Çështja e varrezave greke në Shqipëri

[Xhuxhumaku]

Intervista/ Flet varrmihësi Altin Ballabani


“Më kërcënuan në telefon se denoncova për varret”




Nga e dërguara jonë në Kosinë të Përmetit, Genta BRAHIMI

Altin Ballabani, është protagonisti i ngjarjes së zhvarrosjes së eshtrave në fshatin Kosinë të Përmetit. Ka qenë ai i pari që ka bërë denoncimin në media për skandalin e marrjes së eshtrave të banorëve të fshatit, me pretendimin se ishin eshtra të ushtarëve grekë. 34-vjeçari, babai i dy fëmijëve, thotë se ndihet i lehtësuar që ka bërë denoncimin, por edhe i frikësuar për shkak të kërcënimeve që ka marrë. Në një intervistë për gazetën “Tirana Observer”, Ballabani tregon përse vendosi të denonconte hapjen e varreve. Çfarë i thanë në telefonatën kërcënuese dhe reagimi ndaj prononcimit të priftit se ka personalitet të dyfishtë.

Pse vendosët ta denonconi hapjen e varreve, mos vallë për hakmarrje ndaj priftit meqë iu largoi nga puna?

Unë vërtet e kundërshtova priftin, por grindja erdhi kur unë fillova të kuptoja atë që ndodhte. Fillimisht na thanë që eshtrat që ishin në vendin pranë kishës do t’i groposnin brenda oborrit të saj. Pastaj morëm vesh që kërkonin eshtrat e ushtarëve grekë. Unë e dija që këtu ishin varrezat e vjetra, se babai im ka të varrosur gjyshin e kushërinjtë e tij. I thashë se po zbulojmë varre fëmijësh e grash dhe At Themollari më tha “e di unë këtë punë”. Pastaj nisi grindja për një varëse të një gruaje që unë nuk e dorëzova, doja ta mbaja si provë që këtu kishte varre familjare dhe jo ushtarë. U largova nga puna dhe vendosa ta bëj publike të gjithë këtë që po ndodhte.

Ju kanë kërcënuar?

Po, që në momentin e parë që dola në televizor e thashë të vërtetën më kanë marrë në celularin tim dhe më kanë thënë, “pse e hape gojën, ta shikosh ç’do pësosh ti dhe gjithë familja jote”. Nuk është se u tremba për vete, por për fëmijët më shumë. Por nga ana tjetër mendoj se bëra mirë. Shumë vetë më kanë thënë bëre mirë që i denoncove, varret janë të shenjta dhe nuk duhet t’i prekë kush.
Prifti ka thënë që ti je person me personalitet të dyfishtë...
Më njohin mua njerëzit e njohin dhe atë, tani të thotë ç’të dojë. Mua nuk më ka shlyer të gjitha detyrimet, më ka edhe 40 mijë lekë borxh.

Nëna e varrmihësit: Altini bëri veprimin e duhur

Nëna e varrmihësit që bëri publike gjithë historinë e zhvarrosjes së eshtrave të banorëve të fshatit Kosinë, është e bindur që djali i saj bëri veprimin e duhur. Lefteri Ballabani kërkon që eshtrat të kthehen ku ishin dhe drejtësia të dënojë fajtorët. 66-vjeçarja thotë se kërcënimet që i janë bërë nuk e trembin aspak, se e drejta është në anën e tyre. “Unë jam nuse këtu, im shoq ka vëllanë në varreza, gjyshin e shumë të afërm të tjerë”, tregon Lefteria. Sipas asaj që ka dëgjuar, në kishë varroseshin njerëz deri nga viti 1934 e jo më vonë. “Ndërsa në oborrin e kishës ka qenë varrosur një gjeneral. Në vitet ’80 motra e tij erdhi me skica, e dinte vendin tamam, gërmuan dhe i morën eshtrat”, tregon 66-vjeçarja. “Varret e grekëve kanë qenë më poshtë, tek spitali i luftës, 1 km më poshtë nga kisha”, thotë ajo.

Varret

Ngjitur me kishën bizantine të Kosinës që thuhet se është nga më të vjetrat në Ballkan, e daton vitin 1200, në një copë të vogël toke, jo më shumë se 10 metër katrorë kanë qenë varret e vjetra të fshatit. Varreza e vjetër nuk ka asnjë mur rrethues, asnjë kryq, asnjë gur të dukshëm. Vendi sapo është mbuluar, pas gërmimeve që janë kryer për të nxjerrë eshtrat e të vdekurve. Deri në vitin 1934 varreza ka qenë funksionale, aty varroseshin të vdekurit e krishterë. Këtë fakt e dinë të gjithë banorët e zonës. Brenda oborrit të kishës në vitin 1940 është varrosur një gjeneral grek.

Eshtrat

Eshtrat e grumbulluara nga hapja e rreth 100 varreve janë çuar në kishën e fshatit Kutal, që është i vendosur 5 km larg Kosinës. Aty janë krijuar 69 skelete të plota që janë mbyllur në arka të vendosura brenda kishës. Sipas dëshmive të banorëve, para se eshtrat të futeshin në arka janë larë me verë, që ka shërbyer si dezinfektues në këtë rast. Kisha e Kutalit, një ndërtesë e re e ndërtuar gjatë këtyre viteve, në pjesën e poshtme të fshatit ka qenë nën vëzhgimin e forcave të policisë gjatë 24 orëve të fundit.

Opinione

Lena Ballabani, 45 vjeç

Kësaj gjëje që ka ndodhur këtu, nuk dimë si t’ia vëmë emrin. Ky është një turp i vërtetë. Unë kam të varrosur aty gjyshin, stërgjyshin, im atë ka vëllanë. Kërkojmë që eshtrat e të parëve tanë të na kthehen dhe të dënohen fajtorët. Askush nuk i prek eshtrat e të vdekurve, është mëkat. Ata që e kanë bërë nuk janë njerëz të zotit. Kjo punë dukej e dyshimtë që në fillim. Kjo sepse kur erdhën që morën eshtrat e ushtarëve të tjerë, kishin secili dokumente, kësaj radhe asgjë. Nuk e di në ka qenë e qëllimshme, siç thuhet, se iu duheshin për të shtuar apo plotësuar numrin e ushtarëve. Por ama dihej që kjo këtu ishte varrezë fshati.

Perparim Nikolla, 47 vjeç

Këtu duhet të ndërhyjë drejtësia. Të dënohen fajtorët që të mos ndodhin më skandale të tilla. Vetëm këtu vijnë e hapen varre si pa të keq në mes të ditës. Nëse e dinë me të vërtetë që ka eshtra të ushtarëve grekë, të vijnë të bien dokumente e t’i marrin si iu ka hije. Kanë bërë gjynah që u kanë lëvizur njerëzve eshtrat nga vendi. Shumë banorë nuk e kanë ditur ç’po ndodhte. Banorët u gënjyen se iu thanë që do rregullojmë kishën e do t’i heqim këtej. Kujt i shkonte në mend se do t’i merrnin për eshtra të ushtarëve grekë. Eshtrat merren në mënyrë të organizuar, si kështu tha një prift dhe hajt të gërmojmë. Po ku gërmohet se, a dihet?

Dilaver Aliu, 53 vjeç

Nuk di ç’të them. Edhe këtë s’e kishim dëgjuar, as të vdekurit s’i lënë rehat. Gjithë fshati e di që aty ishin varrezat e vjetra. Janë varrosur njerëz deri në vitin 1934. Nuk e di pse i lanë të gërmonin. S’e dinë këta që thonë se aty kishte varre të ushtarëve dhe se do bëhen analiza, shikohen medalione, merr e fut në qese kot. Po kush të lë ashtu se. Mirë banorët u gënjyen, po drejtuesit e fshatit e të komunës, nuk e dinin ç’po bëhej. Atyre nuk iu falet që i lanë të hapnin varret. Shteti duhet të reagojë patjetër, që të mos guxojë njeri të përsëritë këtë gjë në vende të tjera.

Pavllo Goga, 66 vjeç

Jam shumë i irrituar dhe i prekur. Si more venë dhe hapin varret e të parëve tanë. Unë kam patur njerëz në atë vend. Duhet që kryeplaku, kryepleqësia të ishin mbledhur dhe të diskutonin me ne këtë problem. Kjo për faktin e thjeshtë, se unë dhe shumë të tjerë në këtë fshat kemi të parët aty. Të na pyesnim ishim dakord, donim, a s’donim. Nga na dolën varret e grekëve aty. Ato kanë qenë më poshtë, rreth 1 km, ku ka qenë spitali në kohë të luftës italo-greke. Të dënohen ata që kanë prekur eshtrat e të parëve tanë. Është e turpshme për të gjithë fshatin kjo që ndodhi.

Në Kosinë të Përmetit, aty ku një muaj më parë u hapën 100 varre. Flasin banorët

Eshtrat false të ushtrisë së vdekur greke

Eshtrat, varret, mallkimet dhe figura e një prifti që prishi qetësinë e fshatit Kosinë. Mungon vetëm shiu dhe plaka Nicë. Nuk është një nga pjesët e romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, por një realitet që ndesh në fshatin me 600 banorë të komunës së Piskovës. Kur një muaj më parë, Ikonom Vasil Themollari, Alqi Kasa si drejtues i ish-ushtarakëve minoritarë dhe 5 punëtorë varrmihës nisën gërmimet e para për nxjerrjen e eshtrave në varrezën pranë kishës së Shën Mërisë. Askush nuk e shkoi në mend rrjedhën që do merrnin ngjarjet.
Në fshatin e madh rreth 1 km larg rrugës nacionale Këlcyrë -Përmet nuk flitet për gjë tjetër, veçse si eshtrat e banorëve u adoptuan në ato të ushtarëve grekë. Këtu jetojnë në harmoni mes tyre myslimanë e të krishterë, gati-gati në numër të barabartë mes tyre. Përkatësinë në njëren apo tjetrën fe e kupton nga reagimi që kanë në lidhje me ngjarjen. Myslimanët preferojnë të mos përzihen në këtë çështje. Ngrenë supet dhe thonë se nuk dinë asgjë. Të krishterët jetojnë në lagjet më të vjetra, rreth kishës dhe flasin me indinjatë për këtë veprim.
Spiro Zhaka, kryeplaku i fshatit tregon si nisën gërmimet dhe pse puna shkoi deri këtu. “Në 20 a 22 prill erdhi At Themollari dhe më tha se ka dokumente e skica se këtu kishte ushtarë grekë, veç banorëve të fshatit. Do fillonin gërmimet për t’i nxjerrë që t’i çojnë tek manastiri i Këlcyrës”, thotë Spiroja. “Iu thashë që po të ishin në rregull le të punonin”, vijon ai.
Pjesa më e madhe mbrojnë një tjetër variant të ngjarjes. Kujtim Ballabani shprehet se, “At Themollari na tha se do t’i heqim varret këtej e do t’i çojmë në oborr të kishës. Kemi hapur dhe vendin për këtë, se do rregullojmë kishën e mos t’i shkelim me makinë”. Më vonë prifti solli qese i futi eshtrat brenda dhe ato u dërguan në kishën e fshatit Kutal nga është prifti. Pas zënkës me njërin nga varrmihësit, Altin Ballabani, e vërteta del në shesh. Eshtrat e të parëve të këtij fshati po merreshin si të ishin eshtra të ushtarëve grekë.
Historia
Ngjitur me kishën bizantine të Kosinës që thuhet se është nga më të vjetrat në Ballkan, e daton vitin 1200, në një copë të vogël toke, jo më shumë se 10 metër katrorë kanë qenë varret e vjetra të fshatit. Varreza e vjetër nuk ka asnjë mur rrethues, asnjë kryq, asnjë gur të dukshëm. Vendi sapo është mbuluar, pas gërmimeve që janë kryer për të nxjerrë eshtrat e të vdekurve. Në sipërfaqe të zë syri copëra eshtrash të shpërndara gjithandej. Banorët thonë se janë mbetjet e eshtrave të nxjerra ditë më parë. Ndërsa dallojnë fare qartë gjurmët e lëna nga rrotat e një makine që ka shkelur gjithë vendin. Deri në vitin 1934 varreza ka qenë funksionale, aty varroseshin të vdekurit e krishterë. Këtë fakt e dinë të gjithë banorët e zonës. Brenda oborrit të kishës, në vitin 1940 është varrosur një gjeneral grek. Rreth viteve ‘75-‘77, motra e tij erdhi dhe i mori eshtrat, ku vendin e gjeti në bazë të skicave dhe dokumenteve që solli me vete nga Ministria greke e Mbrojtjes.
Banorët thonë të sigurt se aty nuk ka ushtarë të vrarë grekë. “Varret e ushtarëve kanë qenë poshtë dhe janë marrë dy vjet më parë për t’u çuar në manastirin e Këlcyrës, këtu janë të parët tanë”, thotë Pavllo Goga. Sipas tij, ai është i sigurt për këtë pasi i ati ia ka treguar të saktë vendndodhjen e varreve të grekëve. Në varret e zbuluara varrmihësit tregojnë se në asnjë rast nuk janë gjetur medalione ushtarësh, por flokë të gjata, këpucë, varëse e zbukurime grash.
Meshë e çuditshme në Kutal
Eshtrat e grumbulluara nga hapja e rreth 100 varreve janë çuar në kishën e fshatit Kutal, që është i vendosur 5 km larg Kosinës. Aty janë krijuar 69 skelete të plota, që janë mbyllur në arka të vendosura brenda kishës. Sipas dëshmive të banorëve, para se eshtrat të futeshin në arka janë larë me verë, që ka shërbyer si dezinfektues në këtë rast. Kisha e Kutalit, një ndërtesë e re e ndërtuar gjatë këtyre viteve, në pjesën e poshtme të fshatit ka qenë nën vëzhgimin e forcave të policisë gjatë 24 orëve të fundit. Kur pritej që policia të hynte për të sekuestruar eshtrat, aty ia ka behur Ikonomat Vasil Themollari, Konsulli i Përgjithshëm i Greqisë në Gjirokastër, Kristo Mandelos dhe përfaqësues të Mitropolisë së Gjirokastrës. Arsyeja e vizitës së tyre të papritur në orën 16:30 minuta ka qenë mbajtja e një meshe bekuese për eshtrat që ndodheshin në kishë. Themollari dhe Mandelos kanë qëndruar përreth gjysmë ore në kishë dhe më pas janë larguar pa pranuar të flasin për mediat. Pasdite ka folur zëdhënësi i konsullatës, z. Vasil Kuço i cili ka deklaruar për median se konsulli Mandelos ka qenë për humanizëm në fshat. “Kisha ka ndjeshmëri historike për popullin grek”, ka deklaruar Kuço. Konsullata greke thotë se ka rënë dakord me autoritetet për eshtrat. Ndërkohë megjithëse policia ka kërkuar të bëjë një mbikëqyrje të kishës dhe skeleteve që ndodheshin aty, prifti sapo mbaroi mesha është larguar duke i vënë kyçin derës kryesore të kishës.

At’ Themollari: Asgjë s’është e vërtetë

Ndërsa kishin nisur hamendjet për arratisjen apo fshehjen e Ikonom Themollarit, ai shfaqet papritur në kishën e fshatit të tij. Mban një meshë për eshtrat e ushtarëve të mbledhur dhe largohet qetësisht, madje nuk e ka humbur sesnin e humorit. Banorët ortodoksë të zonës shprehen se mbajtja e një kishe ditën e hënë e për më tepër pasdite, është e çuditshme, nuk është e zakontë. Por askush nuk di të shpjegojë këtë veprim. As At’ Themollari nuk i jep përgjigje. Lidhur me akuzat që janë bërë në drejtim të tij, Themollari i përgjigjet se asgjë nuk është e vërtetë. Gazetarët kanë mbajtur qëndrim të njëanshëm dhe nuk kanë folur drejt. Sipas tij mbi të është ushtruar presion psikologjik nga policia dhe është dhunuar kisha ku mbahen eshtrat e mbledhura.

“Çështja është në fazën e verifikimeve”

Që prej ditës së premte, në Komisariatin e Policisë në Përmet është ngritur një grup hetimor për të zbardhur krejt ngjarjen. Shefi i Komisariatit Përmet, Petrit Halo, thotë se janë marrë deklarime të të gjithë personave që janë në dijeni të ngjarjes dhe po bashkëpunohet me policinë për të bërë verifikimet e më pas mënyrën si do veprohet. Sipas tij, “nuk kemi asnjë denoncim të banorëve për zhvarrime të eshtrave të të afërmve të tyre”, ndërsa ata janë në pritje të udhëzimeve dhe vendimeve që do jepen nga prokuroria. Ndërsa kryetari i komunës, Karafil Pasha, thotë se “kam bërë denoncim në prokurori në lidhje me zhvarrimet e bëra në fshatin Kosinë, është një vepër e turpshme dhe do kërkojmë nga policia që fajtorët do të dënohen. Duam t’i shkohet deri në fund problemit”, shprehet Pasha. Ndërsa thotë se gërmimet për hapjen e varreve janë bërë pa dijeninë e komunës së Piskovës.

Flamur Hoxha: Prokuroria të zbardhë ngjarjen

Deputeti i Përmetit, Flamur Hoxha, ka kërkuar në seancën e djeshme të Parlamentit që prokuroria dhe Ministria e Brendshme të zbardhin ngjarjen e trafikut të eshtrave në fshatin Kosinë. Hoxha ka akuzuar edhe strukturat e qeverisjes për “servilizëm ndaj shtetit grek dhe paaftësi në kryerjen e detyrave”. Sipas tij ngjarja e pashembullt duhet të ishte parandaluar dhe organet kompetente duhet të kishin marrë masat. Gjithashtu, deputeti socialist i Përmetit vuri theksin në shkeljen e të gjitha ligjeve shqiptare nga ana e personave që kanë ndërmarrë zhvarrosjen e eshtrave. “Minimalisht personat që kanë kryer një veprim të tillë duhet të merrnin leje pranë organeve të pushtetit vendor, dhe qeveria duhet të kishe bërë më parë një marrëveshje me shtetin grek”, tha ai.

Brokaj: Vendi nuk ka sovranitet

Edhe më alarmante e ka cilësuar këtë ngjarjen e Përmetit kryetari i Grupit Parlamentar të Lëvizjes Socialiste për Integrim, Sabit Brokaj. Gjatë seancës së djeshme në Parlament, Brokaj u shpreh se një akt i tillë i trafikut të eshtrave tregon se vendi nuk ka sovranitet. “Është jashtë çdo koncepti njerëzor zhvarrimi i eshtrave të grave dhe fëmijëve të fshatit Kosinë, dhe etiketimi i tyre si eshtra të ushtarakëve grekë që janë vrarë në vitet ’40 gjatë luftimeve italo-greke”, tha Brokaj. Ndërkohë Brokaj ka kërkuar që organet e drejtësisë duhet të ishin vënë në lëvizje për këtë çështje. Sipas tij janë shkelur ligjet e shtetit shqiptar dhe ato ndërkombëtare. Edhe deputeti i Partisë Demokratike, Baki Shehu, kërkoi nga qeveria dhe prokuroria të merren me hetimin e ngjarjes.


Tirana-Observer.

[Xhuxhumaku]

zhvarrosja e eshtrave

intervista

70-vjeçari Ballabani: “Prifti më gënjeu kur e pyeta”


“Më zhdukën eshtrat që nga babai e deri te stërgjyshi”




Nga i derguari yne ne Kosine / Piro Nase

Nuk e mban më as shtëpia. Megjithëse i sëmurë dhe në moshë 70-vjeçare, Mihal Ballabani, ka shkuar të shohë se çfarë po bëhet me varret e fshatit dhe është lemerisur. Që prej 20 prillit, ai nuk do të ketë më ku të vendosë lule as për të atin, as për tezen, hallën e deri te stërgjyshin. Varret e të parëve të tij nuk ekzistojnë.

Ato janë bosh dhe eshtrat nuk dihet se më kë janë ngatërruar. Duke e cilësuar si një tragjedi për fshatin e tyre, ai tregon se si e ka mashtruar prifti Themollari, duke i thënë se varret do t’i spostonin në një parcelë tjetër.

Si e keni përjetuar ngjarjen e fundit, atë të zbulimit të eshtrave në fshatin tuaj?
Të them të drejtën vajta 70 vjeç dhe ajo që ka ndodhur këtu te ne është e paparë dhe e padëgjuar ndonjëherë, jo vetëm këtu në Kosinë, por edhe në të gjithë rajonin. E kam arritur luftën italo-greke kur isha vetëm 14 vjeç dhe mbaj mend që në kishën pranë fshatit janë varrosur vetëm dy gjeneralë madhorë grekë, eshtrat e të cilëve u morën në vitet ‘60. Mbaj mend që fshati në ato ditë të luftës ka hequr lemerinë e madhe, sepse zhvillohej lufta nga të dy krahët dhe zona jonë u bë arenë e vërtetë e luftimeve. Madje, tek ai mali aty tej është zhvilluar një betejë, ku grekët dhe italianët kanë lënë kockat e tyre. Thonë se në atë betejë kanë humbur jetën 500 ushtarë grekë.

Ju a keni pasur të afërm që janë varrosur pranë kishës së fshatit tuaj?
Si jo. Unë për veten time kam varrosur gjyshin tim në praninë edhe të babait Pilo Ballabani, i cili ishte edhe epitropi i kësaj kishe deri në vitin 1967, kur dhe u mbyll nga shteti kisha. Po ashtu kam të varrosur aty stërgjyshin, Kolë Ballabani, tezen, hallën dhe mund të them të gjithë fisin tim, brez pas brezi, të cilët janë varrosur këtu, se ne ortodoksit më parë i varrosnim të parët tanë pranë kishave, sepse ekzistonte posaçërisht një hapësirë ku varroseshin ata me ritet tona si dhe me kryq.

Si ndiheni pas nxjerrjes së eshtrave të të parëve tuaj këto ditë?
Jam mjaft i mërzitur, madje kam dy ditë që nuk vë gjumë në sy, sepse të parët e mi pësuan një fat që askush nuk do të dëshironte ta pësonte. E keni dëgjuar fjalën popullore: “Mos t’u gjendshin eshtrat?” Kjo u ka ndodhur njerëzve të mi. Nuk i kemi më eshtrat e tyre dhe jemi vënë në kërkim, sepse ato duhet të prehen sërish te varret e vjetra, ku ishin më parë. Kjo që ndodhi është pak që për mua të quhet tragjedi.

Kush i ka zhvarrosur eshtrat e të parëve të fshatit?
Me thënë të drejtën unë nuk para dal nëpër fshat, sepse jam pak i sëmurë nga këmbët, por me të dëgjuar mora vesh se kishin ardhur disa njerëz të kishës, që kërkonin të zhvarrosnin eshtrat e banorëve që ishin varrosur në fillim të shekullit të kaluar, të cilat më pas do të rivarroseshin në një tjetër vend. Unë nga kureshtja dola dhe shkova në vend pranë kishës sonë të fshatit. Aty gjeta priftin, Vasilin, e pyeta se përse po hapen këto gropa këtu para kishës dhe ai më tha se kërkojmë eshtrat e disa ushtarëve grekë, të vrarë në këtë vend gjatë Luftës së Dytë Botërore. I thashë se këtu nuk ka ushtarë grekë të varrosur, ndërsa eshtrat e dy gjeneralëve të lartë që ishin brenda territorit të kishës u morën disa vite më parë dhe se në këtë vend ishin varret e të parëve tanë. Për momentin at Vasil Thomollari u shtang dhe ma ktheu menjëherë se, nxjerrim eshtrat e tyre për t’i transportuar në një vend tjetër, të cilat do të rivarrosen.

Kush punonte në nxjerrjen e eshtrave?
Kishin pajtuar katër punëtorë me kazma e lopata që ishin nga lagjja e përtejme e fshatit. Punëtorët e marrë nga njerëzit e kishës ishin myslimanë të ardhur në fshat, sepse asnjë ortodoks nuk kishte pranuar të hapte varret e të parëve të tyre. Pasi fola edhe me punëtorët e tjerë, ata më thanë fshehurazi se do të paguhen mirë nga prifti dhe Mitropolia për çdo varr të hapur. Së bashku me ta u bashkua edhe djali im, i cili i ndihmoi kryesisht për të mos prishur eshtrat, sepse u binda në atë që tha ai në rivarrosjen e eshtrave në një vend tjetër.

Nga e mësuat se ato do të servireshin si eshtra të ushtarëve grekë?
Ma tha djali im, Altini, të cilët e përzunë, sepse kishte marrë vesh i pari pas pak ditësh që eshtrat e të parëve tanë do të servireshin si të ushtarëve grekë. Për këtë madje ai debatoi mjaft gjatë, saqë dhe e kërcënuan se po të hapte gojë, do të denoncohej në polici.

Cili është mesazhi juaj që do të përcillni tek njerëzit që u morën me heqjen e eshtrave të banorëve të parë të fshatit dhe përse juve nuk i keni denoncuar ata?
Në radhë të parë u bëj thirrje atyre të na i kthejnë eshtrat e të parëve tanë, sepse ato janë prona jonë dhe me to askush nuk mund të luajë. Pastaj edhe shteti duhet të ndërhyjë e të vërë dorë në këtë punë të keqe, që e paskan gatuar njerëzit e liq që nuk kanë gjë tjetër me se të merren tani dhe po shesin lart e poshtë kockat e të vdekurve. O Zot i madh! Askush nuk e kishte menduar që të merreshin kockat e të shiteshin si kocka ushtarësh.

A janë dukur më prifti i zonës dhe njerëzit që e shoqëronin atë?
U dukën dje këtu pasdite vonë, madje kishte rënë muzgu kur erdhi prifti së bashku me një makinë të madhe dhe shtroi me baltën e ndodhur aty pranë territorin pranë kishës ku u zhvarrosën eshtrat e njerëzve të parë. Kjo ndodhi pasi u bë zhurmë e madhe. Unë kur shkova i fola për së largu njërit prej tyre, duke i thënë se keni ardhur të mbuloni atë me urinë, nuk më kthyen përgjigje, por menjëherë ikën si hije të natës.

Po me djalin tuaj që mori pjesë në hapjen e varreve, a kanë kontaktuar?
Më duket se e kanë kërcënuar në telefon se do të bëjmë atë e do të bëjmë këtë, por mua ai nuk më thotë gjë prej gjëje.



Kryekomunari denoncon grupin e priftërinjve

PERMET - Kryeplaku i fshatit Kosinë, Spira Zhaka, e ka dënuar aktin e zhvarrosjes së eshtrave të banorëve të moçëm të Kosinës dhe njëkohësisht i ka bërë apel shtetit të ndërhyjë për të bërë të mundur kapjen e fajtorëve. Zoti Zhaka pranon se punimet për zhvarrosjen e eshtrave kanë nisur më 20 prill, pasi janë paraqitur tek ai skicat dhe hartat ku do të ndërhynin. “Mua më erdhën, – thotë ai, - përfaqësues të Mitropolisë dhe prifti i zonës, at Vasil Themollari dhe më thanë se do të gërmojmë pranë kishës, sepse aty, sipas informacioneve të sakta që kemi, thanë ata, ndodhen eshtrat e ushtarëve grekë. Pasi i pashë me vëmendje hartat që ishin përpiluar në zonën në fjalë, unë u thashë atyre që të shkonin edhe një herë tek kryetari i komunës, sepse ai është i pari i qeverisë në këtë zonë”, tha më tej kryeplaku. Por përfaqësuesi i Mitropolisë dhe prifti nuk kanë vazhduar më tej me lejet, por kanë nisur zhvarrosjet.
Ndërsa kryetari i komunës Piskovë, Karafil Pasho, ka bërë denoncim pranë organeve kompetente dy ditë më parë ndaj personave përgjegjës që u morën direkt me zhvarrosjen e eshtrave në fshatin Kosinë. Sipas tij, hapja e procesit penal ndaj at Vasil Themolarit dhe grupit të priftërinjve, që u morën me këtë punë është mëse e bazuar, pasi është cenuar direkt prona dhe është ndërhyrë pa leje në ambientin para kishës, e cila nuk është pronë e saj. “Veprimi i Mitropolisë, i mbështetur dhe nga prifti Themollari, është tërësisht antiligjor dhe duhet ndëshkuar sipas ligjeve në fuqi. Paligjshmërinë e veprimeve të tyre, e arsyetoj me faktin se punimet në çdo lloj cepi të komunës, qofshin këto edhe nxjerrje eshtrash, ndërmerren në radhë të parë, pasi merret leja nga organi i njësisë së qeverisjes vendore, sepse në fund të fundit, ai ka të drejtën themelore për dhënien e lejeve. Vetëm tek kjo pikë, - thotë Pasho, - ata janë të zënë mat pa përmendur të tjerat”.



Kisha e Shen Merise
Kryetari i komunës, Pasho, pohon se nga të dhënat, të cilat qarkullojnë prej disa muajsh në territorin pranë kishës së Shën Mërisë në fshatin Kosinë, nuk gjenden eshtrat e ushtarëve grekë të vrarë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Këtë fakt ai e ka argumentuar me zhvarrosjen e eshtrave të luftëtarëve të huaj në vitet ‘60 në pjesën e poshtme të saj, në momentin kur u ndërtua shkolla e re 9-vjeçare e fshatit. Edhe Mihal Ballabani, në intervistën e tij për gazetën, shprehet se ka qenë në dijeni për varrosjen e dy gjeneralëve grekë në oborrin e kishës. E gjithashtu, Ballabani ka pohuar fjalët e kryetarit të komunës, se dy gjeneralët janë zhvarrosur në momentin kur janë hapur themelet për të ndërtuar shkollën e fshatit.
Kisha e kutalise
Kisha e fshatit Kutali ndodhet rreth 3 kilometër larg vendit nga u zhvarrosën eshtrat e “komshinjve” të tyre të fshatit Kosinë. Pikërisht në këtë kishë mendohet të jenë futur edhe thasët me eshtrat e banorëve, të cilët ishin menduar të niseshin drejt Greqisë. Fshati Kutali ka rreth 300 banorë me një popullsi tërësisht ortodokse. Indiferenca e banorëve të këtij fshati për problemin është mjaft e madhe dhe askush nuk e ka vënë ujin në zjarr për atë që po ndodh. Vizita që ka bërë konsulli grek dje në këtë fshat, sikur i ka dhënë zemër priftit Themollari, ndaj policisë, e cila nuk mund të futet në asnjë mënyrë në këtë kishë. Brenda në kishë mendohet të jenë 74 thasët me eshtrat e banorëve të fshatit Kosinë, që për priftin Themollari janë ushtarë grekë të vrarë në luftën italo-greke më 1914.




Kuvendi/ Deputetët e pozitës dhe opozitës dënojnë ngjarjen në Kosinë

“Prokuroria të hetojë zhvarrosjet”
Brokaj: Kjo është humbje e sovranitetit të vendit

Deputetët e Kuvendit reagojnë ashpër ndaj çështjes së ndodhur me varret e ushtarëve grekë në Përmet.

Seanca parlamentare e pasdites së djeshme shërbeu për dhënien e deklaratave nga ana e deputetëve të pozitës dhe opozitës për skandalin e ndodhur me varret e ushtarakëve grekë. Deputetët e opozitës kërkuan që shteti të ndërhyjë në zgjidhjen e kësaj situate të krijuar, duke e denoncuar publikisht atë. Deputetët kërkuan publikisht që Prokuroria të ndërhyjë dhe të kryejë hetime për këtë situatë të krijuar. Për zhvarrimet e ndodhura në fshatin Kosinë, deputeti i LSI-së, Sabit Brokaj, e cilësoi si humbje të sovranitetit të shtetit shqiptar këtë ngjarje. “Kjo tregon që shteti nuk ka asnjë përgjegjshmëri, nuk është sovran fare edhe në këtë pikë, por unë do të thosha një moral i shoqërisë shumë i ulët. Por këto nuk janë fare në planin moral, të gjitha këto janë përgjegjshmëri në sigurinë kombëtare dhe ia lëmë brezave që vijnë ndoshta për një vizë, apo për ndonjë buzëqeshje me një ambasadë të caktuar. Eshtë e domosdoshme që të bëhet ligji për fetë, nuk ka vend në botë që e bën kështu një gjë e tillë, nuk ka ndodhur as në Shqipërinë e viteve ’30", deklaroi Brokaj në fjalën e tij. Edhe deputeti i PD-së, Baki Shehu, deklaroi se “është jashtë çdo koncepti njerëzor zhvarrimi i eshtrave të grave dhe fëmijëve të fshatit Kosinë dhe etiketimi i tyre si eshtra të ushtarakëve grekë që janë vrarë në vitet ’40 gjatë luftimeve italo-greke”. Brokaj kërkoi paraqitjen e menjëhershme të projektligjit “Për besimet fetare në Shqipëri”.
Ndërsa ministri i Mbrojtjes, Fatmir Mediu, ka mbështetur idenë e nisjes së hetimeve për këtë çështje. “Nuk mendoj se është çështje e Ministrisë së Mbrojtjes, kjo pasi ky institucion nuk është organ hetimi. Kjo është një çështje e organeve të hetimit. Ministria e Mbrojtjes nuk ka një raport të caktuar për këtë çështje. Ishim në diskutim me palën greke për ndërtimin e një varreze, brenda të gjitha normave dhe procedurave që duheshin respektuar. Unë jam njohur nëpërmjet mediave për fakte dhe u takon organeve kompetente të mbajnë qëndrimin e caktuar”, deklaroi Mediu. Sipas tij, “çdo gjë që është anormale, e paligjshme, duhet të kundërshtohet brenda normave ligjore”. Deputeti i zonës së Përmetit, socialisti Flamur Hoxha në fjalën e tij theksoi se zona e Korsinës nuk ka të bëjë me luftën që kanë zhvilluar grekët. Ndërsa deputeti i PD-së, Blerim Çela, e cilësoi si një ngjarje makabre zhvarrosjen e eshtrave të të tjerëve.



Sabit Brokaj, LSI
“Kjo tregon që shteti nuk ka asnjë përgjegjshmëri, nuk është sovran fare edhe në këtë pikë, por unë do të thosha një moral i shoqërisë shumë i ulët. Eshtë e domosdoshme që të bëhet ligji për fetë, nuk ka vend në botë që e bën kështu një gjë e tillë. Nuk ka ndodhur as në Shqipërinë e viteve ’30. Kjo vjen se në psikologjinë tonë në këta 15 vjet kemi një nivel të caktuar nënshtrimi dhe servilizmi ndaj një politike të caktuar dhe kjo vërehet fare mirë.
Flamur Hoxha, PS
Çudia qëndron në faktin se të gjitha eshtrat janë vendosur nëpër qeska, me emra e pa emra, me numra e pa numra, e një pjesë e tyre mbahen edhe në shtëpinë e Kulturës në Përmet. Kërkoj të zbardhet kjo ngjarje nga ana e organeve kompetente, e cila implikon përfaqësues të ndryshëm të korruptuar, ku fshehtësia e policisë dhe indiferenca e Prokurorisë janë të dukshme. Së paku me varret mos u merrni, lërini të vdekurit rehat.
Blerim Çela, PD
Ky veprim është vërtet makabër. Të gjitha organet që merren me këto probleme duhet ta ndjekin me seriozitetin më të madh. Edhe deputeti tjetër i PD-së, Baki Shehu, kërkoi zbardhjen e kësaj ngjarjeje. “Eshtë jashtë çdo koncepti njerëzor zhvarrimi i eshtrave të grave dhe fëmijëve të fshatit Kosinë dhe etiketimi i tyre si eshtra të ushtarakëve grekë, që janë vrarë në vitet ’40 gjatë luftimeve italo-greke”, tha ai.
Fatmir Mediu
Nuk mendoj se është çështje e Ministrisë së Mbrojtjes, kjo pasi ky institucion nuk është organ hetimi. Kjo është një çështje e organeve të hetimit. Ministria e Mbrojtjes nuk ka një raport të caktuar për këtë çështje. Ishim në diskutim me palën greke për ndërtimin e një varreze, brenda të gjitha normave dhe procedurave që duheshin respektuar. Unë jam njohur nëpërmjet mediave për fakte dhe u takon organeve kompetente të mbajnë qëndrimin e caktuar.


Konsulli grek vizitë për meshë, policia nuk hyn në kishë

"Dyshojmë se eshtrat që janë nxjerrë nga 74 varret pranë kishës së Shën Mërisë, të jenë transportuar për në kishën e Kutalisë". Me kaq është mjaftuar të prononcohet shefi i komisariatit të Përmetit, Petrit Halo, i cili e ka parë veten në një situatë mjaft të vështirë përsa i përket çështjes së varreve të hapura. "Ky është një rast, ku ne si polici nuk mund të ndërhyjmë, pa një urdhër të Prokurorisë. Sikur parcela e varreve pranë kishës të kishte qenë e rrethuar, atëherë do të kishim ndërhyrë direkt, pasi bëhet fjalë për "dhunim varresh". Por në një rast të tillë, kur varret janë të shpërndarë në hapësirë, nuk kemi ç'të bëjmë", ka sqaruar më tej shefi Halo. I mbështetur në këtë argumentim, policia e Përmetit nuk ka ndërhyrë aspak, të paktën për të marrë vesh se ç'po bëhej.
Paraditja e djeshme është shoqëruar edhe nga vizita e konsullit grek të Gjirokastrës, Kristo Mandello. Ai ka qene sot i pranishëm në liturgjinë e mbajtur në kishën e fshatit Kutali në Përmet për humanizëm dhe për të bërë detyrën e tij. Kështu është shprehur sot zëdhënësi i konsullates greke të Gjirokastrës, Vasil Kuço pas publikimit të lajmit për prezencën e përfaqësuesit grek në kishën ortodokse të Kutalisë, ku u konfirmua ekzistenca e eshtrave të disa të zhvarrosurve. Sipas Kuços, konsullata greke e qytetit jugor kishte rënë dakort me palën shqiptare, pas një marrëveshje mes tyre, të mos bëhej asnjë kontroll në kishën e Kutalisë. Zëdhënësi theksoi më tej se kisha ortodokse ka patur një ndjeshmeri historike për popullin grek, ç'ka justifikon dhe interesin e saj për varrimin e eshtrave të ushtarëve grekë të rënë gjatë luftës së dytë botërore në kishën e Këlcyrës.
Një ditë pasi kanë ikur kamerat e televizioneve, banorët janë treguar mjaft indiferentë për atë që po ndodhte në fshatin e tyre. Ndonëse ishin mjaft të qartë se prifti Themollari kishte zhvarrosur njerëzit e tyre, (jo edhe shumë të afërt, pasi arkivoli i fundit është futur në vitin 1934 në atë varrezë), askush nga banorët dje nuk reaguar apo kërkuar me forcë, që eshtrat të rikthehen.

[Kinezi]

Te njejten pyetje ben edhe homologu yt grek ne rruget e Athines: Cfare duan ata 600 000 shqiptare te gjalle, e jo te vdekur ne rruget e Greqise? Perse duhet ti mbajme keta ne Greqi, kur keta nuk na mbajne dot ne token e tyre 69 varre ushtaresh greke?!

Jepi pergjigje homologut grek se mbase e kupton qe ti nuk je shume ndryshe nga ai "nacionalisti grek" ne rruget e Athines.

Albo

Albo, nofken e ke te lezeshme por me te thene te drejten, nuk i pershtatet shkrimeve qe ke.
Greqia mund te thote sa te duash qe pse ti mbajme keta 600.000 shqiptaret, por kur vjen puna vetem ca atobuza do dergoje mbrapsht.
1) Greqia nuk i ka lene keta emigrantet te shkojne e te punojne per bamiresi. Ata jane nje krah pune i papare, dhe shume i lire. Ata punojne me lire, nuk kerkojne sigurime shoqerore dhe mund te pushohen ose te merren ne pune sipas qejfit.
2)Dhunen nuk mund ta perdori hapur pasi ka institucione nderkombetare tani, nuk eshte me viti 1900.

Mos u mundo ti besh gjerat te duken me te vogla sepse te gjithe ketu i dine si jane gjerat. Nuk eshte puna e numrit te ushtareve, eshte puna e numrit te Gozhdave te Nastradinit.

Edhe ne shqip, fjala e duhur eshte ortodoks. Une vete ashtu duhet te isha, por sic e thashe me perpara, drejtuesit e tanishem te kishes sikur me kane larguar ca.

[Tannhauser]

Per me teper, (ndersa shteti shqiptar eshte shtet laik) Greqia nuk eshte; dmth mund te argumentohet qe eshte thjesht ceshtje e Kishes, por kisha nuk eshte e ndare nga shteti ne Greqi.

Greqia nuk eshte shtet laik? Dhe si argumentim sjell faktin se Kisha Greke nuk eshte e ndare nga shteti?

Me duket se nuk di c'fare eshte shteti laik dhe shteti fetar.. Te duket gje Greqia si Vatikani apo si Irani?

E vetmia lidhje qe ka Kisha Greke me shtetin eshte lidhje financiare si dhe bekimi qe jep qeverise (ministrave, presidentit etj) Kisha. Kjo nuk e ben shtetin grek nje shtet jo-laik.

[Kinezi]

Greqia nuk eshte shtet laik? Dhe si argumentim sjell faktin se Kisha Greke nuk eshte e ndare nga shteti?

Me duket se nuk di c'fare eshte shteti laik dhe shteti fetar.. Te duket gje Greqia si Vatikani apo si Irani?

E vetmia lidhje qe ka Kisha Greke me shtetin eshte lidhje financiare si dhe bekimi qe jep qeverise (ministrave, presidentit etj) Kisha. Kjo nuk e ben shtetin grek nje shtet jo-laik.

Mbase nuk eshte si Vatikani apo Irani por edhe shume laik nuk me duket. Nuk e di per lidhjen financiare por bekimi pak eshte?

[Tannhauser]

Pse keq eshte bekimi? Kur shumica e deputeteve jane ortodokse (vetem deputetet komuniste refuzojne bekimin, pervec Liana Kaneli) pse te mos behet bekimi?

Ne qofte se nje deputet eshte ateist atehere mos marri bekimin, kaq e thjeshte eshte.

Kjo nuk do te thote se greqia nuk eshte vend laik. Nuk do te ishte ne qofte se kleri ngaterrohej ne ceshtjet e qeverise dhe merrte vendime.

[D&G Feminine]

Gjenerali i ushtrisë së vdekur II


Ardian Klosi

Bocet për një roman

Konteksti historik: Në historiografitë e tri vendeve të përziera në konfliktin e shpërthyer nga Italia e Musolinit në vitin 1939, pra të Italisë, Shqipërisë dhe Greqisë, ka të dhëna të papërputhura me realitetin e ngjarjeve. Shqetësimi fillon menjëherë pas Luftës së dytë Botërore, kur në tekstet e shkollave hyjnë disa të dhëna fikse që më pas nuk do të ndryshojnë. Shqipëria vendos si numër të rënësh 56.000 (nga dy për çdo km2), Greqia 12.000 në viset e Vorioepirit dhe Italia 16.000 për të dyja Epiret.* Ndërkohë që ky shtet i fundit nuk ka ndonjë interes të ndryshojë shifrën konkrete, pasi nënat përkatëse kërkojnë eshtrat e bijve dhe shteti asgjë më shumë, qeveritë e dy vendeve ballkanike luajnë me shifrat për arsye që kuptohen: propagandë për sakrificat e shumta të Frontit N-Ç këndej kufirit dhe propagandë për therorët e çlirimit të Vorioepirit andej kufirit.
Natyrisht që më e shpejtë në grumbullimin e eshtrave të dëshiruara tregohet pala shqiptare, e cila mbledh plus nëpër varreza dëshmorësh, nën zërin „anonimë“, një sasi jo të vogël ashti nga vetë probabilisht të huaj, sikurse fut këtu edhe persona të ekzekutuar burgjeve dhe errësirave, kundërshtarë të regjimit.
Edhe më shumë ndërlikohet problemi me ardhjen e një gjenerali italian dikur nga vitet ’50, me mision mbledhjen e eshtrave të patriotëve të vet, oficerë e ushtarë të rënë gjatë luftës italo-greke dhe në përpjekje me partizanë shqiptarë. Fabula njihet mirë nga një roman i famshëm që u shkrua më pas, me ndryshimin që në këtë vepër një pjesë e madhe eshtrash janë huazuar nga lufta italo-greke, për qëllimin e treguar më sipër. Shteti shqiptar, duke qenë që kishte përdorur eshtnajë po për këtë qëllim, falsifikon medaljone italiane dhe i fut ato në gropa të rënësh të tjerë. Meqenë që aso kohe kishte rënë disi ritmi i pushkatimeve ndër armiq shqiptarë, këto eshtra merren nga vetë të huaj të rënë më parë në tokë shqiptare: francezë, bullgarë, grekë etj.
Kuptohet ndërlikimi i situatës në momentin që shteti grek merr miratimin për të ngritur një varrezë të rënësh grekë në Jug të Shqipërisë në vitin 2000 dhe fillon mbledhjen e eshtrave të ushtarëve përkatës (oficerët ishin grumbulluar më parë). Më njërën anë duheshin kapërcyer ngatërresat e treguara më sipër, më anë tjetër duhej arritur shifra 12.000 e të rënëve në çlirimin e trojeve vorioepiriane. Këtu zënë fill ngjarjet e romanit.
Subjekti. Romani „Gjenerali i ushtrisë së vdekur II“ ka edhe ai në qendër një gjeneral. Vetëm se në ndryshim nga „Gjenerali i ushtrisë së vdekur I“, ky nuk shoqërohet nga një prift, pasi gjenerali dhe prifti tanimë janë një. Prifti i emëruar në një krahinë të Vorioepirit, me mision kryesor shtimin dhe shumimin e të rënëve grekë në këto vise, Vasil Th., është në të vërtetë oficer madhor, gjeneral i Asfalisë. E ka origjinën nga Çamëria, shqipen e zotëron shkëlqyeshëm. Për vite të tëra krahas mësimeve në teologji dhe rit bizantin, është stërvitur në nekrofili, dmth hapje varresh, njohje skeletesh, dallim e klasifikim medaljonesh, si dhe në ostiopati dmth. njohje kockash të dëmtuara nga shkaqe traumatike prej atyre me ostioporozë e kështu me radhë. Në momentin e pranimit në kishën autoqefale shqiptare, oficeri i lartë grek i fshehur tebdil nën rrason e priftit, zotëron si liturgjinë ortodokse me gjithë katalogun e psalmeve ashtu edhe profesionin e varrmihësit, varrnjohësit, varrkallpazanit etj. Pa folur këtu për zotësinë në ndërlidhje, kodim, informatizim të gjendjes përherë në lëvizje dhe zmadhim të ushtrisë së tij.
Kjo punë që shtrihet në vite zhvillohet qetë e pa bujë. Duke qenë noria e tij tepër e shtrirë në malet e luginat e Shqipërisë së jugut, gjenerali Vasil Th. arrin të zhvendosë varre dhe eshtra, të sajojë pllaka me emra grekë, t’i afrojë rezultatet e punës së vet gjithmonë e më pranë qendrës ku do të ngrihet një ditë memoriali i të rënëve për Vorioepir, pa i rënë në sy askujt. Ka vetëm një ndihmës, varrmihësin shqiptar Thanat S., djalë i ri, të cilin e mban lidhur pas detyrës së vet të vështirë jo vetëm me para por edhe me një fili tjetër që i bën të dy të mos ndahen ditë e natë duke u dhënë në fytyrë një si tis të kuq. E ka mësuar ndërkohë djalin edhe me punët e kandillonaftit në kishë.
Mirëpo shifra që i kërkohet nga lart është thjesht e pamundur. Kjo përshpejton dhe precipiton edhe subjektin e romanit. Ngaqë shumë shpejt do të përurohet varreza me memorialin përkatës, gjeneralit i kërkojnë që brenda një muaji të mbledhë plot 2.000 të rënë që i mungojnë shifrës së përgjithshme, asaj që kishte zënë vend qysh në tekstet e vitit 1949.
Atëherë shtohen si në ethe shpenzimet, varrmihësit, dëshmitarët e rremë, vajtje-ardhjet në konsullatë e ambasadë, rilevimi i varrezave më të moçme të jugut të Shqipërisë. Zbulohen varre masive nga periudha e masakrave të Ali Tepelenës në Kardhiq, Bozhigrad e Shën Vasil, varre që i patën lënë luftërat e Tanzimatit dhe betejat për pavarësi. Lëvizen gurë varresh të vjetra, me gërma thuajse të palexueshme por me vite të qarta: 1689, 1722, 1750 etj. etj. Misionet e Vasili Th. shkojnë deri në Voskopojë, ku gërmimet e kryera natën (gjithmonë natën) nxjerrin kockat e fatzinjve që u shuan nga masakrat e viteve 1769, 1802 e më pas. Kështu ndodh që Teodor Kavalioti të quhet Stratos Papadhopulos.
Megjithatë gjenerali është ende larg numrit që i kërkojnë eprorët dhe historiografia e vendit të tij. Pikërisht në këtë kohë vjen një kthesë e papritur: Njëri nga varrmihësit, Gërmim V., i kthen krahët gjeneralit-prift dhe zbulon të vërtetën rreth aksionit „Epitafos“ (ky është emri i koduar i operacionit) para autoriteteve dhe mediave shqiptare. Arsyeja e rrëfimit nuk është pendimi, por fakti që Gërmim V., pasi kërkon disa herë dyfishim të pagës nga gjenerali, pasi i hyn natën në banesë dhe kërkon më kot t’i gjejë para të fshehura, vendos t’ia ofrojë të vërtetën e tij makabre për një shumë të pëlqyeshme stacionit X.
Ditën e dytë të deponimeve të tij Gërmim V. vdes papritur, duket i helmuar, megjithëse në njoftimin zyrtar thuhej se kishte marrë infeksion nga hapja e një varri të freskët. Megjithatë ndërkaq lajmi për hapje varresh dhe zhvendosje kockash në Jug të Shqipërisë ka marrë dhenë. Gjenerali rrethohet në kishën e tij nga forca të shumta policie, gazetarësh dhe kamerash.
Në momentin që policia hap derën e kishës me forcë, Vasili Th. ka ndezur qimam, u tund thimjanicën para hundës përfaqësuesve të rendit dhe të mediave dhe fillon të këndojë një psalm. Biri i tij në shpirt, kandillonafti Thanat S. u bie me rrëmbim kambanave të kishës.
Kjo shkakton hutim dhe tërheqje të përkohshme të rrethuesve. Në këtë çast mbërrijnë në vend përfaqësues dhe një notë e rreptë zyrtare e shtetit fqinj.
Vazhdimi dhe fundi i „Gjeneralit të ushtrisë së vdekur II“, i lihet në fantazi të lirë çdo shkrimtari që dëshiron ta marrë në dorë këtë fabul të mrekullueshme.

*Shifrat e të rënëve u ndryshuan enkas për këtë shkrim




31/05/2006
Shekulli

[ORIONI]

Zhvarrimet për ushtarët grekë. Sot bllokohen eshtrat


Policia zbulon 137 skelete të fshehura në fshatin e priftit

Hetim ikonom Thomollarit dhe 6 ndihmësve


--------------------------------------------------------------------------------

Nga i dërguari ynë në Kosinë Artan Hoxha

Dje pasdite policia ka zbuluar vendodhjen sekrete të eshtrave të 137 varreve të zhvarrosura që nga 29 prilli në fshatin Kosinë dhe në zonat përreth, të cilat do të bllokohen dhe sekuestrohen sot në Kutali, fshatin e lindjes së priftit të implikuar në këtë histori, Ikonom Vasil Thomollari. Policia ka arritur që në rrugë operative të zbulojë vendndodhjen e eshtrave dhe gjithashtu ka marrë në pyetje 6 persona në lidhje me këtë çështje. Policia po heton për të zbuluar personat që kanë organizuar dhe financuar këtë veprim të paligjshëm. Varret ishin zhvarrosur me pretendimin se në to gjendeshin eshtrat e ushtarëve grekë të vrarë që në kohën e luftës italo-helene.

Hetimet

Policia ka marrë në pyetje në lidhje me një ngjarje të tillë 6 persona, 4 nga punëtorët që zhvarrosnin varret, kryekomunarin dhe kryeplakun e fshatit Kosinë. Karafil Pasha, kryetar i Komunës ka thënë dje se: “Jam në dijeni për këto zhvarrime, që bëhen edhe në prezencën e priftit Ikonom Vasil Thomollari, megjithatë më duhet t’ju them se këto varre i përkasin vetëm banorëve të zonës”. Nga ana tjetër kryeplaku ka thënë i bindur se varret i përkisnin ushtarëve greke të vrarë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Dëshmitë e 4 personave që zhvarrosnin varret janë përqëndruar në marrëdhëniet që kanë pasur këta me dy punëdhënësit priftin Thomollari dhe Alqi Kasën, një person nga Gjirokastra që është paraqitur si përfaqësueses i shoqatës së ish-ushtarakëve të liruar minoritarë. Policia i nisi hetimet kryesisht, pas të dhënave të siguruara në rrugë operative dhe informacioneve të botuara në media.

Zhvarrimet

Zhvarrimet kanë filluar të bëhen në komunën e Piskovës, përgjithësisht në fshatin Kosinë me preteksin se në këtë zonë gjenden eshtrat e ushtarëve helenë të rënë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Identifikimi i kësaj varreze është bërë nga shoqata e ish-ushtarakëve të liruar minoritarë, të cilët kishin siguruar të dhëna se rreth kishës bizantine në Kosinë preheshin trupat e ushtarëve grekë. Zyrtarisht ka qenë e njohur vetëm varreza në vendin e quajtur Sajmol pranë fshatit Dragot ku ishin varrosur eshtrat e 36 ushtarëve grekë të vrarë në betejën e Malit të Golikut. Këto eshtra janë zhvarrosur para disa muajsh dhe janë çuar në kishën e Këlcyrës në pritje për tu vendosur në Manastirin e Shën Kollit. Një person i cili ka marrë pjesë në zhvarrimet e këtij muaji bëri të ditur se për një varr të hapur paguheshin 100 euro, por ata përfitonin vetëm 40 mijë lekë të vjetra për person. Personi që dyshohet se ka organizuar këtë aktivitet mendohet të jetë Alqi Kasa, i cili sipas dëshmive të personave që kanë kryer zhvarrimet sillte paratë për çdo varr të hapur.

Hetimet

Policia ka tentuar dy herë të marrë në pyetje priftin Thomollari, megjithatë ky i fundit e ka refuzuar një gjë të tillë. Ditën e shtunë ai i është fshehur policisë, ndërsa gjatë paradites së djeshme ka refuzuar të jap deklarime për policinë. Thomollari i pyetur nga “Gazeta” tha se “unë vërtetë kam qenë prezent gjatë zhvarrimeve, por jam ndodhur aty për të kryer një rit normal për besimtarët ortodoks”. Prifti ka akuzuar policinë se ka ushtruar presion psikologjik ndaj tij. Policia në pamundësi për të marrë deklarimet e priftit ia ka përcjellë dosjen prokurorisë e cila pritet të kryejë një seancë hetimore.

[Xhuxhumaku]

TJETËR FAQE E TRADHTISË KOMBËTARE PUSHTETARE

Pak ditë më parë, përmes shtypit të shkruar dhe kronikave
televizive, u përhap lajmi për ndërtime varrezash në disa
zona të Shqipërisë së Jugut, në të cilat do t’u “strehokan”
eshtra ushtarësh grekë, të vrarë gjatë Luftës Italo-Greke
të fundit të vitit 1940 dhe të fillimit të vitit 1941.
Asokohe Shqipëria ishte një vend i pushtuar nga Italia
fashiste dhe agresioni që kjo e fundit ndërmori kundër
Greqisë nga territori shqiptar ishte i barasvlershëm me një
agresion që fashizmi italian mund të kishte ndërmarrë
kundër territorit grek edhe drejtpërdrejt nga territori
italian. Prandaj shpallja e Shqipërisë si shtet agresor nga
ana e shtetit shovinist grek ishte një poshtërsi greke,
tipike për një pabesi bizantine, e cila ka përbërë dhe
vazhdon të përbëjë themelin kryesor, mbi të cilin
mbështetet që prej gati dy shekujsh politika e shovinizmit
grekomadh në qëndrimin ndaj kombit shiptar, politikë kjo që
u konkretizua në vitin 1940 me aprovimin nga ana e
parlamentit grek të Ligjit të Luftës me Shqipërinë dhe që
vazhdon të jetë në fuqi edhe sot e gjithë ditën.
Nga shtypi mësojmë ca çudira që të bëjnë të vësh duart në
kokë: “Ne po ikim, por luftën po ua lëmë këtu”. “Profecia”
e njërit prej kolonelëve grekë, thënë banorëve të fshatit
Bubës, në rrethin e Përmetit gjatë çasteve të largimit në
mesin e vitit 1941, duket se ka dalë e vërtetë. Eshtrat e
një pjese të mirë të ushtarëve të rënë gjatë Luftës
Italo-Greke kanë dalë shpesh në sipërfaqe gjatë punimeve të
ndryshme, ndërsa shpërthimet në vite të predhave kanë
shkaktuar mjaft viktima” (Entela Bani, “Në manastir, mes
varreve që po hapen për ushtarët grekë”. Gazeta “Shekulli”,
14 maj 2006, f.8).
Nga praktika botërore dimë që eshtrat e ushtarëve të një
ushtrie agresore që janë vrarë në tokë të huaj, shteti
përkatës i ka tërhequr në vendin e tij. Kështu veproi
shteti italian me eshtrat e ushtarëve të ushtrisë fashiste
italiane që u vranë në Shqipëri gjatë luftës antifashiste
të popullit shqiptar. Historia e tërheqjes së këtyre
eshtrave, me sa jemi në dijeni, u mbyll që në vitin 1962.
Nuk kam të dhëna se si veproi shteti gjerman pas luftës për
tërheqjen e eshtrave të ushtarëve pushtues nazistë nga
vendet e Evropës Lindore. Por dihet që në Parkun e Madh të
Tiranës, bash në vendin ku qenë prehur për shumë vjet me
radhë eshtrat e dëshmorëve tanë, ish-pushtetarët socialistë
të Tiranës lejuan ngritjen e një memoriali për nder të
ushtarëve gjermanë, të vrarë në territorin shqiptar gjatë
Luftës Antifashiste. Ish-pushtetarët socialistë të Tiranës,
si gjithmonë të zhytur deri në fyt në batakun e tradhtisë
kombëtare, nuk duhej të lejonin ngritjen e një memoriali të
tillë që poshtëron sakrificat e popullit shqiptar në luftën
kundër nazifashizmit. Servilizmi pështirosës i
ish-pushtetarëve socialistë të Tiranës ndaj shteti gjerman
dhe heshtja neveritëse e opozitës së atëhershme, poshtëron
mbarë kombin shqiptar, sidomos me simbolikën e ngritjes së
memorialit të lartpërmendur pikërisht në ish-varrezat e
dëshmorëve të kombit. Por rrjedha e ngjarjeve vërtetoi në
praktikë se ngritja e memorialit për “nder” të ushtarëve
gjermanë, të vrarë në Shqipëri, në të vërtetë, paska qenë
një parainvestim dhe një shfajësim për përnderimin e
paskëtajshëm të eshtrave të ushtarëve agresorë grekë, të
vrarë në territorin shqiptar gjatë të ashtuquajturës Luftë
Italo-Greke. Shovinizmi grekomadh dhe kisha shoviniste
greke pretendokan se ushtarët grekë të vrarë në atë luftë
në territorin shqiptar na qenkan “dëshmorë” që meritokan,
demek, në Shqipëri varreza madhështore, memoriale dhe
manastire të stilit grekobizantin! Por e vërteta është se
ata ushtarë grekë që u vranë në atë luftë në territorin
shqiptar, kanë qenë ushtarë pushtues, agresorë, që
meritonin të pushkatoheshin paraprakisht nga vetë populli
shqiptar, i cili e pati të pamundur ta bënte një gjë të
tillë, meqenëse vetë ishte i pushtuar nga Italia fashiste.
Pushteti i komunistëve shqiptarë, menjëherë pas
konsolidimit të tij në vitet e pasluftës, duhej t’i kishte
kërkuar Athinës zyrtare tërheqjen e eshtrave të ushtarëve
agresorë grekë nga territori shqiptar, sepse pikërisht ato
eshtra përbënin një burim të përhershëm rrezatimi shovinist
grek. Por shteti komunist shqiptar nuk e ndërmori një hap
të tillë, sepse mbijetesën e vet ai e shikonte në lidhjet e
ngushta me politikën ortodokse sllave, simotrën e
ortodoksisë greke.
Në një emision të paradokohshëm të kanalit TV Klan ndoqa
intervistën e kryetarit të bashkisë së Këlcyrës, i cili
shprehte befasinë e vet për ngritjen e varrezave për
eshtrat e ushtarëve grekë, për ndërtimin e manastirit të
Shënkollit, rreth 6 kilometra larg qytetit, ku do të prehen
këto eshtra. Më pas ndoqa edhe intervistën e një fshatari
të fushës së Dragotit, ku paska varre të ushtarëve grekë.
Gazetarja e lartpërmendur, Entela Bani, vazhdon
reportazhin e saj: “Megjithëse Këlcyra është një qytet
mjaft i vogël që nuk numëron më shumë se pesë mijë banorë e
ku lajmet “marrin dhenë”, Agroni, shoferi i autobusit me të
cilin udhëtohet drejt manastirit, nuk e di se në Shënkoll,
rreth gjashtë kilometra larg qytetit, janë ngritur varrezat
për të rënët grekë. “Ma zuri pak veshi në lajme dje këtë
njoftim, por nuk e dija se bëhej fjalë për manastirin afër
Këlcyrës. Jo se është ndonjë gjë e madhe, por më shumë më
vjen çudi se si nuk e kemi marrë vesh…” Ndërkaq, makina
kalon urën e Dragotit… dhe bashkëbiseduesi tregon varrezën
ekzistuese, një parcelë toke, e cila prej banorëve është
cilësuar dhe konsiderohet si e shenjtë. “Banorët e kësaj
zone i kanë ruajtur varrezat me gjithçka kanë pasur
mundësi. Edhe pas viteve 1990, kur tokat e kooperativës iu
ndanë atyre, këtë pjesë nuk e mori asnjë, por qëndroi
varrezë, për të respektuar në këtë mënyrë të rënët”, -
vazhdon më tej Agroni” (po aty).
Nga ky reportazh i gazetares Entela Bani rezulton se
shovinizmi grekomadh, i përfaqësuar nga pararoja e tij
ogurzezë në Shqipëri, alias guvernatori Janullatos, e ka
vazhduar i qetë punën e vet në territorin shqiptar për
ngritjen e varrezave, të kishës në qytetin e Këlcyrës dhe
për ndërtimin e manastirit në Shënkoll në respekt të
ushtarëve grekë që janë vrarë në territorin shqiptar në
përleshje me trupat italiane. Por në ato përleshje
pushtuesish në një territor të huaj, janë vrarë edhe
ushtarë italianë. Tani lind pyetja: këta banorët e
Këlcyrës, të Dragotit apo të Përmetit, a kanë vallë kujtesë
“historike”? A e dinë ata vallë se eshtrat e ushtarëve
italianë që u vranë në territorin shqiptar, qoftë në
përpjekjet me trupat pushtuese greke gjatë periudhës nëntor
1940 – prill 1941, qoftë në përpjekjet e mëvonshme me
brigadat tona partizane, shteti italian i tërhoqi pas
luftës në atdheun e vet? A e dinë ata vallë që shteti
shovinist grek asnjëherë nuk kërkoi tërheqjen e eshtrave të
ushtarëve të tij agresorë që u vranë në tokën shqiptare?
Dhe a e dinë ata vallë që shteti shovinist grek nuk e
kërkoi një gjë të tillë vetëm e vetëm që eshtrat e
ushtarëve të tij agresorë t’i përdorte paskëtaj si “gozhdën
e Nastradinit” në Shqipëri? Ore shqiptarë të Këlcyrës, të
Dragotit dhe të Përmetit! Po si mund t’u quaka e shënjtë
ajo parcelë e territorit shqiptar ku prehen eshtrat e
ushtarëve agresorë grekë? Po a kini dijeni ju, ore të
bekuar, se cilët kanë qenë ata ushtarë agresorë grekë,
eshtrat e të cilëve sot plehërojnë parcelat tuaja që i kini
gëzuar si të tilla brez pas brezi? Fytyrën e vërtetë prej
shovinistësh të kulluar të ushtarëve agresorë grekë na e
zbulon prof.dr. Beqir Meta në veprën e tij monumentale me
titull “Tensioni greko-shqiptar (1939-1949)”. Shtëpia
Botuese GEER, Tiranë, 2002. Ja çfarë shkruan profesori i
nderuar nacionalist: “U vërtetua një veprim sistematik dhe
i qëllimshëm i shkatërrimit të kishave dhe të xhamive të
shqiptarëve në zonat ku u fut ushtria greke. U dëmtuan dhe
u shkatërruan të dyja kishat ortodokse shqiptare në Rehovë,
kishat në Selenicë, në Mileci, në Plasë, në Ersekë, në
Boboshticë, në Dardhë, në Kapshticë, në Voskop, në Turan,
Katedralja Ortodokse, kisha e Shën Trinisë dhe Pallati i
priftërinjve katolikë në Korçë, katedralja e Shën Marisë
dhe kisha e Shënkollit në Drenovë; kuvendi Shën Ilia në
Vloçisht dhe 11 kisha ortodokse në Voskopojë. Grekët
shkatërruan edhe xhamitë e Ersekës, të Vloçishtit, të
Pogradecit, të Turanit, të Leskovikut, të Mborjes, të
Floqit, të Zvezdës dhe të Gjonomatit. Kjo e fundit u
shndërrua nga grekët në stallë kuajsh” (f.50-51).
Pikërisht eshtrat e këtyrë ushtarëve të vrarë grekë, apo
të shokëve të tyre agresorë në Shqipërinë e Jugut që kanë
kryer krime të tilla të përbindshme kundër trashëgimisë
kulturore dhe fetare të kombit shqiptar, shteti shovinist
grek i rivarros po në territorin shqiptar, duke ngritur për
ta memoriale, kisha dhe manastire të posaçme me simbolikë
greke! Mjerë Shqipëria ku është katandisur! Mjerë ky vend
që po poshtërohet çdo ditë e më shumë nga shovinizmi
grekomadh dhe pushtetarët servilë të Tiranës! Po a kanë
mbetur vallë ndopak shqiptarë me dinjitet kombëtar në
Shqipërinë e Jugut, sidomos në zonën e Tepelenës, të
Përmetit, të Korçës dhe të Gjirokastrës? Në këto zona a ka
shqiptarë që hanë për të rrojtur, apo paskan mbetur vetëm
shqiptarë që rrokan për të ngrënë? A thua t’i ketë
katandisur vallë politika deri në këtë derexhe? Me siguri
që shqiptarët e këtyre zonave zvarriten pas politikës
tradhtare që ndjekin neokomunistët demokratosocialistë në
marrëdhëniet me shtetin shovinist grek. Ndryshe s’ka se si
të shpjegohet fakti që shovinizmi grekomadh dhe kisha
shoviniste greke sillen në Shqipërinë e Jugut si në një
stan pa zot!
Politikanët neokomunistë demokratosocialistë që hipin e
zbresin nga pushteti në Tiranë me uratën e Evropës, sipas
një rituali zgjedhor formal, kanë të shtrenjtë vetëm
“shenjtërinë” e pushtetit personal, aq më tepër kur ky i
fundit sigurohet me sponsorizmin e drejtpërdrejtë të
Athinës. Prandaj atyre u duken atavike terma të tillë si
“komb shqiptar”, “dinjitet kombëtar”, ndjenjë kombëtare”,
“çështje çame” etj. Pas rebelimit grekolabokomunist të
vitit 1997, neokomunistët socialistë të Tiranës qenë të
parët që ia hapën portat kat e kat shovinizmit ekonomik
grekomadh në Shqipëri, shovinizëm ky që u konkretizua me
hapjen e shumë bankave në vendin tonë dhe të bizneseve të
panumërta greke. Mjafton të kujtojmë dy vampirët grekë të
telefonisë celulare në Tiranë për të kuptuar se deri në
ç’shkallë ka arritur grabitja e qytetarit të thjeshtë
shqiptarë nga ana e shtetit shovinist grek. Po të bësh një
shëtitje nëpër qytetet tona, gjithandej do të lexosh:
“Mobilje greke”, “Farmaci greke”, “Furrë greke”, “Naftë
greke”… Prite kur ndonjë ditë të lexojmë në ndonjë qoshe të
fshehtë edhe shpalljen “Femra greke”, të cilat do të
shërbejnë për “kryqëzimin” ca nga ca të racës shqiptare.
E, pra, në kushtet kur politika e Tiranës zyrtare i ka
tradhtuar interesat e Shqipërisë Londineze dhe të krejt
kombit shqiptar, atëherë ç’i mbetet të bëjë shtetasit të
thjeshtë, qoftë në qytet, qoftë në fshat? Kur njerëzit
braktisen në mëshirën e varfërisë, atëherë ata domosdo që
do të shndërrohen në skllevër të politikës dhe politikanët
do t’i vështrojnë në dritën e syrit. Sikur politika
shqiptare të kërkonte me ngulm nga shteti grek që t’i
tërheqë brenda një afati të caktuar eshtrat e ushtarëve
grekë nga Shqipëria, meqenëse gjatë Luftës Italo-Greke,
sapo kaluan kufirin tonë shtetëror, ata populli shqiptar i
konsideronte pushtues, atëherë, me siguri që edhe ai
fshatari i thjeshtë i Dragotit të Tepelenës atë ngastrën e
tokës së vet që vazhdojnë t’ia mbajnë “të pushtuar” eshtrat
e ushtarëve agresorë grekë, do të kërkonte që ta “çlironte”
prej tyre një sahat e më parë.
Varret e ushtarëve agresorë grekë, kishat dhe manastiret
greke në Shqipërinë e Jugut janë investime që shteti
shovinist grek po bën për një periudhë të mëvonshme, për
t’iu rikthyer përsëri aneksimit të Shqipërisë së Jugut në
një kohë që do ta quajë të përshtatshme. Dhe para opinionit
ndërkombëtar do të ketë se me çfarë t’i argumentojë
pretendimet e veta shoviniste: me varrezat e ushtarëve të
rënë për “çlirimin” e “Epirit të Veriut”, me simbolikën e
kishave dhe të manastireve greke në mbarë Shqipërinë e
Jugut, me listat e pensioneve të majme që u paguan sa e sa
shqiptarëve në krejt trevat e jugut, duke i konsideruar ata
qytetarë grekë. Kur të kujtohen shqiptarët e Shqipërisë së
Jugut për pabesinë shumëvjeçare që ka përdorur shovinizmi
grekomadh dhe kisha shoviniste greke për t’i helenizuar,
atëherë do të jetë vonë, do të kërkohen shumë sakrifica,
deri edhe në derdhjen e gjakut, për mbrojtjen e identitetit
shqiptar. Pikërisht atëherë shqiptarët e Shqipërisë së
Jugut do t’i kujtojnë fjalët e dikurshme profetike të zotit
Baleta se sulmi grek do të përballohet me një kosto shumë
të lartë.
Një tjetër fakt tronditës të bën shumë përshtypje në këtë
mes. Mbarë shtypi shqiptar dhe kanalet televizive nuk bënë
asnjë koment për ndërtimin e varrezave për ushtarët e vrarë
grekë. Heshtën analistët dhe komentatorët “e famshëm”,
madje heshtën në një mënyrë paradoksale. Dhe heshtën sepse
nuk mund të vepronin ndryshe. Ata heshtën sepse heshti
politika, heshtën politikanët. Madje politikanë, si puna e
Mediut dhe e Musta(Fajit), dhanë madje bekimin e tyre për
ngritjen e objekteve të tilla. Dhe politikanët e të gjitha
ngjyrave nuk mund të mos heshtnin se ata janë të parët që i
kanë tradhtuar interesat e vendit tonë në marrëdhëniet që
kanë ndërtuar me shtetin shovinist grek, se Shqipërinë ata
e kanë kthyer në një shtojcë të ekonomisë greke. Pra,
politikanët tanë të shitur kanë bërë që në Shqipëri të
lindë një shtyp i shitur, të krijohet një rrjetë i gjerë
kanalesh televizive të shitura, të dalin në skenë një
lukuni komentatorësh të shitur. Kjo është një fatkeqësi e
rëndë kombëtare që rrezikon të zvetënojë vetëdijen tonë
kombëtare. Nuk e besoj se mund të gjendet në botë një shtet
i tillë, si Shqipëria, ku politikanët të tradhtojnë
interesat e larta kombëtare, ku shtypi dhe mjetet e
propagandës pamore të tradhëtojnë interesat e larta
kombëtare, ku taborret e analistëve dhe të komentatorëve
të tradhtojnë interesat e larta kombëtare.
Për ndërtimin e varrezave dhe të përmendoreve për ushtarët pushtues grekë, të vrarë në territorin shqiptar, hesht
Akademia e Shkencave. Dhe Akademia e Shkencave nuk mund të
mos heshtë se ajo ka kohë që i shkon për hullie shovinizmit
serbogrekomadh (për çka është folur me fakte në faqet e
gazetës së respektuar “Rimëkëmbja”).
Për ndërtimin e varrezave dhe të përmendoreve për ushtarët pushtues grekë, të vrarë në territorin shqiptar, heshtin
intelektualët shqiptarë, madje heshtin intelektualët e
shquar shqiptarë! Po heshtin zoti Kadare dhe zoti Agolli!
Kur është fjala për shtatoren e Sulejman Pashës, të ngritur
në qendër të Tiranës, zoti Kadare shkruan: “Vetëm një
popull që nuk e meriton lirinë mund t’i ngrejë shtatore
pushtuesit të vet” (“Identiteti evropian i shqiptarëve”,
ONUFRI, 2006, f.52).
Së pari, zoti Kadare nuk ka pse i turret popullit shqiptar
dhe ta ngatërrojë atë me politikanët, se shtatoren e
Sulejman Pashës nuk e ka ngritur populli shqiptar pas
ndonjë referendumi mbarëpopullor. Ajo shtatore është
ngritur me ndonjë vendim të politikanëve dhe populli
shqiptar nuk ka punë në këtë mes. Së dyti, nuk kam dëgjuar
që Akademia e Shkencave të dilte me ndonjë përkujtesë, ku
t’u tërhiqte vëmendjen politikanëve të Tiranës se shtatorja
e Sulejman Pashës nuk duhej të ngrihej në qendër të
Tiranës, meqenëse figura në fjalë nuk e meritonte një
nderim të tillë.
Populli shqiptar nuk ka punë as me ngritjen e varrezave për
eshtrat e ushtarëve agresorë grekë në Shqipërinë e Jugut,
as me ndërtimin për nder të tyre të kishave dhe të
manastireve me simbolikë greke, të cilat janë shumë më
madhështore se shtatorja e pluhurosur e Sulejman Pashës në
qendër të Tiranës. Po në këtë rast zoti Kadare pse nuk po e
ngre zërin dhe të thotë se “vetëm një popull që nuk e
meriton lirinë mund t’u ngrejë varreza, kisha dhe manastire
pushtuesve të vet”? Apo sepse këta pushtues grekë i
përkasin botës së krishterë, për të cilën zoti Kadare po
përgjërohet aq shumë që kur u arratis drejt Francës në
nëntor të vitit 1990? Është mjerim i madh për kombin
shqiptar që një intelektual i tillë i madh, si zoti Kadare,
u përmbahet dy standarteve në vlerësimin e pushtuesve të
territoreve shqiptare. Në librin e sipërcituar zoti Kadare
i turret me tërë mllefin e vet Perandorisë Otomane për të
zezat që i paska punuar popullit shqiptar. Por a është vetë
ky zoti Kadare që pikërisht atë Perandorinë Otomane dikur e
pati vlerësuar asisoj, duke thënë se ajo, në të vërtetë,
përfaqësonte Shtetet e Bashkuara të Amerikës në mesjetë?
Në përkujtesën e Shoqërisë Shqiptare “Drita” të
Bukureshtit, të botuar në gazetën “Shqiptari” të datës 14
gusht 1888, shkruhet:
“…Mos harroni, vëllezër shqiptarë, se Zoti i krijoi kombet
përpara fesë, pra, kombi është përpara gjithçkaje. Le të
bashkojmë trupat dhe shpirtrat tanë me Perandorinë Otomane,
duke parë se vetëm prej saj mund të ruajmë jetën e kombit
tonë të dashur përkundër së ashtuquajturës Ortodoksi e
Grekëve” (Citohet sipas: Zhan Klod Faveirial. Historia (më
e vjetër) e Shqipërisë. Plejad, 2004, f.533).
Pra, ngritja në Shqipërinë e Jugut e varrezave, kishave
dhe manastireve nga ana e shtetit shovinist grek, në nderim
të ushtarëve pushtues grekë, të vrarë në territorin
shqiptar, është një poshtërim shumë i rëndë që i bëhet
Shqipërisë dhe mbarë kombit shqiptar, meqenëse ata ushtarë
të vrarë vinin nga një vend agresorë, si Greqia, e cila,
bashkë me kishën e saj shoviniste, gjithmonë ka synuar
zhbërjen e kombit shqiptar në Evropën Juglindore. A duhet
të heshtë zoti Kadare para një fakti të tillë flagrant? Apo
atij, si një të strehuari tashmë mes botës së krishterë në
Perëndim, i interesoka mprehja e pallës së publicistikës
vetëm kundër Perandorisë Otomane, e cila asnjëherë nuk pati
synuar zhbërjen e kombit shqiptar?
Për ngritjen në Shqipërinë e Jugut të varrezave, të
kishave dhe të manastireve për ushtarët agresorë grekë, të
vrarë në territorin shqiptar, po hesht (vetëm me ndonjë
përjashtim të rrallë) mbarë inteligjencia universitare! Dhe
ky është një turp i madh!
Para një fakti të tillë tronditës pse po hesht Shoqata
Atdhetare “Çamëria”. Nuk e di se cila është arsyeja që kjo
shoqatë nuk ngrihet të pushtojë sheshet e qyteteve
shqiptare kundër një dhunimi të tillë të territoreve të
Shqipërisë së Jugut me varreza, kisha dhe manastire greke,
a thua se kjo pjesë e territorit tonë qenka kthyer
faktikisht në pjesë të territorit të shtetit shovinist
grek?!
Po pse nuk i ndihet zëri shoqatës “Labëria”? Ku janë
drejtuesit e saj, pse nuk kërkojnë të dalin nëpër studiot e
televizioneve dhe të protestojnë me forcë kundër politkës
tradhtare që ndjekin politikanët neokomunistë
demokratosocialistë të Tiranës në marrëdhëniet e tyre me
shtetin shovinist grek?
Pse s’po dëgjohet më zëri i Frontit për Bashkim Kombëtar?
Pse po hesht ai për varrezat, kishat dhe manastiret me
simbolikë greke në Shqipërinë e Jugut, për ndërtimin e të
cilave në nderim të ushtarëve agresorë grekë, të vrarë në
territorin shqiptar, shteti shovinist grek e subvensionon
me miliona euro kishën shoviniste greke? Apo Fronti për
Bashkim Kombëtar është duke ecur në gjurmët e Ali Ahmetit,
i cili para do kohësh ka deklaruar se, me integrimin në
Evropë, atdheu ynë fillon në Strugë dhe mbaron në
Norvegji?!
Këtu e quaj me vend të falënderoj me gjithë zemër të
gjithë ata që janë shprehur publikisht kundër dhunimit të
territorit shqiptar me ndërtime varrezash, kishash dhe
manastiresh me simbolikë greke, me sponsorizime të
drejtpërdrejta të shtetit shovinist grek për kishën
shoviniste greke, në nderim të ushtarëve agresorë grekë, të
vrarë në territorin shqiptar. Para së gjithash, e meriton
të falënderohet At Nikolla Marku (shih reagimin e tij me
titull: “Pushtuesit grekë nuk duhet të nderohen në
Shqipëri”, të përcjellë nga dr. Dhimitër Paparisto në
gazetën “Sot”, 16 maj 2006, f.3), i cili po qëndron me
stoicizëm në mbrojtje të vetësisë shqiptare të Kishës
Ortodokse Shqiptare, duke e mbajtur të ndezur polemikën
kundër uzurpatorit të kreut zyrtar të kësaj Kishe, Anastas
Janullatosit, që, faktikisht, ka ngritur në Tiranë një
filial të Kishës Ortodokse Greke dhe po kontribuon me të
gjitha forcat për helenizimin e Shqipërisë së Jugut, duke
ecur në gjurmët e Shën(djall) Kozmait (1714-1779), se ky
“nuk ishte vetëm një misionar i ortodoksisë fanariote, por,
siç e pranojnë historianët e sotëm grekë, mbi të gjitha,
një flamurtar i flaktë i helenizmit” (Prof. Kristo
Frashëri. “Himara dhe përkatësia etnike e himarjotëve.
Bisedë me historianët grekë. TOENA, Tiranë, 2005, f.85).
Falënderimet më të ngrohta dëshiroj të shpreh për prof.dr.
Rami Memushaj, pedagogun e mirënjohur të gjuhës shqipe në
Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë, të vetmin
përfaqësues të inteligjencies universitare, i cili në
artikullin e tij, të titulluar “Mos po humbim kujtesën
historike?” (gazeta “Shekulli”, 20 maj 2006, f.14),
analizon bukur pikëpamjet e tij lidhur me sa më lart.
Shumë përshtypje më ka bërë edhe artikulli boll bindës i
zonjës (apo zonjushës, se nuk e njoh) Albana Berberi me
titull “Pse (s) duhet ngritur varreza e ushtarëve grekë”
(gazeta “Ballkan”, 21 maj 2006, f.9), në të cilin, me
faktet që sjell, në të vërtetë, zbulon politikën servile,
të paparim, që ndjekin pushtetarët e Tiranës në
marrëdhëniet e tyre me shtetin shovinist grek, duke dëmtuar
rëndë interesat e vendit tonë dhe dinjitetin e popullit
tonë, prandaj ajo e meriton të falënderohet në faqet e
gazetës “Rimëkëmbja” që është e vetmja gazetë që, me
kontributin e drejtpërdrejtë, para së gjithash, të zotit
Baleta po qëndron e papërkulur në mbrojtje të çështjes
kombëtare shqiptare.

Eshref Ymeri

[Xhuxhumaku]

Media maqedone: “Grekët, skandal për të ndryshuar historinë”


Përmet, një prift mban peng shtetin

Prokuroria e Rrethit të Përmetit ka filluar dje të bashkërendojë veprimet hetimore me institucionet e interesuara për të bërë të mundur zbardhjen e dhunimit të varreve që ndodhi në fshatin Kosinë të Komunës së Piskovës në Përmet.
Kryeprokurorja e rrethit të Përmetit, Silvana Pani, tha për ATSH-në: "Aktualisht po punohet në rrugë zyrtare me institucionet e ndryshme shtetërore, si Ministrinë e Mbrojtjes, Ministrinë e Brendshme, Prefekturën e Gjirokastrës, si dhe me Mitropolinë, për të bërë të mundur ekzekutimin e urdhërkontrollit të Gjykatës së Shkallës së Parë të këtij rrethi".
Sipas saj, grupi hetimor i prokurorisë, së bashku me punonjësit e Policisë Gjyqësore, janë në pritje të ekzekutimit të vendimit dhe kontrollit që do të ushtrohet në Kishën e fshatit Kosinë.
"Me qëllim që gjatë grumbullimit të provave materiale të jenë prezent edhe pala tjetër, ne i kemi kërkuar përfaqësuesve të lartë të Kishës Ortodokse të dërgojnë një përfaqësues ligjor për t’u mbrojtur nga akuzat e ngritura nga kryetari i Komunës së Piskovës, Karafil Pasha", - deklaroi kryeprokurorja e rrethit të Përmetit, Silvana Pani.
Shefi i Komisariatit të Përmetit, Petrit Halo, tha: "Policia ka kryer veprimet e para hetimore dhe pas grumbullimit të dëshmive të punëtorëve i kemi kërkuar organit të prokurorisë të fillojë hetimet".
Hapja e varreve në mënyrë masive nisi në fund të muajit prill dhe për këtë çështje pati reagime si nga përfaqësues të pushtetit lokal, ashtu edhe nga banorë të zonës, të cilët shprehen se eshtrat e nxjerra nga varret nuk janë të ushtarëve grekë, të vrarë gjatë Luftës së Dytë Botërore, por të të parëve të tyre.

Skandal për të ndryshuar historinë

Sipas korrespondentit të agjencisë maqedone Makfaks, policia shqiptare ka konfirmuar se në kishën ortodokse, në fshatin Kutal, pardje janë sjellë 69 sëndukë në të cilët gjendeshin eshtrat e qytetarëve të vdekur të nxjerra nga varrezat e fshatit Kosinë, komuna e Përmetit, të cilat duhet të varrosen si ushtarë grekë. Duke iu referuar mediave shqiptare, Makfax thotë se në fshat janë gërmuar 137 varreza, nga ana e pjesëtarëve të kishës, të cilët për këtë punë kanë marrë nga 100 euro. Qëllimi kryesor i këtij aksioni të jashtëzakonshëm ishte që në oborrin e kishës në Kutal të varrosen të vdekurit dhe kështu t’i paraqesin si ushtarë që kanë rënë dëshmorë në betejën greko-italiane gjatë Luftës së Dytë Botërore. Mediat në Tiranë bëjnë të ditur se grekët për të dëshmuar se në betejë ka pasur më shumë dëshmorë grekë, mbledhin eshtra që të ketë më shumë varre në kishë. Për këtë skandal debatoi edhe Kuvendi Shqiptar, ku deputetët opozitarë akuzuan qeverinë se nuk bën asgjë në parandalimin e kësaj dukurie.
Problemi për ngritjen e varrezave në oborrin e kishës në Kutal është i pranishëm prej më shumë se një muaji, ndërsa në Shqipëri aktiviteti i kishës ortodokse quhet fushatë antishqiptare dhe reagim i nacionalizmit grek, meqë grekët konsiderojnë se "aty ku ka varreza ushtarake greke, ajo është tokë greke".


1 Qershor 2006

Albania.