Identiteti evropian i shqiptarëve

[gjonigohel]

S`eshte e lehte te mos thuash se shqiptaret i takojne edhe qyteterimit lindor!!!
Por ,vetem BURRAT e thone ate qe eshte e vertete.I tille eshte Kadare.Ka edhe shume te tjere.Por i kuptoj edhe kta te tjeret.E kane te veshtire.TE thuash se qyteterimin lindor na e solli okupatori,s`eshte lehte;te pranosh se tradhetuam emrin,besimin ,ritualet ,veprat historine,menyren e veshjes ,menyren e te ushqyerit,burrerine ,qendresen,dhe cdo gje te te pareve tone te perbashket ,vertete s`eshte lehte.Ta pranosh se vetem Qyqaret ne mbremje jane Burra e ne mengjez ngrite si Gra,as kjo s`eshte e lehte ta pranosh.Ta pohosh se sundimi pese shekullor osman shkaterroi ne mase te madhe qyteterimin europian e sidomos te krejte asaj qe deri atehere paten ndertuar te paret tone,vertete s`eshte e lehte,etj,etj.E tere kjo vetem per faktin se qenkemi te besimit Islam.Po, rezultati i sotem eshte
ISLAM,por cka ndodhi para se te ndodhte.Ndere e respekt Islamit te mirefillte,por jo atyre qe nuk e pranojne te verteten.Sipas tyre e gjithe rezistenca shqiptare kunder okupatorit na del si veprim ANTIISLAM. Po,po duhet te humbasim rrenjet e perbashketa,per hire te VETEM NJE FAKTI!!!Ne jemi populli me i lekundur i Europes.Kemi patur edhe trysni ,por ama le ta flasim te verteten!
Natyrishte,e drejta te besosh dhe te ndihesh sipas qejfit tend ,eshte e patjetersueshme.

[indigo]

50 vite sterilizem nga tradita, besa edhe burreria shkakton shoqerin Shqiptare qe kemi sot. Po e verej qe ketu ka disa pal qe qender te argumentit e kan Islamizmin edhe sundimi i saj 5 shekullor, kinse ishte ajo qe na shkatrroj "qytetrimin". Qkerkoni ju nga muslimanet Shqiptar, te heqin dor nga besimet e tyre? A doni qe ata te besojn ne dollarin, ti shesin motrat ne rrug greke per nje "thesar ari ne parajs". Vertet mendoni se krishteri Shqipetar eshte me qytetar se sa ai musliman? Hajde Shqiperi e mjera Shqiperi, po kok-tula i ke dhent! Deshte apo s'deshte ne sy te kurves evrop "nje musliman", jeni te pa vler. Nese ju ktheni shpinen edhe fes per "tu pranuar ne shoqeri" me mendime se ajo ju ndihmon ne at drejtim, prap edhe kesaj here gabim e keni. Ajo tregon sa te dobet edhe kameleon jeni, dhe tregon se sa te pa-besushem jeni. E verteton qe fjala Besë me te vertet s'ekziston ne Shqiperi. Nje pytje ju krishteret e forumit edhe muslimanet tjer qe fqizohen nga bateri te afatit te kaluar: Ku ishin krishteret kur Gjergj Kastrioti bente luft me Turqit, ku ishte evropa kurv kur Shqiperis i vynte ndihm. Kur Shkavi i pastroj 500 fshate Shqiptar u shiten per koka kuajsh ne turqi, ku ishte evropa kurv? Pse vall Slovenet nje popull qe numeron 200 mij koka te ket influence sa 200 mij Shqiperia, e ben ti ket pytje o vllau krishter ?
Se ata jan te fjales, kan besen e kan tradit dhe jan popull i zgjuar! Ti Shqiperi derisa bijve te tu (te njejtet bij te cilet ta siguruan pamvarsin e 1912, te njejtin te cilet u ben kurban per nje te ardhme te lir per ty) u preshin kokat, kishe lidhje te normale me kurvaret serb! ajo mos mendoni qe shifet si gja pozitive tek evropianet e lasht, perkundrazi shifet si dobsi, shenj e popullit te perqar, jo besnik. Nuk tregon toleranc apo civilizim!
Identiteti Shqiptar ne evrop nuk ekziston hiq! Nuk ka od shkenctaresh, psikologesh, e sociologesh qe mund ta definon, se nuk dihet kush qka esht.
Nje fjal te fundit e kam: Shqiperia do te jet antar serioz i evropes kur vetem ather kur ringjallet nacionalizmi, dhe kthehet burreria dhe besa si tyne here.
shnet

[Ermal 22]

Meqenese kemi shumicen te besimit islam atehere i bie qe shumica i perket qyteterimit lindor. Shumica cenon identitetin e teresise pasi sikur kjo shumice te ishte pakice nuk do ishte problem. Kur shikojn sesi malejziani apo indoneziani ka filluar te arabizohet, kur lexon artikuj qe e pohojne hapur se islami nuk njeh komb etnik e as nacionalizem, kur shikon se sa thelle i ka hyri islamit rinia shqiptare qe neser do te drejton xhamite, atehere fillon e kthjelltesohesh e merakosesh edhe per identitetin e brezave pasardhes. Ca te bejme, na ka zene rrota fetare bishtin, dhe me shumie biles, e tani duhet ta hedhim vallen e dashurise kombetare dhe te shpreses se dikur do degjoni thirrjen e kombit sesa te ndonje hoxhe gjaknxehte. E kush eshte Islami i mirefillte, ai qe perbuz bektashizmin e qe thote se edhe vdekja apo urrejtja per Allah jane te justifikushme? Mjaft me perralla se per hir te fese disa po sulmojne Terezat, Skenderbegat e po perqafojne osmanet e kalifatit.

Europa nuk ishte as ne 1995 per boshnjaket e disa nga ju pytni ku ishte Europa para 500 vjetesh! Shyqyr qe u fut Amerika ne 1999 se e shihnin ju Kosoven si Bosnja sot e me islam saudit vehabist gjithandej. Europa na ka frike nga perzierja qe perfaqesojme, pasi po te ishte vertete e krishtere ajo nuk i linte gjakderdhjet te ndodhnin ne shtepi te saj.
Kur Ismaili ngrihet kunder Rexhepit, gjithkush duhet ta kuptoje se Ismaili sheh drejt te ardhmes pasi as Ismaili nuk hedh dot poshte emrin e vet, por brenga per te ardhmen e shtrengon dhe nuk e le te qete. Kur Sabrijte nderojne Samiun frasherli, ai ta ben me shume per fene, se Naimi i kendoi me teper kombit e s'ka sesi te jete ne vend te pare. Si ske turp ore Sabri e na thua te rrespektojme Hamzane tradhetar apo Leken e kanunit gjakatar, para Skenderbeut. Prandaj edhe shqiponja shqiptare do kete gjithnje dy koka qe shikojne ne dy drejtime te ndryshme e ndoshta kemi nevoje per nje koke te trete qe te na coje perpara, as ne lindje e as ne perendim, por sidomos per te mbajtur nen kontroll ate kokeforten qe sheh fort nga lindja.

[indigo]

Ti marrim ato qe na konvenojn ng dy qytetrimet (aj lindor apo aj perendimor)
Ermali pajtohem me ty ne disa pika, ne disa jo po shumica e mun pakicen keshtu qe zyrtarisht "pajothem". Une nuk besoj qe Islamizmi eshte rreziku kruesor i Shqiptarve, sepse mir e dim se sa musliman jemi edhe ne. Normalisht qe do te kesh nxenes ne medrese, i kemi pasur gjithmon, por kjo sdo te thot qe Shqiperia ka me shum influence Lindore se sa at perendimore, shtu mendoj ? Po nisemi nga emrat pik se pari, sot kemi fenomene interesante: Ne Shqiperi prinderit musliman apo ortodox apo katolik i emrojn femi me emra artistes(roki, rambo etj) Ne kosov neper fshatra ke emra musliman apo katolik pasi qe nuk kemi besimtar ortodox. Ne qytet ke emra Shqipetar nga vet libri i emrave Shqip. Keto te fundit nuk jan risi, ketoi i kemi pas edhe me par.

[ZANOR]

Krejt keto zhurma rreth feve, jane te pabaza, sepse shqiptaret e te tri feve as 20% nuk jane fetar, vetem gjenerata e vjeter. Gjenerata e re shqiptare eshte e drejtuar ne shkollim e ngritje profesionale, qe fete nuk luajne kurrfare roli ndasie, mirepo keto zhurma behen qellimisht, per te futur grindje ne gjeneraten e re, por nuk ia arrijne asnje qellimi te lige, sepse rinia shqiptare eshte evropiane, ngritet e shkollohet ne te gjitha nivelet e arsimit modern boteror. Shqiptaret fale intelektit e zgjuarsise, po kaliten ne te gjitha strukturat moderne te kohes. Pse dikush ketu ben zhurme, pas nje kompjuteri fshehur, gjoja po mbroj a po nençmoj fete - kur ne realitetin e perditshem, askush nuk mund te verej ndonje ndasi fetare, perçarje a konflikte sikur bejne disa popuj tjere brenda gjiut te tyre kombetar - fete nuk mund te ndryshojne identitetin shqiptar!

Shqiptarit nuk mund te ia ndryshoj feja identitetin kurre, ajo eshte çeshtje personale, qe edukon njeriun e pashkolluar ne frymen e bemiresise, respektit ndaj njeriut e shoqerise dhe qellimi i fese eshte ta forcoj moralin, ruajtjen e dinjitetit, frenimin e forcimin e karakterit te njeriut dhe pengimin nga anet e liga, qe jane shkatrruese per personalitetin, krijimin e afrise, mirekuptimit, mireqenies se njeriut ne rrethin shoqeror. Ne te kunderten ajo nuk eshte fe as besim as shprehje shpirterore ndaj Krijuesit e Kombit!

Kemi gjuhen, kulturen e traditen shqiptare!

[ZANOR]

Burreria - si vyrtyti prijes i diturise e mençurise se shqiptarit - burre, qe moti pleqet tone, i kane thene me nje koncept shume specifik - mbiburre, ne origjinal - burre i burrave (ne kuptimin psikosociologjik, e psikofilozofik - sikurse grate qe kane burra edhe burrat kane burra, sikurse gruaja qe ka burre edhe burri ka nje burre, qe ia dredhe mustakun me i qite syte gaca, qe i thone - burre i burrave).

Ai, Burre i Burrave edhe ne paste njohte gjithe diturine e botes, i ka prij burreria e tij dhe nuk i ka shkuar deri ne skaj burrerise, me dale n'bote, n'melle (argjill) (per ata qe e kuptojne filozofine e ketij mendimi: nuk e kane shpuar deri ne fund burrerine, por kane lene sa ma shume hapesire burrerie, kur jane gojua ne fjale neper odat shqiptare (respektivisht kur kane bere polemike), sikurse keta dy burrat shqiptar Kadare e Qosja. Kadarea ende nuk i paska dale burrerise ne fund, ne kete polemike (qe ne esence po behet secilen here e ma e vruget), e Qosja e paska shpuar deri ne fund me qykë, duke nxierre me lopate nga thellesite e nentokes shqiptare, gjithçka ka pase: gur e rrenje, fosile e nishana, humus e argjill, thadra shpatash e jataganesh, singijash e topuzesh, nga dheu i nenvarreve te te parve tone, deri me keta qe vdiqen ne luften e fundit (1998-99).

Manaja, vizioni: funerali i Qosjes (te kete jete sa ma te gjate, po te bijte e vdekjes jemi te gjithe) me dy te tretat e shqiptareve, kurse funerali i Kadarese me vetem nje te treten (te kete jete sa me te gjate, po te bijte e vdekjes jemi te gjithe)! Burreria gjithmone e ka munde mllefin ne dyluftim, per ate i kane thene: burre i forte (psh. Ali Bajraktarit te Junikut, Ali Binakut te Krasniqes, Elez Isufit te Dibres, Mufailit te Madh te Kerçoves, Dede Gjo' Lulit, Ali Pashe Gucise te Malesise, Themistokli Germenjit, Çerçiz Topullit...). Sa ishin keta burra te medhenj, para figurave te gjalla Kadare e Qosja? Perkah burreria e guximi, keto jane vetem dy figura te gjalla, e per kah penda e shkolla, ata vetem figura, por qe ata kane mate gjate, e kane pre shkurt - me turk e shka e junan (asnjeri s'eshte ma i mire se shoqi, veç ia tejkalojne njeritjetrit per zi - sa i perket hairit te tyre per shqiptaret).

Burreria e karakterizon shqiptarin burre edhe ne polemikat e dijetareve tone ne fjale dhe mos te merziten - Qosja, as Kadarea, se as nje e katerta e shqiptareve nuk anon sot as kurre kah orienti, sepse orienti i la shqiptaret ne terr roberie e mejtepe per mbi pese shekuj, e oksidenti me universitete i shpetoi dy here ne histori nga shfarosja - me 1912 Shqiperine, e me 1999 Kosoven!! (Dy pikedeshiruese)

Shpresojme te mos kuptohet direkt kjo polemike, me teper pesim, se sa mesim!

[forum126]

Kadare, Evropa dhe jeta jonë



Si ta sjellim Evropën në jetën tonë Nuk ka dyshim se rruga që ka ndjekur Ismail Kadare për ta treguar evropian identitetin tonë, është e gabuar dhe është e gabuar për dy arsye: e para, pse prej identitetit tonë është përpjekur të heqë ato që nuk mund të hiqen, dhe e dyta, pse në jetën tonë nuk po i sheh ato që do të duhej të hiqeshin. Duke vrapuar nëpër histori, ai nuk u është afruar pothuaj fare çështjeve kryesore në jetën e sotme shqiptare. Pse Evropa po i afron shqiptarët më ngadalë se popujt e tjerë të Ballkanit? Sigurisht jo për shkak se në identitetin e tyre, në atë përgjithësinë, në atë të tërën, që i themiidentitet kombëtar i shqiptarëve, është i përmbajtur edhe identiteti mysliman i numrit më të madh të tyre. Siç shkruan Rexhep Meidani në artikullin “Eurobarometri dhe barometri shqiptar”, të botuar në gazetën “Panorama”, më 11 janar 2005, Agjencia e Komisionit Evropian për Hulumtimin e Opinionit dëshmon se vetëm 33 për qind e qytetarëve evropianë e përkrahin pranimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian, kurse Bosnjën e Hercegovinën 40 për qind. Kjo e dhënë dëshmon mjaftueshëm se nuk është feja myslimane e shumicës së shqiptarëve arsyeja pse ata dëshirohen më pak se të tjerët në Bashkimin Evropian, se po të ishte feja arsyeja, atëherë më pak se shqiptarët do të ishin të dëshiruar boshnjakët. Arsyeja e vërtetë pse shqiptarët dëshirohen më pak se të tjerët në Bashkimin Evropian, në të vërtetë është joevropa e sotme në jetën e tyre të sotme politike dhe shtetërore, janë mentalitetet, shprehitë, sjelljet, veprimet, të bërat e palejueshme, jodemokratike, primitive në politikën e tyre të sotme, që po ua vrasin sytë evropianëve që na vizitojnë, a që janë në Kosovë, që u kanë ardhur në majë të hundës edhe shqiptarëve e për të cilat Ismail Kadare nuk e quan të nevojshme të bëjë fjalë në sprovën e tij “Identiteti evropian i shqiptarëve”. Dhe, këto mentalitete, shprehi, sjellje, veprime, të bëra të palejueshme, jodemokratike, në thelb cenuese për identitetin tonë në sytë e të tjerëve, aq sa janë orientale janë edhe oksidentale, aq sa janë burimore janë edhe të mësuara prej botës së huaj të djeshme dhe të sotme. Në qoftë se kjo është e vërtetë, atëherë për një intelektual shqiptar, që do të merrej me çështjen e përbërë të identitetit, shumë më e arsyeshme se të shemërojë identitetin kombëtar shqiptar dhe identitetin mysliman, që të shemërojë Lindjen dhe Përëndimin në kulturën dhe në qytetërimin tonë, është të bëjë betejën mendore pikërisht kundër kësaj joevrope të sotme në politikën dhe në jetën tonë të sotme. Është e rëndësishme për të sotmen dhe për të nesërmen tonë evropiane, që të ngremë zërin e të mos lejojmë që në heshtje të bëhen përbërës tw identitetit tonë: kultura e kuptuar vetëm si e drejtë e jo, para së gjithash, si obligim; shteti i privatizuar që po ngjan në Shqipëri e në Kosovë; shteti i kuptuar kryekëput si pushtet mbi popullin e jo si servis i tij; politika e kuptuar si sundim urdhërdhëniesh e jo si qeverisje demokratike; tribalizmi dhe krahinorizmi të dëshmuar jo vetëm në zgjedhje, në organizimin partiak e në administratë, po edhe në gjykimet politike të njerëzve të politikës; konflikti i ideve moderne dhe i shoqërisë së mbyllur folklorike; trajtimi i pabarabartë i dinjitetit të feve, që mund të cenojë baraspeshën e tyre historike dhe të ndikojë në çintegrimin e shoqërisë; politika e njerëzve të papërgjegjshëm që ia mësojnë popullit papërgjegjësinë, shfrenimin, shumëfytyrësinë, paqëndrueshmërinë morale, shndërrimet servile; lidhja pushtet-medie që sjell uzurpimin dhe shpërdorimin e sovranitetit të popullit dhe shpërfilljen e të drejtave dhe të lirive të qytetarëve; vetitë e pushteteve despotike siç janë vrazhdësia, arroganca, hipokrizia, nënshtrimi para të fuqishmëve dhe përçmimi i të vegjëlve; tirania e vazhdueshme e gënjeshtrave; demokracia frikësuesepredikimi i demokracisë me britmë, me kërcënime, me gënjeshtra dhe me urrejtje; trajtimi i partive si firma tregtare më parë se si organizata që reformojnë shoqërinë; korrupsioni tmerrësisht i përfshirë si në Shqipërinë shtetërore ashtu edhe në Kosovë, në të cilin janë zhytur prijës politikë, familjarë, miq dhe të afërm të tyre të tjerë; plaçkitja marramendëse e pronës dikur të quajtur shoqërore në Kosovë nga ana e pushtetarëve dhe të afërmve të tyre; luksi tragjikomik i njerëzve të politikës në Kosovë ndërsa 67 për qind të kosovarëve janë të papunë, 38 për qind jetojnë në varfëri, kurse 17 për qind jetojnë në varfëri të skajshme; despotët qesharakë, të cilët krye më vete, pa pyetur Kuvend, qeveri a popull shpallin: ndërtimin e Shtëpisë së Bardhë, afër Prishtinës, si ajo në Uashington dhe Ditën e Presidentit, domethënë të vetvetes, si Dita e stafetës së rinisë e Marshall Titos; despotët qesharakë, të cilët pa pyetur Kuvend, qeveri a popull caktojnë flamur dhe himn të vendit ende të pabërë shtet, caktojnë urdhra, medalje e dekorata të folklorizuara me të cilat i bëjnë “figura kombëtare” miqtë, shokët dhe bashkëpunëtorët e vet; politikanët të cilët pjesë të teknikës nga kabinetet e veta çojnë në vilat vetjake, kurse pastruesit e zyrave në institucione i përdorin për pastrime në shtëpitë e tyre; administrata më e shtrenjtë partiake, politike dhe shtetërore në skajet më të varfra të Evropës; gropat e rrugëve në kryeqytetet shqiptare; telat e korrentit të rënë nëpër arat dhe livadhet e Shqipërisë shtetërore dhe të Kosovës; qërimhesapet foljore dhe trupore, tashmë të shpeshta, në Kuvendin e Shqipërisë; kthimi i Kuvendit të Kosovës në kuvend të familjarëve, miqve, shokëve, kushërinjve të kryetarëve, nënkryetarëve, sekretarëve të partive të përfaqësuara në Kuvend. E të tjera e të tjera. Të gjithë shembujt e sipërthënë të joevropës së sotme në politikën dhe në jetën tonë të sotme flasin mjaft për mbetjet e shumta: 1. të despotizmit oriental 2. të tribalizmit primitiv dhe 3. të totalitarizmit komunist në identitetin tonë të sotëm Do të duhej të shqetësoheshim: mos shembujt e sipërthënë dhe shumë të tjerë si ata, mund t’i nxisin institucionet evropiane të mendojnë se klasës politike, që prodhon aq të këqija në jetën e popullit të vet, i mungon përgjegjësia për jetë të përbashkët institucionale në një bashkësi demokratike, moderne, siç është Bashkimi Evropian! Për këtë arsye është e nevojshme që parullat e Ismail Kadaresë për identitetin tonë evropian t’i zëvendësojmë me përpjekje të sinqerta, këmbëngulëse, të vazhdueshme që të sjellim Evropën në jetën tonë: shtetin e së drejtës, demokracinë e vërtetë, kulturën politike, gjedhen kulturore kritikë, standardet dhe vlerat evropiane. Vetëm kështu do ta shpejtojmë integrimin në Evropë. Një nga personazhet në romanin “Mbreti i xhindeve” të shkrimtarit bashkëkohor francez, Mishel Turnie, thotë se çdo popull i shquan si virtyte të vetat pikërisht ato që më së shumti i mungojnë. Ismail Kadare në sprovën e tij “Identiteti evropian i shqiptarëve” është përpjekur që t’i japë sa më shumë të drejtë këtij personazhi dhe ta bëjë përbërës të identitetit tonë pikërisht atë që më së shumti na mungon: identitetin evropian! Jo rastësisht këtë identitet edhe e ka rrëgjuar në gjeografinë. E kuptueshme! Popullorësia e Ismail Kadaresë, përpos në atë pjesë të çmuar të krijimtarisë së tij, që i ka shpëtuar realizmit socialist, në masë të madhe u detyrohet edhe iluzioneve, gjysmë të vërtetave dhe të pavërtetave historike dhe bashkëkohore me të cilat i ka ushqyer ai gjatë shumë viteve përkushtimet politike, ideologjike, kurse tani edhe anshëm fetare të lexuesve e me të cilat është bërë edhe frymëzuesi më përshtypjelënës i atdhetarizmit të rendit të tretë në jetën tonë kombëtare. Për këtë arsye, është shumë e nevojshme, është në interesin e shkencës letrare shqipe dhe të kulturës shqiptare në përgjithësi, që krijimtaria e tij, aq shumë politike dhe e politizuar, të shpjegohet dhe të paraqitet kritikisht, objektivisht, ndershëm. Kjo do të jetë e dobishme edhe për vetë Ismail Kadarenë sepse leximi, shpjegimi, vlerësimi glorifikues i krijimtarisë së tij e ka bërë të vetëkënaqur: i ka krijuar iluzionin se të gjithë lexuesit, paraqitësit dhe kritikët pajtohen edhe me koniunkturizmin e tij politik. Ky koniunkturizëm është edhe arsyeja kryesore pse Ismail Kadare, sado krijues me vepër letrare të rëndësishme, nuk është bërë pikë referimi në kulturën shqiptare. Dhe s’mund të bëhet. Mjerisht. Prirja e Ismail Kadaresë për të qenë me çdo kusht i koniunkturshëm politikisht, nuk është më vetëm çështje e tij: kjo është, tani, mëzirë e letërsisë dhe e kulturës sonë, sepse letërsia dhe kultura jonë prirjen e tillë po e shpërblejnë! Dhe, kjo ka një çmim moral që letërsia dhe kultura jonë e paguajnë në dëmin e vet! E kulturës dhe jetës sonë publike, për shkak të shtrirjes së jashtëzakonshme të korrupsionit mendor, moral dhe material në jetën kombëtare, sot më tepër se kurrë i nevojiten: - ndershmëria intelektuale; - intelektualë të qëndrueshëm, me karakter të fuqishëm, që nuk shikojnë si t’u përshtaten pushteteve dhe opinionit mbizotërues, që të vërtetën dhe të drejtën nuk pranojnë t’ua flijojnë leverdive vetjake: - intelektualë që në çdo kohë nuk ngurrojnë që- si thuhet për ta në botë- të tregojnë terrin që mund të pllakosë shoqërinë dhe, njëkohësisht, të ndezin qiriun që të shohim në atë terr.


FUND

* Teksti i plotë i kësaj polemike, të botuar
për një javë rresht në gazetën tonë, së
shpejti do të botohet si libër më vete, nga
Shtëpia Botuese “Toena”.

[iliria e para]

Per kuriozitet e solla kete tekst ketu qe eshte nga 1937

PERENDIMOR APO LINDOR

Lindorizma shqiptare është një sistem mendimesh, ndjenjash dhe instinktesh, si çdo sistem tjetër jetese, me një botëkuptim të tijën.

Si më të parën karakteristike të lindorit shqiptar marrim proverbin e çdo qelepirxhiu të pashpirt: “Haja qenit, pija qenit”. Lindori shqiptar i pret të gjitha të mirat për vete - qelepir - nga të tjerët; bota për të është një burim i pashterun mjetesh, qejfesh e lezetesh të cilët ai i shfrytëzon me çdo mënyrë e metodë, pa pyetur se ku nget e ku vret. Detyrë të ndershme apo sakrifica vetmohuese ndaj botës pranë nuk njeh kurrë lindori shqiptar. Përkundrazi ushujza lindore, e pangijshme, i ngjitet trupit të përbashkët dhe shoqëror dhe ia thith gjakun pa asnjë droje e kujdesje. Dhe në vend që të turpërohet për veprën shkatërrimtare të veten, lindori shqiptar bëhet edhe ma kryenalt, ma kapadai, ma qejfli.

Lindori shqiptar nuk njeh turp, ai s’ka cipë që t’i nxihet. Lindori shqiptar është i zoti për të gjitha turpet. Shet babë e nane, besën e nderin e vet, për mos me thanë: shpirtin e trupin e vet; vetem e përvetëm që t’i shkojë kungulli mbi ujë. Idealet e lindorit shqiptar janë kolltuku e llokma; dhe për t’i
siguruar vehtes këto të mira ai përdor çdo mjet: bëhet kur e do nevoja edhe patriot edhe tradhtar, monarkist e bolshevik, përparimtar e reaksionar, e bile edhe shok i fortë me të tjerë. Porse në shpirtin e vet është Lindori kryekëput rrënimtar, është shkatërrues dhe bashkohet me të tjerët si ato ujqt
që vejnë së bashku në pre, por që e shqyjnë shokun e vet kur dobësohet apo plagoset udhës. Sepse Lindori shqiptar i ka instinktet e ujkut vetjak, të ujkut tek.

Vendi ku ushqehet dhe majet Lindori shqiptar është atdhe për te. Jo sepse e don, por sepse e shfrytëzon; dhe e shfrytezon pa pikë turpi, dhimbje e kujdesje.

Është gabim kur thuhet se Lindorizma na ka ardhur fillimisht nga Azia, apo nëpërmjet fesë mohamedane, apo edhe nga populli turk. Jo kurrsesi, Lindorizma e jonë
është një dhanti fatale e krishterimit euro-aziatik. Po spjegohem! Ne shekullin VIII, aty kah viti 740 e.s., do me thanë 600 vjet para se me shkelë turku në Atdheun tonë,

Shqipëria u bë province e Bizantit, nën Leonin III. të quajtur Isaurios. Dhe nga ky despot i tmerrshëm u ngushtuan të gjithë shqiptarët me u nda nga kisha romake
(perendimore) e me u fundos ndër labirinthet e errta të kishës bizantine (Lindore) të atëherëshme. Por s’ishte aq fort ndamja (skizma) kishtare sesa ai shpirt i administrates bizantine, plot angth e myk, që u pllakos si një shpirtër i zi, si një hije murtaje mbi mbarë kombin shqiptar. Turqia ka qenë trashëgimtarja dhe kujdestarja e mirazit bizantin, dhe kësulja e kuqe - një krijesë greko-bizantine - u pranua si një simbol i atij trashëgimi.

Se ç’don me thanë shpirt bizantin e di pothuaj secili që ka lexuar ndopak fletët e historisë së kulturës. Mjafton të përmendet se bizantizmi historik është po njëlloj me Lindorizmën shqiptare që u përshkrua më lart. Shqiptari i shkret ia ka thithur lëngun asaj bizantizme shkatërrimtare brenda 12 shekujve të kaluar - qysh nga viti 740 - dhe është kalbur dalëngadalë në trup e në shpirt të vet, duke iu shprishur kësodore fuqitë e tij më të thjeshtat e më fisnike bashkë-kombëtare. Shqiptari dikur ka pasur
nje dashuri të përvlueme dhe një besim të pafund ndaj Zotat e qiellit e të tokës, ndaj vendit dhe trashigimit të të Parëve dhe ndaj vllezërve të vet shqiptare.

Vala aristokratike dhe drita politike-filozofike që dridhen edhe sot në amanetet e pluhurosura të Kanunit të Lekë Dukagjinit dhe ndër sa e sa tradita malësore-shqiptare lenë me kuptuar lartësinë shpirtërore dhe heroizmën vetflijuese të të Parëve tonë dikur.

Porse të gjitha ato veti të larta e bashkë-ndërtuese shkuan dëm e huq nëpër hejmin shkatërrues të bizantizmës. Sepse si në mbarështrimin shoqëror e politik, d.m.th. ndër marredhëniet e shqiptarit me shqiptarin dhe ndër marrëdhëniet e shqiptarit me shtetin e tij u fut e u përhap shpirti bizantin si një epidemi rrënimtare dhe e deformoi karakterin e drejtë të shqiptarit në një bollë amorfe. Si i tha nënprefekti djalit të ri që po hynte rishtas kryetar komuneje: “Biro, ato që ke mësuar
në kurse e libra hidhi mënjëanë. Po deshe të jesh një nepunës i mirë, të lavdohesh dhe të nderohesh, mbaje popullin me premtime. Sille vërdallë nga një ditë në tjetren, deri sa të mërzitet dhe mos i kryej ndonjë punë”.

Vet djelmnia e shkolluar e ka gabim kur kujton se perendimorja përmbahet vetëm ndër veshje e mbathje evropjane, apo në të ndëjunit plot kotësi nëpër sallone,
apo edhe me kryerjen e ndonjë detyre sa për formë e për të rrëmbyer një rrogë të majme, etj. Perendimorja e vërtetë tregohet pikësepari në kryerjen e një detyre të ndershme,
fund e majë për hatër të asaj detyre dhe pa qenë i shtyrë nga zori, nga ndonje dëshirë e prujtun apo nga shkëlqimi i ndonje fitimi marerial. Bile perendimori i vërtetë karakterizohet nga menyra se si ai i ngarkon vetes me vetdashje detyra të rënda, jashtë detyrave të zakonshme e të domosdoshme. Heroizëm s’kerkohet prej askujt,
porse lartësia morale e një perendimori matet me graden e vetmohimit dhe vetflijimit rreth nje ideje të lartë, rreth nje ideje që s’ka punë me kolltuqe apo llokma.

Detyra e përditshme e një perendimori është: Vepro gjithmonë në një mënyrë të atillë që sjellja jote të jetë shembull dhe rregull mbarëvajtjeje për të gjithë;
sillu si njeri i butë me të tjerët, pa hile; pranoje, nderoje dhe çmoje çdo njeri pa qëllime dhe prapamendime lindore. Dhe këto të gjitha kërkohen dhe detyrohen tek çdo njeri
- i madh a i vogel, pasanik apo i varfër, shkollar apo bilmez - jo nëpër premtime materialiste apo friksime fetare, por vetem e përvetëm në emër të një njerëzimi të lartëm, i cili mbështetet mbi ato të drejta hyjnore që kanë mbirë në zemrën e çdo njeriu pak a shume normal. Dhe shpirti fisnik i një perendimori është pikërsiht ajo dhimbje mëshire dhe flijëplotë që drejtohet kundrejt çdo krijese nevojtare, por sidomos kundrejt çdo njeriu fatmjerë, kundrejt çdo populli varfanjak, e më së forti kundrejt kombit të vet në rrezik.



Prof. Krist Maloki

Gazeta “Përpjekja Shqiptare” 1937

[ZANOR]

Kur nuk gjejne gjuhe te perbashket Kadare e Qosja, po tjeret? Kjo eshte pyetja.

Mendoj se kjo polemike, eshte ne kohen me te papershtatshme per Kosoven dhe ofrimin e Shqiperise ne BE dhe sikur ta kishte shkruar kete sprove ndonje author anglez a francez, mesiguri nuk do ta kishte kete pezm dhe shprehje te ketij nivelit dhe mu per kete shkak, kur nuk gjejne gjuhe te perbashket (edhe amtare se) dy figurat nder ma kryesoret shqiptare - si do te gjejme nje gjuhe te perbashket te gjithe shqiptaret - me vet Europen?!

A duhet ta siellim Evropen ne jeten tone, apo ta siellim jeten tone ne Evrope, ne nivel europian? A eshte identiteti shqiptar - joeuropian, apo europian? A po i ofron Europa, kombet e veta, apo ato kombe po i ofrohen Europes, me ngritjen e zhvillimin e tyre? Pergjegjet ne keto pyetje, jane e dyta.

A ekziston identitet: musliman, katolik, orthodoks, ne Europe - perveç identitetit te vetshpallur boshnjak - si identitet musliman?

Nese jane dy popuj gangrene per Evropen, jane: boshnjaket, qe i vetmi popull u vetshpall komb musliman, me identitet musliman, e ketu thirren boshnjak, qe e paguan çmimin me tragjik te atij identiteti, ne luften e tyre te fundit, mu para syve te botes duke pare theater tragjik - ku nga 5-6 milion boshnjak, afer gjysemmilioni u vrane, masakruan dhe mbi dy milion u ndoqen jashte vendit e sipas gjasave as nuk do te ekziston identiteti i tyre i vetshpallur as si shtet e d h e shqiptaret si komb i copetuar, qe deri ne çlirimin definitiv, secila cope shqiptare eshte nje bombe me sahat, si shtetformuese ne Maqedoni, Ne Mal te Zi, ne Serbi e Greqi!

Shqiptaret e copetuar politikisht dhunshem barbarisht - kur jane rrezik permanent per ballkanin, jane edhe per Europen e me gjere. Sot eshte nje Kosove çeshtje boterore, neser vie nje: Presheve, Malesi e madhe, Shqiperi Lindore ne irjm (fyrom), Çameri etj. Europa i din shume bukur gabimet e veta historike mbi shqiptaret dhe as nuk mund t'i laje krejt me nje pavaresi te Kosoves! Shkaqet jane me te thella se sa çeshtja e nje sprove te identitetit edhe te nje gjendje kaotike politike e sociale, ne Shqiperi e Kosove - kur as disa popuj tjere ballkanik, nuk jane perpara asnje hap ne krahasim me keto dy vende shqiptare, sikurse jane: serbet, malazezet qe kerkojne pavaresi, maqedonet e shtetformuar me shqiptare e toka shqiptare etj.

Nese AKEHO zbuloi se vetem 33% e qytetareve europian, perkrahin pranimin e Shqiperise ne BE - nja dhjete perqind me teper e perkrahin BH, vetempse paguan tragjikisht me se shumeti ne luften e fundit dhe qe jane sllav. Europa po i ofron me shume kombet tjera ballkanike, se sa kombin shqiptar, sepse kombet tjera i perkasin 300 milioneve sllav europian dhe kombi shqiptar, eshte i copetuar ende politikisht dhe e kuptojne se me copa (qe heret a vone jane copa eksplozivi deri ne lirine e tyre), pra si komb me copa, komb i copetuar, nuk eshte i deshirueshem per BE-ne! Athua cila do te jete pergjegjja e sakte e atyre 33%-ve europian, si shkak e arsye, qe te pranohemi ne BE dhe cila e atyre 67%-ve europian, si mosshkak e paarsyetim, qe Na te mos pranohemi ne BE?! Athua cfare do te thone perkitazi me kete opinion, shqiptaret e Lugines se Presheves, te irjm (fyrom), te Malesise se Madhe etj., ku po potencohen vetem qytetaret e Shqiperise e Kosoves? Me çfare identiteti do te hyjne ne Europe ata?... Nxirre 'i kashte e dalin gjashte!

Sa per shkakun e gjendjes politike ne Shqiperi e Kosove, dihet se ajo eshte kalimtare, qe vet potencohet se eshte nje tjeter shkak i tentimit te nje identiteti musliman shqiptar, si i pandreqshem. Kete gjendje kaotike politike ne Shqiperi e Kosove, Europa do ta zgjidhte brenda nje viti. Vetem nje: si ka mundesi qe Kosova sot 7 vite ne liri, te mbetet 2 ore me drite, e 4 ore pa drite elektrike, kur aty jane 5 fuqite kryesore te botes si protektorat boteror?! Pa hyre ne tjerat...

Nese nuk qenka identiteti shqiptar europian, cili eshte tjetri? S'ka pergjegje!

Kombi shqiptar tash, nuk ka steg te ndahet ne dy taborre: nje me Kadarene e tjetri me Qosjen, albanezet e kosovaret (se keshtu me keta emra njihemi europianisht e boterisht, ndersa brendaperbrenda kombit vetquhemi shqiptar! Kush po i fryne ketu nje interesi te ndarjes ne dy te tretat - e ne nje te treten e kombit tone? Çfare epilogu permban kjo polemike - o kombi im?! Ti e ke fjalen!

[Davius]

Mbi polemikën Qose-Kadare

Mentor Nazarko

Ditët e fundit në shtypin shqiptar është duke u konsumuar një polemikë gjigantësh në lidhje me identitetin e shqiptarëve dhe rolin e përbërëses myslimane në këtë identitet, ajo midis Ismail Kadaresë dhe Rexhep Qoses. Në zhvillimin e një polemike të tillë përgjithësisht nuk ka vend për rol të dorës së parë për të tjerët, të tretët, veçse nëse janë të përmasave të tyre. Ka megjithatë precedentë, madje vijueshmëri në mendimin apo polemikën shqiptare të rreshtimit në këtë polemikë të peshave të vogla të mendimit që synojnë të përfitojnë kredi prej pozicionimit të tyre në favor të njërit apo tjetrit, veçanërisht në atë që ka origjinë para 90-ës, për shkak të moshës, formimit të polemistëve.

Pra, deri më sot ka pasur në shtyp pozicionime të tilla antikadare, të njerëzve që kanë një farë mendimi të strukturuar mirë, por askush nuk ka qenë i ngjashëm me Qosen, në përmasat e reagimit, në atë të personalitetit që përfaqëson. Madje, rreshtimi antikadare që ka qenë sistematikisht i bollshëm, nuk ka vuajtur asnjëherë për rishtarë apo të specializuar historikisht si polemizues të të mëdhenjve. Nga kjo dukuri nuk do të vinte asnjë e keqe, nëse polemistët e të gjitha peshave, nuk do të impostoheshin në një pretendim qesharak të tipit asgjësues ndaj Kadaresë, ashtu si dhe ndaj të tjerëve, në përpjekje gjithashtu për të rritur peshën e tyre specifike në tregun e ideve gjithfarësh..

Duke shprehur që në fillim një sqarim të tillë, bëj të qartë njëkohësisht se nuk kam ndërmend të marr ndonjë qëndrim në favor të njërit apo të tjetrit. Por nga këndvështrimi i interesit shqiptar, të gjej mos vallë ka ndonjë pikëtakimi mes polemistëve dhe me gjasa mos ka dhe ndonjë gabim të përbashkët të tyre, që thënë miqësisht, ndoshta do të kishte ndonjë efekt modest parandalues të një lufte mediatike që mund të zgjaste shumë. Nuk është oportunizëm një qëndrim i tillë, por thjesht ftesë për të parandaluar ndonjë rreshtim luftarak të mbështetësve të njërit apo tjetrit në një polemikë asgjësuese kësaj radhe midis dy palëve numerikisht të bollshme. Apo të vetë të interesuarve. Është një përpjekje për të kursyer kryesisht energjitë e të tretëve dhe për të qetësuar sadopak ata që konsumojnë polemikën në mënyrë pasive, se mund dhe duhet ta marrin më qetësisht atë.

E përbashkëta e tyre, vetësakrifikimi
Si vlerësues i të dy personaliteteve në raste të ndryshme, duhet thënë se roli i Kadaresë apo sfida e tij në esenë mbi identitetin e shqiptarëve nuk ishte brendashqiptare, por për konsum ndërkombëtar. D.m.th, Kadare e ka shkruar një ese të tillë më shumë për marketing kombëtar, synim që duket se ai ia kishte vënë vetes dhe në rastin e esesë tjetër mbi Danten.

Në rastin e të dytës, pra asaj për identitetin shqiptar dhe rolin e myslimanëve- dhe ajo e Dantes, në fakt, kishte lidhje me këtë identitet- Kadare merrte përsipër me vetëdije në një rol më shumë filozofik apo sociologjik, madje pse jo dhe politik analizën e identitetit të shqiptarëve, me fokus kritik apo sfumues për përbërësen myslimane të këtij identiteti. Për misionin që i kishte vënë vetes, atë të paraqitjes së shqiptarëve në një dritë perëndimore, si pjesë autentike e qytetërimit perëndimor, duket se eseja e tij ishte perfekte. Neglizhimi i qëllimshëm i disa elementëve, i rëndësisë së përbërëses myslimane, për të cilat Qose kishte optikë tjetër duke i theksuar ato, ishte totalisht i justifikuar. Kadare jeton në perëndim dhe në kontakt me kulturën perëndimore, mitet e saj pozitive dhe negative për qytetërimet e tjera, për shqiptarët në veçanti; di se ç’duhet ekzaltuar në promovimin e identitetit shqiptar. Në ndërmarrjen e një vepre të tillë, për të cilën Shqipëria duhet të paguante njerëz që ta bënin, Kadare sakrifikon me vetëdije elementë të caktuar të dijenive të veta, të një analize të plotë, megjithëse duhet konsideruar si një nga njohësit më të mirë të substancës shqiptare dhe për këtë i duhet hequr kapelja dhe jo të sulmohet.

Nuk mund të gjejë një vend i vogël si Shqipëria një avokat të një niveli kaq të lartë si ai, ndërsa diskutohet çështja e Kosovës; shqiptarët tentohen të identifikohen me kombet mbështetëse të terrorizmit etj. Është e vërtetë që në një rol të tillë kuazipolitik, Kadare ka sakrifikim të imazhit të vet si shkrimtar. Çdo njeri tjetër kur arrin nivele si i tiji, përgjithësisht bëhet kozmopolit dhe i interesuar për tregje globale lexuesish, duke neglizhuar detyrime kombëtare që ai e ka bërë me një klas të lartë. Në kryerjen e një roli të tillë, Kadare është vendosur vetëdijshmërisht, megjithëse për lavdinë e vet mund të merrej vetëm e vetëm me letërsi që është sigurisht pika e tij më e fortë në një këndvështrim ndërkombëtar. Sa kohë që e ka refuzuar politikën rregullisht.

Ndërkohë askush nuk duhet të verë në dyshim se dhe Qose është gjithashtu një shërbyes i nivelit të lartë i interesit kombëtar. Ai për shumë kohë ka ushqyer brezin e ri dhe mendimin shqiptar me ide, me kritikë me cilësi të re. Edhe ai ka sakrificën apo më saktë vetësakrifikimin në pozicionimin e tij aktual, megjithëse rasti i tij, për shkak të pjesëmarrjes aktive në politikë, është pak më specifik. Qose ka zgjedhur pozicionimin më kritik të mendimit shqiptar dhe kjo është shqiptarisht e dobishme: askush më mirë se ai me begraundin e vet politik nuk mund ta bënte. Ai ka sakrifikuar nga karriera eventuale politike në të cilën mund të ecte si shkrimtarë të tjerë që u bënë politikanë, duke ngelur rob i ideve të veta antipragmatike dhe kombit i nevojitet një sakrificë e tillë. Një komb si yni që ka probleme afirmimi në shoqërinë e kombeve të tjerë, me çështjen e vet kombëtare të pazgjidhur, me territor të ndarë në dysh apo në më shumë pjesë, duhet të paraqitet para të tjerëve, pra në raport me qëndrimin ndërkombëtar me dy rryma ekstreme mendimi për zgjidhjen e kësaj çështjeje. Të dyja ndihmojnë njëra- tjetrën deri në zgjidhjen përfundimtare. Është e sigurt gjithashtu, se ndërsa Qose ekzalton përbërësen myslimane të identitetit shqiptar ai e bën këtë në emër të realizmit dhe aspak për shkak se i përket rrymës myslimane të të menduarit, pasi që me shumë gjasa Qose është ateist. Ai e bën këtë me një lloj pezmi të sinqertë dhe të motivuar, pezm reaktiv ndaj paragjykimeve evropiane, apo perëndimore në përgjithësi ndaj shqiptarëve për të cilët sigurisht dhe Kadareja është i vetëdijshëm. Por ndërsa Qose ka zgjedhur këtë rrugë për t’ju kundërvënë atyre, pra duke thënë: po, ne jemi edhe myslimanë, por jemi të denjë për familjen evropiane të kombeve, Kadare ka zgjedhur një rrugë tjetër që të çon në të njëjtin vend: mbrojtjen e imazhit të kombit, duke ekzaltuar lidhjet e hershme me krishtërimin.


Polemika agresive, shqiptarisht e padobishme
Por ajo që nuk duhet dhe ky është këndvështrimi kritik ndaj dy ndërmarrjeve polemizuese të këtyre të mëdhenjve të mendimit shqiptar, është agresiviteti në trajtimin e tjetrit. E nisi në fillim Kadare me disa rreshta deri diku fyes ndaj Qoses- pak si numër, por me helm të madh- dhe e vijoi Qose me reagimin e shpërpjesëtuar, pra gjigant ndaj Kadaresë- disa numra gazete. Është ky dimension i polemikës që ishte i padobishëm, i nxitur nga një lloj dashurie karakteristike për veten e krijuesve të nivelit të lartë, i një lloj përçmimi për të tjerët, apo i një kulture polemike të tejkaluar pak. Sigurisht, edhe i fërkimeve të mëparshme mes dy figurave. E pra, ky dimension në fund të fundit nuk është shqiptarisht i dobishëm nëse bëhet dominant, pra dominon idetë e ndritshme që karakterizojnë të dy sprovat intelektuale të konsideruara në këtë shkrim, që mund të ishin kështu fare mirë anët e të njëjtës medalje. Pse është i tepërt agresiviteti, pa i hyrë asaj se cili e kishte tepruar me akuzat për sho-shoqin? Sepse, sa për fillim, pozicionimi i të mëdhenjve në një mënyrë kaq agresive krijon kampe të ndarë simpatish dhe simpatizantësh që shtojnë konfliktualitetin brendashqiptar. Por dhe për arsye të tjera që meritojnë vëmendje në një shkrim tjetër.