Gustave Flaubert

[BOKE]

Letra në çantën e qëndisur

Gustav Floberi e takoi për herë t ë parë Loise Colet në vitin 1846, kur ajo po pozonte në studion e skulptorit
Jems Pradier, në Quai Voltaire. Duket se mes tyre kishte shkrepur një shkëndijë. Një dite pas takimit, Floberi dhe Colet, bënë një shëtitje të gjatë në “Bois de Boulogne”. Dhe më pas, një darke në apartamentin e saj, ku ai kaloi natën. Ajo ishte një natë e veçantë për ta, një natë që i lidhi fort pas dashurisë, lidhje që zbuloi për adhuruesit e lërsisë vite më vonë një varg letrash ku shfaqet bota e pazakontë e një shkrimtari të madh.
Letrat që Flober i shkroi Louise Colet ruajnë kujtimet e një “dashurie të pamundur për ta jetuar”, përpirë nga ndjenjat e ndezura të dashurisë dhe pasioni i shkrimtarit për artin e të shkruarit.
Shkrimatri i tregon mikeshës së tij të zemrës brengën e dashurisë, i rrëfen fshehtësitë dhe drithërimat e shpirtit që dashuron, vështirësitë që ai has gjatë shkrimit të “Zonjës Bovari”, vuajtjet dhe nganjëherë edhe zhgënjimet nga miqësitë, fryma e kohës dhe nga jeta në tërësi. Në letërkëmbimet e tij shpërfaqet autori, përshkruhet qenia e tij me përjetime të brendshme më shumë se sa dukje dhe shpallje të jashtme në publik.
Gjithashtu mes rreshtave shkrimtari gjen arsye për të shkruar mbi punën, udhëtimet, projektet, miqësitë, konceptet mbi letërsinë, vështirësitë e artit të të shkruarit, si dhe na jep portrete të shkrimatrëve bashkëkohorë me të.
Letrat e tij janë një pasuri e madhe, lartësia e mendimit që ato shprehin, spontaniteti dhe stili, e bëjnë këtë letërkëmbim një nga më të bukurit e letërsisë.
Flober, i cili nuk besonte në gjininë letrare, mendonte se durimi dhe këmbëngulja mjaftonin për t’iu kushtuar punës së gjatë e të vështirë të shkrimtarit. Në këtë mënyrë ai i largohej traditës së shkrimatrit të frymëzuar. “Le t’i ruhemi asaj përndezjeje që quhet frymëzim, ku hyn më shumë shqetësim njerëzor sa sa forcë muskulare..”, shkruan Flober në një prej letrave të tij, të cilat janë përmbledhur në një libër, i sjellë në shqip me titullin “Letra dashurie” me perkthimin e Adriana Koxhajt, botuar nga shtëpia botuese “Ideart”.

Prej tij kemi shkëputur këto tre letra, që po i botojmë në faqet letrare të “Milosaos” me lejen e botuesit, Arjan Leka.

E martë mbrëma, mesnatë, 4 Gusht 1846.

Një gjysmë dite më parë ishim ende tok; dje, si tani, të mbaja në krahët e mi… a e mban mend?
Sa larg më duket! Sonte nata është e ngrohtë dhe e butë; poshtë dritares sime lisi i madh prej erës fërgëllon, unë kokën ngre dhe shoh hënën tek soditet përmbi lumë. Tani që po të shkruaj papuçet e tua të vogla i kam këtu, para syve, i vështroj. U mbylla brenda dhe krejt i vetmuar sapo rregullova gjithçka të dhuruar prej teje; letrat e tua i kam në çantën e qëndisur, do t’i lexoj përsëri sapo të mbyll letrën time. Nuk desha të këpus nga fletët e mia; ato janë të zbukuruara anash me ngjyrë të zezë; asgjë e trishtuar most ë ardhtë prej meje! Veç gëzim do të desha të të ngjallja dhe me lumturi të patrazuar dhe të parreshtur të të rrethoja, si shpërblesë për gjithçka që më ke falur me dashurinë tënde fisnike. Druaj mos dukem i ftohtë, i akullt, egoist, dhe vetëm Zoti e di se ç’po më ngjet këtë çast. Sa kujtime ! dhe sa ëndje ! E sa të bukura qenë ato dy shëtitjet tona me pajton, sidomos ajo e dyta nën shkrepëtima! Sjell ndër mend ngjyrën e pemëve, ndriçuar prej fenerëve, dhe lëkundjet e karrocës; ne qemë vetëm për vetëm, të lumtur. Sodisja pamjen tënde nëpër natë; dhe shihja edhe pse qe errësirë; sytë e tu ndritnin gjithë fytyrën. Më duket se po shkruaj keq; Ti do ta lexosh ftohtë; s’po shkruaj asgjë nga ato që dua të të them. Frazat e mia përpiqen si psherëtima; për t’i kuptuar duhet mbushur ai boshllëk që ndan njërën nga tjetra; do ta bësh apo jo? A do të ëndërritësh pas çdo shkronje, pas çdo shenje shkrimi? Si unë, që duke vështruar papuçet e tua bojë kafe përfytyroj lëvizjet e këmbëve të tua tek i veshin ato… shamia është ende brenda […]
Nëna më priste te stacioni; ajo qante tek më shihte duke ardhur. Ti qaje tek më shihje duke ikur. Të mjerët ne, s’mund të lëmë një vend pa shkaktuar lotë në të dy kahet. Sa grotesk i errët. Këtu gjeta sërish lëndinat e blerta, drurët e lartë dhe ujin që gurron ashtu si kur u nisa. Librat e mi i gjeta të hapur aty ku i lashë; asgjë s’ka ndryshuar. Na vjen turp prej natyrës; Qetësia e saj pikëllon krenarinë tonë. Tek e fundit, le të mos mendojmë as për të ardhmen, as për ne të dy, as për gjë tjetër. Të mendosh, do të thotë të vuash. Le të na marrë era e zemrës sonë, përsa kohë ajo do të ngrejë velat; le të na shtyjë si t’ia ketë ënda dhe sa për pengesat… punë e madhe! Do ta shohim…
[…] Sapo u ndamë, teksa largohesha, mendimi im drejt teje fluturonte. Ai rendte më shpejt se tymi i lokomotivës që linim pas (krahasim gjithë pasion, falmë që po të shkruaj kaq pak). Hajde tani, shpejt një puthje, e di ti se si, nga ato që thotë Aristoteli, edhe një, edhe një të puthur tjetër, pastaj në gushë, aty ku më pëlqen mua, mbi lëkurën tënde të butë, mbi gjoksin tënd, ku zemrën time vë.
Lamtumirë, lamtumirë.
Po të dërgoj gjithë dashurinë time që ti do.

E shtunë, 8 Gusht 1846.

… Që në çastin kur i thamë shoqi-shoqit të dua, ti pyet veten se nga vjen stepja ime për të shtuar"përgjithmonë". Përse? Ja që unë parashoh të ardhmen; para syve më del gjithmonë kundërteza. Kurrë s'kam parë një fëmijë pa menduar se ai do të mplaket, as një djep pa menduar një varr. Soditja e një gruaje lakuriq më bën të ëndërroj skeletin e saj. Kjo bën që shfaqjet e gëzueshme më trishtojnë ndërsa shfaqjet e trishtuara më prekin disi.Qaj tepër përbrenda që të derdh lotë përjashta; një lexim më prek më shumë se një fatkeqësi e vërtetë.
Kur kisha familje shpesh pata ururar të mos e kasha, për të qenë i lirë, që të jetoja në Kinë ose te njerëzit e egër. Ani që nuk e kam më vjen keq dhe kapem pas mureve, ku hija e saj ende ka mbetur. Të tjerë do të krenoheshin me dashurinë që ti më fal, sedra e tyre do të kënaqej dhe egoizmi i tyre prej mashkulli do të dëfrente deri te skutat më të brendshme; po zemra më këputet pasi kalojnë çastet e vluara; sepse i them vetes: Ajo më dashuron ndërsa unë; që e dashuroj gjithashtu nuk e dua aq; Sikur të mos më kishte njohur, do t'ia kisha kursyer gjithë lotët që ajo derdh! Falmë për këtë, në emër të gjithçkaje që ke bërë që unë të shijoj dehjen.
Por parandiej një fatkeqësi të madhe për ty. Kam frikë se mos zbulojnë letra te mia, se mos merret vesh gjithçka. Dëshpërohem për ty.
…Këtë muaj do të vij të të takoj, do të rri një ditë të tërë. Pa u mbushur dy javë, madje dymbëdhjetë ditë do të jem i yti. Sapo Fidiasi të më shkruajë, unë do të vrapoj; kështu e kemi lënë. A i shkoi zemërimi, të mirit Fidias? A e mori vesh domethënien e dhuratës? Mundohu ta kuptojë se ia bëmë për të qeshur dhe ëndërruar, si dhe për t'i kthyer pak kënaqësi nga ajo që ai na ngjalli.
[…]Çfarëdo që thonë, në thelb të natyrës sime është akrobacia. Në fëmijërinë dhe rininë time ndieja një dashuri të shfrenuar për skenën. Ndoshta do të isha aktor i madh sikur zoti të më kish lindur më të varfër; Edhe tani mbi gjithçka dua formën, mjaft të jetë e bukur dhe asgjë më tepër. Gratë me zemër të zjarrtë dhe shpirt tejet të veçantë nuk e kuptojnë këtë fe të bukurisë, që lë mënjanë ndjenjën. Atyre u duhet shkaku, qëllimi. Ndërsa unë admiroj xhinglat njësoj si arin. Poezia e xhinglave është madje më e epërme në trishtimin e saj. Në botë, për mua, ka veç vargje të bukur, fraza të mirëthurura, të melodishme, me kumbim të ëmbël, perëndim të bukur të diellit, ndriçim të hënës, peizazhe të ngjyruara, statuja antike dhe koka të theksuara. Përtej, asgjë. […]
Ora shënoi 11 e natës. Lamtumirë, po e mbyll letrën. Eshtë çasti kur gjithçka fle, unë vetmitari hap sirtarin ku rrinë thesaret e mia. Sodis papuçet e tua, shaminë, flokët, portretin tënd, lexoj përsëri letrat, thith aromën e tyre prej myshku. Sikur ta dije se ç'ndiej tani !…natën zemra me fërgëllon, një vesë dashurie mbi të ka pikuar!
Njëmijë puthje, mijëra, kudo, kudo.

Mesnatë, 9 Gusht 1946

Qielli është i kthjellët; hëna vezullon. Dëgjoj varkëtarët të këndojnë, duke ngritur spirancën për t’u nisur me valën që do të vijë. S’ka re, as erë. Lumi ngjan bardhëllor nën dritën e hënës, ndërsa i zi sterrë në errësirë; Fluturat lodrojnë rreth e qark qirinjve dhe erëmimi i natës më vjen prej kanatave të hapur. Po ti, a po fle? Apo mos po rri në dritare? A e kujton atë që për ty mendon? Endërron? Ç’ngjyrë është ëndrra jote? Kanë kaluar tetë ditë nga shëtitja jonë e bukur në pyllin e Bulonjës. Ç’hendek i madh që prej asaj dite.
... Këtë mëngjes e prita postierin një orë te stacioni. Ky postieri vonestar dhe budalla, me atë jakë të kuqe, pa e ditur, i bën zemrat të fërgëllojnë! Faleminderit për letrën tënde, por mos më duaj kaq se më bën keq; lërmë mua të të dua; ti nuk e di se të duash me tepri na sjell të dyve fatkeqësi; është si puna e fëmijëve që i përkëdhelin tepër kur janë të vegjël dhe ata vdesin të rinj; jeta nuk është bërë për këtë; lumturia është përçudnim! Ata që e kërkojnë janë të dënuar.
Dje dhe pardje nëna ime ka qenë në një gjendje të tmerrshme, kishte halucinacione vdekjendjellëse. Kohën e kalova pranë saj. Ti s’e di se ç’do të thotë të mbash i vetëm peshën e një dëshpërimi të tillë. Po t’u duk vetja si më fatmjera e grave, kujto këto rrjeshta.
Para se të të njihja, isha i qetë, isha qetësuar të themi. Po hyja në një periudhë burrërie për nga shëndeti moral. Rinia ime kishte ikur. Sëmundja e nervave që më mbajti përgjatë dy vjetësh ishte përfundimi i saj, ndërsa rezultati logjik mbyllja. Për të pasur atë që unë pata, u desh që diçka të shkonte në mënyrë tragjike nëpër kutizën e trurit tim. Pastaj gjithçka u shërua; kisha parë qartazi gjërat dhe veten time, çka s’ndodh shpesh... Kuptova, ndava dhe klasifikova gjithçka aq mirë sa s’isha ndjerë ndonjëherë më i qetë, ndërkohë që të gjithë mendonin se isha për të më qarë hallin. Ti erdhe në majë të gishtave dhe e travoze gjithë këtë. Llumi i ndenjur zjeu sërish, liqeni i zemrës sime fërgëlloi. Porse stuhia për oqeanet është. Po u turbulluan pellgjet vjen erë e keqe. Të dua pa t’i them këto. Po munde, harromë. Shkule shpirtin me duart e tua dhe eci përsipër për të fshirë gjurmën time. Hajde, mos u zemëro...
Gjithnjë them me vete se jam unë ai që do të shkaktojë fatkeqësinë tënde, se pa mua jeta jote nuk do të ishte turbulluar, se do të vijë dita kur ne do të ndahemi (dhe që përpara zemërohem). Atëhere pështjellimi i jetës më vjen gjer në buzë dhe ndjej një neveri të habitshme për veten time dhe një dhembshuri prej të krishteri për ty.
Herë tjetër, dje për shëmbull, pasi mbylla letrën time, mendimi yt këndon, buzëqesh, ngjyrohet e vallëzon si zjarr i hareshëm që dërgon ngjyra larushane dhe një ëmbëlsi përshkuese. Lëvizja e gojës tënde kur flet shëmbëllen në kujtimin tim plot hijeshi, nur, e parezistueshme, provokuese; buzët e tua, trëndafil i njomë, thërresin puthjen, e tërheqin drejt vetes me një dëshirë që s’e ka shoqen.
Ti më flet për punë; po, duaje Artin. Nga të gjitha mashtrimet, ai është më pak gënjeshtar. Mundohu ta duash me një dashuri të veçantë, të zjarrtë, të devotshme.
Lamtumirë jeta ime, dashuria ime, të dërgoj mijëra të puthura. Me të më shkruar Fidiasi, unë do të vij. Këtë dimër s’ka mundësi për t’u takuar; por unë do të vij në Paris për tri javë të paktën; lamtumirë. Të përqafoj aje ku dua dhe ku kam dashur.
Mijëra të puthura; Oh! Jepmë dhe ti një të tillë! Jepmë!

"Milosao"

[Cupke_pe_Korce]

Jane vertet meshkujt kaq romantike apo vetem neper libra? Po garipet? lol

Me pelqyen!

[[Perla]]

Prsh te gjitheve!!!
Atehere kerkoj ndihme nder jush,kush mund ta kete lexuar vepren e GUSTAV FLOBERT - Madam Bovari (Zonja Bavari).Nuk lash vend pa e kerkuar dhe gjeta ne bibliotek nje kopjo te 'telendisur' vetem qe nuk mund te lexohet se eshte fije fije dhe i mungojne shume faqe.Ato qe kane mbetur jane te grisura ne kulm.keshtu qe nqs mund te me ndihmoni,me permbajtjen e ketij libri.Nuk eshte kjo per deshiren time por kam nje Pune projekti per te dorezuar pas disa javesh dhe nuk kam bere ende asgje.

Flm te gjitheve.Perla

[augusta b]

domethene ti do te dish permbledhjen e gjithe librit me nje postim??????????

[[Perla]]

ne fakt pretendoja nje permbledhje jo shume te gjate(nga ata qe kane pas kenaqesine ta lexojne) per te ditur me shume personazhet,konfliktet qe dominojne ne veper dhe perfundimin.pasi strukturen e subjektit do ta zhvilloj vete.

flm.

[augusta b]

ne fakt pretendoja nje permbledhje jo shume te gjate(nga ata qe kane pas kenaqesine ta lexojne) per te ditur me shume personazhet,konfliktet qe dominojne ne veper dhe perfundimin.pasi strukturen e subjektit do ta zhvilloj vete.

flm.

po. me gjithe qejf.por do te jete pak e gjate.te vjen keq te mos ta shkruaj te gjithe ne nje postim?

[[Perla]]

sa te mundesh. te flm,me ndihmon shume. gjithe te mirat

[augusta b]

sa te mundesh. te flm,me ndihmon shume. gjithe te mirat

perla.te kam derguar nje mesazh privat.shpresoj te te ndihmoje.suksese.

[landleli]

Pershendetje,

Ketu ke nje permbledhje te mrekullueshme me personazhe e shume detaje te tjera ne anglisht. Me mire se kaq behesh dembel pastaj.
Gjithsesi une te keshilloj qe ta lexosh librin edhe kur ta kesh mbaruar detyren pasi eshte nje nga klasiket e letersise qe ne kohen tone e lexonim pa ndalur poshte bankave te shkolles.

http://en.wikipedia.org/wiki/Madame_Bovary

[[Perla]]

thnx. problemi eshte se nuk ka ribotime. kjo eshte per te ardhur keq. pena e te madhit Flober eshte e mrekullueshme kete e di mjaft mire,ta lexosh eshte kenaqesi.sh flm.