Shpëtoni ambientin!

[ilia spiro]

Prerjet e paligjshme, Shqipëria mbetet pa pyje



Gjatë viteve të fundit, malet thuajse janë zhveshur nga pyjet dhe kullotat. Këto zona kërcënohen çdo ditë nga prerja nga erozioni. Ligjet që ndalojnë prerjet pa kriter, nuk zbatohen



Shkatërrimi i pyjeve në vendin tonë është një kërcënim serioz për mjedisin. Gjatë viteve të fundit shumë nga pyjet janë dëmtuar, jo vetëm nga zjarret që kanë djegur me mijëra hektarë pyje, por edhe nga dora e njeriut. Shumë njerëz i kanë shkatërruar pyjet, duke i përdorur drutë për shumë gjëra. Kjo ka sjellë një gjendje katastrofike në malet tona që tani janë të zhveshura.

Sipas të dhënave nga Drejtoria e Pyjeve dhe Kullotave, gjatë vitit 2007 ka pasur 39 554 pemë të prera, 2307 raste të proceduara të kundravajtjes në pyje dhe kullota, ndërsa dëmi i shkaktuar në pyje arrin një vlerë prej 113 milionë lekë. Specialistët e mjedisit shprehen se gjatë këtij viti janë vendosur rreth 12 milionë lekë gjoba, ndërkohë që për dëmet në pyje dhe gjoba janë vjelë vetëm 497 mijë lekë. "Prerja pa kriter dhe shkatërrimi i filizave të rinj janë dëme, të cilat do të ndjehen kryesisht në të ardhmen. Fondi pyjor dhe kullotat duhen mbrojtur tani për të "vjelë" të mirat në të ardhmen", shprehen specialistët e mjedisit. Gjatë viteve të fundit po vihet re një shtim i rasteve të zjarrit në pyje dhe kullota. Vetëm gjatë këtij viti ka pasur 342 raste zjarri, ndërkohë që një vit me parë ka pasur 120 raste. Sipërfaqja pyjore e djegur nga zjarret është 34 ha pyje dhe 290 ha kullota, ndërkohë që një vit më parë janë djegur 74 ha pyje dhe 12 ha kullota. Numri më i lartë i rasteve të zjarrit ka qenë në zonat e Malësisë së Madhe me 37 raste, Tiranës me 26 raste, Tropojës me 23 raste, etj.

Në rrethin e Matit janë identifikuar prerje masive të pyjeve

Prerja pa kriter e pyjeve në rrethin e Matit po synohet të parandalohet përmes kontrolleve të policisë në akset nacionale të kësaj zone, në vëzhgimin e masiveve pyjorë dhe në firmat që si lëndë të parë për prodhim kanë drurin. Për këtë qëllim, policia pyjore dhe ajo e rendit kanë bashkërenduar punën për të evidentuar shkelësit. Vetëm pak ditë më parë në këtë rreth u bllokuan 35 metër kub lëndë drusore, dërrasë dhe trup. Problem janë prerjet në pyjet e rrethit të Matit, por policia pyjore dhe e rendit në këtë zonë, janë duke marrë masa për parandalimin e shkatërrimit të pyjeve.

Pylli i Sodës kërcënohet nga zhdukja

Pylli i kumeve, i njohur ndryshe si pylli i sodës, shtrihet në perëndim dhe në veri të qytetit të Vlorës, me sipërfaqe 600 ha, duke formuar një vazhdimësi me brezin bregdetar Dalan - derdhje e Vjosës me sipërfaqe 2050 ha; në të cilën përfshihen 1000 ha pyll natyral i Pish Poros, 400 ha sipërfaqe pyjore e kultivuar; 600 ha sipërfaqe ujore dhe 50 ha brez me rërë. Në këto 17 vjet tranzicioni ekologjia ka pësuar dëme të mëdha. Kjo kryesisht për faj të mos zbatimit të ligjit. Në pyllin e Sodës,150-200 ha janë prishur nga ndërtimet pa leje. Kurora e ullinjve shekullor në lindje të qytetit është prerë, ndërsa një tjetër problem madhor është dhe hedhja e mbeturinave pa vend apo dhe djegia e tyre, me rrezik për gjithë sipërfaqet e gjelbërta..Sipas ekspertëve te mjedisit, ndonëse ka dëme të pallogaritshme, përsëri nuk është vonë që organet shtetërore të ndërhyjnë me forcën e ligjit për të ruajtur atë që ka mbetur. Nga ana tjetër, kërkohet një ndërgjegjësim i qytetarëve në mbrojtjen e sistemit ekologjik.

Erozioni, kërcënimi që vjen nga prerja e pyjeve

Prerja e pyjeve ka pasoja fatale për tokën. Një nga pasojat kryesore është edhe ajo e erozionit. "Sipërfaqja pyjore e vendit tonë që llogaritet rreth 1 milion hektarë, po kërcënohet seriozisht nga erozioni, si pasojë e shfrytëzimit pa kriter të kësaj pasurie", shpjegojnë specialistët e Ministrisë së Mjedisit. Gjithashtu, ata shtojnë se pyjet e vendit tonë janë në një situatë të mjeruar. Nëse shkatërrimi i këtij fondi vazhdon me të njëjtat ritme, ai do të shkojë drejt shkatërrimit përfundimtar. Ata e vlerësojnë gjendjen që ka përfshirë fondin pyjor si "tejet të rënduar". Fondi pyjor gjatë viteve të fundit ka pësuar dëme të rënda për shkak të prerjes pa kriter të drurëve si dhe rritjes së rasteve të zjarrit. Gjatë këtyre dhjetë viteve të fundit Dumreja e Elbasanit ka filluar të duket si një vend i shkretë dhe pothuajse është zhdukur plotësisht, vetëm si pasojë e ndikimit të njeriut në të. Banorë e zonave të ndryshme kanë filluar të përdorin për dru zjarri rrënjët pemëve ashtu siç bëjnë edhe në zonën e ish pyllit të Dushkut. Një pjesë e madhe e kodrave të Matit, Dibrës e Bulqizës janë zhveshur plotësisht. Sipas specialistëve, nëse kjo situatë do të vazhdojë pa e ndalur dhe me këto ritme, shpatet e kodrave do të humbasin përmes erozionit edhe tokën, e në të do mbetej vetëm shkëmbi.

[Edvin83]

Shko pyet ministrine e mjedisit qe thote qe cuditerisht siperfaqja pyjore na eshte rritur me me nja 10% keto vitet e fundit????!!!!! Per cfare e mbajne fondin prej miliona eurosh qe kane per pyllezime?

[ilia spiro]

Shkatërrimi i pyjeve rrezikon ekzistencën e Lurës


Citim:
Mërgata e një Parku Kombëtar
Ekolëzvizja / 5 shkurt 2007 / Argetina Tanushi

Me një sipërfaqje prej 1.280 hektarë, parku ndodhet në pjesën lindore të masivit malor të “Kunorës së Lurës”. Me liqenet e saj akullnajore, Lura ofronte dikur një ambjent piktoresk dhe tërheqës në një lartësi nga 1.350-1.720 m, por që tashmë është zbehur bukuria e asaj kohe. Ndërkohë në ditët e sotme, i ashtuquajturi “Parku Kombëtar i Lurës” është mjerisht i rrënuar. Në vend të cicërimave të zogjve, muzika që shoqëron shushurimat tek-tuk të gjetheve të rëna, është ajo e sopatave dhe motorsharrave. Një masakër që i ka ndryshuar pamjen Lurës. Askush nuk ka kthyer kokën për të parë Lurën e adhuruar nga Lin Preht e shumë e shumë personalitete të tjera ndërkombëtare. Grupe të ndryshme të huajsh kanë vizituar Lurën e shkatërruar të pas viteve ’90.

I vetmi burim fitimi për banorët e rrethinave të Lurës janë drurët e pyllit. Të zhytur në situatë të vështirë ekonomike komuniteti është i detyruar të presë pyjet për të bërë të mundur fitimin e minimumit jetik. Në një situatë, ku për hir të ekzistencës priten pyjet, kush mban përgjegjësi për këtë? Nga ana tjetër kemi organet përgjegjëse, të cilat kanë funksionin e ruajtjes së pasurive kombëtare. Por, që në realitet prej vitesh kanë rënë në ‘gjumin liturgjik’, dhe që për hir të interesave të ngrushta përfitimi ata lejojnë këtë masakër të Parkut Kombëtar. Dikur liqenet unike, tani të mbuluara nga drurët e kalbur, apo degët e pemëve disavjeqarë të prera pa kriter. Makina të ngarkuara me trupat e pemëve krijojnë çdo natë karvanin për në Tiranë e Durrës, ku shiten kundrejt një shume qesharake.

Asnjëherë policia pyjore nuk ka kryer operacione për të inspektuar dhe ndaluar këtë trafik, që për nga dëmet ekologjike, ecën në pothuajse të njëjtin paralel me atë të trafiqeve të tjera të paligjshme në Shqipëri. Në një kohë kur kryeministri Berisha shprehet në fushatën elektorale se ‘do të mbështesim ministrin e Mjedisit Lufter Xhuveli në projektet e tij’, harron se ‘i dashuri’ ministër nuk ka denjuar as të shikojë ndonjëherë në Parkun Kombëtar të Lurës, pale më të hartojë ndonjë projekt për këtë vend ‘mjerisht’ të konturuar “Pasuri Kombëtare”.

Së fundmi ka qënë një grup turistësh të ardhur nga shteti i largët Amerikan që kanë shënuar vizitorët e radhës në këtë vend. Panorama që u ofron tani vendi dikur piktoresk, nuk i përngjan aspak asaj çfarë kishin dëgjuar kohë më parë. Kudo trungje të prerë. Vrapin e erës nuk ka asgjë që ta ndalojë. Pyjet e zonës janë zhveshur nga manteli jeshil, ndërkohë që e prekshme është vetëm lakuriqsia e tokës së shkretë.

Si shumë e shumë probleme të tjera mjedisore edhe problemi i Lurës do të kalojë shumë kohë dhe do të endet si i tillë nëpër faqet e gazetave. Duke ditur se një pjesë e mirë e komunitetit kanë braktisur krahinën e Lurës, pas viteve ’90, duke u shpengulur në vende si Durrësi dhe Tirana, problemi i pyjeve tashmë ka humbur ekskluzivitetin për të qënë edhe pjesë e premtimeve boshe të politikanëve tanë. Kjo, pasi politika nuk ka as interes votash në atë zonë, sepse pjesa e mbetur e banorëve është e papërfillshme. Tashmë ka humbur edhe emocioni i të ndjerit të aromës së shumëllojshmërisë së bimëve dhe simfonisë së zogjve, janë zhdukur në mërgatën e gjatë.

[Edvin83]

Po c'na duhen pemet? Me mire t'i zhdukim ato peme te mallkuara qe na e ndoten ajrin me oksigjenin e ndyre! Te derdhim beton kudo dhe te shkarkojme kudo dioksid karboni e squfuri qe t'i vrasim keto gjallesa te poshtra qe po na ndyjne me O2 ajrin tone te pasur me gazra karbomi, squfuri e metani qe te hap mushkerite kur e thith!

[ilia spiro]

Sa po investohet për mjedisin në Shqipëri?

NGA EDVIN PACARA



Maqedonia bëri 19 nëntorin pushim për të mbjellë 6 milionë pemë në zonat e shkrumbuara nga zjarret e vitit 2007 dhe u bëri thirrje shteteve fqinje ballkanike që të ndjekin nismën e saj për të mbjellë miliona pemë në rajon. Ky aksion u quajt “Dita e pemës - mbill të ardhmen tënde”, një nismë që synon të ripyllëzojë 35 000 hektarët e shkrumbuar nga zjarret e 2007-ës dhe të rrisë ndërgjegjësimin rreth mjedisit tek qytetarët. Aksioni në Maqedoni rezultoi suksesshëm, duke sjellë së bashku me qindra mijëra qytetarë që vullnetarisht mbollën 6 milionë pemë në një ditë të vetme.

Po në Shqipëri, çfarë po bëhet për ripyllëzimin e sipërfaqeve të djegura? Sipas faqes së internetit të Ministrisë së Mjedisit, rezulton se kemi pasur 780 hektarë të pyllëzuar gjatë viteve 2005-2007, dhe 1 milion fidanë të mbjellë në 2008-ën. Kjo sipërfaqe e pyllëzuar në 3 vjet është shumë e vogël, po ta krahasosh me sipërfaqen që në Maqedoni vullnetarët mbollën në një ditë të vetme.

Në Shqipëri investimet publike në mjedis janë minimale. Duhet të theksojmë se buxheti i 2009-ës parashikon që buxheti për mjedisin të kapë rreth 0.2% të prodhimit të Produktit të Brendshëm Bruto (PBB), një nivel investimesh publike mjedisore i vogël po të krahasohen me mesataren e investimeve mjedisore si përqindje e PBB e vendeve të BE-së. Sipas Eurostatit (Zyra Statistikore e BE-së), mesatarja e investimeve publike në mjedis e 10 vendeve të reja që u futen në BE, në 2004-ën ishte rreth 0.61% e PBB-së së tyre. Duhet të theksojmë se Bullgaria pati investime publike rreth 0.75% të PBB-së për 2004. 0.2% e PBB-së që shkon për mjedisin është një nivel investimesh publike në mjedis shumë i ulët në krahasim me 10 vendet e reja të BE-së, duke pasur parasysh që Shqipëria synon të aplikojë së shpejti për vend kandidat në BE. Raporti i progresit të Shqipërisë për 2008-ën i përgatitur nga Komisioni Evropian tregon (f. 41) se Shqipëria ka bërë përparim të papërfillshëm drejt energjisë së rinovueshme.

Përse duhet t’i japim rëndësi mjedisit dhe përse ne duhet të investojmë më tepër në mjedis, mos vallë do të ishte më mirë që të mos investohet aspak për mjedisin?

Ka një sërë arsyesh se pse duhet dhënë më tepër për mjedisin në vendin tonë.

Së pari, kujdesi për mjedisin dhe investimet në mjedis kanë qenë minimale si gjatë periudhës së diktaturës ashtu dhe gjatë tranzicionit. Ndërsa gjatë diktaturës industria shkatërroi një pjesë të mjedisit në Shqipëri, gjatë tranzicionit ishte moszbatimi i ligjit ai që bëri që pyje të tëra të zhduken dhe të kemi ndotje nga vetë qytetarët. Duke qenë në prag të një aplikimi të mundshëm të Shqipërisë për vend kandidat në BE, progresi që ne kemi bërë në fushën e mjedisit është minimal, gjë që theksohet dhe në raportin e Komisionit Evropian të 2008-ës (f. 37-38). Komisioni vlerëson se Shqipëria po ecën shumë ngadalë në fushën e mjedisit dhe zbatimi i ligjeve në mbrojtjen e mjedisit është minimal.

Së dyti, mbjellja e pemëve në zona urbane ose rreth tyre, sjell përfitimet për vetë banorët e Shqipërisë. Sipas një studimi të fundit të kërkuesve dr. Riçard Miçëll nga Universiteti i Glasgout dhe dr. Frenk Pofam nga Universiteti St. Endrjus, rezultoi se rritja e përqindjes së gjelbërimit në lagjet e qyteteve kishte një korrelacion negativ me numrin e rasteve të sëmundjeve në zonë. Kjo do të thotë që sa më shumë gjelbërim, aq më pak raste sëmundje. Në studim tregohet se ndikimi është aq i madh, saqë ulja e numrit të rasteve të sëmundjeve është me 50%. Lidhja e gjelbërimit me uljen e numrit të sëmundjeve është vërejtur edhe në studime të tjera të zhvilluara në Holandë nga J. Mas et al.

Në rastin tonë, duke investuar në shtimin e zonave të gjelbra, ne në të vërtetë po investojmë edhe në shëndetin publik, pasi dihet shumë mirë që pemët dhe bimët në përgjithësi janë thelbësore në cilësinë e ajrit në qytete. Ajri është një e mirë publike që na përket të gjithëve dhe një cilësi e dobët e ajrit na prek të gjithëve pa marrë parasysh. Prandaj, në Shqipëri nevojiten investime më të mëdha në gjelbërim, duke ulur kështu shpenzimet në shëndetësi. Ne nuk duhet të mjaftohemi vetëm me disa qindra hektarë pyje të mbjella.

Së treti, investimi në mbrojtjen e mjedisit është një investim i vërtetë jo vetëm në shëndet, por edhe në ekonomi. Shkatërrimi i një pylli për lëndë drusore apo i një mali për ta bërë materiale ndërtimi, mund të duket si fitim, por në fakt kostot dhe dëmi ekonomik që nuk paraqiten në bilanc janë më të mëdha sesa fitimet monetare të perceptuara nga ne.

Kosto si humbja e oksigjenit që pemët prodhonin, humbja e mbrojtjes nga erozioni, humbja e rezervave ujore që mali së bashku me ekosistemet përmban, biodiversiteti i humbur (së bashku me bimë mjekësore që shërbejnë për farmaceutikë), humbja e filtrimit që ky ekosistem i bën ajrit dhe ujit etj., janë kosto që asnjëherë nuk deklarohen, por që në fakt janë kosto të vërteta financiare.

Po sjell një shembull për ta ilustruar se sa e madhe është humbja financiare nga dëmi në mjedis. Një studim i financuar nga Komisioni Evropian ka përllogaritur se kjo humbje financiare që rezulton nga humbja e kapitalit natyror, shkon nga 2-5 triliardë dollarë amerikanë në vit, një shumë disa herë më e madhe sesa humbja prej 1.5 triliardë dollarësh që llogaritet nga kriza e fundit financiare që ka prekur botën.

Ndërsa investimet në energjinë e rinovueshme në Shqipëri mund të duken si disa investime thjesht për të kënaqur kërkesat e ambientalistëve dhe BE-në, në fakt ato janë investime strategjike për ekonominë dhe mirëqenien e popullatës, sidomos në prag të një rritjeje të temperaturave si shkak i ngrohjes globale kur uji nuk mund të shihet më si një burim i sigurt energjie ku Shqipëria të mbështetet në të ardhmen. Siguria energjitike është edhe siguri për biznesin dhe rritjen ekonomike, prandaj Shqipëria duhet të investojë më shumë në këtë fushë.

Të dielën e kaluar, Obama bëri komentin e tij më thelbësor rreth mjedisit, duke deklaruar që do ta bënte çështjen e mjedisit parësore në planin e tij ekonomik për të shpëtuar SHBA-në nga kriza ekonomike që e ka prekur. Obama deklaroi gjithashtu se do të krijonte 2.5 milionë vende pune të reja në fushën e energjive alternative të rinovueshme.

Shqipëria duhet të marrë shembull nga vendet e tjera dhe nuk duhet të mbesë mbrapa në fushën e mjedisit; investimet në këtë fushë duhet të rriten dhe çështja e mjedisit të merret seriozisht nga të gjithë, sepse është një çështje që prek çdokënd, pa dallime partiake, etnike apo fetare, prandaj duhet vepruar sa nuk është tepër vonë për të.

10/12/2008

[ilia spiro]

Gjuetia e paligjshme, po zhduket kaprolli
E Premte, 06 Mars 2009


Filmime makabër teksa dy persona vrasin dhe më pas lënë qentë të shqyejnë specien e rrallë

Vendorët, ende asnjë ndërhyrje në mbrojtjen dhe ruajtjen e pasurive natyrore

ELBASAN- Gjuetia e paligjshme po zhduk kaprollin, kafshën e rrallë të pyjeve të Librazhdit. Alarmi është dhënë prej kohësh, ndërsa gjuetia pa kriter e me mjete shfarosëse si me elektricitet e mjete të tjera kanë çuar në prag të zhdukjes të kafshëve të tilla si të kaprollit, derrit të egër, lepurit të egër etj.

Argëtim me shfarosjen

Shembulli më klasik është ai i disa gjuetarëve në malet e Librazhdit që kanë vrarë gjatë këtyre ditëve të dëborës dy kaproj, të cilët konsiderohen ndër kafshët të rralla që ruhen me ligj të posaçëm. Dimri me dëborë e i tejzgjatur e ka bërë të vështirë mbijetesën për kafshët e egra. Këtë rast po e shfrytëzojnë gjuetarë të papërgjegjshëm, të cilët këto ditë po bëjnë kërdinë në pyje. Mjaft tronditëse ka qenë këto ditë vrasja e dy kaprolleve në kufi me malet e Dibrës. Ka qenë e tmerrshme jo vetëm vrasja e kafshëve, por edhe forma sesi zagarët kanë nisur t’i shqyejnë. Por skena rrëqethëse ka pasur efektin e kundërt tek gjuetarët, të cilët madje janë argëtuar nga zagarët deri sa kafshët kanë ngordhur. Një bukuroshe e tillë kishte shumë vite që nuk ishte parë në këto anë. Veç kaprojve, kafshët që janë dëmtuar më shumë nga gjuetia e shëmtuar kanë qenë derrat e egër, arinjtë dhe lepujt edhe në pyjet e thella të Librazhdit në kufi me Peshkopinë dhe Maqedoninë, në malësitë e Gramshit dhe në fshatrat e thellë malorë të Elbasanit si në Funar, Zavalinë, Labinot Mal etj. Sipas Drejtorisë së Pyjeve, situata tani është shumë e vështirë pasi me inspektorët në dispozicion është i vështirë kontrolli i të gjithë territorit. Dëmi që i shkaktohet faunës në këtë periudhë është mjaft i madh aq sa lepuri i egër, thëllëza e kaprolli në masivët pyjorë të qarkut të Elbasanit janë në zhdukje. Shqetësim përbën fakti se edhe pushteti vendor vazhdon të jetë indiferent në mbrojtje të pasurisë pyjore. Në rrethet e Librazhdit e të Elbasanit funksionojnë edhe shoqatat e gjuetarëve, drejtuesit e së cilave pranojnë se për mbrojtjen e faunës mund të ndikojnë pak. Shoqatat kanë kërkuar takim me gjithë përfaqësuesit e pushtetit lokal në prefekturën e Elbasanit. Qëllimi është sensibilizimi i njësive vendore dhe komunitetit për të mbrojtur kafshët nga vrasja. Shoqata e gjuetarëve ka kërkuar edhe ndihmën e Policisë së Rendit dhe Policisë së Pyjeve.

Fenomeni në vite

Kaprolli ashtu si shumë kafshë të tjera të egra që mbushnin pyjet shqiptare para fillimit të viteve ’90 nisi të zhdukej pak nga pak deri sa tani është e vështirë që të gjesh edhe një të vetëm. Shkak i këtij fenomeni është dalja tërësisht jashtë kontrolli i menaxhimit të pyjeve dhe të parqeve natyrore, të cilat gjithsesi gjatë kohës së regjimit komunist ishin të mbrojtur për shkak të kontrollit shumë të rreptë mbi armët e gjahut apo edhe gjuetinë. Pas rënies së komunizmit ky kontroll u zhduk duke u dhenë mundësi gjuetarëve amatorë të marrin mbarë të gjitha pyjet në kërkim të kafshëve të egra. Jo vetëm shqiptare, por edhe të huaj. Për vite të tera nuk u respektua asnjë rregull në lidhje me gjuetinë edhe pse u krijuan shoqata të gjuetarëve, por pjesa më e madhe e tyre ishin jashtë kontrollit. Gjithkush në fshatrat e thella apo afër pyjeve mund të mbajë një armë gjahu, së fundmi përdoren edhe armët luftarake, për të bërë gjueti. Por shkatërrimi i vërtetë për kafshët e egra që jetonin në pyjet shqiptare ishte shkatërrimi i pyjeve.

[oliver55]

Pastrimi i bregdetit, kthimi i tij ne identitet,[[/B]

[ilia spiro]

Çfarë Mjedisi?

Dilema e Mjedisorëve

Nëse ekziston ndonje dilemë në përpjekjet vizionare të mjedisoreve sot, padyshim më kryesorja është ajo e përzgjedhjes midis zhvillimit dhe ruajtjes. Është përqasja ndaj kësaj dileme ajo që i kushtëzon edhe modelet, qofshin këto të huazuara apo të improvizuara, që u jep aktorëve mundësinë për të negociuar apo mosnegociuar, dhe që vlerësohen nga publiku pikërisht në varësi të zgjidhjes së kësaj dileme. Duhet pohuar që në fillim se problemet, si ato të mjedisit ashtu edhe ato të zhvillimit, në Shqipëri hasen mjaft të mprehta dhe emergjente, dhe rrallë lënë kohë për të reflektuar për zgjidhjet më të mira. Ndaj ato janë shpesh të destinuara të instrumentalizohen për interesa që nuk kanë të bëjnë as me zhvillimin dhe as me mbrojtjen e mjedisit.

Ato që instrumentalizohen të parat sigurisht janë interesat e pushtetit të ndikuara nga grupet e interesit. Dhe nëse i referohemi një rasti konkret si ai Petroliferës, aty ku edhe janë përqëndruar energjitë e mjedisorëve sot në Shqipëri, refuzimi i financimit të projektit nga Banka Europiane për Rindërtim e Zhvillim (një institucion që financon projekte private me fonde publike të vëndeve anëtare për një seri vëndesh të Europës Lindore, për t’i ndihmuar zhvillimit të këtyre të fundit), nxjerr në pah më së miri këtë instrumentalizim. Ndërsa projekti i është prezantuar më parë publikut si jetik për zhvillimin e vendit, vetë refuzimi flet qartë për të kundërtën. I parë kështu, pra i vlerësuar nën besueshmërinë e këtij institucioni, ky rast përforcon shqetësimin se në mungesë të mekanizmave të kontrollit, të politikave të qarta planifikuese dhe të demokracisë në vendimarrje është korrupsioni ai që dominon proçeset e zhvillimit. Nën këtë presion që krijohet nga vakumi demokratik, politikat shtetërore, të orientuara si pragmatiste, nuk i nënshtrohen interesave të shoqërisë dhe elektoratit (të anashkaluar tashmë nga proçesi i vendimarrjes), dhe as nuk i frigohen votës së tyre apo presionit qytetar, por shndërrohen në zgjatime të grupimeve që dominojnë gjithnjë e më shumë interesat e zhvillimit.

E megjithatë, nësë do flisnim për rolin hipotetik të shtetit në lidhje me dilemën mjedisore, nuk lë shumë shteg për të hamendësuar: ai (shteti) është aty për të promovuar zhvillimin! Shteti (koncepti) ashtu siç e njohim – për shkaqe edhe historike duke ditur se shqetësimet mjedisore janë relativisht të reja – tenton t’i shohë ato në kuadrin e stabilitetit social, dhe i ofron zhvillimit apo aktorëve për zhvillim, edhe ‘karrotën’ për ta stimuluar, por edhe shkopin aq të nevojshëm për ta kontrolluar.

Por a mund të thuhet e njëjta gjë për lëvizjen mjedisore, aq më tepër që duke qënë e lirë nga pikëpamja strukturore tërheq rreth vetes njerëz që i përkasin një spektri shumë të gjërë individësh dhe grupesh shoqërore me formime të ndryshme ideologjike por të interesuar për mjedisin, duke filluar nga: natyralistët, besimtarët, individualistët, anarkistët, marksistët, sociologët, filozofët, inxhinierët, urbanistët; sa për të përmendur disa nga më të interesuarit? Sa e ndryshme është përqasja e shtetit (hipotetike) ndaj çështjeve mjedisore në krahasim me ato të vetë lëvizjes? A nuk janë: stabiliteti social i synuar nga shteti, dhe interesat e një mase të konsiderueshme të shoqërisë të përfaqsuara nga një lëvizje, dy anë të se njëjtës medalje?

Pa pasur nevojë t’i japi drejtim dilemës aq të nevojshme midis ‘zhvillimit’ dhe ‘ruajtjes’, lëvizja mjedisore nuk mund ta injoroj ‘zhvillimin’ nëse e ka misionin e vet të pahamendësuar dhe seriozisht. Përqasjet mjedisore që nuk përmbajnë në vetevete alternativën e zhvillimit bëhen të pakonsumueshme për opinionin gjersa nuk përkthehen në realitete ekonomike, apo vizione zhvillimi. Mjetet si: protestat, mosbindja civile, apo manifestimet gjithfarëshe në formë fushatash ndërgjegjësimi të pashoqëruara me alternativa dhe platforma racionale gjithëpërfshirëse të zgjidhjes së problemeve shndërrohen në përqasje emocionale dhe për pasojë joefikase. Ndërsa pushteti në Shqipëri i largohet gjithnjë e më shumë modelit të vet demokratik, pra edhe misionit të vet, shoqërisë civile, rrjedhimisht edhe lëvizjes mjedisore, i lind detyra të plotësoj këtë vakuum demokratik. Dhe e vetmja mënyrë për ta bërë këtë është nëpërmjet alternativave dhe modeleve reale të zhvillimit, për të përballuar presionin e grupeve okulte të interesit të cilat janë të prirura ta shfrytëzojnë këtë vakum me më shumë efikasitet.

Kush janë modelet e zhvillimit?

Nëse mund të përmendet nje filozof i vetëm që ka ndikuar posaçërisht në lëvizjet moderne mjedisore dhe civile ai patjetër është Henry David Thoreau natyralist dhe filozof amerkikan i shekullit te 19-të, formulues i nocioneve të rezistencës civile paqësore, dhe partizan i individualizmit dhe të drejtës së tij për t’i rezistuar abuzimit të pushtetit. Një nga thëniet e tij që ngjall debat edhe sot është: “In wildness is the preservation of the world” (Ruajtja e botës është në të pakultivuarën) që shpreh njëkohësisht nocionin e tij i mbi natyrën dhe mardhëniet e saj me njeriun. Për të “wildness” – përkundër fjalës tjetër “wilderness” që në anglisht ka kuptimin e natyrës në gjëndje të egër e pa ndikuar nga civilizimi – ishte natyra e pasur e pakultivuar përkrah një civilizimi të pasur në bashkekzistencë, si dy nocione që nuk përjashtojnë njëra tjetrën. Por ajo që është e rëndësishme është ndikimi që ky mendimtar ka pasur tek aktivistë të tillë si Gandi, në lëvizjen e të cilit mendimet e Thoreau gjejnë aplikim të plotë. Dy nga shtyllat e lëvisjes Gandiste, lëvizja e “Kripes” dhe ajo e “Tjerrjes” janë në vetvete lëvizje që së pari synonin rregullimin e mardhënieve njerzore me mjedisin. Këto lëvizje sa ç’ishin antikoloniale dhe synonin t’i vinin kufi shfrytëzimit të burimeve natyrore nga Perandoria Britanike, aq ishin edhe zhvilluese dhe synonin rritjen e ekonomisë vendase. Rrallë mund të jetë njohur ndonjë lëvizje me një koherencë të tillë politike, sociale, kulturore, zhvilluese dhe integruese, që të adresontë njëherësh një gamë kaq të gjërë problemesh me një ndikim në një numër kaq të madh njërzish, dhe mbi të gjitha paqësore. Është kjo e fundit, si dhe programi thellësisht kulturor dhe lidhja me mjedisin, që e dallon atë thellësisht nga lëvizjet Marksiste, dhe që e bën atë një ofertë të lëvizjeve civile me karakter thellësisht demokratik. Në thelb të lëvizjes është transferta paqësore e kontrollit mbi rendin social. P.sh. vetë lëvizja e “kripës” e cila synonte t’i kundërvihej një ligji Britanik që i njihte vetes monopolin mbi prodhimin e kripës, kishte njëkohësisht si qëllim të tregonte se Britanikët e kishin humbur kontrollin mbi territorin dhe burimet materiale dhe njerzore. Mbi të njëjtat shtylla mbështetej edhe lëvizja tjetër e “tjerrjes” (spining) e cila kërkonte t’i vinte fre importimit te veshjeve nga Britania, si dhe të ringjallte traditat e përpunimit dhe prodhimit vendas dhe vetëqëndrueshmërinë ekonomike. Nga ana tjetër lëvizja Gandiste, karakterizohej nga besimi në domokraci dhe në ligj, pasojë e profilit prej juristi të Gandit, e reflektuar në këmbugljen e tij për të realizuar transferimin paqësor, përkundër marrjes me dhunë të kontrollit mbi shoqërinë; duke besuar gjithashtu tek ndërgjegjësimi, sidomos i kundërshtarit, dhe tek nocionet e lirisë dhe të përgjegjësisë si baza të zhvillimit.

Çfarë modelesh ofron sot mendimi dhe lëvizja mjedisore në Shqipëri?

Ato pak alternativa reale që i ofrohen opinionit sot – siç janë edhe alternativat e një Shqipërie turistike – në kushtet kur mungojnë infrastruktura, dritat, uji, por edhe tradita, duken më shumë si shmangie ndaj sfidave zhvilluese, sasa një lloj ‘prerje e artë’ midis problematikës së mjedisit dhe asaj të zhvillimit. Përqasjet emotive shpesh marrin përparësi ndaj përqasjeve racionale. Për shembull, t’ia paraqesësh si emergjente rrezikun e humbjes së perspektivës turistike, një popullate që sot për sot nuk fiton dhe as jeton nga turizmi, për shumicën e saj është njësoj sikur t’i thuash një endacaku se “po i digjet shtëpia”.

Nga ana tjetër këto lloj përqasjesh kanë bërë lëvizjen mjedisore të paraqitet më shumë si “grupi i interesit” i radhës sesa një lëvizje që transmeton vlerat e një spekrti të gjërë shoqëror. Lënia e platformave të zhvillimit si ekskluzivitet i grupeve të interesit nga njëra anë dhe politikës nga ana tjetër, pa bërë të mundur angazhimin e komuniteteve, individëve që promovojnë çështjet mjedisore por që përndryshe, pa mbështetjen e komunitetit nuk do e kishin të mundur dëgjimin e zërit të tyre, i ka hapur rrugë jo vetëm instrumentalizimit të zhvillimit por një shkatërrimi të pashmbullt të mjedisit. Rastet janë pa të panumërta, por ai më i fundit i publikuar – i masakrës mbi Syrin e Kaltër në Këlcyrë – përbën ndoshta edhe më flagrantin. Sipas gazetës Tema, biznesmeni Hari Lena midis të tjerash u kishte premtuar fshatarëve të zonës edhe shtrimin e rrugës në shkëmbim të lejes për të shfrytëzuar inertet e zonës, me të cilat më vonë do betononte edhe vetë Syrin e Kaltër. Po sipas gazetës Tema për këtë ai duket se kishte përdorur si pasaportë në “negocimet” e tij me pushtetarët e zonës mbështetjen nga pushteti qëndror dhe bisedat e hamendësuara me kryeministrin.

Ajo që ky rast ilustron më së miri është pikërisht fakti se komunitetet janë lënë pa alternativa zhvillimi dhe pa mbrojtje ndaj presionit të binomit pushtet – grup interesi. Ndërsa fushatat ndërgjegjësuese, megjithëse shumë të nevojshme, e fokusojnë vëmendjen e tyre tek ndërgjegjesimi, ky i fundit nuk duket të jetë problemi kryesor i të ashtëquajturës apati të publikut. Publiku dhe komunitetet duket se janë përpara mungesës së alternativave; qoftë lokale; qoftë qëndrore, apo qoftë ligjore.

Nëse mund të flisja së pari për alternativën ligjore, më është dukur më shume se ironike fakti që askush nga përfaqsuesit e lëvizjes mjedisore nuk është angazhuar në ndonjë bëtejë të tillë (ligjore) për t’iu dhënë komuniteteve të drejtën e vendimmarrjes për projektet e zhvillimit të zonave të tyre. Ndërsa Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe Telekomunikacioneve ka përfunduar një draft ligjor të ligjit të ri të planifikimit, që besoj pritet të miratohet dhe hyjë në fuqi vitin tjetër, asnjë fjalë nuk thuhet për të në shtyp, megjithëse ligji është i publikuar në faqen zyrtare të Ministirsë. Dhe aq pak sa jam i informuar: në dëgjimet publike për këtë ligj nuk ka pasur asnjë oponencë nga aktivistët e interesuar për mjedisin. Siç mund të imagjinojë shumëkush – përveç të qënit një ligj që fokusohet në sofistikimin dhe kontrollin e metodave të planifikimit dhe zhvillimit – roli i komunitetit (publikut) në vendimmarrje është vetëm dekorativ.

Ndërkohë, nëse do t’i kthehemi edhe njëherë diskutimit mbi alternativën turistike, që me sa duket është oferta e pranuar gjerësisht për shumë nga zonat të cilat sot rrezikohen nga shfrytëzimi pa kriter apo shkatërrimi i pakthyeshëm, duhet thënë se ajo ka ngelur në nivelet e një alternative utopike. E vërteta është se vendet e tjera të rajonit me të cilat ne pretendojme të konkurrojmë, përveç karakteristikave të përbashkëta natyrore me ne, problemet e zhvillimit siç janë: infrastruktura; shërbimet hoteliere; shërbimet urbane; kontrollin mbi tregun; instrumentat e marketingut; promovimin e kulturës vendase dhe përshtatjen e saj me shijet e kulturës globale; stabilitetin social, ekonomik, politik; i kanë shumë më të zgjidhura sesa ne. Dhe si për ironi sa herë flitet për turizmin në Shqipëri është pikërisht kjo listë e gjatë ajo që harrohet e para, por që është njëkohësisht lista që garanton afrimin e turistit “dembel”, i cili përbën masën më të madhe të turistëvë, dhe në të njëjtën kohë bazën e asaj ekonomie që quhet: “e mbështetur mbi turizmin”.

Pra me sa duket ajo që kemi nevojë më shumë sot nuk është thjesht paraqitja e një alternative turistike, por e një alternative zhvillimi, i cili duhet të perfshijë në diskutim që nga alternativat makroekonomike deri tek zhvillimet komunitare për t’i integruar në një vizion të vetëm. Në një ekonomi të drejtuar nga Banka Botërore dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar, në Shqipëri nuk dëgjon të flitet dhe debatohet për modelet e zhvillimit. Përshembull a duhet Shqipëria të ndjek modele të tipit ISI, një politikë ekonomike që bazohet në premisën që vëndi duhet të zbusë varësinë e vet nëpërmjet stimulimit të prodhimit vëndas, apo duhet të ndjek politika dhe reforma liberale të orientuara drejt të tregut të jashtëm dhe ekonomisë globale? Pra a ka kuptim që nëse në Shqipëri do të zgjidhnim alternativën turistike të zhvillimit të vazhdonim me politikat e hapura të tregut ku importet dominojnë exportet dhe prodhimin vendas apo subvencionimi i prodhimit vendas dhe i eksporteve që do të shërbenin si për të forcuar aftësitë prodhuese dhe shërbyese aq të nevojshme për turizmin sikurse edhe një reklamë e vërtetë për turizmin shqipëtar qç i drejtohet konsumatorit të huaj më mirë se c’do reklamë televizive? Në të njëjtën mënyrë; a ka kuptim që monedha vendase të vazhdojë pafundesisht të forcohet kundrejt monedhave kryesore apo duhet të dobësohet kundrejt tyre për të bërë të mundur uljen e çmimeve dhe tërheqjen e turistëve nëpërmjet politikave monetare? Ndërkohë si duhet të trajtohen prurjet e emigrantëve që përbëjnë edhe burimin kryesor të të ardhurave të ekonomisë së sotme në kuadër të përgatitjes së bazave të një ekonomie turistike? A mund të shërbejnë këto të ardhura për të realizuar një integrim të politikave makroekonomike dhe ekonomise komunitare? Pra a duhet të ketë përparësi zhvillimi i turizmit lokal mbështetur në ekonominë familjare dhe të grupit (komunitetit) përkunder gjigandëvë të zhvillimit të siç janë Club Med? Në planifikimin dhe politikat urbane a duhet të marrin përparësi ndërtimet e reja, apo restaurimet dhe ruajtja?

Këto lloj pyetjesh thërrasin për nevojën e ndërgjegjësimit me problematikën që has zhvillimi shqiptar sot, por është një nevojë për ndërgjegjësim që nuk u drejtohet qytetarëve që janë të ndërgjegjësuar deri në dëshpërim për situatën, por i drejtohet elitës se tij, qoftë kjo politike, ekonomike apo kulturore.

[Edvin83]

Ndotet me solar plazhi i Vlorës, policia shoqëron 6 persona të dyshuar
ANILA PEÇI | 03/06/2009

VLORË- Mëngjesin e sotëm deti i Vlorës është gdhirë i ndotur. Denoncimi është bërë nga banorët e qytetit, pranë Plazhit të Vjetër, të cilët kanë ndjerë erën shumë të rëndë që vinte nga deti. Ata i janë drejtuar policisë, pasi kanë konstatuar në ujërat e detit gjurmë, nafte. Policia e mbërritur në vendin e ngjarjes ka nisur hetimet dhe njofton se ujërat e detit janë ndotur me solar. Pas hetimeve të para, njoftohet se janë shoqëruar 6 persona, të cilat po merren në pyetje lidhur me ngjarjen. Dyshohet se ndotja e detit është e qëllimshme, pasi autobotet me lëndën ndotëse janë zbrazur ne Kanalin e Motorit, i cili ka derdhje në det. Që nga kjo zonë, ku sipas policisë është përqendruar ndotja, lënda ka depërtuar nëpër det, duke shkaktuar ndotje edhe në zonën e Plazhit të Vjetër. Nga sipërfaqja e ndotjes, që është e madhe dyshohet se sasia e lëndës ndotëse që mund të jetë hedhur në det duhet të jetë gjithashtu e konsiderueshme. Me sy të lirë në këtë anë të detit duket qartë ndotja e madhe që ka shkaktuar solari.
Bëhet fjalë edhe për disa autobote të sekuestruar, por ende policia e Vlorës nuk ka dalë me një deklaratë zyrtare, pasi mësohet se hetimet po ndiqen nga Tirana, prej nga pritet edhe një komunikim zyrtar për ngjarjen dhe për shkaktarët.

Ja dhe atentati me i fundit ndaj jetes ne Shqiperi!

[Edvin83]

Kjo ishte goditja e rradhes ndaj mjedisit ne Shqiperi! Mafia mjedisore ka planifikuar sulme te shumta ne shume qendra te Shqiperise deri ne shfarosjen e mjedisit dhe jetes ne Shqiperi.