Likova: Kthimi i mumies

[Davius]

Shteti justifikohet se nuk ka leje, nuk ka qasje në terren, ndërsa pronarët e tokës nuk lejojnë gërmimet, pasi frikësohen se “thesari” i tyre do të përfundojë te zbulimet e gjyshërve të tyre para gjysmë shekulli. Dy mumiet e zbuluara para një viti gjatë punimeve ndërtimore në lokalitetin “Uji i tharët” në Likovë, vazhdojnë të qëndrojnë të fshehura në tokën e të parëve, ku kanë qëndruar për 23 shekuj. Pasi kanë nxjerrë dy sarkofagë dhe brenda tyre kanë parë dy trupa njerëzish, pronarët e tokës i kanë mbyllur menjëherë dhe sarkofagët i kanë fshehur përsëri në tokë.


Edhe pse ka kaluar një vit që kur u “shfaqën” mumiet, askush nuk është interesuar për të fshehtat e Likovës. Puna ka mbetur pezull. Në raportin e Qendrës Kombëtare për Konservim të nënshkruar në qershorin e vitit të kaluar, thuhet se arkeologëve nga qendra nacionale për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore nuk u është lejuar, të punojnë në lokalitetin arkeologjik “Uji i tharët” në Likovë, edhe pse kanë pasur leje nga kryetari i komunës, kryetari i këshillit dhe drejtori i qendrës.

Drejtori i Qendrës Kombëtare, Behixhudin Shehapi, thotë se është me shumë rëndësi në aspektin e turizmit dhe shkencës që të hulumtohet ky terren. “Këtu kemi të bëjmë me antikën e hershme, nuk ka nevojë për një dileme se mund të dalin shenja dhe artefakte të një periudhe tjetër. Duhet të gjendet një solucion për vazhdimin e hulumtimeve, pasi me zbulimin e kësaj nekropole nuk përfiton vetëm Likova, por fitojmë të gjithë”. Sipas tij ky nekropol ka shanse për t’u ndriçuar, por duhet një konsensus ndërmjet pronarit të tokës, kryetarit të komunës dhe institucionit që ai drejton. “Jam i mendimit se nëse vazhdojnë hulumtimet fiton shkenca, fiton historia jonë”, thotë ai. Që shteti t’ua blejë tokën pronarëve është e pamundur, pasi siç thotë Shehapi, shteti nuk ka mjete që ta blejë atë vend.

Për momentin shteti arsyetohet se nuk ka leje, nuk ka qasje në terren, por ka dhe një tendencë tjetër, që të tregojë se shqiptarët janë të prapambetur dhe nuk lejojnë hulumtime. Ndërsa pronarët e tokës, sipas burimeve në terren nuk lejojnë gërmimet, pasi frikësohen se “thesari” i tyre do të përfundojnë te zbulimet e gjyshërve të tyre para gjysmë shekulli. Në vitin 1957, në të njëjtin lokalitet janë gjetur në sëndukë druri tre mumie, ose trupa të mumificuar, siç ka thënë profesor, Ivan Nikollçiqi, i cili ka bërë vëzhgimin e tyre. Dy prej tyre janë zhdukur, pasi i kanë dërguan për studim në Novi Sad, ndërsa njëra që ka mbetur në Maqedoni, një kohë të gjatë ka qëndruar në institutin për mjekësi ligjore dhe pastaj e kanë transferuar në muzeun e kriminalistikës në Idrizovë, ku ndodhet dhe sot. Sipas Nikollçiqit, nekropoli i përket shekullit III ose II para erës së re, domethënë bëhet fjalë për fotohistori.

Mirëpresin bashkëpunimin për ndriçimin e rastit

Deri më sot, në Qendrën Kombëtare nuk ka asnjë ofertë zyrtare nga shtetet e tjera për zbulimin e thesarit të Likovës, edhe pse Qendra është e hapur për bashkëpunim. “Janë të mirëseardhur të gjithë dhe jemi të gatshëm për bashkëpunim. Sapo të vijnë ofertat, menjëherë mund të bëjmë projekte të përbashkëta”, thotë drejtori i qendrës. Sipas ligjit, institucioni i tyre ka të drejtë të bashkëpunojë me institucionet ndërkombëtare për ndriçimin e lokaliteteve arkeologjike apo historike. “Nëse është një misteri, ne duhet të tregojmë se çka është ajo misteri, po këtu nuk bëhet fjalë për misteri. Dihet se mumiet nuk kanë ardhur as nga Egjipti, as me Aleksandërin. Ato vetvetiu janë ngurtësuar nga mineralet e ambientit”, thotë Shehapi, duke shtuar se në atë nekropol, në atë vend ose aty rrotull mund të dalin vetëm eshtra ose edhe mumie të tjera.

Kumanova.li