Millosh Gjergj Nikolla (Migjeni)

[Brari]

mir do ish me e lan te qete migjenin.. ca kohe..

partia punes ka lujt me migjen..
sot lun seli rozja..

ne qe i dim gjanat..i kuptojm lojnat..

ju qe skuptoni gja..mos u perzini..

[Skorpioni]

[Brari]

Migjeni dhe testamenti i tradhtuar

Opinione Enjte, Tetor 13th, 2011

ALDO BUMÇI



Në shkrimin e djeshëm të botuar në gazetën ‘Shekulli’ me titull ‘Migjeni, shumë i madh për qeveritarë të vegjël’, autori i tij ka përdorur një sërë të pavërtetash dhe arsyetimesh të tjera tërësisht jashtë letrare – në të vërtet janë në vazhdë të manipulimit tashmë klasik që i është bërë Migjenit përgjatë 50 viteve të regjimit komunist dhe në vijim – për të arritur në disa përfundime qëllimisht të gabuara.
Në këtë shkrim doza e tepruar e patetikës dhe mllefit, që në të vërtet fsheh mungesën e ndonjë argumenti themelor për ta shkruar këtë shkrim, e pengon autorin të kuptojë realitetin e pakontestueshëm që Migjeni është poeti më i kremtuar në letërsinë shqipe të shekullit të shkuar e në vijim.
Për këtë arsye regjimi komunist e manipuloi këtë figurë të ndritur të kulturës shqipe për t’ia kundërvënë djallëzisht të tjera figurave madhore krejtësisht të përçmuara dhe të harruara siç qenë Ernest Koliqi, Atë Gjergj Fishta apo Lasgush Poradeci dhe të tjera figura të ndritura. Migjenit iu veshën petka të tipit “komunist”, ‘shkrimtar i kuq revolucionar”, “pararendës i soc-realizmit”, etj, duke ia kundërvënë figurave të tjera ‘reaksionare”, të cilat regjimi i kuq i luftoi edhe më egër se të gjallët. Por ky nuk është Migjeni, ky nuk nuk është testament i tij. Kjo skemë ideologjike dhe me synime të mbrapshta e përdor nga regjimi komunist për të kundërvënë figurat e mëdha të kulturës shqipe, ka rezultuar fatal për kulturën tonë e cila mezi i shpëtoi shfarosjes nga murtaja e kuqe. Sot ne ende nuk kemi një hierarki të domosdoshme dhe të mirëpranuar të vlerave letrare shqipëtare, por nga ana tjetër të hapësh debate se kush prej Lasgush Poradecit apo Migjenit është më i madh apo më i vogël, më i rëndësishëm apo i parëndësishëm, është kryekëput një debat, që në rastin më të mirë është naiv dhe shterp dhe në rastin më të ulët është vazhdimësi e njëjtës skemë manipuluese dashakeqe që përmenda më lart.
Nëse deri sa qe gjallë Lasgush Poradeci, për shqiptarët ishte më shumë një emër nga bota e të vdekurve sesa e të gjallëve, rokada Migjen-Lasgush që propozon autori i shkrimit është thjesht ogurzezë. Dhe ky nuk është testament i Migjenit. (I kujtoj autorit të shkrimit në fjalë që si fitues i Çmimit “Lasgush Poradeci” që jep Ministria e Kulturës, është gjithmonë në kohë ta refuzojë, nëse mendon që emri i Lasgush Poradecit nuk e nderon).
Ministria e Kulturës është krenare që vitin 2011 e ka shpallur vitin e Migjenit, Gjergj Fishtës dhe Marie Krajës, tre personalitete që do të mbeten gjatë në kujtesën kombëtare dhe me të cilët është lidhur pazgjidhshmërisht identiteti ynë kulturor dhe kombëtar.
Ndërsa për të tre personalitetet e kulturës janë parashikuar mjaft aktivitete artistike (ndërkaq janë kryer ose po kryhen), por këtu po veçoj sidomos aktivitet kushtuar Migjenit të cilat po i rendis më poshtë:
1-Në shkurt të këtij vit, Ministria e Kulturës ia akordoi Çmimin Kombëtar “Faik Konica” për studimin më të mirë të vitit veprën “Migjeni ose parathënie dyzuar” me autor Anastas Kapurani duke nxitur haptas studimin e veprës së Migjenit jashtë kornizave soc-realiste.
2-Në hollin e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë nga data 04 – 13 tetor 2011, është hapur dhe po vitizohet ekspozita me koleksionin e botimeve të Migjenit, të nxjerra nga fondi që disponon ky institucion i rëndësishëm mbi jetën dhe veprën e Migjenit.
3-Në datën 13 tetor ( kur shënohet edhe 100 vjetori i lindjes së tij) ora 20:00, në Teatrin Kombëtar do të realizohet nën regjinë e artistit të mirënjohur Vasjan Lami, koncerti poetik “Poema Migjeniane” nën interpretimin e artistëve të mirënjohur të skenës Yllka Mujo, Fatos Sela, Bujar Asqeriu, Suela Konjari dhe Dritan Boriçi.
4-Në datën 13 tetor do të organizohet në sallën Tefta Tashko Koço, të Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve në bashkëpunim me Shtëpinë Botuese Ëest Print, ceremonia e promovimit të veprës më të fundit studimore mbi Migjenin “Migjeni në pakohësi”, vepër e studiuesit Behar Gjoka.
5-Më datën 14 tetor 2011, në Teatrin Kombëtar të Operas dhe Baletit do të vihet në skenë baleti i mirënjohur “Migjeniania”.
6-Qendra e Studimeve Albanologjike në bashkëpunim me Departamentin e Gjuhës dhe Letërsisë të UT-së, organizon konferencën shkencore “100 vjet me Migjenin”
7-Në këtë kontekst, për të përkujtuar dhe nderuar veprën dhe figurën e poetit të shquar Migjenit, MTKRS ka përgatitur dhe realizuar vendosjen e banerit qëndror në Pallatin e Kulturës si edhe ka përfunduar shpërndarjen e mjaft materialeve promorcionale ( ftesa, programe etj), e në të njëjtën kohë nga Televizioni Publik Shqiptar po shfaqet ndërkohë spoti i posaçëm, financuar nga institucioni ynë, në nderim të figurave: Migjenit, Atë Gjergj Fishtës dhe Marie Krajës.
Sigurisht, ndonjëri prej ‘Mohsave’ sikundër i ka tipizuar shkëlqyeshëm shkrimtari ynë i madh Ismail Kadare, do të ëndërronte që Migjeni të harrohej nga shteti, nga njerëzit, nga dashuruesit e letërsisë, që pastaj ata duke ua përmendur emrin me sokëllitje, të mund të shelbojnë diçka prej kujtesës së tyre të rënduar.
Duke njohur dhe vlerësuar mjaft faktin që Migjeni është shkrimtari më i njohur dhe i çmuar në shtatëdhjetë vitet e fundit, unë gjej rastin për të shprehur edhe detyrimin që na lind të gjithëve – mua në rradhë të parë – ndaj etërve të letërsisë dhe kulturës shqipe që u mohua krejtësisht në kohën e komunizmit, vepra e të cilëve meriton të njihet, të përhapet dhe të ketë vendin e vet në memorien e gjithësecilit, në memorien e kombit.


---


Migjeni, shumë i madh për qeveritarë të vegjël
Opinione Enjte, Tetor 13th, 2011

PREÇ ZOGAJ

Sot mbushet plot një shekull nga dita e lindjes së poetit dhe prozatorit të madh shqiptar, Millosh Gjergj Nikolla (Migjeni). Vepra e tij, modeste në volum – Migjeni vdiq shumë i ri, pa i mbushur njëzet e shtatë vjeç – është mjaft e njohur për lexuesin e gjerë shqiptar. Kjo edhe falë vendit të merituar që i është dhënë kësaj vepre në tekstet e shkollore dhe falë parapëlqimit të aktorëve të çdo brezi për ta lexuar në publik apo në media. Migjeni, një poet elitar, është njëkohësisht ndër më popullorët që kemi. Ky mund të jetë shpërblimi posmortum i fatit për ketë fëmijë të muzave, që jetoi dhe vdiq pothuajse pa u venë re, i vetëdijshëm për dhuntitë e rralla që kishte, të cilat i shkriu bujarisht deri në frymën e fundit, kur shkroi fjalët “nuk flitet ma”, mbi të cilat u këput pa jetë dora e tij prej mjeshtri.
Nuk ka qenë e nevojshme, megjithatë, t’i imponohet kulturës në forma ekstraletrare. Lavdia e Migjenit ka qenë, është dhe do të jetë cilësia e lartë e krijimtarisë së tij. Për të është shkruar kurdoherë me superlativë nga penat me të mira të letërsisë dhe kritikës. Edhe këtë vit, më saktë këto ditë, me sa dimë, përveç disa veprimtarive të posaçme për nder të njëqindvjetorit të tij, do të shohin dritën e botimit dy libra të rinj për Migjenin nga dy autorë të shquar të botës akademike – universitare dhe letrare, nga Alfred Uçi dhe Nasho Jorgaqi.
Por, në këtë njëqindvjetor të poetit, qeveria dhe Ministria e Kulturës nuk e shpallën vitin dymijë e njëmbëdhjetë vitin “Migjeni”, siç kanë bërë gjatë dekadës së fundit me figura të tjera të ndritura të kulturës kombëtare, të vdekur dhe të gjallë, si Mitrush Kuteli, Lasgush Poradeci, Martin Camaj, Petro Marko, Ismail Kadare e të tjerë.
Shkodra, qyteti i lindjes, së cilës Migjeni i këndoi dhe i blatoi fjalë që nuk lexohen, por këndohen, aq afër janë me muzikën, pra kjo Shkodër e nominuar me të drejtë nëpër vite dhe dekada si djep kulture dhe çetele arti, çfarë ka bërë, çfarë ka përgatitur për njëqindvjetorin e ikonës letrare që muzat i dhanë asaj? Nuk shohim të ketë bërë ndonjë gjë për të qenë. Në vend që të na befasojë me ndonjë gjetje të denjë për lartësinë e poetit, Shkodra rrezikon të na befasojë dhe trishtojë me indiferencën e saj.
A është kjo një harresë e paqëllimshme injorantësh pa asnjë lidhje me kulturën dhe artin, nga ata që janë kacavarur në shtyllën e pushtetit vetën për të bërë lekë? Apo ka diçka të programuar dhe të qëllimshme në gjithë përpjekjet që bëhen për të zvogëluar dhe mundësisht injoruar figurën e Migjenit?
Ka injorancë kudo ku shpërfillen apo dhunohen vlerat. Kjo është si një e bëjnë dy. Por rezervohem të pohoj se harresa për Migjenin është e paqëllimshme. Injorantët në një anë dhe një takëm politikanësh në anën tjetër e kanë kapur kaherë me Migjenin. Më parë ishte bërë me dije se muzeu i tij modest në Shkodër ishte mbyllur, se edhe varri i tij atje ishte profanuar. Reflekset e një fryme të tillë, diku me frymëzim klerikal, diku me frymëzim antikomunist, herë mbytëse, herë edhe armiqësore kundër poetit, mbërritën pastaj deri në zyrat shtetërore ku pagëzoheshin çmimet kombëtare të letërsisë dhe ku Migjeni u zhgradua, duke e lidhur emrin e tij me një çmim të dorës së dytë që u jepej letrarëve debutues. Rasti ishte shqetësues jo se Lasgush Poradeci, me emrin e të cilit ishte pagëzuar çmimi kryesor, nuk është një poet shumë i mirë, por nuk ka dyshim se çdo juri profesionistësh do të vendoste Migjenin të parin. Pa u menduar gjatë.
Revanshizmi, linçimet, bllokada e heshtjes apo edhe fushatat kundër veprës së Migjenit nuk kanë pasur asnjëherë justifikim. Atë dhe veprën e tij nuk i lidh asnjë me komunizmin. Antiklerikalizmi i tij është një dukuri filozofike dhe kulturore shumë e përhapur në botën e përparuar. Megjithatë, kjo që ka ndodhur mund të konsiderohet një nga ato stihitë kalimtare që madhështia i pranon pa fjalë. Koha pas viteve nëntëdhjetë ka qenë koha për të nxjerrë nga harresa dhe syrgjyni shkrimtarët e ndaluar nga regjimi komunist, si Gjergj Fishta, Martin Camaj e tjerë. Në këto rrethana, shumëkush, ndoshta edhe migjenianët me të spikatur, e kanë pranuar një farë “moratoriumi” në lidhje me kujtimin e dhe lavdinë e Migjenit, me idenë fisnike që vala e vëmendjes, respektit dhe venerimit të merituar të kthehet nga ata, të cilët u censuruan politikisht për një gjysmë shekulli. Ka qenë dhe është akoma e drejtë që skena t’u jepet me përparësi atyre, derisa për gjithë shkrimtarët e vërtetë të vendoset njëlloj pariteti në planin e njohjes me mjetet publike.
Por, kjo sjellje nuk do të ishte fisnike nëse në emër të rehabilitimit të disave të persekutohen disa të tjerë. Vjen një moment kur përtej çdo rivendikimi politik në lidhje me fatin e autorëve, vlerat që ata kanë krijuar sistemohen nëpër vendet e veta dhe rikrijojnë hierarkinë artistike, e vetmja hierarki e vërtetë dhe jetëgjatë në letërsi. Është e qartë se nuk janë padrejtësitë e mëdha, por është arti i madh ai që përcakton në këtë renditje. E dimë mirë poetët, studiuesit dhe kritikët e mirëfilltë të Shqipërisë; e di Ismail Kadareja, Dritëro Agolli, Fatos Arapi, Xhevahir Spahiu, Rodolf Marku, Moikom Zeqo e mjaft të tjerë akoma më të rinj, me të cilët kam pasur rastin të bisedoj gjerë e gjatë për poezinë shqipe, se Migjeni ka kurorën e mbretit të poezisë. Për të mund të thuhen fjalët që ka thënë Maksim Gorki për Eseninin, se ishte një organ i lindur për poezi.
Gjuha shqipe ka kaluar një sprovë dhe ka fituar një nder të madh duke artikuluar një shpirt dhe një vizion aq thellë si ai që plazmohet në veprën e Migjenit. E megjithatë, ndoshta edhe për arsye se ky poet i madh vetmitar nuk vlen për të shërbyer interesat propagandistike të qeverisë apo të korrenteve kulturore pranë saj, qeveria dhe Ministria nuk e kanë shpallur vitin e njëqindvjetorit të lindjes së tij vitin “Migjeni”. Kanë gabuar. Kanë fyer veten. Kanë provokuar kulturën. Kanë treguar sa të vegjël janë.
Inteligjenca e iluminuar shqiptare nuk mund të pranojë që Migjeni të bëhet ndërgjegjja e saj e vrarë. Për gjithë njerëzit që kanë kultin e adhurimit të vlerave maksimale në këtë vend, njerëz të kulturës qofshin apo të fushave të tjera, ka ardhur koha me e shkëputë njëherë e mirë poetin e dhimbjes krenare nga nëpërkëmbja e injorancës, shpërfilljes, keqdashjes apo edhe e urrejtjes së ndokujt. Kjo, në fakt, është një sfidë ndaj degradimit dhe korrupsionit politik dhe shoqëror që po bren këtë vend. Sfidë e denjë për qytetërimin.

Shkrimi i Preç Zogajt është botuar dje në gazetën “Shekulli”. Gazeta “Panorama” po e riboton sot bashkë me replikën e Ministrit të Kulturës, Aldo Bumçi


--



---------

kush i ndjek keto punet letrare te na sqaroje se..si eshte qo puna qe ky prec zogaj paska marre nga ministria cmimin..llasgusho poradeci..
dini gje ju mo..se cila ministrei e kujt kryeministri i ka dhen dhe kur.. kte cmin letrare..ketij pushtit kanibal ..qelbesires funderrine te operativave te lezh-zadrimes.. prec zogajt te ed rucit..

ky eshte kulmi.. ti japc cmim nje antari aktiv te masakres se 21 janarit ku u masakruan barbarisht qindra bij nenash polic e ushtar te shtetit shqiptar nga kanibale te rekrutuar nga preci ruci fatmir tocaj e fidel dulako qelbanikerit..

turp..

..

[neptun]

Po Brari, pse nuk je konseguent? A the me siper ta leme te qete Migjenin?!

[drague]

drite paste aty ku eshte.

urime per 100 vjetorin.

[petrol]

Ajo që ka mbetur nga Migjeni
Nga: Ben Andoni

Po afrohet kremtimi i 100 vjetorit të lindjes së shkrimtarit të njohur dhe pak gjëra duken në horizont se po mendohen për t’i bërë një përkujtim që e meriton. Njerëzit që punuan ndër vite për të dhe monografitë, paçka meritave, nuk na lanë as edhe ditën e saktë të lindjes, ndërsa në qytetin e tij pothuaj është i harruar. Për fat, Migjenin, se ka tradhtuar vendi i pamasë që ka tek lexuesit e tij në Shqipëri dhe kudo...E a është e mjaftë kjo?!

Nuk e di, por gjithnjë kur kalojmë nga Vau i Dejës për në Shkodër në rrugën e këndshme që i afrohet Kirit, zakonisht të zbrazur, është e pamundur që edhe instinktivisht të mos i çosh sytë atje tutje, ku në një shpat janë të vendosur njerëzit më të nderuar të Shkodrës. Anipse, emri i vjetër Varrezat e Dëshmorëve s’ka vend, sepse shkodranët e kanë të frikshme t’u përmendësh dëshmorët e Luftës së Dytë Botërore. Janë antikomunistë edhe pse ishin nga të parët që e mbollën farën e saj në jetën sociale shqiptare. Sodit, në varreza janë bashkë heronj, patriotë, shkrimtarë, politikanë. Të nderuar. Ç’ti bësh, që dikush ‘gaboi’ dhe me ta ngatërroi edhe cazë si Migjeni. Bash atje, në rreshtin e sipërm të varreve, në një cep bën gjumin e pasosur Migjeni, mes Luigj Gurakuqit dhe Pashko Vasës. Pranë, në këtë ditë të çmendur gushti, njësoj tre punonjës të mirëmbajtjes komunale, kanë gjendur pak rehati në hijen e një peme që ngrihet sak mbi varrin e Gurakuqit...
‘Shyqyr, që s’i ngacmojnë më!”, i them burrit në vend të përshëndetjes, që më ndjek me vështrim i habitur, ndërsa gratë ngrihen e shkojnë dhe fillojnë të punojnë. “Po, kena tash marrë autoritetin ndërmarrja jone dhe kujdesena”. Kujtoj shumë vite më parë mermerin e thyer të varrit të tij, ashtu si pak më larg varrit të tij, është një varr i një heroi ende i dëmtuar. Vërtetë, varri i tij është i pastër. Asgjë të veçantë s’ka mbi varrin e tij, përveç emrit dhe datave të lindje-vdekjes. Më mbesin sytë aty, sepse ka pasur një debat në lidhje me ditë-lindjen e tij. Pas disa fotove zbresim të relaksuar që nuk e gjejmë të prishur varrin, ndërsa përballë qëndron prej pak vitesh Kompleksi strukturor i “Heronjve të Vigut”, vendosur në mënyrën më të papërshtatshme të mundshme. Dikush ka shënuar diçka si kot. Nga pranë vjen era e papërballueshme e plehrave të qytetit, shenja e nderimit të vërtetë të autoriteteve shkodrane për ikonat e tyre!! Duken si të pashtëpi edhe pesë idealistët që i prenë në besë në të njëzetat e tyre. Si për një ironi të fatit, edhe Migjeni nuk ka një shtëpi. Ajo që është në Shkodër u mor nga pronarët e vërtetë dhe tash është Kuvend murgeshash! E fundit, ishte dhomëza nga ku e nxorën të vdekur në Torino, duke u gdhirë 27 gushti i vitit 1938. Largohemi. Disa skamnorë, që mbledhin mbijetesën mes plehrave duke rrëmuar, nuk u bëjmë asfare përshtypje. Çfarë mjerimi?! Si një vegim nga tutje, të përqaset një letër e tij e fundit: “Kam shërbye për pesë vjet si mësues i detyrës nëpër malësitë e Veriut, ku jeta e vështirë e atyne viseve ma rrënuen në këtë mënyrë shëndetin dhe lumturinë e jeme personale.” Ikim. Punëtorët qetësohen. Sërish zenë hijen, të patrazuar.

Emancipimi
Në fakt i patrazuar është edhe Migjeni, atje ku ndodhet. Ose të paktën duhet të jetë. Në një sens cinik, mund të kujtojmë se në vitet e fundit sëmundja ia keqësoi aq shumë jetën saqë edhe vdekja quhej zgjidhje, ndërsa, po aq në mënyrë cinike duhet të kujtojmë se i shpëtoi pushkatimit, që besoj se s’do t’ia kursenin komunistët dhe lukunia e pseudove. Njësoj duhet të ndjehet edhe Luigj Gurakuqi, i cili u vra nga kushëriri i parë në Bari, i varfër dhe me shpresat e humbura se vendi i tij do mund të të funksiononte njëherë si duhet. Pashko Vasa, më menjanë, në qetësinë e tij të përkorë dhe i veçuar nga gjërat e vogla të Shqipërisë, duket se pati më fat në Libanin e largët. Vetëm se nga të tre vetëm Migjeni duket se e përcolli mllefin që e mbante thellë:”Unë jam pa moral. Konceptimi im menduer- mos me thanë ideologjik- nuk pajtohet me moralin, të cilin mue kjo shoqni ma imponon. Por unë e marr moralin e saj për sy e faqe, n’sa mbrapa unë ia loz lojën kur të due. Kështu si unë ia lozin lojën shoqnis’ me qindra vetë në vendin tonë”. Ky njeriu u përpoq të emanciponte duke e bërë këtë fillimisht me veten e tij. A ka qenë e lehtë? Asfare. Sot e kësaj dite, shumë nga bashkëqytetarët e përflasin. “Aj, çfar mund t’i thush robit, qi ka shku me kushuninën e tij?“,-më thotë një fjalaman, që mundohet të më tregojë si ja ka ënda historinë e Migjenit. Emancipimi i Migjen-it e tejkaloi fushën letrare dhe u shtri deri në pjesën sociale. Interesat e tij të gjithanshme teorike, gjykimi i lirë, por më shumë akoma talenti për t’i hedhur në letër, ndikoi që ai jo vetëm t’i hiqte “bragashat”, por tu kujtonte dhe bashkëqytetarëve të tij sesi mund të vepronin po të pyesnin thjesht ndërgjegjen e tyre. “Në letërsinë e shekullit XX “bragashat” qenë të lidhura kryesisht me dukuri nga më të larmishmet të fushës psikoerotike, - abrracione seksuale, ambiguitete erotike, të cilat tradicionalisht i janë nënshtruar një sërë skemash, stereotipish, janë veshur me një aureolë misteri, mëkati, gjërash të pathëna ose të thëna përgjysmë”, thotë studiuesi i letërsisë Aurel Plasari. Migjeni e përshkoi i vetëm këtë rrugë duke marrë parasysh qytetin ku jetonte. Te “Studenti në shtëpi”, e cila mbahet si një nga kryeveprat e tij paraqitet deri situata incestuoze. Është edhe sot e tepruar, por ai mëton që ta fusë në veprën e tij, mbase kjo e bën që të ecë shumë në territor të panjohur “atëherë ndjejshin praninë e gjasë së tretë, të huej, deri atëherë të panjoftun për trupnat e tyne, por që tash, në nxehtësinë e dyshekut, ngjallej, rritej...”. A thua se nuk e di: “Pse skllavët e dokeve, të zakoneve, të ligjeve të trashigueme me shekuj, skllavët e thashethanjeve, ku mund ta kuptojnë se mund të dashunohet edhe nji kushrinë”, e kthen vetë përgjigjen.

Në Shkodër
...Kur mbërrijmë në Shkodër, vapa ndjehet dyfish. Qytetit i ka mbetur ai kaosi i natyrshëm i qarkullimit, që duket se shkon më së miri me karakterin e vërtetë të qytetarëve të saj. Te hotel “Koloseo”, në qendër të qytetit, fill pas tij, gjendet ish-shtëpia e Migjenit. Në fakt ish-shtëpia, që tash është kthyer për ironi të fatit në Shtëpi murgeshash. Pas ’90, nuk donte më t’ia dinte askush se ajo që dikur kish qenë vendi ku kish banuar Migjeni, do të transformohej. Cinizmi nuk ndalet. Nuk ka as edhe një pllakat ta kujtojë qoftë aty por as edhe fare afër se ka jetuar këtu. ‘Kush po çan kryt sa ka shtëpi Migjeni ktu. Leqë s’ka qenë shtëpia e tij fare’, më thotë një banor, që sapo ka hyrë rrugicës më biçikletën për dore. Është e dyta herë që e fotografoj shtëpinë brenda ditës. S’ia kuptoj armiqësinë. “E megjithatë këtu ka banuar”, i them. “Aj po na e tregon ti. Ku ka pas shtëpi. Një jerevi, do ket pas ktu pari”...Burri largohet dhe nga ajo fytyra e mirë e momentit më lë bashkë me fjalët egërsinë. Kthehem dhe po të përshkosh 250 metra në një vend ku dikur niseshin furgonat para Teatrit të qytetit me emrin e tij, gjendet sërish busti i Migjenit. Për fat, drejtori i tashëm i Teatrit, jo vetëm e ka restauruar, por i ka ndërruar vendin dhe madje e ka futur në sheshin e institucionit. Njeriu, që dikur njihej edhe si biznesmeni i prodhimit të maskave, Edmond Angoni s’ka hezituar, për t’ia rehabilituar bustin. “Asht gjirokastrit, se me ken i vendit, kurrgja s’kish me ba”, më thotë një mësues. Mbase Migjeni nuk shkroi drama ose gjëra që lidheshin me dramën, por nderimin për të e përçuan këtu. “Kujdes se ta po këput mish, më thotë dikush kur më shikon që nga hekurat mundohem të fotografoj bustin e Migjenit. Aty e ke s’ka ku me shku”. Jo vërtetë, s’ka ku të shkojë. I buzëqesh, thjesht që të më lërë rehat. Kjo është dëshmia e vetme në natyrë, mbetur në qytet. Në Muzeun e qytetit, Besi Bekteshi, punonjësi i arkivit dhe një publicist interesant, ruan me fanatizëm trashëgiminë materiale të tij. I shmanget disi debatit se pse bashkëqytetarët e tij, e kanë kaq zët, por një moment më thotë prerë: Ata që njohin letërsinë e dinë se çfarë është Migjeni. Pak ditë më parë ka bërë një shkrim mjaft interesant në lidhje me ditën e lindjes së Migjenit. Është vërtetë vitit 1911 apo më parë. Një vit më vonë, apo dy vjet më parë. Kam frikë se asnjëherë s’do ta marrim vesh. Migjeni, sipas dokumenteve, që ai na i nxjerr përpara, është me katër data. “Një nga problemet e mëdha që kanë dalë në përcaktim të datës së lindjes së tij, është se ka lindur në Shkodër e duke qenë një ortodoks, ai është regjistruar edhe në regjistrat fetarë sipas kalendarit ortodoks kishtar. Por, pavarësisht kësaj, në një pjesë të rëndësishme të dokumentacionit të Migjenit ka mospërputhje të rëndësishme”, thotë Besi, që e ka përshkruar me skrupulozitet ngatërresën e datave. Po kur ka lindur në të vërtetë?-i them, ndërsa bisedojmë poshtë një kuadri të jashtëzakonshëm të Idromenos. Ngre supet. Për këtë studiuesit nuk na ndijnë dot. Ata që e njohën direkt kanë vdekur prej kohësh pa u kujdesuar për këto gjëra të vogla. Po ku ta dish edhe Migjeni vetë, se ka ditur këtë hollësi. Punonjësi i devotshëm, na premton që do të na tregojë në një të ardhme dhe objektet e tij, por kjo sa e vërtetë do të jetë, mbetet që të presim. Gjithsesi, pak ditë më vonë, brenda premtimit të tij, Besi, sjell disa nga fotot e objekteve të mbetura: Një stilograf, një shah, pasaportat dhe disa fotografi shoqërore. Këto janë të vetmet gjëra, që kemi në dispozicion, për një njeri që jetoi shumë afër kohës sonë dhe dëshmive të saj. Mbase edhe këtë harresë, që do përçonte vdekja e tij, duhet ta ketë ditur, autori i njohur.

Fundi
Për mbase të kuptuar gjendjen e Migjenit, mund t’i referohesh letrës së fundit, që ka shkruar me dorën e tij: “Kam shërbye për pesë vjet si mësues i detyrës nëpër malësitë e Veriut, ku jeta e vështirë e atyne viseve ma rrënuen në këtë mënyrë shëndetin dhe lumturinë e jeme personale.” “Shkodra, dashnorja e shekujve”, në përcaktimin e Migjenit, u tregua e paqetë me poetin e saj. Tash, e ka lënë pa shtëpi, ose një pllakat të paktën që ta kujtonte; me asnjë nderim publik në qytet pas viteve ’90; pa asnjë përcaktim të drejtë të veprës së tij dhe pa shumë e shumë gjëra të tjera...që do t’i meritonte edhe në këtë periudhë poeti. Në një intervistë të At Zef Pëllumbit, kujtoj fjalët që më ka thënë meshtari plak, kur një moment At Fishtës i thonë me tallje klerikët se djali i Gjoshit (i Ati i Migjenit) po shkruan poezi. “Lenieni se asht i talentuar. Me koh do t’i vinë mendt’”.
Migjenit i erdhi mëndja, por jo klerit, që mundohet indirekt ta fshehë figurën e tij. Kohë më parë, artikullshkrues afër me klerin u treguan të ashpër me të, paçka se edhe në të vdekur, s’mund t’i bënin dot gjë. Zoti për të ishte thjesht një gjigant me grushta graniti, që të vetmen gjë që bën është të dërrmojë vullnetet e njerëzve. “Mos prit, t’thot dikush ndonji fjal aq t’mirë për të. Edhe sot ai e dredh klerin dhe ia tregon gjanat n’surrat”, më thotë mësuesi, që s’do t’ia përmend emrin. Si ai ka shumë. Të gjithë e thonë por askush nuk e pranon me zë. Dy poezitë e tij, fillimisht të censuruara, “Parathënia e parathënieve” dhe “Blasfemi”, gjithmonë do të na mahnisin me guximin e tyre. E njeriu nuk e di: /A asht zoti pjella e tij/apo ai-vetë pjella e zotit,/por e shef se asht kot i kotit/me mendue mbi një idhull/që nuk u përgjigj./Dhe tash s’po dihet ma kush asht zot e kush njeri./ Kurse, studiuesi Robert Elsie e pa dhe më ndryshe. Ai do ta përkufizonte në një farë mënyre ndryshe duke ditur realitetin e tij:”Duke qenë edhe me prejardhje sllave, ai nuk u mbyll brenda kufijve nacionalistë, por do të bëhej një nga shkrimtarët e paktë shqiptarë, që do të lidhte dy anët e hendekut kulturor, i cili ndante dhe po i ndan shqiptarët dhe serbët”.
...
Pak do ketë bërë përshtypje vdekja e Migjenit në qytetin e tij. “Zyrtarisht vdekja e Migjenit merret vesh vetëm një muaj më vonë, më 29 shtator 1938, me letra ku nuk mungojnë pasaktësitë, neglizhencat...aq të zakonshme në burokracinë dhe injorancën e shtetit...ndërsa vetë Inspektoria e Arsimit në Shkodër e merr vesh krejt privatisht vdekjen e tij”, thotë Rinush Idrizi në monografinë kushtuar poetit. Këtu ishte fundi dhe po kaq dhe fundi i të gjithave. Migjeni do mbahej i gjallë falë talentit të tij dhe pak gjërave që la trashëgimi.
...
Zhgënjimi, që nuk gjej shumë gjëra materiale të tij më lodh. A thua do të bëhet diçka në 100 vjetorin e ditëlindjes së tij? A do mundet Ministria e Kulturës në çmimet e saj të përvitshme kulturore, t’i gjejë një çmim nderimi? A do mundet qyteti i tij ta vlerësojë si duhet? A do kujtohet dikush ta ngjis si duhet në panteonin e qytetit? Të gjitha më ngatërrohen dhe pak nga pak dhe avullojnë bashkë me vapën që çliron asfalti në drejtim të Parkut arkeologjik të qytetit. Janë fare edhe pak javë nga ky afat, për të treguar sesa e emancipuar është shoqëria shqiptare. Verë e çmendur e vitit 2011.




Në këtë artikull interesant të Ben Andonit veçoj "lojën" e tij dhe të Besi Bekteshit me ditëlindjen e Migjenit. Ndersa Benin e mirëkuptoj si gazetar i etur per sensacione, nuk mund të justifikoj Besin si posedues i arkivit migjenian ne Shkoder dhe e keshilloj të kete kujdes me te madh për të shpallur te vërtetën. Per kete i kujtoj se nje pjese e madhe e arkivit qe disponon e ka nga perkujdesi i Prof. Skender Luarasit i cili ne lidhje me datelindjen e Migjenit ka sqaruar:

“Millosh Gjergj Nikolla – ky eshte emri i tij i vertete, se Migjeni, i perbere nga bashkimi i rrokjeve fillestare te tre emrave te tij, eshte pseudonimi ose emri tij i pendes. Ai lindi me 13 Tetor 1911, ne Shkoder, ne mehallen e Fretënve, ne ate shtepi perballe kishes se tyre, e cila u prish me 1940, qe te zgjerohej rruga dhe sheshi perpara kishes se Françeskaneve. Sipas librit te shtepise, ne te cilin jane shenuar ngjarjet kryesore te te gjithe familjareve (lindje, vdekje, martesa), data 30 Shtator 1911 eshte shenuar si datelindja e poetit, por kjo eshte sipas stilit te vjeter kalendarik, dhe e ndryshuan meqenese edhe datevdekja e tij eshte sipas stilit te ri.”
(Marrë nga Migjeni, Vepra, mbledhur dhe redaktuar nga Skënder Luarasi, Cetis, 2002, f.VII)
A ka ndonje gje te re ajo qe na ka ofruar tani Besi e Beni, apo thjesht perifrazojne migjenologun e shquar Skender Luarasi?!

[puroshkodran]

Benin e mirëkuptoj si gazetar i etur per sensacione

kaq i etun sa ka rrezik me ra ne koma etilike

na çane menderen me kto artikuj. nuk nderohet migjeni, shkodra e ka zet, mjerimi, shpia....boll me kto shpifje se po bahet nji klishe i neveritshem.
na merziten andonet e lamet qi e perdorin emnin e migjenit per qellime politike, tamam si baballaret e tyne per 50 vjet, me paftyresine ma te madhe.

5 minuta ka ndejte ky andoni ne shkoder e paskan kalu afer tij tan qytetaret qi e urrekan migjenin. manipulues te flliqun tane jeten.
kush jane kta shkodrane qi thone "kena tash marrë autoritetin", "aj, po na kallxon ti" "kushurinen"?
te marrin leksion shkodranishtet here tjeter nqs don me e ba rrenen te besueshme.

migjeni asht ma i nderumi nder letrare. ka nji bust, ka nji çmim e per ma teper ka teatrin sa gazepi me emnin e tij ne mes te shkodres. fakti qi nuk i asht nderru emni, pamvarsisht se ka te tjere qi do ta meritonin ma shume (e kam fjalen ekskluzivisht per teatrin, jo ne pergjithesi), tregon se sa i rrespektum asht migjeni.
shpija i asht kthy pronareve te vertete se nuk ka kene kurre e migjenit. e thote edhe skender luarasi.

nuk asht e vertete qi nuk po bahet asgja per 100-vjetorin
universiteti i shkodres po organizon konferenca shkencore "migjeni i shekujve", asht organizu "java migjeniane" ne tana shkollat e qytetit, lidhja e artistave te shkodres gjithashtu ka organizu nji takim per migjenin, teatri migjeni ka dhane shfaqje me krijimtarine e tij.
kto jane qi m'kujtohen mu per momentin me sa kam lexu ne internet e pa kene ne shqipni.

duhet me u ba ma shume? shume dakord. per nji gjigant si ai nuk bahet kurre mjaftueshem. por ndryshe asht mos me ba mjaftueshem e ndrysh me e urry.