Shpetim Kelmendi - Koha Jone
Poeteka. Poeteka e Arianit. Poeteka e Arian Lekes. Poeteka e Arian Lekes qe sdi kush e ka mashtruar dhe ia ka mbushur mendjen se eshte ne lartesine e gjerave qe pretendon. Poeteka e Arian Lekes, i cili ka hyre ne godinen e shenjte te letersise duke u pervjedhur nga catia, duke, bere vrima urithore, ose ne rastin me te mire duke vershuar nga dritarja, mbasi ia ka thyer me pare xhamat me llastik.
Kur Ariani organizoi poeteken e vjetshme, u thashe miqve se e paska mire me socialistet ky medioker, ndersa kur ia doli edhe sivjet, u thashe: E paska mire edhe me demokratet ky medioker. Tashti them: Ky medioker do te jete i afte ta kete mire me kedo qe vjen ne pushtet.
Sepse Ariani ka respekt per njerezit qekane pushtet, sepse eshte i apasionuar pas ligjit dhe rregullit. Vertete nuk ka talent ne letersi, por ka goxha talent per te jetuar! Nder te gjithe individet me shpirt praktik dhe qe dijne ta gjemojne lekun, i vetmi qe cuditerisht pretendon te jete edhe artist, eshte Arian Leka: nje qenie (sic e thame edhe mesiper) krejtesisht mediokre qe ska asnje lidhje te qendrueshme dhe te besueshme me artin e fjales se shkruar.
Ky individ i paisur me nje konformizem te lengshem, ka prirjen te pershtatet dhe te marre formen e cdo konjukture brenda te cilave mund te ndodhet. Si prozator, eshte krejtesisht i pakonsiderueshem, i dobet, llafollog e patetik, me tere ato faqe te mbushura me ding me llogje te tipit korr e mos lidh. Kurse si poet svihet fare ne hesap sepse vargjet e tij jane nje proze e merzitshme e prere ne rriska te holla.
Me pak fjale nuk me ka bere ndonjehere vaki te shoh ndonje tip si puna e kesaj krijese racionale, qe gjithe duke mos pasur kurrfare shkrepetime talenti, ia del jo vetem te artikulohet aty ketu, jo vetem te fitoje cmime (!) por edhe te marre persiper nje festival poezie! Nje festival nderkombetar poezie per me teper! Por a e di Ariani se festival nderkombetar poezie nuk do te thote thjesht te ftosh ca te huaj?
Por a e di Ariani se keta te huaj duhet te jene poete, e se duhet te jene poete me se paku ne nivelin me te mire te poezise shqipe, e edhe pertej madje? Se eshte duke perdorur termin nderkombetar? Mos valle Ariani mendon se shqiptaret jane idiote dhe se u mjafton qe, te ftuarit nga jashte thjesht te dine te flasin gjuhe te huaj? Apo zoteria thjesht perpiqet ta zhvase termin nderkombetar, duke menduar se kesisoj ka per ta veshur me dinjitet aktivitetin e tij.
Interesante mu duk lista e poeteve te ftuar nga jashte, prania e te cileve synon dhenien e karakterit nderkombetar ketij festivali poezie. Po them interesante per te mos thene skandaloze. Kam pershtypjen se, nese behen festivale kombetare ne vendet ku keta poete te medhenj banojne, asnjeri prej tyre nuk ploteson kriteret per tu ftuar.
Sepse ne vendet e tyre keta vetem autoritete sjane. Po atehere si mund te thirren poete te cilet nuk sjellin kurrgje te re ne kete Poeteke? Si mund te thirren poete te cilet jane me te dobet (padiskutim me te dobet!) se poetet tane mesatare? Cili eshte qellimi? Thjesht per ta quajtur Poeteken e Arian Lekes festival nderkombetar, dhe poezie madje? Po si mund te quhet festival poezie nje tubim njerezish ku rralle e tek ka ndonje poet?
Une nuk e kuptoj si mund te ftohen ne nje festival poezie poete te paperkthyer e absolutisht te panjohur nga vete poetet shqipter pjesemarres ne kete festival, se me nga lexuesi jo se jo. Mire kjo, por a nuk do te ishte e udhes qe te ftoheshin personalitete te dores se pare ne poezi, e jo ca krunde te mbledhura andej kendej, te cileve nuk ua var njeri ne vendet e tyre. Me cma merr mendja, pak a shume eshte fjala per ca vjershetare qe, jo vetem si meritojne harxhimet e parave te shtetit tone te varfer, por u del si detyre te sjellin me vete ca parį per ta merituar nderin qe u behet duke i ftuar ne nje festival shqiptar.
Tashti, meqe keta poete ne shqip nuk jane te perkthyer, duam sduam do konsultohemi me ser Google, i cili do na tregoje se sa u vlen lekura dhe do na informoje mbi jehonen qe ka poezia e tyre ne bote.
Nje nga poetet e ftuar nga vende te tjera, e vetmja e dores se pare na me vlere te theksuar eshte Olga Sedakova, me gjase me autoritarja, sepse eshte e vleresuar edhe me cmime nderkombetare. Me cme pane syte, (kerkoj ndjese per ndonje gabim) asnje tjeter nuk kishte fituar cmime nderkombetare dhe, vetem disa prej tyre kishin arritur te fitonin qofte edhe cmime kombetare.
(Ftohen poete qe kane fituar cmime kombtare ne vende te tjera, e sftojme poete qe kane fituar ne Shqiperi, ne vendin organizator te festivalit!) Duke folur me gjuhen e ser Google vleresohej disi edhe Titos Patrikios, ndersa Fiona Sampson, Paul Vinicius, Ioan Es Pop, Mario Papp, thjesht kishin te dhena ne gjuhen e tyre amtare, gje qe flet per nje jehone te kufizuar ne gjuhe te tjera.
Klikova emrin e Mario Rakovac, por desh mu cmend kompiuteri, sepse ketij zoterie nuk i doli emri absolutish kurrkund. Vras mendjen mos ka ndodhur ndonje ngaterrese dhe kane ftuar ndonje marangoz ne vend te poetit. Klikova Boris Biletic, emri i te i cilt mu shfaq diku e mandej me humbi nga syte si kripa nde ujet si gramatika e Ndre Bogdanit.
Anonim edhe ky Boris Biletici i gjore, qe me gjase rri dhe vret mendjen se perse do ta kene ftuar! Klikova te gjoren Elena Vladereanu, e edhe ky emer me rezultoi krejtesisht flluske sapuni: asnje e dhene, zero! Ta lumsha Arian, thashe me vete, ti po qe di ti besh punet, dhe vijova me Eugenius Kasjanieitsz: bosh edhe ky. Kurrkushi. Mendova se mos ia kisha shkruar emrin gabim, por prape me doli kurgjesend, asnje gjurme poeti. Jevrem Berkovic kishte vec disa te dhena ne serbokroatisht e, tungjatjeta.
Po te mos ia kisha lexuar ca poezi te perkthyera ne shqip, te cilat me paten rezultuar te nje niveli modest, do te thosha se virtualisht nuk ekziston. Edhe Georg Aichinger me rezultoi mjaft zhgenjyes: te dhenat mbi te ishin vetem gjermanisht, sic jane vetem ne shqip te dhenat e vete Arian Lekes. Meqe sdi gjermanisht, smunda te sigurohem nese vertete ka fituar ndonje cmim ne vendin e tij, apo jane thjesht llogjet e drejtuesit te festivalit.
Maria Luisa Spaziani. Arritja e saj me e madhe poetike, mund te konsiderohet fakti se ka qene nje mike intime e Montales. Ne faqen kulturore te nje gazete shqiptare, ne nje nga numrat e diteve te fundit, thuhej se kjo poeteshe kishte qene dy here kandidate per Nobel! Maria Luisa Spaziani ka fituar cmimin Viareggio dhe nje cmimi karriere ne vitin 1988.
Thuhet se ka fituar cmimin Montale, gje e cila seshte e vertete; zonja eshte presidente e qendres nderkombetare Montale dhe e cmimit Montale, por per ta fituar nuk e ka fituar ndonjehere, cka se nje gazetare shqiptare e kultures ia kepuste rromapertoma. Cmimin Montale ka pase nderin ta fitonte para ca kohesh poeti shqiptar Gezim Hajdari, me banim ne Itali.
Por a e ka ftuar valle G. Hajdarin, Ariani? Zahmet! Hajdari eshte padiskutim me poet se kjo Spaziani . Ja ca vargje nga vargjet e kesaj zonje: Peme te zhveshura brenda nje kohe te zhveshur/ Mbi qiellin e vendlindjes se nenes sime./ Ku vorbullon ujet nder kanale/ Mes barit te thare/ Dhe hardhia mbeshtillet ne mjegull/ Me duar te deshperuara./. Derr poezie e! Kam lexuar nje dore antologjish te mira italiane, por kete zonje te nderuar sma ka zene kund syri. Por ajo eshte me fat, sepse e pikas Ariani.
Me cmerret vesh ky asht, pak a shume festival i nahijeve poetike te vendeve te ndryshme.
Arian Leka e quan festivalin e tij nderkombetar! Domethene kombetar po e po. Po cilet jane ata qe ka thirrur. Mund te jene vetem dy a tre qe kane lidhje me poezine e vertete, ndersa te tjeret jane thjesht gallavites dhe shkrues te palodhur qe punojne per planet e ardhshme pesevjecare, si shoferet e dikurshem te skodave e tatrave.
Biri i botes organizon festival nderkombetar, e organizon ne Shqiperi, dhe nuk fton fitues te cmimeve kombetare! Mire qe nuk i fton ata, por fton vjershetare te realizmit socialist, e madje me te dobetit e tyre, borizanet e PPSH se! Sigurisht, une do te isha kunder pranise se shkrimtareve te realizmit socialist, por me qe ti Arian i ke ngulur rrenjet ne realsoc si kau ne gjol, dhe e ke ndare mendjen ti ftosh perfaqesuesit e tij, fto se paku ata me te rendesishmit si, Dritero Agolli, Fatos Arapin etj.
E fto sidomos Moikom Zeqon, te cilit, qe ta dish, nje muaj me pare i eshte botuar nje vellim poetik nga nje shtepi botuese prestigjioze amerikane.
Poeteka e Arianit te shkathet dhe praktik u organizua edhe vjet dhe, kini mendjen!, nuk qe ftuar as poeti me i madh shqiptar, Frederik Rreshpja! Ky po qe eshte nje nga turpet e medha te ketij organizatori te vockel provincial dhe meskin! E pra, e gjithe poeteka, me gjithe te ftuarit, nuk vlente as sa nje poezi e Fredit plak. Por Ariani eshte vete Ali e vete Kadi.
Pjesen kryesore te shumes gjigande per poeteken e tij, Ariani i merr nga shteti shqiptar (ministria, bashkia e Durresit, etj), kurse per te ftuar fton ata qe ia do qejfi atij. Dakord, fto ke te duash, por me pare sheno: Festivali privat i Poezise! E po, kjo eshte ceshte: Ariani qe ben ftesa! Pyetja eshte: Po Arianit vete kush ia dha ftesen, xhanem, sepse ai eshte i pari qe nuk e meriton te jete aty!
Nje i paftuar qe ben ftesa! Qe fton 70 poete, ne nje kohe kur vetem dy a tre prej tyre mund te jene perfaqesues reale te asaj qe ndodh ne poezine shqipe. Kurse pjesa tjeter jane aty per statistike.
Por, mesa di une, nje festival nderkombetar poezie duhet ti kete doemos ca poete brenda! Epo, mesa duket kjo qe kerkoj une eshte luks, heperhe.
Ministria jone e Kultures, tradicionalisht qe nga 1990, nuk ka ditur te ngrihet asnjehere ne lartesine e emrit qe ka. Ikin ca te paafte, vijne ca te paafte te tjere. Te krijohet ideja se aty eshte nje strofull ku fshihen individe qe perpiqen ti shmangen kultures.
Mesa duket, celesat e arkes se kesaj ministrie i mbajne nje grupim i erret individesh, qe per cudi metojne te jene letersia e re shqipe! Nese nuk i njeh keta tipa, as mos kuturis te dorezosh ndonje projekt, sepse ske per te fituar kurre. Aty eshte keshilltari i pakeshillueshem Mark Marku, aty eshte drejtori i librit Gentian Cocoli krejtesisht fiktiv, i paafte dhe lehtesisht i manipulueshem, aty vertitet Kopisti dhe kopjaci i deshtuar Agron Tufa, e po aty shfaqet e zhduket here mbas here me nga nje shuk lekesh Arian Leka, ja! ky Ariani qe na beka festivale poezie, e edhe nderkombetare po deshe! Pyetje: pse duhet nje festival poezie ne Shqiperi?
Cte reja na sjell? Cila eshte dobia? Cili eshte rezultati? Sa jemi me te mire e me te poetizuar mbas nje festivali arianor? Si ka mundesi qe te derdhet nje shume kaq e madhe per vetem kater pese dite zderhallje, kur me keto para do mund te behej dicka me madhore: mund te startonin tri revista te mira kulturore e artistike. Kjo po qe do kishte dobi, sepse me se pari, perpara se te bejme festivale poezie, duhet ta marrim vesh se ku jemi me poezine. E, per ta realizuar kete, duhen organe kulturore, apo jo.
Poetet nuk kane ku te botojne dhe, po nuk botuan si do ta marrim vesh qe ekzistojne? Ku jane revistat kulturore e artistike sot? Ketu eshte nje rrumpalle, qe se merr vesh i pari te dytin. Pse ju mohua revistes Ars nje subvencion i miratuar prej 1 milionesh leke te reja. Pse u refuzua projekti per reviste i Azem Qazimit?
Ua them une: Sepse nuk donte Agron Tufa, Mark Marku, Gentian Cocoli, Arian Leka e ndonje medioker tjeter qe per momentin nuk me kujtohet. Vini re! Nuk kemi as edhe nje reviste poetike dhe bejme festivale poezie patetike! Poetika dhe patetika kane marredhenie te mira ne poeteken hipotetike te ketij qatipi me emrin Arian Leka. Te rruat pra, o njeri qe organizon festivale nderkombetar patetik ne Katmandune e lagjes tende poetike!
Krijoni Kontakt