Gjergj Kastrioti sipas pikëpamjeve antishqiptare

[forum126]

MBI DEBATIN PËR SKËNDERBEUN

Hysamedin Feraj

Debati për mendimin politik të Skënderbeut është i hershëm. Orientimi i tij politik është vënë në dyshim dhe madje është kundërshtar nga një pjesë e shqiptarëve që për të gjallë dhe gjatë kohës së veprimtarisë së tij si nga Hamza Kastrioti, Dukagjinasit, Moisi Golemi etj., dhe ka vazhduar deri në ditët e sotme. Në dy vitet e fundit ky debat është rikthyer. Shkas për rikthimin e debatit u bë libri politik “Skicë e mendimit politik shqiptar” botuar në Tiranë më 1998, por shkak edhe më i rëndësishëm janë rrethanat politiko-shoqërore shqiptare, konflikti shqiptaro-serb e shqiptaro-grek, ndryshimi i sistemit politik në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni dhe përgjithësisht reflektimi i shqiptarëve mbi qeniësimin e vet politik të sotëm dhe të kaluar si përpjekje për të kuptuar gjendjen e vet të sotme dhe për të dhënë zgjidhje në rrethanat e sotme. Për të hyrë drejtpërdrejtë në temë, konteksti i debatit dhe çka thuhet në libër, megjithëse është element i rëndësishëm i kuptimit të këtij debati, do të lihet për në fund. Tani ia vlen të përmendet vetëm një moment sqarues: kundër përshkrimit në libër të mendimit politik në periudhën e Skënderbeut janë shprehur vetëm nivele të ulëta mendore, kryesisht në gazeta si “Zëri i Kosovës”, “Balli Kombëtar” (i Abaz Ermenjit) dhe ndonjë organ tjetër i këtij niveli, ndërsa profesionistët, studiuesit ose kanë heshtur, ose e kanë vlerësuar pozitivisht librin. Prandaj përfshirja në këtë debat u bë e nevojshme për të sistemuar debatin, për të vënë rregull së paku përshkrues, sepse duke pasur nivel të ulët mendor, debatuesit i kanë bërë rrëmujë argumentet e veta. Kjo do të ketë rrjedhojë ndër të tjera përpjekjen time për t’u ulur në nivelin e kritikëve dhe shmangien e disa karakteristikave të debatit profesional si referimet tek autorët e burimet, heqjen e përkufizimit të koncepteve, mospërmendjen e problemeve njohëse dhe epistemologjike, mungesën e shqyrtimit të teorive ndihmëse, metodologjisë etj., etj. Argumentet e paraqitura në debat nuk janë të miat, janë të shpërndara nëpër autorë të ndryshëm, ndërsa merita ime është vetëm të përshkruaj qartë dhe në mënyrë të sistemuar debatin e shpërndarë. Debati zhvillohet ndërmjet dy qasjeve: njëra qasje ngul këmbë se Skënderbeu nuk duhet shqyrtuar në mënyrë kritikë qoftë edhe sikur t’i ketë shkaktuar fatkeqësitë më të mëdha popullit shqiptar, tjetra ngul këmbë se Skënderbeu duhet t’u nënshtrohet rregullave të të menduarit logjik dhe shqyrtimit kritik racional si çdo objekt tjetër i studimit. Nuk ekziston ndonjë qasje konseguente e tipit të parë, d.m.t.h që Skënderbeu të mos shqyrtohet në mënyrë kritikë, por më tepër është fjala për një qëndrim që thotë se “kur e kritikoj unë, kritika është e lejueshme dhe e drejtë, kur e kritikon tjetri, kritika nuk është e lejueshme dhe e drejtë”. Kështu për shembull, historiografia enveriste vetë e ka kritikuar Skënderbeun në shumë drejtime si për natyrën klasore, kufizimet ideologjike, naivitetin e besimit tek Vatikani etj., etj., por kur kritikohet nga ndonjë këndvështrim tjetër, për shembull nga këndvështrimi i logjikës nacionaliste, atëherë historianët enveristë dalin në mbrojtje të paprekshmërisë së figurës së Skënderbeut, akuzojnë palën kritikë se po fyen heroin kombëtar dhe ndjenjat e shqiptarëve, etj., etj. Megjithkëtë ky lloj qëndrimi këtu do të trajtohet si një qasje e vetme që thotë se Skënderbeu duhet përjashtuar nga shqyrtimi racional si objektet e tjera të studimit. Gjatë gjithë historisë së debatit në mbrojtje të përjashtimit të Skënderbeut nga rregullat e studimit si çdo objekt tjetër janë sjellë dy llojë argumentesh: argumentet shkencore dhe argumentet praktike, (ose me terma të tjerë, argumentet ‘prudenciale’, pragmatiste, politike).


Përmbledhtas janë sjellë këto argumenta teoriko-shkencore:
1-Skënderbeu është mbrojtës i Evropës për çerek shekulli;
2-Skënderbeu është mbrojtës i krishtërimit;
3-Skënderbeu është krijuesi i miqësisë së popullit shqiptar me popujt e tjerë të Ballkanit (sllavët dhe grekët);
4-Skënderbeu është shëmbëlltyra e luftës së një populli për liri dhe pavarësi;
5-Skënderbeu është krijues i shtetit shqiptar;
6-Skënderbeu është mit dhe simbol i shqiptarëve dhe teorikisht është argumentuar se mitet dhe simbolet duhet të lihen të kryejnë funksionin e tyre si të tilla.



Argumentet praktike mund të përmblidhen:
1-Pavarësisht si është e vërteta për Skënderbeun, duke e paraqitur si mbrojtës të Evropës, shqiptarët përfitojnë përkrahjen e Evropës për synimet e veta politike të kohës;
2-Pavarësisht si është e vërteta duke e paraqitur Skënderbeun si mbrojtës të krishtërimit, shqiptarët fitojnë përkrahjen politike të kristianëve për interesat e kohës;
3-Pavarësisht nga rrjedhojat që ka sjellë politika e Skënderbeut dhe figura e tij duhet të ruhet për shkak të frymëzimit që jep tek shqiptarët për luftën për liri dhe për pavarësi. Ndaj të gjitha këtyre argumentave janë paraqitur argumenta alternative, të tjera, që do të përshkruhen më hollësisht në vijim, po ashtu në të dy dimensionet: teorike dhe praktike.

1-Skënderbeu për çerek shekulli është mbrojtës i Evropës në kuptimin ushtarak dhe në kuptimin e mbrojtjes së qytetërimit evropian, qytetërimit përëndimor përballë barbarisë lindore osmane. Ky argument thotë se Skënderbeu e mbrojti Evropën drejtpërdrejtë, duke mos lejuar kalimin e pushtuesve osmanë islamikë nga bregdeti shqiptar dhe territori i zotëruar prej tij në Evropë, dhe tërthorazi duke angazhuar forca të mëdha ushtarake osmane në luftë kundër vetes dhe shqiptarëve dhe kështu duke dobësuar fuqinë e saj pushtuese ushtarake ndaj Evropës. Duke e mbrojtur Evropën nga pushtimi ushtarak osman, Skënderbeu ka mbrojtur qytetërimin evropian përëndimor. Ndaj këtij argumenti janë bërë vërejtje të shumta dhe janë paraqitur argumenta alternative: së pari, a nuk kishte rrugë të tjera Perandoria Osmane për pushtimin e Evropës, por vetëm nga Shqipëria e Mesme (e sotme) dhe nga Durrësi ? Në periudhën e Skënderbeut, Perandoria Osmane shtrihej në gjithë Bosnjen e Serbinë deri afër Beogradit (që mbahej nga hungarezët) prej nga mund të depërtonte në Evropë nëpër luginën e Danubit dhe po ashtu, kishte mundësi të kalojë Adriatikun në vendkalimin më të ngushtë, Otranto, e nuk kishte pse të kalonte patjetër nga Durrësi. Së dyti, pse nuk e pushtoi Evropën pas vdekjes së Skënderbeut, kur nuk mbrohej më prej tij ? Pas vdekjes së Skënderbeut fuqia pushtuese e Perandorisë Osmane nuk kishte rënë, por përkundrazi përparoi deri afër Vjenës. Për më tepër, megjithëse e futi në dorë bregdetin shqiptar, përparimin kah Evropës e ndoqi në rrugë tokësore, bregut të Danubit deri afër Vjenës dhe nuk ndërmori sulme kundër Italisë e papatit nga Durrësi. Së treti, a duhej të mbrohej qytetërimi dhe kultura përëndimore e asaj kohe ? Qyetërimi dhe kultura evropiane e asaj periudhe dhe shumë më pas, ishin ndër të tjera, qytetërimi dhe kultura e kryqëzatave, inkuizicionit, djegies së rreth 700 mijë plakave të pafajshme të akuzuara si shtriga, e shfarosjes së hebrejve etj., etj. Vetë evropianët kishin filluar, dhe pak pas vdekjes së Skënderbeut, i kishin shpallur luftë qytetërimit dhe kulturës së deriatëhershme evropiane, elementëve thelbësorë të mesjetës të cilën e quanin periudhë të “vdekjes” dhe përpiqeshin ta zëvendësonin me “rilindjen”, periudhë dehumanizmi dhe përpiqeshin ta zëvendësonin me humanizmin, periudhë të errësirës dhe flakjen e saj e quajtën periudhë të ndriçimit (iluminizmit). Mund të thuhet se Skënderbeu mbrojti kushtet që evropianët vetë të fillojnë luftën kundër kësaj kulturë përëndimore, por ky interpretim nuk qëndron, sepse lufta evropiane kundër kulturës evropiane mori vrull pikërisht pas vdekjes së Skënderbeut. Nga kjo rastisje në kohë ndoshta nuk del as se Skënderbeu ishte pengesë e vrullit të humanizmit, rilindjes dhe iluminizmit evropian, por vetëm se Skënderbeu nuk kishte rol të rëndësishëm as për mbrojtjen, as për ndryshimin e kulturës evropiane. Sidoqoftë, sipas vetë evropianëve, gjëja që duhej më së paku të bëhej në atë kohë ishte mbrojtja e kulturës së atëhershme evropiane, përëndimore etj., etj.

2-Skënderbeu është mbrojtës i krishtërimit përëndimor. Ky argument thotë se luftërat antiosmane të Skënderbeut kanë qenë njëkohësisht luftra për ruajtjen e kristianizmit përëndimor kundër islamizmit, se Skënderbeu ishte projektuar të vihej në krye të kryqëzatave, se është vlerësuar “Atleti i Krishtit”, se këshilltar kryesor kishte peshkopin Pal Engjëlli dhe se përfundimisht në orientimin e vet politik ishte thellësisht kristian përëndimor. Ndaj këtij argumenti janë paraqitur kundërargumente të prirjeve të ndryshme që tregojnë marrëdhënie më të ndërlikuara ndërmjet Skënderbeut dhe kristianizmit. Së pari, historigrafia enveriste është përpjekur të zvogëlojë motivin fetar kristian të Skënderbeut duke nxjerrë pavarësinë e vendit si motiv të parë të luftërave të tij, duke treguar pabesitë e papës ndaj Skënderbeut etj. Së dyti, cilin kristianizëm përëndimor mbronte Skënderbeu? Edhe në qoftë se Skënderbeu ishte mbrojtës i katolicizmit papnor, nuk del se është mbrojtës i kristianizmit përëndimor, sepse kristianizmi përëndimor ishte ndarë në drejtime që nuk pranonin katolicizmin papnor dhe autoritetin e papës së Romës. Pak para periudhës së luftërave të Skënderbeut, konflikte kishin shpërthyer madje edhe ndërmjet vetë kandidatëve për selinë e papës, një prej të cilëve e zhvendosi atë në Avinjon të Francës, e në të njëjtën kohë ekzistonin tre papë që lëshonin mallkime kundër njëri-tjetrit. Gjatë periudhës së Skënderbeut kishin filluar dhe jo shumë pas vdekjes së tij morën vrull lëvizjet reformiste në Gjermani me Martin Luterin, në Francë me Kalvinin etj., për shkëputjen e kishave nga katolicizmi papnor që përfunduan në luftëra të përgjakshme si masakra kundër hugenotëve në natën e Shën Bartolemeut, inkuizicioni, luftërat ndërmjet Spanjës dhe Hollandës etj., etj. Njëri pas tjetrit kisha dhe popuj evropianë ishin shkëputur nga katolicizmi dhe autoriteti papnor duke krijuar kishën anglikane, protestantët, kalvinistët, luterianët, baptistët etj., etj., kështu që termi “mbrojtje e katolicizmit” nuk mbulon termin “mbrojtje e kristianizmit përëndimor”, por vetëm tregon marrjen e anës së njërës palë kristiane në luftën kundër palës tjetër kristiane përëndimore. Së treti, a ishte luftë për mbrojtjen e kristainizmit kundër islamizmit pjesëmarrja e Skënderbeut në luftën e një princi kristian (p.sh. princit të Napolit) kundër një princi tjetër po kristian në gadishullin italik ? Skënderbeu del se ka zhvilluar luftëra edhe kundër kristianëve dhe kjo mund të interpetohet si luftë e Skënderbeut kundër kristianizmit (siç interpretohet si luftë për mbrojtjen e tij, meqenëse është në anën e një udhëheqësi kristian) jo vetëm kur ishte në shërbim të sulltanit, por edhe kur ishte kundërshtar i tij, ose mund të interpretohet se në politikën e vetë Skënderbeu nuk udhëhiqej nga motivi fetar, por i forcimit të fuqisë së vet ose se Skënderbeu ishte një palë kristiane në luftën kundër islamizmit dhe kristianizmit tjetër përëndimor etj., etj. Po ashtu, si mbrojtës i kristianizmit përëndimor, Skënderbeu nuk del as kur bën aleanca me princër dhe mbretër të kristianizmit ortodoks lindor si ata serbë, bullgarë, grekë etj. Së katërti, devotshmëria katolike e Skënderbeut është e dyshimtë, sepse vetë ai një kohë të gjatë kishte jetuar si mysliman, sepse familja e tij ishte e njohur nga njëra anë për ndërrimet e shpeshta fetare dhe nga ana tjetër, pjesa më e madhe e familjes së tij ishte nën ndikimin ortodoks të nënës që shprehet në ortodoksë-sllavë të vëllezërve dhe motrave si Reposhi, Konstantini, Vllajka, Jella etj., deri tek varrimi i vëllait të tij me nderim të madh në manastirin e shenjtë e Hilanadarit në Greqi. Siç u tha edhe në prirjet politike tek Skënderbeu konstatohen prirje drejt kristianizmit ortodoks lindor. Së pesti, Skënderbeu mund të interpretohet si udhëheqësi shqiptar që përuroi fillimin e luftërave fetare ndërmjet shqiptarëve. Kështu mund të interpretohet sjellja e tij ndaj besimeve të tjera fetare në Shqipëri pas kthimit në Krujë, kur kërkoi nga kolonistët dhe të konvertuarit në myslimanë të zgjedhin ndërmjet kristianizmit e vdekjes dhe të gjithë ata që nuk pranuan të braktisin islamin i masakroi. Masakra masive si këto nuk janë kryer gjatë gjithë periudhës së sundimit osman dhe përgjithësisht kjo sjellje e Skënderbeut nuk u pasua nga udhëheqës të tjerë (ndoshta me përjashtim të Pjetër Bogdanit dhe ndonjë rasti tjetër të rrallë) e nuk u shndërrua në traditë tek shqiptarët. Përkundrazi, traditë u bë toleranca fetare që është një përvojë dhe karakteristikë tipike shqiptare. Por në qoftë se do të ishte vazhduar qëndrimi i Skënderbeut, atëherë atij do t’i takonte merita e themeluesit të intolerancës dhe luftërave fetare ndërmjet shqiptarëve. Sidoqoftë nga të gjitha këto, sjellja e Skënderbeut nuk mund të përmblidhet nën termin “mbrojtës i kristianizmit përëndimor”, as nën termin “mbrojtës i kristianizmit”, sepse në veprimtarinë e tij ka edhe luftëra kundër kristianëve, sidomos kundërshtarëve të Papës, edhe aleanca me ortodoksinë që nuk është kristianizëm përëndimor etj. Sigurisht, në krahasim me islamizmin, të gjitha format e kristianizmit kanë diçka të përbashkët, por kjo e përbashkët është e pamjaftueshme që veprimtaria e Skënderbeut të përfshihet nën termin “mbrojtës i kristianizmit” edhe kur lufton kundër kristianëve.

3-Skënderbeu ka vlerën dhe meritën se është krijues i miqësisë së popullit shqiptar me popujt e tjerë të Ballkanit, me sllavët para së gjithash me serbët, malazezët, bullgarët dhe me grekët, përmes kërkesave për aleanca kundër Perandorisë Osmane, përmes shembullit të vet dhënë këtyre popujve për luftën çlirimtare, përmes frymëzimit dhe nxitjes së besimit në mundësinë e thyerjes e të fitores kundër Perandorisë Osmane etj. Kjo miqësi dhe admirim për Skënderbeun shfaqet në këngët popullore që i kanë kushtuar popujt e Ballkanit dhe në vlerësimin që i bënin udhëheqësit ballkanikë rolit të Skënderbeut në planet e tyre politike. Kjo miqësi e forcuar nga Skënderbeu është vazhduar në luftërat e mëvonshme të përbashkëta të shqiptarëve dhe ka qenë bazë e bashkëpunimit të shqiptarëve me serbët dhe grekët kundër “armikut të përbashkët” deri në ditët tona. Edhe ndaj këtij argumenti janë bërë vërejtje të rëndësishme. Së pari, gatishmëria dhe përpjekjet e Skënderbeut për të bashkëpunuar me udhëheqësit politikë sllavë, para së gjithash serbë dhe udhëheqësit politikë grekë, nuk e kanë bërë politikën serbe e greke miqësore ndaj shqiptarëve në asnjë periudhë dhe për asnjë ngjarje. Së dyti, me bashkëpunimin e tij me serbët dhe grekët, Skënderbeu ndikoi në krijimin e një tradite të bashkëpunimit të politikanëve të mëvonshëm shqiptarë me politikanët serbë dhe grekë kundër “armikut të përbashkët” që përgjithësisht përfundonin në humbje të shqiptarëve në kuptimin e nënshtrimit të politikës shqiptare ndaj asaj serbe dhe greke që mbetën armiqësore. Së treti, përpjekja për të ndarë konceptim “miqësi mes popujsh” nga “miqësi mes politikanësh” të popujve të ndryshëm nuk ka vlerë, sepse ajo që quhet “miqësi mes popujve” në fakt është “miqësi” ose bashkëpunim mes politikanëve. Për të bërë të vlefshëm dallimin ndërmjet termit “miqësi mes popujsh” nga termi “miqësi mes politikanësh”, duhen treguar raste kur politikanët shqiptarë ishin kundër bashkëpunimit me politikanët serbë dhe grekë ndërsa populli kërkonte bashkëpunim dhe bënte presion mbi politikanët për bashkëpunim. Mirëpo si rregull konstatohen vetëm raste të kundërta, kur politikanët kanë qenë për bashkëpunim dhe popujt kundër bashkëpunimit, kur pjesë të popullit shqiptar kritikojnë politikanët e vetë pse bashkëpunojmë me serbët dhe grekët dhe pjesë të popujve serb dhe grek kritikojnë politikanët e vetë pse bashkëpunojnë me shqiptarët. Po ashtu, raste të bashkëpunimit mes pjesëve të popujve fqinjë konstatohen vetëm kur përfundonin miqësitë mes politikanëve. Për këtë nuk ka rëndësi nëse popujt kanë qenë të manipuluar nga politikanët, sepse me manipulim nga politikanët mund të shpjegohen njëlloj edhe armiqësitë, edhe miqësitë mes popujve fqinjë (bashkëpunimi mund të jetë në fakt manipulimi i një popullsie për interesa bashkëpunimi të elitave politike) dhe sepse, manipulimi nuk e ndryshon faktin se popujt kishin miqësi kur kishin miqësi politikanët dhe armiqësi kur kishin miqësi politikanët. Prandaj, ajo që është quajtur “miqësi mes popujve fqinjë” është miqësi e politikanëve shqiptarë me politikanët serbë dhe grekë dhe Skënderbeu është i rëndësishëm në krijimin e traditës së bashkëpunimit të krerëve dhe politikanëve shqiptarë me serbët dhe grekët e jo i miqësisë ndërmjet popujve të Ballkanit. Së katërti, “miqësia me popujt e Ballkanit” ka qenë arsye e armiqësimit në radhët e vetë shqiptarëve, sepse ata shqiptarë që vuanin nga sundimi serb me të cilët bashkëpunonte Skënderbeu e shikon me revoltë vetë këtë udhëheqës dhe shqiptarët që e mbështesnin. Prirja e Skënderbeut për miqësi dhe aleanca politike përveç me sundimtarin serb të Bosnjës edhe me sundimtarin serb të Kosovës, despotin Gj. Brankoviç ka qenë shkak i armiqësisë së popullsisë shqiptare që vuante terror nën sundimin e Brankoviçit ndaj Skënderbeut. Po ashtu, edhe princa dhe udhëheqës të rëndësishëm si Dukagjinasit u vunë kundër Skënderbeut për shkak të miqësisë së tij me serbët. Territoret e Dukagjinasve kufizoheshin me territoret shqiptare të sunduara nga Brankoviçi dhe aleati politik i Skënderbeut që shfaroste shqiptarët në principatën e vetë (Kosova) dhe nga kjo fqinjësi, ndërmjet Dukagjinasve dhe Brankoviçit kishte konflikte. Mbështetja e Dukagjinasve nga popullsia dhe kundërshtimi i Skënderbeut për arsye të miqësisë së tij me Brakoviçin kanë bërë që në traditën popullore në Krujë e sipër të jetojë Lekë Dukagjini, ndërsa Skënderbeu është dërguar vonë nëpërmjet sistemit arsimor në popullsi, kurse në kujtesën popullore dhe në odën tradicionale shqiptare ka qenë i harruar. Në këtë argument po të pyetet se pse e “tradhëtuan” Dukagjinasit Skënderbeun, përgjigja është se Skënderbeu i kishte tradhëtuar më parë duke lidhur miqësi me armikun kryesor të tyre, me serbët dhe Gj. Brankoviçin. Sipas këtij argumenti Dukagjinasit përfaqësojnë politikën e armiqësisë me serbët, Skënderbeu të bashkëpunimit me serbët.

4. Skënderbeu është shëmbëlltyra e luftës së një populli për liri dhe pavarësi. Me luftërat e tij për gati një çerek shekulli, Skënderbeu është shembulli i virtytit dhe kryerjes së detyrës ndaj atdheut, i luftës për çlirim nga pushtuesit më të egër të vendit. Ai po ashtu është shembulli i trimërisë dhe strategut ushtarak, meqenëse u ndesh me një fuqi shumë më të madhe se ushtria e tij dhe doli fitimtar. Edhe ndaj këtij argumenti janë paraqitur vërejtje të ndryshme dhe interpretime alternative. Së pari, a është Skënderbeu shëmbëlltyrë e luftëtarit për liri apo siç është e zakonshme në politikën e shqiptarëve edhe ai është bashkëpunëtor me një pushtues dhe sundimtar kundër një pushtuesi dhe sundimtari tjetër ? Skënderbeu ka qenë bashkëpunues politikisht me serbët, veçanërisht sundimtarin e Kosovës Brankoviç. Prandaj përgjigja në këtë pyetje është e lidhur me përgjigjen në një pyetje tjetër: a është Kosova toka shqiptare, do të thotë atdhe, pjesë e atdheut ? Në qoftë se po dhe ndodhej nën sundimin serb, atëherë del se bashkëpunimi me serbët është bashkëpunim me pushtuesit e atdheut. Në qoftë se Kosova nga udhëheqësit shqiptarë nuk konsiderohet tokë shqiptare, pjesë e atdheut, atëherë bashkëpunimi me serbët nuk është bashkëpunim me pushtuesit e atdheut, por vetë politikani shqiptar sillet dhe mendon njëlloj si politikani serb, domethënë jo si bashkëpunëtor i serbëve, por si vetë sebët. Sepse konsiderimi i Kosovës tokë joshqiptare është karakteristikë themelore e mendimit të çdo politikani serb. Në të dy rastet, bashkëpunimi i Skënderbeut me serbët tregon rreshtimin e tij në anën e pushtuesve, përkatësisht të armiqve të shqiptarëve. Argumente të ndryshme janë zhvilluar për të treguar se serbët gjatë pushtimit osman kanë qenë edhe vetë të pushtuar dhe prandaj nuk ka kuptim të quhen pushtues (p.sh. historiografia enveriste), por argumenta janë zhvilluar për të treguar se edhe osmanët pas disa shekujve të qëndrimit në Ballkan, nuk ishin më pushtues, por vetëm popull sundues (p.s.h Castellan). Sidoqoftë, më tepër se çështje përkufizimi teorik, cilësimi i serbëve dhe osmanëve si pushtues është i lidhur me përjetimin e tyre nga popullsitë e sunduara. Dhe, edhe pas shekujsh sundimi si serbët, si osmanët, përjetoheshin si pushtues dhe sundimtarë. Nga bashkëpunimi me serbët Skënderbeu nuk del shembull i luftëtarit për liri dhe pavarësi, por i bashkëpunimit me njërin nga pushtuesit (serbët) në luftë kundër pushtuesit tjetër (osmanëve). Së dyti, cili ka qenë pushtuesi ose po të përdoret termi i Castellan, sundimtari më i rrezikshëm për shqiptarët: sundimtari serb apo osman ? Dëshmitë tregojnë bindshëm se jo vetëm para, por edhe pas pushtimit osman për shqiptarët rreziu kryesor, sundimtari dhe pushtuesi më i rrezikshëm mbeten sllavët dhe grekët. Prandaj të gjithë politikanët shqiptarë zgjodhën ndërmjet rrezikut më të madh dhe rrezikut më të vogël dhe jo ndërmjet lirisë dhe robërisë, zgjodhën bashkëpunimin me armikun dhe pushtuesin më pak të rrezikshëm osman, ose me armikun dhe pushtuesin më të rrezikshëm sllav e grek. Bashkëpunimi i Skënderbeut me serbët dhe grekët tregon se ai ka qenë bashkëpunëtor me armiqtë dhe pushtuesit më të rrezikshëm sllavë dhe grekë. Bashkëpunimi i Skënderbeut me serbët dhe grekët tregon se ai ka qenë bashkëpunëtor me armiqtë dhe pushtuesit më të rrezikshëm e jo luftëtar i lirisë. Së treti, a ka qenë Skënderbeu shëmbëlltyrë e luftëtarit të lirisë apo të vasalit? Skënderbeu nuk kishte pranuar vasalitet ndaj sulltanit, por kishte pranuar vasalitet ndaj Venedikut. Nga kjo del se Skënderbeu nuk ka qenë shëmbëlltyrë e luftëtarit të lirisë, por vasal, sepse fakti që nuk është vasal i sulltanit, por i Venedikut nuk e ndryshon faktin se ka qenë vasal. Kjo përsëri është vetëm çështje e zgjedhjes: vasal i kujt ? Këtu shtohet edhe se Venediku po ashtu mbante nën sundim territore dhe portet më të ëndësishme shqiptare dhe Skënderbeu ishte vasal i një sundimtari e pushtuesi. Së katërti, Skënderbeu vërtetë është shëmbëlltyra e strategut ushtarak, por raporti ndërmjet luftës dhe politikës tek ai është i përmbysur, sepse lufta shikohet si kryesore dhe politika dytësore, ndërsa politika do të duhej të ishte mbi luftën. Së pesti, në luftërat e tij Skënderbeu ka qenë i manipuluar nga agjentura joshqiptare, para së gjithash papati, Venediku, hungarezët etj., etj., të cilët e kanë përdorur Skënderbeun për të dobësuar rrezikun osman ndaj tyre duke zhvilluar luftërat në territor shqiptar. Duke e konceptuar si politikan injorant, këto fuqi kanë arritur ta fusin Skënderbeun në luftë kundër superfuqisë më të madhe të kohës (si t’u shpallë sot Shqipëria luftë SHBA-ve), luftërat janë zhvilluar në territor shqiptar, për rreth një çerek shekulli shqiptarët as kanë mbjellë, as kanë korrur, as kanë zhvilluar tregtinë, zejet etj., është shkatërruar një pjesë e madhe e popullsisë, e pasurive si: ullinjtë, vreshtat etj., etj. Nga të gjitha këto, nga kjo politikë e Skënderbeut mund të kenë përfituar popujt e ndryshëm, por kanë humbur shqiptarët. Megjithë premtimin për të mos bërë digresione (degëzime) të argumentimit, këtu bëhet i nevojshëm një i tillë. Fjala është për argumentin se ndërmjet prirjes së Skënderbeut drejt katolicizmit dhe prirjes së tij drejt sllavizmit dhe ortodoksisë ka një kontradiksion të papajtueshëm, së paku në kontekstin e marrëdhënieve ndërmjet katolicizmit shqiptar dhe sllavëve ortodoksë, në radhë të parë serbëve. Në traditën katolike shqiptare ka pasur një rrymëë të fortë të konfliktit me ortodoksizmin serb që kur u ndanë kishat në romake dhe bizantine. Në kohën e Skënderbeut ende ishin të pathara damkat e hekurit të skuqur të përdorur nga serbët e Stefan Dushanit e pasardhësit të tij, masakrat, shpronësimet, ndarjet e burrit nga gruaja, e fëmijëve nga prindërit si presion për konvertimin e shqiptarëve katolikë në ortodoksë. Përdorimi i shkallës kaq të lartë të dhunës për konvertim, është tregues edhe i shkallës së lartë të kundërshtimit të shqiptarëve katolikë për t’u kthyer në ortodoksë që e bënte të nevojshme përdorimin e mjeteve ekstreme mesjetare të dhunës. Prirja e Skënderbeut për aleanca me nipin e Car Lazarit, Brankoviçin, ishte krejt në kundërshtim me këtë qëndresë popullore dhe me rrymëën e klerit katolik shqiptar që përpiqej të ruante lidhjet me papatin dhe katolicizmin nga ortodoksizmi sllav. Qëndresa e klerit katolik shqiptar jo vetëm me bazë fetare, por edhe mbi bazë etnike ndaj sllavizimit të kishës shqiptare vërtetohet përgjatë gjithë shekujve. Ata, që në atë kohë janë ngritur kundër mbushjes së kishave shqiptare me klerikë të besimit katoloik, por etnikisht sllavë (p.sh. raguzianë) siç dëshmohet në dokumentat e kohës dhe kjo ndeshje e klerit katolik me klerin sllav, qoftë edhe katolik, gjendet gjatë gjithë historisë së katolicizmit shqiptar deri sot. Armiqësia e lashtë e ortodoksizmit sllav ndaj katolicizmit shqiptar u vërtetua si edhe më e dhunshme në vitet 1913-1914 në masakrat e kryera nga qeveria malazeze ndaj popullsisë myslimane e katolike shqiptare për konvertimin e tyre në ortodoks. Prandaj Skënderbeu me prirjen e tij drejt sllavizmit dhe ortodoksisë është në kundërshtim me qëndresën popullore dhe të klerit katolik shqiptar kundër ortodoksizmit sllav, sepse nuk mund të ishte njëkohësisht edhe mik i sllavëve, edhe mbrojtës i katolicizmit shqiptar.

5. Skënderbeu ka meritë të jashtëzakonshme për shqiptarët, sepse është krijues i shtetit shqiptar. Ky argument ose thotë se Skënderbeu e ripërtëriu traditën e shtetit shqiptar duke i dhënë formë më të plotë kësaj tradite të mëhershme, ose thotë se Skënderbeu është krijuesi i shtetit të parë të mirëfilltë shqiptar. Ndaj këtij argumenti, në formën e parë, nga autorë shqiptarë nuk janë paraqitur vërejtje dhe argumenta të kundërta. Ndërsa në formulimin e tij të dytë është kundërshtuar nga shumë drejtime. Sipas disa autorëve, shteti i parë shqiptar në mesjetë është shteti i Progonit, ndërsa disat ë tjerë e shtrijnë shtetin e parë në territorin e Dardanisë (Kosovës). Sidoqoftë, vlera e Skënderbeut si përpjekje për krijimin e shtetësisë shqiptare nuk është vënë seriozisht në dyshim nga autorë shqiptarë të ndonjë drejtimi.

6. Skënderbeu është mit dhe simbol i shqiptarëve dhe teorikisht është e argumentuar se mitet dhe simbolet duhet të lihen të kryejnë funksionin e tyre si të tilla. Ky argument nuk është formuluar saktësisht në këtë formë. Por sikur debatuesit të kishin njohuri për teoritë postmoderne, do të kishin mundësi ta formulonin. Meqenëse debatuesit siç u tha, janë kryesisht nivel i ulët teorik dhe kulturor, atëherë ky argument është e drejtë të formulohet për ta edhe pse nuk e dinë, duke supozuar se po ta dinin, do ta kishin paraqitur. Në të vërtetë, karakteristikë e modernes ka qenë edhe përpjekja për të ndarë qartë shkencën nga miti, arti, ideologjia, politika dhe feja. Karakteristikë e modernes ka qenë dhe përpjekja për demitizimin e mitit, legjendës, ideologjive etj. Tipike moderne janë p.sh. përpjekjet e Kadaresë për të demitizuar mitet dhe legjendat shqiptare e botërore (p.sh. në poezinë “Laookonti”), ose ta zëmë, përpjekja për të interpretuar në frymën e frojdizmit (tani gati i harruar) legjendën e Konstandinit dhe të Doruntinës, për ta interpretuar jo si mesazh të forcës dhe të besës, por si inçest, si dashuri seksuale ndërmjet motrës e vëllait, si legjendë në të cilën shqiptarët kanë ruajtur dhe çliruar perversitetet e veta seksuale. Në këtë vijë janë përpjekjet e tij të fundit për të interpretuar sjelljet tradicionale të shqiptarëve të Veriut si sjellje që shpjegohen me impulse homoseksuale të personifikuara në personazhe që përfaqësojnë shqiptarët tradicionalë etj. Pra, në këtë frymë të modernes teorikisht jo vetëm nuk mund të kërkohet që Skënderbeu të mos shqyrtohet në mënyrë kritikë, sepse përbën mit dhe legjendë të shqiptarëve, por përkundrazi pikërisht sepse përbën mit do të kërkohej demitizimi i tij nga shkenca. Teoritë që i janë kundërvënë modernes dhe që mëtojnë të provojnë se mitet duhet të lihen mite, se mitet e kryejnë funksionin e tyre vetëm si mite, se procesi i demitizimit është pa kuptim dhe edhe vetë përbën një mit etj., janë teoritë postmoderne. Mirëpo në këtë rast mund të thuhet se ky argument ka vlerë po të përdoret kundër procesit që ka ndërmarrë Kadareja për të demitizuar legjendat e mitet duke i interpretuar në një frymë të dalë mode, si p.sh. frojdizmi që ka qenë në modë në vitet ‘70 dhe për t’i paraqitur shqiptarët si perversë. Por argumenti “të lihen mitet mite” nuk mund të përdoret në rastin e Skënderbeut, sepse Skënderbeu nuk është mit po personazh konkret historik dhe si i tillë i nënshtrohet studimit shkencor si çdo objekt tjetër.


Vijon

[D@mian]

Pllakosen carcafet e Hysamedinit

Prandaj përfshirja në këtë debat u bë e nevojshme për të sistemuar debatin, për të vënë rregull së paku përshkrues, sepse duke pasur nivel të ulët mendor, debatuesit i kanë bërë rrëmujë argumentet e veta. Kjo do të ketë rrjedhojë ndër të tjera përpjekjen time për t’u ulur në nivelin e kritikëve...

Po ku ke qene o Hyso, te na i analizosh pak keto gjera. Qe kur varen Haxhiun per gjuhe ne mes te Kavajes (a Durresit, s'e mbaj mend) kemi pa degjuar qyfyre te kalibrit tend. Shume falemnderit qe ulesh pak ne nivelin e pis miletit e na jep nje shkas per tu gajasur pak

[Lioness]

Pat kujtue Sulltan Murati
se Shqiptaret i ka leshue zemra
se prandej po u rrin ai gati
e rob t'xane po i shtron nen thembra
edhe dynde nji ushtri kreshnike
te tane djelm t'rregjun nder gjaqe
bota mbare heshtet prej frike
knjan Europa , lot per faqe.
po n'kete pune u gjet gabue
Skanderbegu ' rr'fe prej qllit
pallen xier atje ne krue
se c'vetue ka n'rreze t'diellit!
E si ula tue buluritun
Shqiptarise ia leshon kushtrimin
qi shk'a' burre ' ne lufte me zbritun
Turkun m'arme m'ia shtype guximin.
Trup ne kambe ia ba Shqipnia
mire nder arme edhe shtrengohet
e si breshni e si duhia
fulikare mbi Turk leshohet
N'ate turr' t'tyne trandet toka
tymi cohet der' mbi re
bumbullojne male edhe boka
rremben gjaku shtojt kurrne.
Shtri n'fushe t'Dibres Jeniceri
e , si kau nen thike t'kandarit
t'u perpjeke per toke i mjeri
ka' e ndrydhe m'fyt kamba e Shqiptarit
ai e sheh , sado qi vone
se me dhune Shqiptaria s'shkilet
e se rrejne ata qi thone
se p'r Atdhe Shqiptari s'vritet.

[Humdinger]

Nuk po arrij së fundi, të kuptoj rolin shqiptar të forumit, në rastin e kësaj teme dhe ndaj idiotëve plehra antishqiptarë të cilët shkruajnë paçavure kaq provokuese, si edhe të hapësve të temës të cilët luajnë rolin e një inoçenti duke hapur tema të cilat pasohen nga antishqiptarizëm i theksuar dhe tërësisht islamik.
Nëse keni by-thë të shani sot Gjergj Kastriotin, dikur stërgjyshërve tuaj turkoshakë e brekushedhjerë, ai u ka dalë edhe në ëndërr ndërsa flinin pas ditë e net betejash me të.
Nuk u bëtë ju zagarë të ndyrë të hidhni baltë mbi një figurë kaq të madhe të kombit shqiptar, të cilën e ka vlerësuar dhe vlerëson edhe sot e kësaj dite bota.
Pak rëndësi ka nëse Gjergji, mbrojti interesat e tij apo të krishterimit, rëndësi ka që ai i shk.ë.rdheu turqit për 25 vjet me rradhë, paçka se ishin superfuqi e asaj kohe.
Nëse ishte për interesat e tij, ai kishte të drejtë të hakmerrej qoftë dhe në rreth të vogël, sepse familja e tij u nëpërkëmb nga turqit kur ai ishte vetëm 8 vjeç.
Nëse luftoi për krishterimin, jemi krenarë sepse luftoi mos hynte feja e njerzve si ju o batakçinj që shkruani çarçafë anadollakësh në këtë forum.
Ju lutem moderatorëve, adminave të këtij forumi, të zhdukin tema të tilla kaq poshtëruese që i bëhen një kombi për heronjtë e tij.
Antarë si Sabri debili me shokë, le të shkojnë të psallin në Stamboll dhe në vendet arabe, prej nga e kanë prejardhjen dhe gjakun e zi që i vlon në damarë.
Jam kundër çdo tipi të tillë denigrues e përçarës, i cili mundohet të tregohet shqiptar, duke qenë një lloj kamikazi që punon sot për një të ardhme imagjinare sipas allahut debil që ndjek.
U shofshi me farë ju plehra që i zutë frymën për 500 vjet Shqipërisë dhe që keni gojë të shani e hidhni baltë mbi heronj shqiptarë që ju shk.ë.r.dhyen në fushat e betejës për 25 vjet rresht.
Zhdukuni që këtu fëlliqësira turkoshakë e mos ju mbiftë fare e kungullit gjëkundi...

[White_Angel]

"GJAKU THITH GJAK "


Keta jane fjalet e Gjergj Kastriotit , qi i tha Leke Dujagjinit nji rase te Kuvendit te dheut. - Leke Dukagjini nuk desht me iu vu ketij gjygji. Qi te mberrije Kastrioti me i mbushe mendjen Lekes , se "Gjaku thith gjakun ", dau me shnderrue du foshnje , porsa te lejshin e qi t'ishin prej dyersh e fisesh ; njanen prej deret te mire e pasanike , e tjetren prej deret te parode e skaninore. Ferishten fisnike ia dhane s'ames se parode e at te se parodes s'ames fisnike , edhe i lam ashtu qi mberrijne ne vjetet e arsyes.
Permbasi u mbkamben fmija , filluan me dale nder pataloqe per tu argetue me fmi te tjere , -Fmija i skamnorit , i rrtun ne dere te pasanikut , shkrryhej ne balte e rrite fare ndyt me te gjitha ndrrimet e pastrimet , me te cillat i vijshin rreth shpijaret, e fmija i pasanikut rrite ne dere te skamnorit , rrit e dliret e i paster , e kur luete , mirrte nji shkop , edhe i hypte kaluer e ngjitte me te. Kastrioti e Leka rrijshin tuj sodite sjelljen e dy femijve . " E - Leke , i tha Kastrioti , a te mbushet mendja tash se Gjaku thith Gjakun?"
Leka ishte tuj e pa mire ndolin , porse menden nuk e vritte edhe punen e fmive e muer si loje.
"Leke , i tha Kastrioti , cohu e me merr mbrapa se due me te pri diku." E me dy fmi per dore u vune ne shteg edhe hin nder vorre , - Bani Kastrioti qi te cilshin vorret e te parvet te dy femijeve , prej se cilash nxuer sy kocij. Tashti u ngreh Kastrioti edhe u shpoi gishtat dy fmive mje qi u nxerr disa pika gjaku. Muer ashtin e te pareve te foshnjes skamnore edhe ia afroi gishtin e pergjakun fmise se pasanikeve , por ky nuk e thithi gjakun.
ashtu muerr ashtin e te pareve te djalit te pasanikut , edhe ia afroi gishtin te pergjakun te djalit te skamnorit , e as ky nuk u terhoq edhe e thithi. "- Shka thue tash Leke?" i tha Kastrioti a te mbushet mendja se gjaku thith gjakun ?"



marre nga kanuni i Leke Dukagjinit

[Sabriu]

Shko e lir' e fluturo
Dallendyshe, mori moter,
Sa per mua mos vajto,
çaje qiellin e perlotur."

Dallendyshja perpelitet,
Prane meje rri vajton:
Ciu-ciu dhe mahnitet,
Pushon kengen, enderron.

[Ermal 22]

Quota Bianconero

Sidoqofte nese vazhdon antishqiptarizmi, gjaku do derdhet, pastaj shikoni nese ka lene mbrapa ndonje te gjakut te tij, madheshtia jone qe quhet Gjergj Kastriot.

Kastrioti Gjergj nuk la kujtim luften vellavrasese.
Ketu behet lufte faktesh dhe nuk duhen marre si plotesisht te verteta artikujt qe bejne islamistat apo ateistat e betuar. S'ka nevoje te nxehesh aq shume sa te te verboje syte urrejtja.
Cfare te presim nga "historiane" apo anetare qe e trajtojne historine duke u nisur vetem nga c'beri heroi yne per fene qe ka shumica sot apo pse ai sherben si shembull "i keq" pasi braktisi fene e dhene me dhune nga osmanet?

[Labeati]

Si e evokuen Gjergj kastriotin (Skenderbeg) atdhetaret e Rilindasit e vertete kombtar:

Mbas 500 vjetsh pushtim turko-aziatik:

.................................
Por nuk u shuejt edhe, jo, shqiptaria:
Lodhun prej hekrash qė mizori e njiti,
lodhun prej terri ku robnimi e qiti,
shpreson me e zgjue fluturim mėnia.

E kqyre: Ndėr male po pėrhapet shkėndija
e lirimit t'Atdheut; fshehtas shėtiti
kasoll' pėr kasoll' rreth buneve e soditi
frymė tė re tue zbrazun pėr gjithkah,
hija e Skanderbegut.

Qė, ndėr djepa rritin nanat e Hotit
djelmėnin' ushtore e idhnim n'armikun
nėpėr gji iu qitin.
.....................................

Ndre Mjeda (marre prej poemit "Liria").

[Sabriu]

Shqiptarët po sillen si “komb i vënë nën kujdestari”

Eksperimenti shqiptar për krijimin e “homo balkanicus” dhe “homo europiensis”

Eksperimenti shqiptar për krijimin e “homo balkanicus” dhe “homo europiensis



"Mr Dituria"alias sabri selmani

[[xeni]]

Nuk po arrij së fundi, të kuptoj rolin shqiptar të forumit, në rastin e kësaj teme dhe ndaj idiotëve plehra antishqiptarë të cilët shkruajnë paçavure kaq provokuese, si edhe të hapësve të temës të cilët luajnë rolin e një inoçenti duke hapur tema të cilat pasohen nga antishqiptarizëm i theksuar dhe tërësisht islamik.
Nëse keni by-thë të shani sot Gjergj Kastriotin, dikur stërgjyshërve tuaj turkoshakë e brekushedhjerë, ai u ka dalë edhe në ëndërr ndërsa flinin pas ditë e net betejash me të.
Nuk u bëtë ju zagarë të ndyrë të hidhni baltë mbi një figurë kaq të madhe të kombit shqiptar, të cilën e ka vlerësuar dhe vlerëson edhe sot e kësaj dite bota.
Pak rëndësi ka nëse Gjergji, mbrojti interesat e tij apo të krishterimit, rëndësi ka që ai i shk.ë.rdheu turqit për 25 vjet me rradhë, paçka se ishin superfuqi e asaj kohe.
Nëse ishte për interesat e tij, ai kishte të drejtë të hakmerrej qoftë dhe në rreth të vogël, sepse familja e tij u nëpërkëmb nga turqit kur ai ishte vetëm 8 vjeç.
Nëse luftoi për krishterimin, jemi krenarë sepse luftoi mos hynte feja e njerzve si ju o batakçinj që shkruani çarçafë anadollakësh në këtë forum.
Ju lutem moderatorëve, adminave të këtij forumi, të zhdukin tema të tilla kaq poshtëruese që i bëhen një kombi për heronjtë e tij.
Antarë si Sabri debili me shokë, le të shkojnë të psallin në Stamboll dhe në vendet arabe, prej nga e kanë prejardhjen dhe gjakun e zi që i vlon në damarë.
Jam kundër çdo tipi të tillë denigrues e përçarës, i cili mundohet të tregohet shqiptar, duke qenë një lloj kamikazi që punon sot për një të ardhme imagjinare sipas allahut debil që ndjek.
U shofshi me farë ju plehra që i zutë frymën për 500 vjet Shqipërisë dhe që keni gojë të shani e hidhni baltë mbi heronj shqiptarë që ju shk.ë.r.dhyen në fushat e betejës për 25 vjet rresht.
Zhdukuni që këtu fëlliqësira turkoshakë e mos ju mbiftë fare e kungullit gjëkundi...

Humdinger,
Kaq eshte kapaciteti yt? Vetem te shash di?

Une nuk po arrij te kuptoj pse çirreni per naiconalizem e patriotizem duke share ne kete fare feje, dhe pse mundoheni ta ktheni diskutimin ne nje lufte fetare.

Se pari, nese do ishit shqiptare te mire (ashtu siç pretendoni), nuk do hidheshit perpjete me te shara e ofendime por do i merrnit tezat anti-shqiptare (te pakten sipas jush) te Ferrajt dhe do i hidhnit poshte. Po te lexoni me kujdes, tema fillon me kritikat ndaj Ferrajt, Trebeshines dhe atij tjetrit. Postimet vijuese (qe per ju jane thjehste çarshafe), pavaresisht se ç'vlere mund te kene per nga vertetesia, jane te nevojshme per te pasur nje diskutim me vlere, pasi shumica ketu (per mos te thene te gjithe) nuk kane lexuar as "Skicen" e H. Ferrajt dhe as "Mekamin" e Trebeshines. Nese jeni kaq patriote, kaq atdhedashes, kaq te ditur, kaq te ndritur, pse nuk merrni t'i hidhni poshte ato qe thuhen, po thjeshte hidheni perpjete duke share e ofenduar? Ose jeni te paafte, dhe zgjidhni rrugen me te thjehste, qe eshte rrugaçeria, ose thjeshte flisni sa per kunj se nuk ju intereson aspak diskutimi ne fjale.

Se dyti, eshte e kote qe diskutimit t'i jepni ngjyrime fetare. Hysamedin Ferraj nuk eshte perfaqesuesi i muslimaneve te Shqiperise. Ai eshte nje studiues qe ka marre persiper trajtimin e Historise Shqiptare ne nje perspektive tjeter, dhe kete nuk e ben per hir te fese, se Islami s'ka te beje as me Skenderbeun, as me Enver Hoxhen dhe as me te tjere. As Kasem Trebeshina, qe nuk me duket se eshte shume i lidhur me fene Islame, nuk perfaqeson muslimanet, dhe nuk flet ne emer te tyre. Ata, jo vetem qe nuk pretendojne nje gje te tille (perfaqesimin e muslimaneve), por edhe sikur te pretendonin nuk do kishin te drejte. Mendimet e tyre jane te tyret, dhe perfaqesojne vetem ata. Te gabuara ose te sakta mund te diskutohet dhe per kete mund ta perdorni forumin. Tek e fundit, duke qene se jeni njerez te parendesishem qe nuk mund ta beni zerin tuaj te degjohet diku tjeter, fare mire mund te perdorni forumin per te thene diçka. Ama nese do e perdorni kete gje thjeshte per te share muslimanet, Islamin etj., athere nuk tregoni gje tjeter vetem se mungese karakteri, dhe varferi intelektuale. Fjalet boshe dhe gjithe mllef qe shkruani ketu, thjeshte u kenaqin egon juve, askujt nuk i bejen dem.