
Postuar mė parė nga
Sabriu
ORIENTALIZMI
Nga:...
Orientalizmi ėshtė njė ligjėrim i formuar fillimisht nė Evropėn perėndimore, e mė pas edhe nė Shtetet e Bashkuara tė Amerikės qė pretendon tė njohė, pasqyrojė dhe tė flasė nė mėnyrė autoritare tė vėrtetat mbi Lindjen. Nė themel tė tij qėndron pėrfytyrimi i botės nė dy pjesė homogjene dhe nė kundėrshti me njėra tjetrėn, ku Perėndimi pėrfaqėson fuqitė e sė mirės dhe Lindja fuqitė e sė keqes. Orientalizmi ishte shtytės pas pushtimeve koloniale dhe u riprodhua prej tyre, duke u pasuruar mė tej me idetė raciste tė darvinizmit shoqėror. Megjithėse kolonializmi nė formėn e tij klasike ka pėrfunduar, orientalizmi, pėr njė sėrė arsyesh akoma mbizotėron nė kulturėn perėndimore dhe, i pėrcjellė me anė tė mediave nė tė gjithė botėn, strukturon e kufizon aftėsitė tona tė pėrfytyrimit tė vendeve joperėndimore. Gjurmė tė njė ligjėrimi tė tillė i gjejmė nė potretizimin e Turkut nė veprėn Istori e Skėnderbeut tė poetit Naim Frashėri. Demonizimi i Turkut nė atė vepėr rrjedh prej qėllimeve atdhetare tė autorit, mėnyrės sė ndėrtimit tė subjektit dhe ndikimit tė ideve orientaliste mbi formimin intelektual tė Naimit. Me veprėn e Naim Frashėrit dhe rilindasve tė tjerė, filloi nė disa rrethe kulturore dhe politike shqiptare ndarja midis Perėndimit dhe Lindjes. Strukturimi i kėsaj ndarjeve u bė nė debatet publicistike gjatė reformave tė ndėrmarra nga mbreti Zog. Pėrfytyrimi orientalist pati njė ndikim mė tė gjerė nė periudhėn komuniste. Nė vitet pas komunizmit, intelektualė dhe politikanė nė Shqipėri kanė krijuar nė kulturėn shqiptare njė ndarje artificiale midis Shqipėrisė perėndimore dhe Shqipėrisė lindore, gjė qė ėshtė shumė e dėmshme, sepse thellon pėrēarjet midis shqiptarėve, pengon zhvillimin e frymės sė tolerancės dhe demokracisė dhe mbjell konflikte shoqėrore nė mesin e tyre. Pėr tė pėrforcuar argumentet e tyre, orientalistėt paskomunistė shqiptarė e paraqesin veten si vazhdues ideorė tė Rilindjes Kombėtare. Ata, nė fakt, bėjnė njė pėrzgjedhje tendencioze tė motiveve orientaliste nė shkrimet e rilindasve, sidomos nė ato tė Naim Frashėrit pėr vetė vendin qė zė ky i fundit nė kulturėn kombėtare shqiptare, dhe i mbivlerėsojnė ato, duke lėnė pasdore aspektet themelore tė veprės sė Rilindjes Kombėtare. Mendimi ynė ėshtė qė njė ndarje sipas mendėsive perėndimore dhe lindore te shqiptarėt nuk ekziston; nė linja tė pėrgjithshme shqiptarėt duket se janė nė njė mendje pėr sa i pėrket tė ardhmes demokratike, laike, dhe evropiane tė kombit tė tyre.
Pergatit:Sabri Selmani-Gjermani
Krijoni Kontakt