Alexander Kalomiros: "Kundër bashkimit të rremë"

[Matrix]

(Materiali i mëposhtëm është marrë nga libri "Against false union" i teologut ortodoks Dr. Alexander Kalomiros)

XXII. Shpëtimi

Shume të ashtuquajtur Ortodoksë, gjejnë kënaqësi të madhe duke marrë pjesë në diskutime mes Katolikëve dhe Protestantëve, ashtu si të verbrit që mundohen të udhëheqin të verbrit.

Për shembull, le të marrim në konsideratë çështjen e shpëtimit: dmth a janë veprat e mira apo besimi, ai që e shpëton njeriun.

Katolikët mësojnë se njeriu shpëtohet nga numri dhe cilësia e veprave të mira që ai do të ketë bërë deri në fund të jetës së tij. Për një periudhë kohe, Papët deklaronin se veprat e mira të shenjtorëve tepronin më shumë nga sa u nevojitej atyre për shpëtim dhe kjo tepricë mund të vihej në dispozicion të mëkatarëve, nqs këta të fundit paguanin një çmim të caktuar.

Duke hedhur poshtë këtë pozicion të Katolikëve, Protestantët mësuan se veprat e mira nuk kanë asnjë meritë, dhe se “njeriu nuk justifikohet nga veprat e Ligjit”, por është vetëm besimi ai që e shpëton njeriun.

Ky debat ka vazhduar për shekuj pa ndërprerje, duke shkëmbyer një numër të madh argumentash, që në fund nuk bindin asnjërin, por thjesht të çojnë drejt rrathëve viciozë të koncepteve antropocentrike të cilat janë karakteristikë për racionalizmin.

Cili është pozicioni i “Ortodoksëve” kur përballen me këtë debat të Perëndimit? Një ndjenjë inferioriteti dhe çorientimi i kap teologët tanë, të cilët qëndrojnë në ekstazë dhe admirim para argumentave të kolegëve të tyre perëndimorë. Ata nuk dinë se çfarë të thonë. Së brendshmi, ata i afrohen Ortodoksisë, e cila nuk mban një qëndrim të qartë për këtë problem. Disa bëjnë aleancë me Katolikët, me pak rezervime, dhe të tjerët mundohen të përputhin të dyja këto pikëpamje. Apostujt dhe Etërit nuk munden t’i ndihmojnë këta, sepse duket sikur këta kontradiktojnë njëri-tjetrin, madje dhe veten e tyre.

Në çfarë errësire të vërtetë e drejton racionalizmi njeriun! Si do të munden racionalistët të kuptojnë Apostujt dhe Etërit, përderisa Apostujt dhe Etërrit, të cilët nuk ishin racionalistë, flasin një gjuhë të panjohur për të gjithë racionalistët?

Për racionalistët, Shkrimi i Shenjtë, libri më i thjeshtë në botë, është plot me kontradikta. Për ta çdo fjalë dhe çdo shprehje ka vetëm një kuptim të para-përcaktuar. Pra ose Apostulli Pal është korrekt kur mëson se shpëtimi është nga besimi, ose Apostulli Jakob është korrekt kur thotë “Cfarë përfitimi ka o vëllezër , nëse dikush ka besim, por nuk ka vepra? A mundet besimi ta shpëtojë atë?... Dhe demonët besojnë dhe dridhen”. Për këtë shumë teologë Protestantë e quajnë Letrën e Jakobit si “të pavlerë” dhe të padenjë për t’u numëruar në librat e Testamentit të Ri. Por, dhe vetë Apostulli Pal duket se kontradikton veten kur flet njëherë për shpëtimin me anë të besimit dhe njëherë tjetër për shpërblimin “te secilit sipas veprave të veta”. Kjo është dhe arsyeja se disa Protestantë kanë filluar të flasin për “dy justifikime” .

Mendimet e Apostujve dhe Etërve janë kaq të qarta, kaq të thjeshta, por ato në duart e teologëve racionalistë mbushen me mjegull dhe errësirë. Ata duan që Krishtërimi të jetë një sistem. Në një sistem nuk ka vend për antiteza. Cdo gjë duhet të jetë në vendin e saj, e klasifikuar siç duhet. Në mendimin e tyre të kufizuar, çdo antitezë është një kontradiktë. Por, realiteti është plot me antiteza. Vetëm atëherë kur njeriu i pranon antitezat, pa u përpjekur që t’i lëmojë ato, vetëm atëherë ai i afrohet së vërtetës.

Ortodoksët duhet të lavdërojnë Zotin se një problem i tillë nuk lindi kurrë në Kishën Ortodokse. Debati mbi shpëtimin që ka vazhduar për kaq shumë shekuj në Perëndim, është bosh. Shpëtimi nuk jepet si një shpërblim për diçka të mirë që njeriu ka bërë, qoftë kjo vepër apo besim. Ky koncept, ashtu si të gjitha konceptet racionale, është antropocentrik. Eshtë thjesht një projektim në botën frymore i asaj se çfarë ndodh në jetën e përditëshme në shoqërinë njerëzore, ku një fjalë apo vepër e mirë vlerësohet dhe një fjalë apo vepër e keqe dënohet sipas ligjeve që njerëzit kanë dekretuar.

Ashtu si Grekët e lashtë, Perëndimi në mënyrë të ngjashme e imagjinoi Zotin sipas ngjashmërisë së njerëzve. Ata e shohin Atë si një gjykatës që gjykon dhe dënon në bazë të ligjeve ekzistuese. Por drejtësia e Zotit nuk nënkupton as hakmarrjen dhe as legalizmin. Zoti nuk dënon që të kënaqë drejtësinë e Tij vetjake. Një koncept i tillë është qind për qind jo-i krishterë. Zoti kurrë nuk dënon askënd. Ai vetëm disiplinon ashtu si një at disiplinon të birin për ta edukuar. Madje dhe Gehena nuk është vend torture, por vend i arratisjes së njeriut larg prezencës së Zotit. Eshtë gjendje e verbërisë së ngurtësisë, një vend në të cilin nuk hyn kurrë dielli. Zoti është i drejtë dhe i mirë, dhe kështu tek Ai nuk ka vend për shoqëri me të padrejtin dhe të keqin. Dhe kjo jo sepse Zoti nuk dëshiron t’i afrohet të keqit, por sepse i keqi i largohet drejtësisë së Zotit dhe nuk dëshiron të ketë shoqëri me Të. “Nuk është se Ai është armiku ynë, por ne jemi armiqtë e Tij” (Sh. Joan Gojarti, Homilia XI për II Kor. 3).

Shpëtimi, ashtu si dhe njohuria, është çështje e shoqërisë me Zotin. Veprat dhe besimi, virtytet dhe përpjekjet janë ato që hapin dyert e zemrave tona për Zotin. Por ajo se çfarë është shpëtimi nuk janë as veprat, as besimi, as virtytet, as përpjekjet dhe as të gjitha këto së bashku. Një njeri mund t’i ketë të gjitha këto dhe të mos e shijojë fejesën e Frymës dhe as të bëhet banesë e Trinisë së Shenjtë. Shpëtimi, ashtu si njohuria, është gjallërimi i njeriut nga hiri i Zotit dhe nga vizioni i Zotit, për të cilin zemrat e pastra janë vlerësuar të denja në këtë jetë, sipas masës së pastërtisë së tyre. Nuk është një shpërblim i dhënë nga Zoti për punë të rënda dhe të dhimbshme, të cilat mund të mos e kenë pastruar zemrën fare, dhe nuk është as një shpërblim për besimin intelektual, i cili mund të mos e ketë ndryshuar fare jetën e njeriut.

[Matrix]

XXVIII. EKLESIOLOGJI

Zhurma që bëhet për bashkimin e kishave, e bën të dukshme injorancën që ekziston sa në rradhët e besimtarëve të thjeshtë po aq dhe në rradhët e teologëve për atë se çfarë është Kisha.

Ata e kuptojnë katoliçizmin e Kishës si një unitet zyrtar, si një ndërvartësi të rregulluar nga një kod. Për ata Kisha është një organizatë me rregulla dhe ligje ashtu si organizatat e kombeve. Episkopët, ashtu si shërbyesit civilë, dallohen në eprorë dhe vartës: patriarkë, kryepiskopë, metropolitanë, episkopë. Për ata, një dioqezë nuk është diçka komplete por pjesë e një diçkaje më të madhe: Kishës Autoqefale ose Patriarkanës. Po kështu kisha autoqefale ndjen nevojën që t’i përkasë një kreu më të lartë. Kur faktorët e jashtëm politikë, historikë apo gjeografikë e pengojnë këtë, një ndjenjë e mjegullt e unitetit të dobësuar dhe madje dhe e ndarjes ekziston përmes kishave autoqefale.

Një koncept i tillë çon direkt në Papaci. Nqs katoliçizmi i Kishës do të kishte këtë kuptim, atëherë Ortodoksia do të ishte e mjerë, sepse deri tani ajo nuk ka qënë në gjendje që ta disiplinojë veten nën një Papë.

Por kjo nuk është e vërtetë. Kisha katolike që ne rrëfejmë në Simbolin e Besës nuk quhet katolike sepse përfshin të gjithë të krishterët e botës, por sepse brenda saj, çdo besimtar gjen të gjithë hirin dhe dhuratën e Zotit. Ky kuptim i katoliçizmit nuk ka të bëjë aspak me një organizmin universal në mënyrën që Papistët dhe ata që janë të influencuar nga mentaliteti Papist, e kuptojnë.

Natyrisht, Kisha ka për qëllim të shtrihet në të gjitha tokat e pavarura, kombet, racat dhe gjuhët; dhe nuk është gabim ta quash atë katolike për shkak të kësaj, po ashtu. Por, ashtu si njerëzimi bëhet nje ide abstrakte, e njëjta gjë mund të ndodhë me Kishën kur ne e shohim atë si një ide abstrakte, universale. Në mënyrë që dikush ta kuptojë njerëzimin mirë, mjafton të njohë mire vetëm një njeri, përderisa natyra e atij njeriu është e natyra e të gjithë njerëzve të botës.

Në mënyrë të ngjashme, në mënyrë që të kuptohet se kush është Kisha katolike e Krishtit, mjafton të njohësh mirë vetëm një kishë lokale. Dhe ashtu si njerëzit, të cilët nuk bashkohen duke ju nënshtruar një hierarkie që i bashkon, ashtu dhe kishat lokale nuk bashkohen nga Papa dhe hierarkia Papale, por nga natyra e tyre e përbashkët. ...

Nje Kishë Ortodokse lokale, pavarësisht nga madhësia e saj, apo numri i besimtarëve, është në vetvete, e pavarur nga të tjerat, katolike. Dhe është e tillë sepse ajo nuk ka asnjë mungesë hiri apo dhurate të Zotit. Të gjitha kishat lokale të të gjithë botës së bashku, nuk kanë asgjë më shumë në hirin hyjnor se sa kjo kishë e vogël me pak anëtarë.

Ajo ka prifterinjtë e saj dhe episkopin e saj; ajo ka Misteret e Shenjta; ka Gjakun e Krishtit ne Eukaristinë e shenjtë. Brenda saj, çdo shpirt i denjë mund ta shijojë prezencën e Frymës së Shenjtë. Ajo ka gjithë hirin dhe të vërtetën. Cfarë i mungon pra që ajo të jetë katolike? Ajo është një tufë dhe episkopi është bariu i saj, imazhi i Krishtit, Bariut të vetëm. Ajo parafiguron në tokë tufën e vetme, të Bariut të vetëm të Jerusalemit të Ri. Brenda saj, madje që në këtë jetë, zemrat e pastra shijojnë Mbretërinë e Zotit dhe fejesën e Frymës së Shenjtë. Brenda saj, ata gjejnë atë paqe “që e tejkalon çdo kuptim”, paqen që nuk ka asnjë lidhje me paqen e njerëzve: «Paqen Time po ju lë».

«Pali, i thirrur Apostull i Jezus Krishtit… Kishës së Zotit që është në Korinth…” Po, ajo ishte me të vërtetë Kisha e Zotit, pavarësisht se ndodhej në Korinth, në një vend konkret dhe të kufizuar.

Kjo është Kisha katolike, diçka konkrete në hapësirë, kohë dhe persona. Ky entitet konkret mund të shfaqet vazhdueshmërisht në hapësirë dhe kohë, pa pushuar së qëni esencialisht e njëjta.

Relatat e saj me kishat e tjera lokale nuk janë relata ligjore apo ndërvartësi juridike, por relata të dashurisë dhe hirit. Një kishë lokale është e bashkuar me të gjitha kishat e tjera lokale te botës me anë të lidhjeve të identitetit. Ashtu sikurse njëra është Kishë e Zotit edhe tjetra është Kishë e Zotit, ashtu si dhe gjithë të tjerat. Ato nuk ndahen me anë të kufijve të kombeve dhe as qëllimeve politike të vendeve ku ato jetojnë. Madje as nuk mund të ndahen nga fakti se njëra mund të mos e dijë ekzistencën e tjetrës (*). Eshtë i njëjti Trup i Krishtit që marrin Grekët, Negrot e Ugandës, Eskimezët e Alaskës dhe Rusët e Siberisë. I njëjti Gjak i Krishtit qarkullon në venat e tyre. Fryma e Shenjtë i ndriçon mendjet e tyre dhe i drejton në njohjen e së njëjtës së vërtetë.

Ekzistojnë, natyrisht, relacione ndërvartësie midis kishave lokale dhe ka kanone që i qeverisin. Kjo ndërvartësi, megjithatë, nuk është një lidhje e nevojave legalistike, por një lidhje e respektit dhe dashurisë në liri të plotë, në lirinë e hirit. Dhe kanonet nuk janë ligjet e një kodi, por udhëheqje të mençura të eksperiencave shekullore.

Kisha nuk ka nevojë për lidhje të jashtme për të qënë një. Nuk është një papë, një patriark apo një kryepiskop ai që bashkon Kishën. Kisha lokale është diçka komplete; nuk është pjesë e diçkaje më të madhe.

Perveç kësaj, relacionet midis kishave janë relacione midis kishave, dhe jo relacione që u përkasin ekskluzivisht episkopëve të tyre. Një episkop nuk mund të konceptohet pa një tufë, ose i pavarur nga tufa e tij. Kisha është Nusja e Krishtit. Kisha është Trupi i Krishtit, jo episkopi vetëm.


Një episkop quhet patriark kur kisha, bariu i së cilës ai është, është një patriarkanë, dhe quhet kryepiskop kur kisha është një kryepiskopatë. Me fjalë të tjera, respekti dhe nderi i përket kishës lokale dhe nga kjo i kalon episkopit të saj. Kisha e Athinës, është kisha më e madhe dhe më e rëndësishme sot për sot në Greqi. Si rrjedhim, respekti më i madh i përket asaj dhe ajo meriton më shumë nderime se kishat e tjera të Greqisë. Opinioni i saj ka shumë peshë dhe roli i saj ne zgjidhjen e problemeve është domethënës. Kjo është arsyeja e vetme së përse ajo quhet kryepiskopatë. Rrjedhimisht, episkopi i asaj kishe, për shkakun se ai prezanton një kishë kaq të rëndësishme, është një person i rëndësishëm dhe thjesht thirret kryepiskop. Ai në vetvete nuk është asgjë më shumë se sa një episkop i zakonshëm. Në urdhrat priftërorë – dhjakon, prift dhe episkop – nuk ka asnjë më të lartë se sa episkopi. Titujt mitropolit, kryepiskop, patriark, apo papë, nuk tregojnë një shkallë më të lartë të hirit kishëtar, sepse nuk ka hir sakramental më të lartë se sa ai që i jepet episkopit. Ato thjesht tregojnë një diferencë përparësie të kishave, barinj të të cilave ata janë.

Kjo përparësi e një kishe ndaj kishave të tjetra, nuk është diçka permanente. Ajo varet nga rrethanat e brendshme dhe të jashtme. Nqs studiojmë historinë e Kishës, ne shohim se kjo përparësi ka kaluar nga një kishë tek një tjetër në mënyrë të natyrshme. Në kohërat apostolike, Kisha e Jerusalemit, pa asnjë diskutim kishte përparësi në autoritet dhe rëndësi. Ajo kishte njohur Krishtin, kishte dëgjuar fjalët e Tij, e kishte parë Atë të kryqëzohej dhe të ringjallej; dhe mbi të zbriti fillimisht Fryma e Shenjtë. Të gjithë ata që ishin në komunion besimi dhe jete me të, ishin të sigurt se ecnin në rrugën e Krishtit. Kjo është arsyeja se përse Pali, kur u akuzua se Ungjilli që ai predikonte nuk ishte ungjilli i Krishtit, nxitoi ta shpjegonte atë para Kishës së Jerusalemit, kështu që miratimi i asaj kishe, do t’i bënte të heshtnin armiqtë e tij. (Gal. 2: 1-2).

Më pas, gradualisht përparësia kaloi në Romë. Ajo ishte kryeqyteti i perandorisë romake. Një shumicë të krishterësh të persekutuar, i përkisnin asaj kishe. Dy apostujt e mëdhenj, kishin jetuar dhe predikuar brenda kufijve të asaj kishe. Një shumicë martirësh e kishin lyer truallin e saj me gjakun e tyre. Kjo është arsyeja se përse fjala e saj ishte e respektuar dhe autoriteti i saj në zgjidhjen e problemeve ishte i jashtëzakonshëm. Por ky ishte autoriteti i kishës dhe jo i episkopit te saj. Kur ajo pyetej për pikëpamjen e saj për zgjidhjen e problemeve të ndryshme, episkopi përgjigjej jo në emrin e tij, ashti si do të vepronte një Papë i sotëm, por në emrin e kishës së tij. Letrën e tij drejtuar korintasve, Sh. Klementi i Romës, e fillon me fjalët: “Kisha e Zotit që është në Romë, për Kishën e Zotit që është në Korinth.” Ai shkruan në mënyrë miqësore dhe lutëse, në mënyrë që të shprehë opinionin e kishës së tij në lidhje më çdo gjë që ndodhte në Kishën e Korinthit. Në letrën e tij për Kishën e Romës, Sh. Ignat Hyj-mbajtësi, nuk e përmend askund episkopin e saj, ndonëse ai po i drejtohej kishës e cila në të vërtetë kishte përparësinë në hierarkinë e kishave të kohës së tij.

Kur Sh.Kostandini e transferoi kryeqyetin e shtetit romak në Bizant, Roma filloi gradualisht ta humbiste shkëlqimin e saj të vjetër. Ajo ngeli një qytet provincial. Një kishë e re lokale filloi të merrte përparësinë në ndërgjegjen e botës së krishterë: Kisha e Kostantinopojes. Roma u përpoq me xhelozi ta ruante shkëlqimin e së shkuarës, por për faktin se gjërat nuk ishin në favor të saj, ajo zhvilloi gradualisht eklesiologjinë e saj Papale që njihet gjerësisht, për të siguruar teorikisht atë që rrethanat nuk mund ta ofronin. Kështu, ajo kaloi nga një çmenduri në tjetrën, aq sa deklaroi se Papa është i pagabueshëm kur ai flet për doktrinën, megjithëse dhe mund të mos e ketë ndriçimin ose shenjtërinë e Etërve të Kishës, për shkak të mëkatit.(*)

Kisha e Kostandinopojës luajti rolin më të rëndësishëm gjatë periudhës së gjatë të herezive të mëdha dhe të Këshillave Ekumenike dhe dhuroi gjakun e martirizimit të mijëra bijve të saj gjatë periudhës së Ikonoklastëve.

Përveç këtyre kishave, të cilat në kohëra të ndryshme kishin përparësinë e autoritetit, kishte dhe të tjera që mbanin vendin e dytë ose të tretë. Ato ishin patriarkanat e ndryshme, të reja ose të vjetra dhe po kështu dhe kisha apo mitropoli të ndryshme. Ekziston pra një lloj hierarkie, por hierarki e kishave dhe jo e episkopëve. Sh. Ireneu nuk i këshillon të krishterët që t’u drejtohen episkopëve të rëndësishëm për të gjetur zgjidhjen e problemeve të tyre, por kishave të cilat i kanë rrënjët më të vjetra tek Apostujt. (Kundër Herezive, III, 4, 1).

Kështu pra, nuk ka lidhje administrative, organizative apo ligjore midis kishave, por lidhje dashurie dhe hiri, të njëjtat lidhje që ekzistojnë midis besimtarëve të secilës kishë, klerikëve dhe laikëve. Lidhja midis priftit dhe episkopit nuk është lidhje e të punësuarit dhe punësuesit, por lidhje hiri dhe sakramenti. Episkopi është ai që i jep priftit hirin e priftërisë. Prifti i jep laikut hirin e Mistereve të Shenjta. E vetmja gjë që e dallon episkopin nga prifti është hiri i dorëzimit. Episkopi nuk shkëlqen në asgjë tjetër dhe sikur ai të jetë episkop i një kishe të rëndësishme dhe të mbajë tituj të tillë si patriark apo papë. “Nuk ka shumë që i ndan ata (priftërinjtë) nga episkopët. Sepse të dy palët janë ngritur për mësimin dhe mbrojtjen e Kishës… Ata (episkopët) i kalojnë ata vetëm në fuqinë e dorëzimit dhe vetëm në këtë gjë ata janë mbi priftërinjtë » (Gojarti, Homilia. XI. për I Tim).

Episkopët nuk kanë të drejtë që të sillen si drejtuesa, jo vetëm ndaj kishave të tjera, por as dhe ndaj priftërinjve apo laikëve të kishës për të cilën ata janë episkopë. Ata kanë përgjegjësinë që të kujdesen në mënyrë prindërore, të këshillojnë, të udhëheqin, të luftojnë kundër gënjeshtrës, të qortojnë shtypësit me dashuri dhe drejtësi, të jenë të parët në dashuri. Por këto cilësi ata i ndajnë bashkë me priftërinjtë. Dhe priftërinjtë, nga ana tjetër, i shohin episkopët si etër në priftëri dhe u kthejnë të njëjtën dashuri.

Të gjitha gjërat në Kishë drejtohen nga dashuria. Të gjitha dallimet janë dallime hiri. Nuk ka dallime të natyrës legalistike, por dallime të autoritetit frymor. Midis laikëve ka hire të ndryshme po ashtu.

Uniteti i Kishës, nuk është çështje e bindjes ndaj një autoriteti më të lartë. Nuk është çështje e nënshtrimit të vartësit tek eprori. Gjërat e jashtme nuk mund të sjellin unitet, as edhe vendimet e këshillave, madje as edhe të Këshillave Ekumenike. Uniteti i Kishës jepet nga komunioni i Trupit dhe Gjakut të Krishtit, komunioni me Trininë e Shenjtë. Ka pra një unitet liturgjik(shërbestar), një unitet mistik.

Vendimet e Këshillave Ekumenike, nuk janë themelet, por rezultatet e unitetit. Përveç kësaj, vendimet e këshillave, qoftë ekumenike, qoftë lokale, janë të vlefshme vetëm atëherë kur ato pranohen nga ndërgjegjia e Kishës dhe janë në akord me Traditën.

Papati është deformimi i unitetit të Kishës. Ai e bën lidhjen e dashurisë dhe hirit, një lidhje shtërngimesh dhe tiranie. Papati është mosbesim në fuqinë e hirit dhe besim në fuqinë e sistemeve njerëzore.

Por, le të mos mendojë dikush se Papati është diçka që ekziston vetëm në Perëndim. Gjatë kohërave të fundit, ky fenomen ka filluar të shfaqet dhe midis Ortodoksëve po ashtu. Disa tituj të rinj janë karakteristikat e kësaj fryme, “Kryepiskopi i gjithë Greqisë”, “Kryepiskopi i Amerikës së Jugut dhe të Veriut”. Shumë herë ne dëgjojmë njerëzit të thonë për Patriarkun i Kostandinopojës “Lideri i Ortodoksisë”, ose dëgjojmë Rusët të thonë se Moska është Roma e tretë dhe patriarku i saj mban timonin e të gjithë Ortodoksisë. Në fakt, rivalitete të mprehta kanë filluar. Të gjitha këto janë manifestime të së njëjtës frymë bote, të së njëjtës etje për pushtet botëror dhe u përkasin të njëjtave tendenca që e karakterizojnë botën sot.

Njerëzit nuk munden ta ndjejnë unitetin brenda diversitetit. Ky është një mister i thellë. Dobësia jonë, apo paaftësia për ta ndjerë këtë, e ka origjinën nga gjendja e ndasive në të cilën raca njerëzore ka rënë. Njerëzit janë shndërruar nga persona në individë armiqësorë dhe është e pamundur ta kuptojnë unitetin e thellë të natyrës së tyre. Njeriu, sidoqoftë, është një dhe shumë; një në natyrë dhe shumë në persona. Ky është dhe misteri i Trinisë së Shenjtë dhe misteri i Kishës.


(Fund i kapitullit "Eklesiologjia" të Librit: "Kundër bashkimit të rremë" të Alexander Kalomiros)

[Matrix]

XXI. DRITA

Ka të ashtuquajtur ortodoksë, që kanë hyrë në diskutim me ateizmin dhe filozofitë e tjera. Në organizata të ndryshme fetare në vendin tonë, ka shkollarë që janë përpjekur me vite të provojnë se shkenca po ashtu e pranon ekzistencën e Zotit, por në fakt ata vetëm kanë dëshmuar se sa i thellë është respekti i tyre për shkencën dhe filozofinë dhe sa e madhe është injoranca e tyre për Ortodoksinë. Duke qënë shembuj të gjallë të Evropianizimit që ka depërtuar në vendin tonë (Greqi), ata as nuk duan dhe as nuk janë të aftë ta marrin forcën e tyre nga Ortodoksia për t’u përballur me çdo lloj filozofie. Pavarësisht Ortodoksisë së tyre teorike, ata mbeten Perëndimorë të vërtetë.

Ortodoksia, ka fuqinë për të provuar logjikisht para filozofëve se filozofia, nqs dëshiron të ngelet racionale, mund të përfundojë vetëm në agnosticizëm, dmth në mohimin e cdo njohurie. Cdo pretendim tjetër që ajo bën, është i paarsyeshëm dhe megjithëse duket se buron nga arsyeja, themelohet vetëm në imagjinatë.

Ka vetëm një rrugë drejt njohurisë, ajo që Zoti ka shënuar përgjatë shekujve. Nuk është një rrugë silogjizmash, por një rrugë jete, sepse e vërteta nuk është një sistem teorish filozofike, por një ekzistencë personale. «Une jam Rruga, e Vërteta dhe Jeta».

Por, që dikush të ecë në këtë rrugë, nuk është e mjaftueshmë të thotë dhe të besojë se është i krishterë. “Jo çdokush që më thotë Zot, Zot, do te hyjë në Mbretërinë e Qiellit” . Diçka tjetër është e nevojshme: përpjekja përgjatë gjithë jetës e të krishterit dhe kjo është pastërtia e zemrës, që e bën njeriun të denjë për të marrë ndriçimin e Frymës së Shenjtë. Të gjitha përpjekjet morale dhe asketike të Krishtërimit kanë si qëllim këtë pastërti të zemrës, me qëllimin e banimit të Trinisë së Shenjtë në njeriun. “Kushdo që më do Mua, do ta ruajë fjalën Time, dhe Ati Im do ta dojë dhe Ne do të vijmë tek ai dhe do të bëjmë banesën tek ai. “

Ky komunion direkt me Trininë e Shenjtë, ky kontakt me hyjnoren, zbulesa e Zotit, është njohuri. Vetëm kjo mund ta ndriçojë njeriun. Ajo i jep atij të kuptojë se çfarë është Zoti dhe krijimi i Tij. Ajo e aftëson njeriun që të depërtojë në shkakun e gjërave dhe të shohë se çfarë është ai, përtej fenomeneve dhe përcaktimeve filozofike.

Para kësaj njohurie, çfarë mund të thonë ateistët dhe filozofët? Do ta mohojnë? Po, ata munden. Një njeri i verbër, që nuk ka parë kurrë dritën, natyrisht mund ta mohojë që drita ekziston. Por ky mohim nuk ngre asnjë peshë për cilindo që sheh.

Askush nuk mund t’ja provojë ekzistencën e dritës të verbrit. Por, nqs i verbri është i sinqertë, ai do ta besojë atë dhe do të nxitojë të bjerë në gjunjë para Krishtit, duke ju lutur Atij që t’i japë shikimin. Nqs ai nuk e beson, ai do të ngelet përjetësisht i verbër, dhe askush nuk do të jetë në gjendje që ta bëjë atë të kuptojë se çfarë ka humbur.

Ky është relacioni i një ortodoksi me filozofin, relacion i atij që sheh me atë që është i verbër. Dhe ashtu siç nuk është e mundur për dikë që sheh, të hyjë në diskutim me të verbrin për bukurinë e tokës, për ngjyrat dhe dritën, kështu nuk është e mundur për ortodoksin të diskutojë shkëlqimin e njohurisë tek filozofi.

Njohuria është diçka që dikush duhet ta shijojë para se ta kuptojë. Askush nuk mundet të flasë ose ta kuptojë atë që ju i thoni, pa pasur fillimisht këtë themel.

Ateherë, a duhet që çdo dialog i ortodoksëve me racionalistët të ndërpritet? Sigurisht që jo. Dialogu do të vazhdojë për sa kohë që ata që shohin dhe të verbrit të jetojnë së bashku. Të verbrit gjithmonë do të flasin si të verbër. Por, ata që shohin nuk do të flasin si të verbër, sepse përndryshe si do të ndërgjegjësohen të verbrit se janë nën verbëri? Ata që shohin duhet të vazhdojnë të flasin si njerëz që shohin, edhe pse nuk do të kuptohen lehtë. Të paktën në këtë mënyrë, ata do të jenë në gjendje të kuptojnë njëri-tjetrin, dhe kush e di, mbase duke dëgjuar, disa nga të verbit do ta kuptojnë se pa sy askush nuk mund ta njohë dritën.


(Kapitulli "Drita" i librit "Kunder bashkimit te rreme" i Alexander Kalomiros)