Ligėsia e njeriut qė sdi notNga: DRITAN HILA
Ligėsia e njeriut qė sdi notTetė vjet pėrpara, bleva njė varkė tė vogėl, gjashtė metra tė gjatė, me njė motor 40 kuaj fuqi. Janė barkat standard qė ju lejohen njerėzve pa patentė detare dhe tė pėrshtatshme pėr lundrim afėr brigjeve. Ėshtė mjet tė cilin, tė ri apo tė pėrdorur, ka mundėsi ēdo njeri me tė ardhura mesatare nė Shqipėri apo punėtor nė perėndim ta blejė.
Jam lindur nė Tiranė, por kam jetuar tri vite nė Sarandė. Aty kam mėsuar notin, kam bėrė garat e para nė pishinėn detare qė ėshtė edhe sot e kėsaj dite tek plazhi i vjetėr, kam bėrė kroset e para me ekipin Butrinti, duke filluar nga plazhi deri tek Hotel Turizmi e kthim.
Ėshtė njė dimension i papėrshkruar deti. Me qindra qytetėrime kanė lindur, rritur e shuar nė tokė, por ato mė zulmėmėdhajat kanė lidhje me detin. Fenikasit, pas tyre grekėt, ngrinin ngulimet e tyre nė brigjet e Mesdheut, duke themeluar vatrat e kulturės. Romakėt pushtuan Afrikėn e Veriut dhe bėnė perandorinė qė i dha fill qytetėrimit. Vikingėt ēanin Atlantikun duke vajtur deri nė Amerikė. Spanjollėt dhe portugezėt zbuluan kontinentet. Detet dhe oqeanet, ishin rrugėt mbi tė cilat anglezėt shtrirė qytetėrimin e tyre dhe filluan unifikimin e botės qė njohim sot.
Pa detin nuk do kishim Iliadėn dhe Odisenė. Poetėt e mėdhenj lindin nė brigjet e detit, duke dėgjuar frymėmarrjen, ofshamat, psherėtitjet dhe tėrbimin e tij. E krahasojnė me vuajtjet e tyre dhe nėpėrmjet detit i japin pėrmasa planetare dhimbjes, gėzimit apo dashurisė sė tyre. Ėshtė rruga nga kalon tregtia dhe zhvillimi. Afėr detit, afėr mbretit. Tregtarėt e mėdhenj, bursat e para, bankat e mėdha dhe ligjet e para tė ekonomisė sė tregut, kanė lindur pikėrisht nė vende si Amsterdami dhe Londra.
Deti, ėshtė gjeografia qė zbut dhunėn dhe nxit barazinė. Republikat detare tė Italisė, qytetet Hanseatike tė Gjermanisė, ishin vende kur edhe nė mesjetėn e errėt stimulonin barazinė mes njerėzve, mbase sepse tė gjitha ishin afėr detit. Ėshtė i bukur deti i parė nga bregu, por qė tė ndjesh fuqinė e tij duhet ti futesh nė gji, tė qėndrosh mbi dallgėn qė tė vjen pėrballė dhe ta ēash me not, tė mbash frymėn kur ajo tė fut poshtė dhe tė gjesh ēastin tė dalėsh prapė mbi ujė. Tė kesh njė varkė dhe ti bėsh hile dallgės qė vjen pėrballė duke e prerė tėrthorazi, ti kthesh shpatullėn asaj qė vjen nga pas dhe kėrkon tė tė mbulojė, tė njohėsh erėrat qė fryjnė dhe tė gjesh kohėn kur tė lundrosh apo kthehesh nė port, tė flesh mbi sipėrfaqen e tij me dallgėn qė tė pėrkund.
Francisco Villar, njė ndėr indoeuropianėt mė tė mėdhenj tė kohėve tė sotme, profesor nė universitetin e Barcelonės, shkruan pėr ilirėt dhe ilirishten. I quan sherrxhinj tė barabartė me grekėt, dhe kjo sipas standarteve tė kohės, quhej vlerėsim. Ishin luftėtarė tė klasit tė parė: Tė fuqishėm, rezistentė dhe tė pamėshirshėm nė luftim. Roma, pasi theu Teutėn dhe nė fund Gentin, bėri atė qė dinte tė bėnte mė mirė: Ofroi Pax Romana dhe i asimiloi, duke i dhuruar vetes legjeone frikėndjellėse.
Por ilirėt mbi tė gjitha ishin piratė, traditė qė mė vonė e vazhduan arbėreshėt. Servantesi ishte njė nga robėrit e tyre. Mbase kanė qenė edhe mecenatė tė artit dhe e kanė njohur talentin, ndaj e liruan. Dashurisė pėr detin nuk mund tia shpjegosh zanafillėn apo shkakun. E duan miliona shqiptarė. Hipur nė njė varkė edhe tokėn e do mė shumė. Duhet ta provosh dhe vetėm pastaj mund ta kuptosh ēfarė do tė thotė. Molfeta, Trani, Bari, Tore a Mare, Poligniano, Brindisi, Otranto, qė tė gjitha kėto qytete bregdetare tė Italisė, nuk kishin porte jahtesh apo barkash turistike.
Nė vitin 2006-tė, doli ligji pėr moratoriumet dhe u detyrova qė miken time ta lė nė Tivar tė Malit tė Zi. Atė kohė, ky port kishte vetėm disa varka dhe nja dy anije lufte tė ndryshkura. Pikėrisht nė vitin qė doli ligji pėr ndalimin e varkave nė Shqipėri, mori njė hov tė paparė biznesi i porteve turistike.
Gjithė anijet e tė pasurve tė Europės, kryesisht nordikė, qė gjatė dimrit strehohen nė portet veriore tė Adriatikut, me ngrohjen e kohės lėshohen nė jug, duke u ndalur dhe furnizuar pikėrisht nė segmentin e vijės bregdetare tė Malit tė Zi dhe ku duhet tė ishte dhe Shqipėria. Por ligji i pakuptimtė e frenoi rritjen e kėtij biznesi nė Shqipėri. Dhe mos harrojmė se njė jaht do tė paktėn 4-5 mijė euro furnizime me karburant dhe ushqime. Sot Pulia lulėzon nga portet turistike. Nė Mal tė Zi njė natė ankorim kushton 100-200 euro.
Pas gjashtė vjetėsh, duke paguar taksat pėr ankorim nė portet e huaja qė ēdo vit rriteshin, dhe kur humba shpresėn se do ndryshohej ligji, e shita varkėn time, pa e sjellė qė tė lundroja njė herė nė brigjet e Shqipėrisė.
Ndoshta ka nė iniciativėn pėr ndalimin e skafeve injorancė tė njerėzve qė nuk njohin detin! Mbase janė paratė nėn dorė tė paguara nga fqinjėt, pėr tė frenuar turizmin shqiptar! Mund tė jetė politikė pėr tė mbajtur rudimentare kėtė lloj infrastrukture deri sa tė sillen tė investojnė personazhe tė lidhur me zotin e kėtij vendi!
Por asgjė nga kėto nuk do ndodhte, nėse njeriu qė ėshtė kryeministėr do ta donte detin. Ai nuk i do varkat. Nuk e do detin. Nuk i do njerėzit e detit. Ėshtė thjesht ligėsia e njeriut qė nuk di not.
(er.nu/GSH/BalkanWeb)
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt