Te dhena per famullite e Barbullushit

[NoName]

TË DHËNA TË PJESSHME PËR FAMULLINË E BARBULLUSHIT



Famullia e Barbullushit, si shumë famulli të dioqezës së Shkodrës, është e lashtë. Duke shfletuar librin “Letra dhe dokumente të Pjetër Bogdanit”, në letrën 100, faqe 187, gjejmë në mes të tjerave një korrespondencë të Bogdanit, shkruar në Barbullush, i cili aso kohe po përjetonte shumë të zeza. Letra mban datën 19.10.1666. Por rezulton se në këtë famulli shënimet në regjistra të ndryshëm për lëvizjen demografike kanë filluar të mbahen që në vitin 1881, d.m.th. 120 vjet më parë. Këto janë mbajtur kryesisht për pagëzimet (lindjet); martesat dhe vdekjet.

Së pari ka filluar t’i mbajë Dom Gaspër Bufli, i cili i ka plotësuar regjistrat në gjuhën latine. Megjithatë, po të vërehen me vëmendje mund të kuptohet gjendja e jeta e kësaj famullie.

Sëmundjet e ndryshme infektive dhe shfarosëse të shfaqura në Evropë, nuk munguan ta përshkojnë edhe Barbullushin. Ndër më të përhapurat qenë: tuberkulozi, malarja, lija, kolera, murtaja, spanjola, shumica vdekjeprurëse dhe me pasoja të rënda. Kjo vërtetohet më së miri në shënimet që gjenden në regjistrat e kësaj famullie, ku ka pasur edhe 2 vdekje në ditë, në të njëjtën familje. Burimi i përhapjes së këtyre sëmundjeve duhet kërkuar tek vështirësitë ekonomike të asaj kohe: mungesë ushqimi, kushte jo të favorshme për jetesë e banim, si dhe në mungesën e kulturës mjekësore.

Për ilustrim: Lush Kolë Gjushi vdes në vitin 1919; po atë vit i vdes edhe nëna e gruaja, pra shuhet një familje. Kol Ndrecës i vdesin në të njëjtën ditë 2 vajza: njëra 13 vjeçe e tjetra 15 vjeçe.



PASQYRË DEMOGRAFIKE E NJË PJESE TË BARBULLUSHIT



VITET LINDJET MARTESAT VDEKJET JETA MESATAR

1883-1889 096 65 169 32.68

1890-1899 265 94 164 39.03

1900-1909 264 91 139 38.61

1910-1919 233 59 123 35.42

1920-1929 236 54 163 28.04

1930-1939 271 - - -

1940-1949 377 - - -

1950-1959 333 - - -

1960- 263 - - -

Totali 2.328

Jeta mesatare deri në vitin 1929 është 34.83.

Shënim: Nga marsi i vitit 1912 deri në vitin 1914, për arsye të luftrave të ndryshme nuk janë bërë regjistrime; po kështu mungojnë edhe ato të vitit 1915. Rifillojnë në prill deri në tetor të vitit 1952.

- Nga vitet 1940 –1949 ka një rritje pagëzimesh, pasi mungonin meshtarë në shumë fshatra të tjerë.

- Regjistrat e martesave dhe të vdekjeve që nga viti 1930 kanë humbur.





Pasqyra e sipërme na jep deri në njëfarë mase gjendjen e lëvizjes demografike të famullisë së Barbullushit për periudhat që u përmenden më sipër; por nuk duhet të merret e plotë, pasi, siç theksuam në shenimet përkatëse, sidomos për lindje, ne mungesë të meshtarëve, ka raste që të jenë pagëzuar në këtë famulli fëmijë të lindur në fshatra të tjera dhe që nuk i përkasin famullisë së Barbullushit.

Dihet se Barbullushi ka afërsi territoriale me një tjetër famulli të vjetër, siç është ajo e Kuklit, në të cilën për një kohë mjaft të gjatë ka punuar dhe shërbyer si famullitar meshtari, gjuhëtari dhe patrioti i shquar DOM NDRE MJEDA. Me punën dhe kontributin që ka dhënë ky meshtar në këtë famulli, ka bërë që të shtohen ndjenjat e atdhedashurisë, të cilat, në forma të ndryshme, janë shfaq në popull dhe në individë të veçantë, veçanarisht në vitet e para të shek. XX. E në këtë aspekt mund të paraqesim individë apo grupe njerëzish:



1. JACI I NDUE GEGËS (emri i vertët është Gjon). Qëndronte i armatosur dhe nuk donte në asnjë mënyrë t’i nënshtrohej qeveritarëve turq. Prandaj shumë shpejt u bë objekt ndjekjesh nga ana e këtyre të fundit. Në një përpjekje, rrethohet në afërsi të malit, në Jushë, ku fillon pushkën, duke u plagosur nga ekspedita me e madhe në numër që kishte përgatitur qeveria turke. Largohet fshehtas nga ai vend, ashtu i plagosur dhe zë vend në një gropë të një furre gëlqereje. Turqit shkojnë pas gjurmëve, dhe pas një qëndrese heroike i rrethuar, vritet, pasi kishte vrarë një oficer dhe plagosë një tjetër. Të dy të vdekurit i mbulojnë me gur dhe i lënë aty.

2. Një kangë që këndohet vazhdimisht në dasma e festa nga FILIP GACI. Më vonë, së bashku me LAZËR GJONIN, bën fjale për një oficer turk, me kombësi shqiptare, i cili futet në lagjen “Dedaj” për të liruar një shtëpi për llogari të një tjetri. Me këtë rast kërset pushka dhe vritet NDREKA, vëllai i PJETËR SIMONIT, në moshë shumë të re. E në këtë rast Pjetri e ndjek oficerin, e gjen dhe e vret. Arrestohet, internohet ne Stamboll, por pas disa kohe kthethet në shtëpi, martohet, duke lene edhe trashëgimtarë. Ja një pjesë e kësaj ngjarjerje, e përjetësuar në këngë nga rapsodi popullor:



Hajt, o hajt, Pjetër Simoni,

se ne Stambolle, po të çon vapori.



Qëndro, Pjeter, more vëlla,

se ty Ndrekën ta kanë vra…



3. Një grup atdhtarësh presin postën e Turkut në “Shkallën e Kuklit”, vrasin shoqëruesit e saj dhe i grabisin. Kundër tyre niset një ekspeditë turke dhe arreston ne Kukël Kol Gjonin dhe në Barbullush vllezerit Ndrekë dhe Cub Jakun dhe sa kalojnë përtej kodrave, në Xaj, i pushkatojnë.



4. Ngjarje me rëndësi në jetën e Barbullushit është përpjekja për të organizuar një kryengritje të madhe kundër turqve, nga fundi i vitit 1911 dhe fillimi i vitit 1912. Besimtarët katolikë braktisën shtëpitë e tyre, duke u vendosur në Sukubinë (Mal i Zi), duke i kërkuar Krajl Nikollës arme. Por këtu punët ndryshuan: Mali i Zi vuri kushte, duke kërkuar që ata të viheshin në shërbim të këtij të fundit. Këta e refezuan dhe një shembull të mirë në këtë drejtim dha Lush Kolë Gjushi, që i pari hodhi poshtë këtë ofertë.



5. Mjaft i njohur në Barbullush është edhe bashkëfshatari NDOC DEDA, i pagëzuar me emrin NDOC ZEF NDOJA. Siç dëshmon shënimi që ka lënë në regjistrin e pagëzimit famullitari i asaj kohe, Dom Palë Shantoja, i lartëpërmenduri lindi në Barbullush më 23 dhjetor 1890 dhe është pagëzuar më 27 po të këtij muaji. Disa të dhena të shkurtra biografike për të dëshmojnë, se ai mbeti jetim që i vogël. Pas vdekjes së babës, nëna doli në Shkodër, së bashku me Ndocin, për të cilin u kujdes që ta rriste, natyrisht me shumë mundime. Vendosja për banim ne Shkodër në afërsi të shtëpisë së patriotit Luigj Gurakuqi, ndikoi shumë në jeten e tij. Në Shkodër kreu arsimin fillor, thuhet se kreu edhe shkollën e mesme (pa u përcaktuar vendi dhe profili, ndoshta teknike), por zotërimi i dy gjuhëve të huaja: italisht dhe frëngjisht, të bën të mendosh se shkollën e mesme mund ta ketë bëtë jashtë shteti. Vitet kalojnë dhe Ndoci rritet, bëhet i aftë për të kryer shërbimin ushtarak. Megjithatë i ka përherë parasysh porositë e Luigj Gurakuqit, i cili me anë të një letre dërguar Dedë Gjo Lulit arrin ta bashkojë me këtë të fundit, i cili inkuadrohet në çetat e patriotit në fjalë duke marrë pjesë në kryengritjen e Malësisë së Madhe që përfundon me ngritjen e flamurit kombëtar në Bratilje të Deçiçit, më 06.04.1911, nga patrioti Dedë Gjo Luli, plot 90 vjet më parë. Pasi perfundon kjo kryengritje, gjen rastin të kthehet në Barbullush e të strehohet tek Rrok Gjon Kaça, daja i vet. Është sërish ky luftëtar që shfaqe gatishmërinë për të marrë pjesë në kryengritjen kundër Esat Pashës, por nuk ia arrin qëllimit që ta thyej kete feudal. Në këto kushte detyrohet të shkojë në Kallmet të Lezhës, ku bashkohet sërish me Dedë Gjo Lulin. Duke ndjekur ngjarjet e mëpastajme, flasin për qëndrimet e Dedës për të hyrë në bisedime me ushtritë serbe dhe largimin e Ndrekës në Breg të Matit, kapjen, çarmatosjen, dërgimin në Gëziq dhe dorëzimin tek ushtarët e Esat Pashës, dërgimin në Durrës, më pas në Itali, rikthimin në Shqipëri, etj.

6. Kështu u ndërthuren ngjarjet e këtij patrioti, derisa ky i qëndroi afër Kolës (djalit të Dedës), pasi ishte i sëmurë, edhe sepse kështu i kishte premtuar Dedës. Pas vdekjes së Kolës, kaloi në çetën e Osman Haxhisë, e cila luftonte për lirimin e Vlorës, që u arrit në fund të gushtit, por që përfundoi me festimet e mëdha të datës 3 shtator 1920. Emri i Ndoc Dedës rezulton edhe tek pjesëmarrësit e luftës së Koplikut kundër Serbëve, po në vitin 1920. Jetoi duke punuar si konduktor në rrugën Shkodër-Pukë, duke marrë pjesë në ndërtimin e urave, derisa doli në pension. Vdiq dhe u varros në Shkodër më 02.05.1667.



Të dhëna për kishën

1. Emri i pajtorit “ZOJA E NGJITUR NË QIEL” Barbullush.

2. Kisha është ndërtuar në vitin 1963 nga Dom Ndre Plau.

3. Është ristrukturuar dhe pajisë me banka nga Dom Luigj Lajsi në vitin 1942.

4. Është prishur dhe përshtatur për oficinë bujqësore.

5. Është pastruar dhe ka shërbyer si kishë qysh në vitin 1991 nga Vëllezërit e Nënë Terezës.

6. Është ndërtuar nga Motrat e “Zemrës së Papërlyer të Zojës" dhe është shuguruar nga Imzot Angelo Massafra më 11.10.1998.

7. Territori është rrethuar dhe mbajtur nga Motrat. Shërbesat fetare kryhen nga Dom Ernest Troshani.

8. Murgeshat kujdesen për mirëmbajtjen e saj dhe është shumë e bukur.





MESHTARËT QË KANË SHERBYER NË FAMULLINË E BARBULLUSHIT

QYSH SE KANË MBAJTUR REGJISTRIMET JANE:



1. Dom Gaspër Bufli, 1881 - 1882, Italisht, Latinisht

2. Dom Pjetro Ivanaj, 1883 - 1887, Italisht

3. Dom Pal Shantoja, 1888 - 1892, talisht

4. Dom Mark Klari, 1892 – 1905, Italisht

5. Dom Pjetro Tusha, 1905 – 1906, Italisht

6. Atë Agostino Glasnoviç, 1906, Italisht

7. Dom Giuseppe Puka, 1906, Italisht

8. Dom Nikoll Radovano, 1906 – 1911, Italisht

9. Dom Pjetër Sukreli, 1912, Italisht

Pa prift, 1914 – 1914

10. Dom Zef Skllaku, 1915 – 1918, Shqip

11. Dom Zef Sukreli, 1918 – 1929, Shqip

12. Dom Ndre Plani, 1930 – 1936, Shqip

13. Dom Kolec Prenumshi, 1937 – 1941, Shqip

14. Dom Luigj Zojsi, 1942 – 1949, Shqip

15. Dom Zef Gilaj, 1949 – 1950, Shqip

Pa prift, 1950 – 1951

16. Dom Pjetër Gruda, Prill-Korrik 1952, Shqip

17. Dom Nikoll Dragusha, 1952 – 1955, Shqip

18 Dom Trijac Gjoka, 1955 – 1956, Shqip

19. Dom Zef Gilaj, Qershor-Tetor 1956, Shqip

20. Dom Laser Dedi, 1956 – 1957, Shqip

21. Dom Ernesht Troshani, 1958 – 1965, Shqip

22. Dom Mikel Gjergji, 1965, Shqip

[Marinela_Greqi]

te lumshin duar no name
,se kam qene ne barbullush se atje kam dajen
.dhe kam qene ne shugurimin e famullise,
dhe me daten 12mars ipeshkvi i shkodres angjelo masafra
ishte ne selanik,ku u takua me gjithe katoliket shqiptar
,dhe diten e diele kisha u mbush plot.une bashke me shoqerine
time shqiptare morem persiper ti lajmeronim
per ardhjen e ipeshkvit,meqe jam ne grupin e te rinjeve ne selanik.