmë në shqip i shkruajnë si në origjinalet e tyre: site, click, scoop e shumë të tjera. Edhe këto do të jepnin një mishmash të vërtetë po të lakoheshin duke ruajtur strukturën origjinale. Ajo që të bën përshtypje në një prirje të tillë është se ajo po zhvillohet ndanë shurdhmemecërisë së gjuhëtarëve dhe kësisoj nuk gjen asnjë bazim shkencor në këtë rrugëtim. Ky stil i të shkruarit të emrave të huaj po duket në medien e shkruar e në shumë botime. Dikush e shkruan emrin e huaj siç shqiptohet, dikush tjetër, siç është në origjinal. Duhet të kemi një normë për këtë?

Disa e quajnë si për fyerje të përdorësh për shembull në shqip në vend të emrave apo fjalëve të mësipërme ekuivalentët e tyre siç shqiptohen, për shembull: Renuar, Hjuz, Ajzenauer ose fjalët: sajt, klik, skup etj. Pse injorantë jemi ne, thonë, që nuk dimë si shqiptohet emri apo fjala, po qe se e lexojmë si në origjinal? Këtu nuk është fjala as për injorancë dhe as për kulturë. Fjala është për përcaktimin e një rregulli bazuar në karakteristikat e gjuhës shqipe për futjen e emrave të huaj apo fjalëve të reja.

Disa gjuhë janë fonetike. Kjo do të thotë se mund të shohësh një fjalë të shkruar e të dish si ta shqiptosh atë ose mund të dëgjosh një fjalë dhe të dish të thuash me radhë germat që e përbëjnë atë. Gjuhët fonetike kanë një marrëdhënie të drejtpërdrejtë midis shqiptimit dhe tingullit. Gjuha shqipe është një gjuhë fonetike. Po të shohim fillimet e shqipes së shkruar do të vinim re se autorët e lashtë shqiptarë (hidhni një sy për shembull Pjetër Budit), e shkruajnë emrin e birit të Zotit, Krisht e jo Christ. Më pas Noli, shkruan Shekspir e jo Shakespeare dhe Don Kishot e jo Don Quixote apo Don Quichotte. Shumë nga ithtarëve të të shkruarit origjinalist duhet t’u kujtohet se kontakti i gjuhës shqipe me kulturën e botës nuk është pas viteve 1990. Po t’i shkonim pas kësaj prirjeje, do të duhej të rishkruanim një numër të madh emrash të përveçëm që tashmë kanë zënë vend në regjistrin e gjuhës dhe do të ishte absurde t’i ndryshonim. Të tillë do të duhej t’i bënim Newton e jo Njuton, Chopin e jo Shopen, Rutherford e jo Radhërford, Picasso e jo Pikaso, Goethe e jo Gëte, Byron e jo Bajron, Chateaubriand e jo Shatobrian, Heine e jo Hajne për të përmendur sa më pak prej tyre. Pastaj fjalë të tilla si kompjuter, raketë, satelit do të duhej t’i shkruanim: computer, rocket, satellite.

Po të shkonim më tej, u dashka të shkruajmë në shqip edhe emrat e vendeve ashtu siç shkruhen në gjuhët e tyre origjinale. Për shembull London në vend të Londër, New York, në vend të Nju-Jork, Sevilla në vend të Seviljes (dhe në këtë rast do thoshim: Berberi i Sevilla-s!), Bordeaux në vend të Bordo (dhe do thoshim p.sh.: verë e Bordeaux-it!), Lisboa në vend të Lisbonës e Utah në vend të Jutah e kështu me radhë.

Mendimi im është se ithtarët e prirjes për të shkruar në shqip emrat e përveçëm dhe fjalë të tjera ashtu siç shkruhen në origjinal harrojnë shumë gjëra. Harrojnë për shembull se gjuha shqipe që shkruhet me një modifikim të alfabetit latin nuk ka në repertorin e saj mjaft karaktere që kanë gjuhë të tjera. Sipas teorisë origjinaliste, duhet që Washington ta shkruajmë tamam kështu. Po ku ta gjejmë W-në në shqip? Ja se e gjetëm, po si të shkruajmë ta zëmë një emër origjinal në greqisht, apo turqisht, apo sllavisht, apo në arabisht a në gjuhët e tjera të Lindjes? Mos duhet që ta shkruajmë me hieroglifë kinezë emrin Mao Ce Dun?

Pastaj, ata harrojnë se jo të gjithë shqiptarët dinë gjuhë të huaja e mund t’i lexojnë ashtu siç duhet emrat e huaj të shkruar në shqip si në origjinal. Ndaj e gjithë kjo ndërmarrje është një kuturisje e kotë. Gjuha shqipe bazohet mbi parimin që lexohet siç shkruhet. Dhe edhe emrat e huaj, dhe fjalët e reja që hyjnë në të duhet të futen të shkruara siç shqiptohen.

Por edhe kjo ka vështirësitë e veta. Një fjalë mund të shqiptohet në mënyra të ndryshme nga individë apo grupe të ndryshme. Dihet për shembull se ka ndryshime midis shqiptimit në anglishten klasike dhe anglishten amerikane. Edhe në shqip hyjnë sipas shqiptimit emra e fjalë që s’janë korrekte. Në këtë rast janë gjuhëtarët gjykatësit e gjuhës dhe ata duhet t’i vënë këto fjalë e emra sipas shqiptimit të duhur. Hidhini një dy librit të famshëm të Roberto Savianos, “Gomorra”. Është tej mase i lodhshëm me konstrukte të tilla si: Edoardo La Monica-s, Voncenzo Verde-n, Giulio Ruggero-s, Mario Santoro-ja, Al Mahdi-së, që përkthyesit kanë përdorur me qindra tej e ndanë librit.

Dihet se gjuhët e shkruara evoluojnë më ngadalë se gjuhët e tyre korresponduese të folura. Kur regjistri i një gjuhe bëhet tepër i ndryshëm nga gjuha e folur, kjo shpie në dukurinë që quhet diglosi. Dhe kjo mund të ndodhë edhe me shqipen, po vazhdoi në këtë rrugë. Ky problem është një SOS për gjuhëtarët e shqipes.

Tema

[dias10]

Ka shume fjale po i permendi disa prej tyre

ABUZOJ------------------------------shpërdoroj, keqpërdoroj
AFISHOJ-----------------------------shpall, paraqes,parashtroj
AGJENDË--------------------------- Rend dite
AKSENT------------------------------theks
AKS-------------------------------------vij(rrugore), bosht rrugor,
AMBIENT----------------------------mjedis,
APLIKACION-----------------------lutje, kërkesë
APLIKANT ------------------------- kandidat, lutës, konkurrues
APLIKOJ----------------------------- paraqes lutje, kërkoj, konkurroj,
ASISTENCË------------------------ -ndihmë,
ASISTOJ ----------------------------- marrë pjesë, jam i pranishëm,
BANKROT----------------------------falimentim, dështim,
BAZIK-------------------------------- -themelor,. thelbësor, qenësor,
BISEDOJ----------------------------- flas,
BRIFING----------------------------- mbledhje, takim, tubim
DEMOLIM----------------------------rrënim, shkatërrim,
DISLOKOI----------------------------zhvendos
DISPONOJ--------------------------- zotëroj, kam etj.
DIVORC-------------------------- -----ndarje, shkëputje e kurorës
DOBËSIM------------------------------ligësi, ligështi
DONATOR-I---------------------------Dhurues-i
DRAFT------------------------------ ----projekt, plan, skicë
EDICION--------------------------------program, lajme
EKUILIBER----------------------------baraspeshë,drejtpërdrejtë
EKUIVALENT------------------------i barazvlefshëm
EKZAKTËSI---------------------------saktësi,përpikëri
EMERGJENCË---------------------- krizë, rast kritik
ESENCIAL-----------------------------kryesor, thelbësor, themelor,
EVIDENTOJ ( evidencoj )------------regjistroj, shënoj
FLUKS-------------------------------------valë, lëvizje
FRAKTURË----------------------------- thyerje
FREKUENTOJ--------------------------vijoj, ndjek
HEZITOJ----------------------------------ngurroj,ngurrohet,
IMPENDIM-------------------------------angazhim, zotim,
IMPLEMENTIM------------------------realizim, përmbushje, sendërtim,
INICOJ-------------------------------------filloj
INKURSION------------------------------dyndje, mësymje
INTERFEROJ-----------------------------Ndërhyj
KOEGZISTENCË------------------------bashkëjetesë
KOLLAPS----------------------------------rrënim, shkatërrim, krizë
KOMPORTIM------------------------- --sjellje, qëndrim
KONCENSUS----------------------------Marrëveshje
KONFRONTIM---------------------------ballafaqim, mosmarrëveshje,
KONFUZE---------------------------------e ngatërruar
KONSEKUENCA------------------------pasoja rrjedhime
KONTO--------------------------------------llogari ( rrjedhëse),
KONVERZACION------------ -----------bisedë,
KOORDINIM------------------ ------------bashkëpunim, bashkërenditje
KOSTITUCIONALE---------------------Kushtetuese
KREDIBILITET------------------------- Besueshmëri
LDER------------------------------------- --udhëheqës,
LICENCË-----------------------------------leje, lejim, patentë
LIDERSHIP------------------------------- Udhëheqësi
MENAXHER------------------------------drejtues, përgjegjës, udhëheqës
MONITORIM------------------------------mbikëqyrje, kontrollim,
MULTIETNIK-----------------------------shumë kombesh,
NEVOJ---------------------------------------mbëhi
PARLAMENT------------------------------Kuvend
MENAXHIM--------------------------------Qeveris, udhëheqje,
PERMANENT------------------------------ i përhershëm
PLIN------------------------------------------- gas,
PREFEKSIONOJ--------------------------përsos, kryej,
PRESIDENT--------------------------------Kryetar
PRONONCOHEM------------------------ deklaroj, shpreh mendimin,
PRONONCOHEM-------------------------paraqitem, shprehem,
PROSPERITET-----------------------------Mbarësi
REKOMANDOJ-----------------------------porosit, porosisë,
RURALE----------------- ----------------------fshatar
SOLUCION------------------------------------zgjidhje
STAF---------------------------------------------udhëheqje, drejtori, organ udhëheqës
STRIKT------------------------------------------i rreptë
SUPIZË-----------------------------------------e papritur
TENDER---------------------------------------ofertë
TRAJN IM------------------------------------- aftësim, stërvitje, ushtrim
TRANSPARENCË---------------------------tejdukshmëri
VALID-------------------------------------------i vlefshëm, ligjor
VULLKANIZER-------------------------------gomisteri

Nuk mendoj se keto fjale jane te gjitha huazime. Do permend disa prej tyre:

BAZIK-- buron nga emri bazë, i cili nga ana e tij buron prej foljes bazoj, bazohem

Bisedoj-nuk duhet te nisemi nga mendimi qe bi eshte e huaj, sepse ne paskemi dy, ajo nuk ka origjine eshte fjale e perbashket ne gjuhet evropiane.

Rekomandoj--re+komandoj=ri+drejtoj, jane te dyja fjale puro shqiptare.

Nevojë--eshte nje bashkim shqip i në+voj ku kjo e fundit eshte thjeshtimi i foljes vuaj

Valid--(eshte huazim) POR kemi dhe foljen shqip vlej qe eshte burimi i saj

vullkanizer--eshte nje emer i formuar nga emri vullkan dhe folja vullkanizoj i cili nga ana e tij buron prej foljes vjell.

Mos te harrojme se fundmi se te gjitha fjalet e sjella prej jush jane terma zhvillimi, ato nuk e cenojne gjuhen dhe thelbin e saj, ato e ndihmojne ate per tu perballur me nevojen gjate zhvillimit.

[SaS]

ciao perdoret per mirupafshim naten e mire kur mbyllim celularin

[YoUGoTNoGaMe]

ciao perdoret per mirupafshim naten e mire kur mbyllim celularin

Shume veta nga ne e dime se c'fare do te thote ciao
por nuk eshte fjale Shqip.,