Reaktorė tė dizelit biologjik
Rritja e ēmimit tė naftės dhe e karburantėve ėshtė dhe mbetet njė temė qendrore. Lėnda djegėse fosile ėshtė e mbarueshme dhe po bėhet gjithnjė e mė e pakėt
Ēfarė do tė thotė karburant? Pėrgjigjia: energji diellore e lidhur kimikisht. Kjo energji lidhet pėrmes fotosintezės nė lule, tė cilat kthehen nė energji fosile si qymyr ose naftė. Njė parim, i cili, mendoi njė shpikės me fantazi nga landi i Saksonisė thjesht duhet imituar. Nė vitin 1990 kishim ende tė bėnim me njė vizion, sot firma Koren prodhon nė Frajberg tė Saksonisė nga masa biologjike, pra bimė tė ēdo lloji, me tė vėrtetė njė karburant sintetik, siē na tregon drejtuesi Carlhans Uhle: "Masa biologjike kalon njė procedurė disashkallėshe, nė procese tė ndryshme kimike, derisa krijohet del krijohet njė gaz sintezė shumė i pastėr, dhe ky gaz, pėrmes disa proceseve kthehet nė dizel, nė naftė pėr automjete."
SunDiesel e quan Koren produktin e tij, shprehja shkencore ėshtė Biomass to Liquids, shkurt BTL. Nga katėr kg masė biologjike, pėr shembull dru, krijohet njė litėr dizel. Por nė njė kohė qė lėndėz djegėse fosile janė krijuar nė vazhdėn e 400 milionė vjetėve, nė Frajberg e gjitha ndodh shumė mė shkurt: " Procesit Carbo-V i duhen vetėm rreth 400 minuta. Po tė llogarisni kėtu edhe kohėn e rritjes sė bimės, atėherė tė duhet rreth 1 vit, rreth 400 ditė."
Lėndėt e para pėr prodhimin Koren i merr nga bujqit e zonės, nga zyra pyjore shtetėrore e qytetit dhe nga sharrat. Meqenėse shfrytėzohet jo vetėm fruti i bimės, por e gjithė bima, rendimenti pėr hektar sipėrfaqe tė mbjellė, nė rastin e BTL, krahasuar me dizelin normal biologjik ėshtė tri deri nė katėr herė mė i lartė.
"Ne mund tė marrim ēdo lloj mase biologjike, ēdo gjė qė dėshirojmė. Nuk na mbetet ndonjė tepricė negative, pėrveē ndonjė cipe, e cila mund tė pėrdoret pėr plehrimin e tokės. Pra praktikisht ne kemi krijuar njė rreth tė mbyllur energjie."
Pėrballė diskutimit pėr klimėn, drejtuesit tė biznesit Uhle kjo i duket veēanėrisht e rėndėsishme. Nė djegien e karburantėve ēlirohet dioksid-karboni vetėm nė masėn qė kanė pėrdorur mė parė pėr t'u rritur bimėt. Veē kėsaj, karburanti nuk pėrmban grimca bloze dhe mund tė pėrdoret pa adaptim nė ēdo motor qė punon me dizel, me naftė. Sundizel ndodhet ende nė fazėn e testimit, prodhohet vetėm disa qindra litra nė ditė. Prodhues tė mėdhenj tė automjeteve si Daimler Chrysler dhe Volkswagen, por edhe gjiganti energjitik Shell janė angazhuar nė kėtė proces. Sė bashku me Choren ata po ndėrtojnė njė pajisje komerciale, e cila do tė futet nė prodhim vitin tjetėr dhe do tė prodhojė cdo vit rreth 250 milionė litra. Katėr pajisje tė tjera janė planifikuar gjithashtu.
"Llogaritė e parashikimet e teknikėve tanė thonė se me pajisjet e mėdha puna ka avancuar nė atė masė sa jemi tė aftė tė konkurrojmė. Me njė fjalė, puna varet gjithmonė nga ēmimi i naftės dhe i dollarit. Por me ēmimet aktuale tė naftės nė mendje mund tė themi se nė vitin 2012 ose 2013 me pajisjen e tretė do tė jemi definitivisht tė aftė tė konkurrojmė- dhe kjo pa subvencion. SunDiesel aktualisht kushton dyfishin e ēmimit tė dizelit nga nafta minerale. Shpenzimet e prodhimit janė tė larta: pėr ēdo pajisje tė re duhet tė investohen 400 milionė euro. Megjithatė, BTL ka zgjuar interes nė tė gjithė botėn, kėrkesa konkrete Choreni ka nga e gjithė Evropa, nga SHBA dhe nga Kina.
Sabine Kinkarc
Krijoni Kontakt