Huazimet e gjuhëve të huaja nga gjuha shqipe

[Nordiku1]

Bjeri t'i bime o burra.

Kuzhin- Ku z'h'in. Vendi ku zien. Fjale Shqipe. Po ne cilin fshat a qytet na qenka perdorur rregullisht kjo "kuzhin"? Ne nuk kemi pasur ate nivel jetese per te bere dallim, per nje vend te vecante qe te quhej me kete emer. Ku e gjetem te shkreten? Ne shqiperi nuk ka pasur as klase aristokrate as mreterore te jetonin ne pallate luksoze e te kishin nje vend te vecante ku ta zienin.

Qershi Frut i vogel i embel. Por qe ne zonen time te vjeterit dhe fshataret i jane referuar me emrin "kershi" ose shurt "k'shi". Se kur greqishtja e nderron k-ne ne -q ate s'e di as dua ta di. por dua te them edhe se per here te pare ne ate zone eshte thirr "qershi" kur hyri gjuha letrare.

Solla keto rastet se po fliten kodra pas bregut. Disa po mundohen te studiojne fjale duke i marre ato ne trajten e tanishme ose duke hipotizuar ato kane qene keshtu se ka qene jeta. nuk po them qe te mos hidhen hipoteza por te mos merren per fakte te kryera.

[Nordiku1]

Per t'iu rikthyer temes e cila eshte "Huazimet e gjuheve te huaja nga gjuha shqipe." u ne mendoj duhet te kemi parasysh disa pika:

1. Nje gjuhe huazon nga gjuha tjeter nqs keto popuj qe flasin keto gjuhe jane ne kontakt te vazhdueshem me njeri tjetrin. Pra nqs duam te gjejme ndonje gjuhe qe ka huazuar nga shqipja duhet kerkuar tek greqishtja, serbo-kroatja, bullgarishtja, rumanishtja, pse jo dhe tek turqishtja dhe italishtja. Kjo dhe per arsyen tjeter se jane keto pupuj qe kane asimiluar popullsine Iliro-Shqipetare.

2 Nje gjuhe huazon nga ajo gjuhe e atij kombi qyteterimi i te cilit eshte me i zhvilluar. Kjo per te plotesuar fjalorin me terma te teknikes, shpikjeve e me gjere. Ketu do te thoja qe qyteterimi yne eshte krahasuar te pakten me ate te tjereve vetem ne kohen Ilire.

Duke u nisur nga keto do te thoja qe huazimet mund te jene bere nga fjalet me autoktone te shqipes. Keto fjale mund te jene te perdorimit te perditshem ose te eneve sendeve te perdorura shume kohe me pare. Keto fjale nuk duhet te mendojme se do te shpjegohen direkt me shqipen e folur sot por me fjalet nga rrjedhin fjalet e shqipes se sotme. Te mos harrojme se shqipja ka evoluar ne vetvete si gjuhe. Sa nga ne kuptojne Shqipen e folur nga Arbereshet e Italise? Tani cila nuk eshte shqip gjuha e atyre apo e jona. Te studiosh gjuhesine dhe prejardhjen e saj duhet te dish mire historine, gjeografine dhe etapat e sistemeve politiko-shoqerore te ketyre popujve

[Kreksi]

Kjo fjale citohet gati se ne tere ballkanin dhe me gjere, serbi bosnje e deri ne rumani e moldavi, prandaje nuk mund te thuhet se eshte fjale me origjine shqipe...
Une per veten time preferoje te them "eja" se sa hajde...hajde eshte shqiptim i tmerrshem...dhe barbarizem i pa hieshem...

Po deshem te ndjekim edeh me holle, ne gjuhen shqipe une do preferoja ne vende te "hajde bre" ne kemi ne shqipen e vjeter fjalen "paja ketu ore" se sa nje barbarizem i çoroditur e aspake i pelqyer per mua...

[Baptist]

Bjeri t'i bime o burra.

Qershi Frut i vogel i embel. Por qe ne zonen time te vjeterit dhe fshataret i jane referuar me emrin "kershi" ose shurt "k'shi". Se kur greqishtja e nderron k-ne ne -q ate s'e di as dua ta di. por dua te them edhe se per here te pare ne ate zone eshte thirr "qershi" kur hyri gjuha letrare.

Kjo perqasje eshte shume interesante.

Muaji Qershor (Kersh) eshte muaji Junos (romake) e cila eshte perqasja e mevonshme e perendeshes Hera, gruas se Zeusit. Juno ishte jo tjeter, por Una ose Uni etrusk, perendesha kryesore etruske. Sipas etruskeve perfaqesonte burimin e jetes, ishte Njeshi, Fillimi. “Ego qui Sum” thote latini dhe Jahvej- semitet. Sigurisht qe Zoti eshte nje. Veshtire te jete nje koincidence qe tre qyteterime te lashta perkojne ne ide, ndonese perdytyrimi tokesor i shpie ne rruge te gabuar.

Sigurisht qe Hera lind Bun-us me Zeusin, femija e vetme e Heres dhe Zeusit, ndonese ky i fundit pati femije te tjere me konsorte te ndryshme. Bun-usi emertohet Mars nga Latinet.

Vazhdojme me tej. Shkodranet i thone Krishtlindjeve “Kershndella” ose Kersh-n-Diella. Dihet qe 25 Dhjetori ka qene festa pagane e Diellit (lindjes se Diellit). Kjo feste adoptohet dhe njesohet nga Kisha Kristiane si dita e lindjes se Krishtit, pavaresisht se ky i fundit mendohet te kete lindur ne muajin Mars. Pra Jesus ka lindur ne Mars nga Mar(-s-)ia, ndersa Marsi pagan ne Kershndella nga Uno/Juna/Hera.

Te jete koincidence ditelindja e vertete e Jesus me muajin dhe perendine Mars? Apo nje emertim pas-eres-sone i Bunus?

Cfare sinonimesh te tjera ka veriu per fjalen Kersh-I? Cila eshte fjala shqip ne veri per Mendra Piperita?

[Pyrrhus_Mollos]

polonishtja ka marre gjithashtu
buza -Bu(zh)a
binjak -bi(zh)njak
buka - buka (e vogel)
vjershe - vjershe (mbase lt. verse?)

[elen]

[QUOTE=Leila]Ti s'ditke te shkruash moj e mjere -- s'e ke idene e germes se madhe, kllapes apo presjes, apo pikes, apo hapesires qe respektohen NJESOJ ne te gjitha gjuhet, keshtu qe mos na nxirr preteksin se ke kohe qe ke ikur nga Shqiperia.
Nuk e dija qe zotrote do te me merrje ne provim se do kisha kujdesur me shume Preteksti(jo preteksi e dashur)

[elen]

Injoranca njeriun e qon aq posht(aq ne fund),sa qe nuk e kupton fare se ne qfar eshte shendruar...

Un dhe shum tjer ketu kemi jap shembuj e qe mundemi(sidomos un them per shembujt e mi)ti argumentojm me baz te fort qe smunden te hudhen posht,se dhe popujt tjer kan mar nga gjuha jon mjaft.

Ta e nenqmosh vetveten dhe gjuhen e kulturen e popullit tend eshte smundja me e keqe qe kaplon mendjen e nje njeriu.

Zotrote ik meso shqipen njehere .Kur te mesosh se ne shqip ekziston dhe c dhe jo vetem q dhe gjithashtu ka dhe e me dy pika ne fund te fjaleve..Do ta kisha per nder sikur argumentat e tua te kishin baze ,po ama nuk me genjen mendja qe gjitha gjuhet e botes e paskan bazen nga shqipja.

[elen]

Po tregon vendndodhja yte, ma shum se dy rreshtat që i ke shkruar!

Pse marr mundimin dhe u pergjigjem ca injorantave si puna jote ,nuk e marr vesh.
Pse ore ,i zgjuar ,sepse jam ne Greqi ,cfare tregon??/Qe na kane dhene shtepi falas ,qe na kane shtruar shesh me lule ,na kane bere larje truri,apo qe thone emrin shqiptar dhe u shkrin goja??
Ketu shqiptaret kalojne me keq se ne cdo vend tjeter ama nuk do them apo do pranoj une budallalleqe sepse jeni ju fanatike......

[elen]

Sic thote psh ajo guacka me siper qe nga greqishtja kane huazuar te gjitha gjuhet e botes. Ajo e shkreta e di aq mire greqishten, saqe tani po perdor greqishten te mesoje kinezcen, swahilin dhe hebraishten.
-------------
Te gjitha gjuhet kane nje sistem fjaleformimi te tyrin te cilin e ndjekin sipas nje skeme te percaktuar.
Nese ne nje fjale dallojme nje "anomali" ne fjaleformim, atehere, jo vetem qe fjala e fromuar mund te mos jete aborigjene, por dhe fjalet prej te cilave mendohet se formohet mund te mos jene fare aborigjene, por te huazuara.
Merr si shembull fjalen siperfaqe... atehere do te kuptosh kush ka marre nga kush, dhe nga na vijne edhe fjalet perberese te "siperfaqe"s ne gjuhet e tjera.(ka me qindra shembuj, me te cilet, shqipja shemb cdo gjuhe evropiane)[/SIZE][/FONT][/QUOTE]
Kultura nuk tregohet me dijet qe ke po dhe me sjelljen ndaj tjetrit.Piqu njehere piqu ndryshe nuk te pijne uje dijet.
Nuk mendoj se gjithe gjuhet jane huazuar nga greqishtja ashtu si nuk e besoj se jane huazuar nga shqipja.BESOJ se me kalimin e shekujve te gjitha gjuhet kane marre nga njera tjetra.Sic kemi termat e reja ne anglisht ,shume fjale te perditshme ne turqisht nga sundimi 500 vjecar.E njejta gje ndodh dhe ne Greqi ,kane shume fjale turke.
Ti sjell shembull fjalen "siperfaqe" nuk na the ne ke gjuhe perdoret ??
Ja thuame se shqipe jane fjalet:; popull,krevat.domate,edukate,industri,bluze,gravat e,autobus,pantallon,ombrelle,demokraci etj.etj.

[land]

Kultura nuk tregohet me dijet qe ke po dhe me sjelljen ndaj tjetrit.Piqu njehere piqu ndryshe nuk te pijne uje dijet...

Lenkee,,, ajo macka po ta ha ate rosakun me duket. Po mire moj, me mua c'pate? C'fare pjekjeje kerkon ti? Jam stafidhe dhe kaluar, po ty nuk desha te te shaj me zemer, se po te qe ashtu do e kishe lexuar. Perkundrazi, kam qortuar ata qe e kane bere.
Meqe jemi dhe ne teme tani...
Jam shume dakord, le te marrim nga nje fjale te vockel per rradhe.
Kesaj rradhe do te te bej une nje pyetje ty qe te dalim aty ku duhet, sepse zotrote nuk e ke kuptuar ate qe kam thene une...
Si mendon ti, "fotografi" a eshte fjale greke? A mund te me japesh nje shembull ne Greqine e lashte ku njihej metoda e "dritegdhendjes" per te krijuar nje imazh mbi nje lloj sfondi(cfaredo)? Tani, sigurisht qe kemi te bejme me "foto" "graf'is"-je... vetem se fotografia na u shpik gjetke, dhe mijra vjet pas raportit te pare te egzistences se ketyre dy fjaleve qe po i bashkojme sot.
Sigurisht qe greket, pra, nuk kane asnje merite, dhe qe nuk ia dhane ata kete fjale botes se sotme.
Ajo qe po them une me Lenke, eshte qe nese do marrim nje tog prej 100 fjalesh qe mendohen gjeresisht se shqipja i ka huazuar, une them qe vetem 10 jane huazuar, dhe 90 jane dhene hua. Puna eshte se llogarite jane bere arbitrarisht, dhe ne rradhe te pare nga persona te paafte ose te afte por dashakeqe.
Pokorny, psh, ka bere nje nga veprat me monumentale mbi gjuhesine, i ka parashtruar te gjitha, edhe me teorine e prejardhjes se perbashket "indoeuropiane" te gjuheve te kontinentit tone.
Puna eshte se, sa me teper te futesh ne studim te kesaj fushe, aq me teper kupton nje dicka kur arrin ne fund... PERFUNDIMI ESHTE ARBITRAR. Gjithsesi, nuk duhet te jesh i verber qe te kuptosh nga gjithe ajo veper se kush eshte gjuha substrat, mbi bazat e se ciles shqipja del mema e gjuheve te kontinentit tone, dhe tashme edhe atij amerikan e australian, pse jo, edhe te shume gjuheve aziatike.
Te hapesh nje fjalor te gjuheve indoeuropiane, ku sigurisht, nuk mund te mungoje kurrsesi shqipja(se duan s'duan, eshte me interesin me te vecante nga te gjitha) do ta kuptosh, qe nese imagjinojme, vetem per nje cast, por vetem per nje cast, qe teoria e prejardhjes IndoEuropiane te jete nje absurditet, e kupton se cila teori i ze vendin kesaj te fundit.
Por, cili prej historianeve, gjuhetareve dhe antropologeve te "aresyeshem" dhe me nje karriere 40-50 vjecare mbi shpatulla, mund te marre persiper rrugen e nje aventure te tille, qe luan nga themeli ate qe kemi studiuar deri me sot, dhe qe na eshte servirur mbi tryeze e gatshme; te luash nga themeli ate qe kemi besuar deri me sot mbi historine e vete qyteterimit tone dhe prejardhjen e tij... - dhe e gjitha kjo, per shkak te nje populli otuz dhe barbar, te vogel dhe gati primitiv e te padegjuar si populli shqiptar??? Besome mua atehere, askush nuk eshte aq i marre, dhe postulatet do fillojne t'i lene postmortem ata qe jane me te guximshmit dhe qe qofte per nje moment ne karrieren e tyre u ka interesuar e verteta...
Shqipja, qe te ta them me pak fjale, qe te mos i hysh studimit me themel, por edhe ti ta marresh te gatshem, perfshin mbi 40% te te gjitha rrenjeve(lemma) te fjaleve me prejardhje indoeuropiane; nderkohe qe ai 60%-shi tjeter asqe ka lidhje fare me keto lemma, dhe eshte i ndryshem deri ne mister.
Mos duartrokit para kohe tani, se do te te shpjegoj pak me holle...
Ky 40%sh, Lenke e dashur, jane te gjitha fjalet qe njerezit i njohin per gjuhe, duke filluar nga numrat, peremrat, foljet me te perdorshme, si dhe pershkrimet e dukurive natyrore dhe gati te cdo gjeje qe i rrethon dhe qe ka lidhje edhe me familjen e marredheniet shoqerore. Nuk po flasim per italishten apo frengjishten apo anglishten ose ndonje rusishte apo greqishte katharevusce... po flasim per sanskritishten, persishten e lashte(7500 vjet qyteterim i festoi para 4 vjetesh), hititishten, greqishten e lashte, polonishten arkaike, dhe gjuhet balltike, ato gjermaniko-teutone -saksone. E pra, e dashur, keto qe permendem jane nenet e gjuheve qe njeh sot gjithe Evropa moderne. Nese do t'i marresh te gjitha keto gjuhe vec e vec, dhe t'i krahasosh me njera-tjetren me lemmat e vjetra IE, atehere ato qe kane secila nje 40% te mire fare nga shqipja, me njera tjetren nuk kane as ngjashmeri ne mizerjen e 5-10%-shit!
Prandaj, te kemi kujdes kur flasim pa karar, se na del muhabeti shume i kripur dhe nuk gelltitemi dot. Por, na u dashka teoria IE, qe te mendosh se shqipja na eshte vetem nje gjuhe, dhe ta leme te zere myk ne librari apo muze; fundja, kush eshte i interesuar per te? Kush do e marre vesh te verteten?
Gjithsesi, nese zotrote e ke fjalen per ato te teknikes dhe konsumit, kuptohet qe ne i marrim te gatshme, sic i marrin gjithe te tjeret, dhe sic e morri te gatshme edhe Greqia fjalen "fotografi"///
(ka ca tema ketu ne forum, qe per nga permbajtja jane aq te ngjashme, saqe me duket sikur kam shkruar te te gjitha dhe pertoj te perseritem)