Identiteti evropian i shqiptarëve

[lissius]

Për z.Kadarenë & co

Antimuslimani.

Po pija nji kafe me nji mik timin e bisedë mbas bisede ra
fjala tek karikaturat për profetin Muhamed a.s.
E drejta e shprehjes apo respektimi i të drejtave të të
tjerëve?
Cila ka ma randësi? Pyeti miku im. Në të drejtën e fjalës e
të shprehjes në perendim, hyn edhe e drejta e botimit të
revistave pornografike, vazhdoi ai , por nuk besoj se
perendimorët do të mirprisnin në këto botime të zinte vend
imazhi lakuriq i p.sh Nënë Terezës apo i shën Marisë. Unë
personalisht do të isha krejt kundër kësaj ultësije. Un do
i ndryja në burg keso gazetarësh langaraqë që në këtë rast
do të fyenin shum rëndë besimtarët katolikë vazhdoi i
irituar miku im.
Mori edhe një kafe tjetër mbasi të parën e kapërdiu me dy
hurfa. Hajt… këta perendimorët se u paska perendu truni, e
në fund të fundit nuk dashkan të pyeskan për ndjenjat e
muslimanëve, po këta anal-istat tonë në Shqipëri cfar kan
që jan cuar në bisht kundër muslimanizmit?
Ishte shum i nxehur dhe po e ngrinte zërin miku im sa
njerëzit përreth filluan të kthejnë kokën.
Lëre i thashë se bisedojmë nji her tjetër. Të pijme kafetë
e le të ikim. A e din se cfarë shkruante Lesi te “Koha
Jonë” kundër muslimanëve? Po tek “Shekulli” a e din se
çfarë…? Po tek…
E mi numëroi një mori gazetash e anal-istash që kan kohë
që vec se fyejnë Islamin e besimtarët muslimanë. Ishte shum
i revoltuar por kishte të drejtë.
E përcolla deri tek stacioni i trenit aty afër, e kundër
dëshires së tij u ndamë. Them kundër dëshires së tij, pasi
e pashë që kishte nevojë të fliste, të shfrynte. Dhe kishte
të drejtë.
Kur i dhashë dorën më tha se do të më shkruante një e-mail
për te plotsue çka la pa thanë. Të nesmen kur hapa
kompiuterin, pashë se me të vërtetë më kish shkruar.
Më kishte shkruar tekstualisht kështu:

I dashtun mik!
Meqë nuk më le të vazhdoja bisedën po të shkruaj diçka që
un mendoj rreth antimuslimanëve në vendin tonë.
Shih si e mendoj un nji antimusliman:
Antimusliman mund të jetë vetëm nji ateist i ndyrë.
Antimuslimani asht edhe antikristian, antibudist,
antiçifut, antihinduist e gjithçka tjetër. Antimuslimani
mund të ketë qenë dje spiju i sigurimit. Mund të jetë sot
asfalist, udëbëist, këgëbëist etj.
Antimuslimani asht qenie e përçudnuar, me turi prej derri,
tru prej gomari e zemer qeni. Ai mund të jetë i biri i
ndonjë putaneje brigadjere në kooperativë. Mund të jetë i
biri i ndonjë spijuni lagje a fshati, servil i operativit
të zonës. Mund të jetë janullatist. Mundet me qenë omonist
a pëbëdënjëist. Mund të jetë minoritar grek a vllah. Mund
të kapardiset nepër studio televizive duke pirë duhan me
llullë thua se asht anglez e jo veç skraparli me mbiemër të
ndyrë. Antimuslimani mund të ketë për mbiemër emrin e
ndonjë kryeqyteti, psh atij të Maqedonise. Mund të jetë
piktor, ish i burgosur, i rrahur në rrugë por prap
antimusliman. Antimuslimani mund të quhet çfardo, psh mund
të quhet Kiço, Frrok, Nikollë, Preç, Broz, Moisi, Fatos por
edhe Ismail, Skënder, Sadik a diçka tjetër.
Mund të ketë e të mos ketë fis e farë. Mund të jetë kopil.
Mund të ketë vetëm motra e vëllazën prej nane, etj-etj.
Antimuslimani mund të jetë homoseksual apo i tërhequr nga
incesti. Mund të jetë marksist, komunist, nihilist-
masturbist, paneuropianist, ballkanist etj.
Antimuslimani asht askushi. Zero. Shkarpë. Ballgam-gëlbazë.
Ai asht pleh, horr,derr…

Të fala T .H.


Më erdh keq me të vërtetë për te. Ma shum u mërzita kur
mendova se kështu mund të ndjehen shum muslimanë të
devotshëm në Shqipëri, burra e gra, djem e vajza të
ndershëm, shqiptarë të vlerë. Askush, mendova nuk duhet
lejuar të fyej e nëpërkambë besimtarët muslimanë.
Ata(muslimanët) kah ana tjetër duhet të mësojnë me i dalë
zot vedit. Ata nuk duhet me harrue se i përkasin një feje
të ndritshme, të zbritur në tokë nga vet Allahu i
madhnueshëm përmes të zgjedurit të Tij profetit Muhamed
a.s. paqa e Zotit mbi te.

Adnan Ramadani

PERENDIMOR APO LINDOR



Lindorizma shqiptare është një sistem mendimesh, ndjenjash dhe instinktesh, si çdo sistem tjetër jetese, me një botëkuptim të tijën.

Si më të parën karakteristike të lindorit shqiptar marrim proverbin e çdo qelepirxhiu të pashpirt: “Haja qenit, pija qenit”. Lindori shqiptar

i pret të gjitha të mirat për vete - qelepir - nga të tjerët; bota për të është një burim i pashterun mjetesh, qejfesh e lezetesh të cilët ai i

shfrytëzon me çdo mënyrë e metodë, pa pyetur se ku nget e ku vret. Detyrë të ndershme apo sakrifica vetmohuese ndaj botës pranë nuk

njeh kurrë lindori shqiptar. Përkundrazi ushujza lindore, e pangijshme, i ngjitet trupit të përbashkët dhe shoqëror dhe ia thith gjakun pa asnjë

droje e kujdesje. Dhe në vend që të turpërohet për veprën shkatërrimtare të veten, lindori shqiptar bëhet edhe ma kryenalt, ma kapadai, ma qejfli.



Lindori shqiptar nuk njeh turp, ai s’ka cipë që t’i nxihet. Lindori shqiptar është i zoti për të gjitha turpet. Shet babë e nane, besën e nderin e vet,

për mos me thanë: shpirtin e trupin e vet; vetem e përvetëm që t’i shkojë kungulli mbi ujë. Idealet e lindorit shqiptar janë kolltuku e llokma; dhe për t’i

siguruar vehtes këto të mira ai përdor çdo mjet: bëhet kur e do nevoja edhe patriot edhe tradhtar, monarkist e bolshevik, përparimtar e reaksionar,

e bile edhe shok i fortë me të tjerë. Porse në shpirtin e vet është Lindori kryekëput rrënimtar, është shkatërrues dhe bashkohet me të tjerët si ato ujqt

që vejnë së bashku në pre, por që e shqyjnë shokun e vet kur dobësohet apo plagoset udhës. Sepse Lindori shqiptar i ka instinktet e ujkut vetjak, të ujkut tek.

Vendi ku ushqehet dhe majet Lindori shqiptar është atdhe për te. Jo sepse e don, por sepse e shfrytëzon; dhe e shfrytezon pa pikë turpi, dhimbje e kujdesje.



Është gabim kur thuhet se Lindorizma na ka ardhur fillimisht nga Azia, apo nëpërmjet fesë mohamedane, apo edhe nga populli turk. Jo kurrsesi, Lindorizma e jonë

është një dhanti fatale e krishterimit euro-aziatik. Po spjegohem! Ne shekullin VIII, aty kah viti 740 e.s., do me thanë 600 vjet para se me shkelë turku në Atdheun tonë,

Shqipëria u bë province e Bizantit, nën Leonin III. të quajtur Isaurios. Dhe nga ky despot i tmerrshëm u ngushtuan të gjithë shqiptarët me u nda nga kisha romake

(perendimore) e me u fundos ndër labirinthet e errta të kishës bizantine (Lindore) të atëherëshme. Por s’ishte aq fort ndamja (skizma) kishtare sesa ai shpirt i administrates

bizantine, plot angth e myk, që u pllakos si një shpirtër i zi, si një hije murtaje mbi mbarë kombin shqiptar. Turqia ka qenë trashëgimtarja dhe kujdestarja e mirazit bizantin,

dhe kësulja e kuqe - një krijesë greko-bizantine - u pranua si një simbol i atij trashëgimi.



Se ç’don me thanë shpirt bizantin e di pothuaj secili që ka lexuar ndopak fletët e historisë së kulturës. Mjafton të përmendet se bizantizmi historik është po njëlloj

me Lindorizmën shqiptare që u përshkrua më lart. Shqiptari i shkret ia ka thithur lëngun asaj bizantizme shkatërrimtare brenda 12 shekujve të kaluar - qysh nga viti 740 -

dhe është kalbur dalëngadalë në trup e në shpirt të vet, duke iu shprishur kësodore fuqitë e tij më të thjeshtat e më fisnike bashkë-kombëtare. Shqiptari dikur ka pasur

nje dashuri të përvlueme dhe një besim të pafund ndaj Zotat e qiellit e të tokës, ndaj vendit dhe trashigimit të të Parëve dhe ndaj vllezërve të vet shqiptare.

Vala aristokratike dhe drita politike-filozofike që dridhen edhe sot në amanetet e pluhurosura të Kanunit të Lekë Dukagjinit dhe ndër sa e sa tradita malësore-shqiptare

lenë me kuptuar lartësinë shpirtërore dhe heroizmën vetflijuese të të Parëve tonë dikur.



Porse të gjitha ato veti të larta e bashkë-ndërtuese shkuan dëm e huq nëpër hejmin shkatërrues të bizantizmës. Sepse si në mbarështrimin shoqëror e politik,

d.m.th. ndër marredhëniet e shqiptarit me shqiptarin dhe ndër marrëdhëniet e shqiptarit me shtetin e tij u fut e u përhap shpirti bizantin si një epidemi rrënimtare

dhe e deformoi karakterin e drejtë të shqiptarit në një bollë amorfe. Si i tha nënprefekti djalit të ri që po hynte rishtas kryetar komuneje: “Biro, ato që ke mësuar

në kurse e libra hidhi mënjëanë. Po deshe të jesh një nepunës i mirë, të lavdohesh dhe të nderohesh, mbaje popullin me premtime. Sille vërdallë nga një ditë në tjetren,

deri sa të mërzitet dhe mos i kryej ndonjë punë”.



Vet djelmnia e shkolluar e ka gabim kur kujton se perendimorja përmbahet vetëm ndër veshje e mbathje evropjane, apo në të ndëjunit plot kotësi nëpër sallone,

apo edhe me kryerjen e ndonjë detyre sa për formë e për të rrëmbyer një rrogë të majme, etj. Perendimorja e vërtetë tregohet pikësepari në kryerjen e një detyre të ndershme,

fund e majë për hatër të asaj detyre dhe pa qenë i shtyrë nga zori, nga ndonje dëshirë e prujtun apo nga shkëlqimi i ndonje fitimi marerial. Bile perendimori i vërtetë

karakterizohet nga menyra se si ai i ngarkon vetes me vetdashje detyra të rënda, jashtë detyrave të zakonshme e të domosdoshme. Heroizëm s’kerkohet prej askujt,

porse lartësia morale e një perendimori matet me graden e vetmohimit dhe vetflijimit rreth nje ideje të lartë, rreth nje ideje që s’ka punë me kolltuqe apo llokma.



Detyra e përditshme e një perendimori është: Vepro gjithmonë në një mënyrë të atillë që sjellja jote të jetë shembull dhe rregull mbarëvajtjeje për të gjithë;

sillu si njeri i butë me të tjerët, pa hile; pranoje, nderoje dhe çmoje çdo njeri pa qëllime dhe prapamendime lindore. Dhe këto të gjitha kërkohen dhe detyrohen tek çdo njeri

- i madh a i vogel, pasanik apo i varfër, shkollar apo bilmez - jo nëpër premtime materialiste apo friksime fetare, por vetem e përvetëm në emër të një njerëzimi të lartëm,

i cili mbështetet mbi ato të drejta hyjnore që kanë mbirë në zemrën e çdo njeriu pak a shume normal. Dhe shpirti fisnik i një perendimori është pikërsiht ajo dhimbje mëshire

dhe flijëplotë që drejtohet kundrejt çdo krijese nevojtare, por sidomos kundrejt çdo njeriu fatmjerë, kundrejt çdo populli varfanjak, e më së forti kundrejt kombit të vet në rrezik.



Prof. Krist Maloki

Gazeta “Përpjekja Shqiptare” 1937

[friendlyboy1]

32 faqe postimesh dhe akoma nuk dihet identiteti i qart is hqiptarve. Nje gje esht e qart se shqiptaret megjithse jan komb homogjen kan nje identitet te gatuar nga shum faktor, Shqiptaret jan myslyman me pikpamje perendimore por edhe krishter me pikpamje socialiste jan edhe ateist me pikpamje oksidentale edhe krishter demokrat edhe myslyman komunist.

[Jimmi_1978]

Identiteti i qarte i Shqiptareve dihet eshte Shqiptare Europian te ciles do fe qofshim Shqiptare Europian jemi ne Europe jemi kete kulture kemi por dihet kemi edhe ndrehyrje kulturash te tjera por tani nuk do shikojm ato s'eshte caku yne nderhyrja e kulturave tjera ne kulturen shqiptare por Identiteti europian i shqiptareve.
Atje ku synojne te gjithe ata shqiptare qe gjinden ne Shqiperi, Kosove e te gjitha trojet ilire, por edhe atje ku shqiptaret jetojne dhe marrin kulturen Europiane.
Mendimi im ndoshta jo edhe i shumices.

[Pedro]

Ky diskutim mua me duket paksa i ekzagjeruar. Identitetin e kerkon ai, i cili e ndjen mungesen e identitetit.
Ketu behet fjale sikur shqiptaret ose jane perendimore ose jane lindore, dmth nqs jane keshtu, atehere nuk jane ashtu, dhe flasin pastaj nese kane identitet europian apo lindor. E verteta eshte, qe shqiptaret kane nje identitet te vetem, dhe ai eshte identiteti shqiptar. Dhe ky identitet shqiptar nuk eshte dicka e formuar ne disa vjet, por eshte fryt i luftes per ekzistence ne mijera vjet, qe i ka bere shqiptaret qe gjithmone te ecin nen sqetullen e "Vellait te Madh" dhe i ka bere te ndikohen edhe nga kultura dhe identiteti i "Vellait te Madh". Dhe ne momente te ndryshme ne kemi patur "Vellezer te Medhenj" te ndryshem, kemi patur Romen, kur ajo ishte e fuqishme. Kur ajo u dobesua, kemi patur Bizantin, pastaj ne disa raste edhe serbin, edhe grekun, por edhe bullgarin. Pastaj kur Venediku ishte dicka me teper se nje qytet i bukur i Italise se sotme, biles atehere kur Venediku vete kishte fuqine dhe ndikimin me te madh sec mund te kete arritur ndonjehere Italia vete, kishim Venedikun si "Vella te Madh", pastaj kishim edhe Aragonezet, edhe Anzhute. Per nje kohe shume te gjate kishim turkun, pastaj austro-hungarezet dhe me vone italianet. Pastaj u kandisem prape me sllavet dhe diku me vone per disa kohe edhe kinezet u bene vellezrit tane. Sot kemi Ameriken. Neser ndoshta mund te kemi Iranin ose edhe Taxhikistanin, nuk i dihet, ndoshta vellazerohemi prape me kinezet.

Keshtu pra ne gjithe kete engledisje mijera vjecare, shume elemente te kulturave te "Vellezerve te Medhenj" i jane ngjitur kultures tone fillestare duke ngjizur ate, qe ne sot quajme identitet shqiptar. Shqiptaret jane po aq lindore sa jane edhe europiane. Disa duan te jene europiane me zor, perpiqen ta ndrydhin ate pak orientale qe e kane hedhur ne abiset e ndergjegjes se tyre, por me kot, sepse ne momente te caktuara, ne menyre te pavullnetshme, orientalizmi i tyre shfaqet ne siperfaqe dhe u kujton qe jane gjysem-orientale. Dhe atehere keta inatosen me keq dhe bertasin akoma me fort, qe jane europiane 100%.

Por c´ti besh. Faktet jane kokeforte.

[Albo]

Ky diskutim mua me duket paksa i ekzagjeruar. Identitetin e kerkon ai, i cili e ndjen mungesen e identitetit.

Ke thene shume me kete fjali, edhe pse eshte jashte teme. Ke thene shume, pasi e ke vene gishtin ne zemren e problemit, zbulimin e misterit te identitetit shqiptar. Je jashte teme, jo per fajin tend, por per fajin e atyre qe e ngriten kete debat ne nivelin e akademikeve. Je jashte teme pasi si Kadare, edhe Qosja, edhe pse mbajne qendrime diametralisht te kunderta, kane nje pikenisje te gabuar: nuk shpenzojne kohe qe te shpalosin hulumtimet e tyre mbi origjinen e identitetit shqiptar, por mundohen ta mbushin kete boshllek shpirteror me nje orientim/perkatesi politike perendimore apo lindore.

Pra te gjithe ata qe thone qe Shqiperia ka nje identitet perendimor, apo nje identitet lindor, ne vetvete kane humbur busullen e orientimit shpirteror: identitetin shqiptar qe trashegojme nga brezat.

Por c´ti besh. Faktet jane kokeforte.

Faktet ne nje debat shpirteror, dhe identiteti i nje kombi qe gjendet ne zemren e qyteterimeve greko-romake eshte nje debat shpirteror, kane nje rendesi te dores se dyte. Asnje fakt, sado kokeforte qe te jete nuk do te deshmoje ne nje menyre apo tjeter identitetin e shqiptareve qe ka nje dimension politik, nje dimension shoqeror dhe nje dimension shpirteror. Keto dimensione nuk i zbulojne faktet, keto dimensione i zbulon mendja dhe zemra e cdo shqiptari qe e kerkon me vetemohim te zbuloje identitetin e vertete shqiptar.

Pra me shume se sa faktet e vdekura ne faqet e librave, identitetin shqiptar mund ta kerkosh ne transformimet kolosale qe ka sjelle liria ne shoqerine shqiptare, ne jeten time, ne jeten tende, ne jeten e cdo shqiptari. Kadare dhe Qose nuk arrijne ta shohin kete gje, pasi i perkasin atij brezi te shqiptareve qe fatkeqesisht u linden e thinjen ne nje epoke e ideologji ateiste: te dy nuk kane nje bote shpirterore te tyre dhe detyrimisht nuk mund te shohin origjinen shpirterore te virtyteve me te larta shqiptare.

Kur nje i huaj pyet nje shqiptar, cili eshte identiteti shqiptar, dhe ky i pergjigjet se eshte identitet evropian perendimor apo identitet aziatik lindor, ne vetvete shqiptari po deshmon se ai nuk e di se cili eshte identiteti shqiptar. Eshte me e lehte te ngresh nje teze te pan-evropianizmit te shqiptareve apo pan-islamizmit te tyre se sa te gjurmosh ne shekuj identitetit e vertete shqiptar.

Albo

[lissius]

Ne baze te paragrafeve te postimit te mesiperm:

Nqs feja do te percaktonte identitetin e nje individi dhe te nje kombi, atehere sipas mendimit tuaj, holy_diver, Shqipetaret edhe Shqiperia jane "pa-identitet"? Me duket shume i nxituar mendimi juaj ne lidhje me " kujtimin vone te percaktimit te identiteti" , pasi kjo do te thote qe me mijera vjet Shqipetaret, Arbet, Iliret apo Pellazget (cilin do emer qe preferon te perdorni) te kene jetuar ne erresiren e injorances te vetdijes!

NqS percaktimi i nje vendi si KOmb do te vareshe vetem nga feja edhe rraca, atehere perse Shqiperia vazhdon te quhet Komb?. Dhe nqs qyteterimi perendimor ndalon ngritjen e diskutimeve ne lidhje me temen e fese edhe te rraces, atehere perse degjojme edhe lexojme perdite "luftrat fetare" (edhe pse mund te mos jene te tilla)?
Eshte shume e vertete qe Shqiperia (NJe pike gjeografike ne rruzullin tokesor-Bismark) ka qene shesh lufte per shume epoka, dhe si rrjedhoje perzjerjet ne rrace edhe kulture kane qene te paevitueshme, por me shume bindje do te thoja qe Shqiperia eshte nje nder shtetet e pakta qe ka mundur te ruaje kulturen, zakonet, gjuhen, traditat, (elemente edhe kritere qe e bejne nje vend te quhet Komb). Te vetmen gje qe une kam vene re eshte "varferia e fjalorit shqip". Edhe kjo ka ardhur si pasoje e "mos-perdorimit" te gjuhes, por jo nga "mos-egzistenca" e fjaleve. Duke preferuar "kulturen e huaj", duke qene "te forcuar" per te perdorur edhe zbatuar kulturen e pushtuesit , dale nga dale "Identi Shqipetar" eshte mbuluar nga "Pluhuri i Kohes".
Tani duke qene se leckat per pluhurat i kemi nga te gjitha llojet: Amerikane, Italiane, Greke, Kineze, Ruse, etj, nuk ka shume rendesi cila "made in" perdoret, por ka rendesi qe "dora qe e perdor" te jete e stervitur ne punet shtepiake.


P.S.
Ky eshte kendveshtrimi im, kendveshtrim i nje emigranteje prej 5 vjet e kusur qe prej moshes 17 vjec, dhe pa shkelur asnjehere ne Shqiperi.

Edhe sikur te kishte ngjashmeri flamuri yne shqiptar me ate bizantin,qte keqe do te kishte?
Neve kemi gjithmone ne mendje urrejtjen bizantine-greke te periudhes se mesjetes kur flasim per bizantin dhe harrojme dhe fusim ne nje kallep gjithe historine bizantine nga koha e konstandinit te madh qe e themeloj bizantin ne 333pas e.s, deri ne ndarjen e kishes se krishtere ne vitin 1100 ne lindje dhe perendim.
Neve nuk duhet te harrojme dominimin ilir nga viti 333 me kostandinin e madh qe themeloj krishterizmin perendimor dhe pasimi i tij nga perandore te famshem qe e perfekcionuan me tej kulturen perendimore,duke bere "kanonet" pra ligjet e kishes dhe te popullit te cilet u bene baze e sistemit juridik europian te sotem.
Perandoria bizantine ishte e ndare ne dy zona te medha qe quheshin Yliricum,pjesa e Europes dhe orient pjesa e azise,ne Yliricum ishin greket ato qe perndiqeshin dhe jo iliret sic mendojne shumica e shqiptareve.
Justiani ne vitin 527 (dardan i lindur ne shkup) e shihte veten si nje njeri i perendise dhe vendosi qe te permbledhe gjithe kodekset ne nje kodeks te vetem qe u mbiquajt (corpus iuri civili)kodeksi i justiniait ku ne 17libra jane permbledhe te gjitha ligjet qe do ti permbahet kisha e krishtere dhe te gjith popujt perendimore.Nga mijera ligje qe jane pershkruar ne keto libra jane vetem 150ligje te shkruajtura greqisht,gje kjo qe tregon lindorizmen e grekerve te rinj qe mundoheshin te perhapnin ne iliri.
Justiniani ne shume letra qe i dergon papes se romes i cili pa lejen e justinait nuk guxonte te merrte asnje vendim,i terhiqte vemndjen atij qe te kishte kujdes ne ndjekjen e direktivave qe kishte dhene ai vete ne kanonet kkishtare,duke pasur keshtu gjithmone parasysh luftimin e judaizmit qe kishte lene gjurme ne romen e hershme gjate fillimit te perhapjes ne menyre ilegale te katolicizmit te hershem.
Ne nje rast justiani vetem me anen e nje shkrese anullon emerimin e 300 peshkopeve ne italine e sotme ne shekullin e 6-te,pasi supozohej qe ata nuk ishin te denje te perfaqesonin religjonin e ri te qe kishin themeluar paraardhesit e tij si konstandini e tjere me rradhe.
Pra eshte thjeshte nje hakmarrje qe filloj ti beje lindorizma me ardhjen e osmaneve, perendimorit origjinal illyr(pra shqiptarit te sotem).
Neve jemi akoma ne gjumin shume shekullore dhe nuk arrijme te dallojme se pse urrehemi ne shqiptaret nga gjithe europianet bashke me turqit greket dhe sllavet.
Kjo ka nje pergjigje te thjeshte sepse si europianet ashtu dhe sllavet dhe greket u perndjeken dhe u luftua tradita dhe kultura e tyre si dhe identiteti i tyre nga illiret.Kjo nuk u be duke u nisur nga nje motiv i dobet por ne baze te nje motivi hyjnor,sepse illiret e mbanin veten si njerez hyjnore dhe se kishin porosine e perndise qe te qonin ne cdo vend te botes kulturen perendimore.

[Albo]

Miti i Skenderbeut nder arbereshet e Italise

Nga Francesco Altimari

Me afrimin e strukturalizmit prej botimit te vepres “Mythologiques” (1964-1971) te Clude Levi Strauss-it dhe ketej, miti nuk u trajtua me vetem si fenomen thellesisht fetar, sic ishte me perpara, por si mesazh qe trajtonte aspektet me te thella e te fshehta te ideologjise sociale te nje komuniteti. Prandaj miti nuk mund te kuptohet duke vene menjane rolin qe ai luan brenda shoqerise qe e prodhon.

Sipas studiuesit Mircea Eliade, “miti... eshte gjithmone (nje) dicka qe ndodh dhe nje shembull”. Nocioni i mitit si precedent ideal, d.m.th nocionin e mitit justifikues mund ta gjejme edhe ne doktrinen e njerit nder perfaqesuesit me ne ze te “shkences se mitit” ne shekullin XX: e kam fjalen per studiuesin hungarez Karoley Kerenyi. Qendror ka qene edhe mendimi i tij, dallimi qe ai ben midis ideologjise “se thjeshte” dhe autentike, qe nenkupton nje perpunim te natyrshem dhe te painteresuar permbajtjeve qe shfaqen vetvetiu nga mendja dhe te mitologjise se “teknicizuar”, qe paraqitet si nje rikujtim dhe perpunim i interesuar i materialeve qe mund te sherbejne per nje qellim te caktuar. Ne mjedisin arberesh, qe ne periudhen para Rilindjes, pra edhe ne mjedisin shqiptar, gjate Rilindjes do te gjejme dy mite qe perfaqesuan dy momente te rendesishme te reflektimit kolektiv nga ana e inteligjences mbi origjinen e kombit shqiptar dhe qe percaktojne me dy faza te historise shqiptare, njera me e hershme dhe mitologjike, ndersa tjetra me e re dhe historike, e kam fjalen perkatesisht per mitin pellazgjik dhe per mitin skenderbegian.

Teza se shqiptaret rrjedhin nga pellazget mitike pati perkrahesin e pare qe prej shekullit XVIII tek intelektuali arberesh i Sicilise, Nikolle Keta, qe ka qene edhe i pari arberesh qe u mor me origjinen e popullit shqiptar dhe te gjuhes shqipe. Por ka qene sidomos merite e De Rades, qe e trashegoi kete teori klasike nga mjedisi arberesh sicilian, nese kjo teze sheh te pellazget paraardhesin e shqiptareve. Arriti te karakterizonte pothuajse te gjithe kulturen letrare arbereshe dhe te shqiptareve te Rilindjes. Nje permbledhje e studimit te Jeronim De Rades me titulli “L’identita degli albanesi con i pelasghi”, botuar me 1884. Ky botim i siguroi pra nje perhapje te gjere kesaj teorie ne qarqet intelektuale shqiptare te Ballkanit, por ne radhe te pare, te qarqeve intelektuale te shqiptareve te Rumanise. Arsyet e kesaj paravendosje te “Rilindjes” rreth gjysmes se shekulli XVIII qe na shtyjne te shohim tek Nikolle Keta dhe jo te Naum Veqilharxhi pararendesin e vertete te Rilindjes Kombetare Shqiptare, i gjejme ne permbajtjen e veprave dhe idete e intelektualeve qe dolen nga vatrat arsimore-fetare, greko-bizantine te krijuara ne Sicili dhe ne Kalabri, nga seminari arberesh i Palermos dhe nga kisha katolike arbereshe ne gjysmen e pare te shekullit XVIII. Por ka qene sidomos seminari greko-arberesh i Palermos, djepi i pare i formimit te kesaj vetedije nacionale (ante litteram), qe i sherben ceshtjes fetare te dallimit te perkatesise midis arberesheve dhe grekeve, deri atehere te perzier shpesh jo vetem ne terminologji nga disa kisha katolike, meqenese inkuadroheshin te gjithe si “italo-greke”. Ne vepren e Nilolle Ketes, “Tesoro di Notizie su de Macedoni” 1777, traktati i pare organik dhe ideologjik i Rilindjes, nje pjese e mire e librit te trete “Albani ed epiroti tra li macedoni”, vepra qe perfshin gjithsej tre libra, u eshte rezervuar familjes dhe figures se Skenderbeut, te cileve u kushtohen tre kapituj. Studimet gjuhesore qe prej kontributit te rendesishem te J. G. Von Hahn “Albanescie Studien”, 1854, nuk i dhane asnje mbeshtetje teorise pellazgjike, qe deftuan krejt te pathemelte nga ana shkencore, por kjo teori frymezoi shkrimtaret dhe intelektualet shqiptare dhe ua dha atyre nje arme politike per t’i perballur rreziqet qe vinin nga vendet e tjera ballkanike, perkatesisht politikat ekspansioniste dhe asimiluese nga ana kulturore. Interesi qe nxiste intelektualet arbereshe, pra dhe intelektualet shqiptare, ishte qe te provonin qe populli i tyre nuk ishte pa histori dhe pa identitet, perkundrazi ai rridhte nga nje popull i lashte dhe autokton sic ishin pellazget, te cilet ishin edhe me te vjeter se populli grek, qe konsiderohej populli me i vjeter i ketij areali edhe ne Evrope. Nga sa thame, kuptohet se miti pellazgjik hyn sipas kualifikimit te propozuar nga mitologu hungarez, nder mitet e teknicizuara. Ne fjale te tjera, keto mite mund t’i quajme edhe te ndertuara apo te perpunuara ne menyre artificiale. Sepse ketu eshte i qarte, sesi intelektualet rikujtonin me qellim imazhet e se kaluares, me shume mitike se sa historike, qe u duheshin atyre per te arritur nje objektiv te caktuar politik te se tashmes, per te justifikuar nga ana historike dhe morale levizjen e Rilindjes Kombetare. Karakteristikat deri diku dhe vetem ne siperfaqe, analoge me mitin pellazgjik, pati edhe mitin tjeter qe frymezoi letraret arbereshe dhe shqiptare te Rilindjes, ai kastriotian, ne kujtimin e figures dhe te epokes se Gjergj Kastriot Skenderbeut, ne kuptimin me te gjere te Shqiperise se shekullit XV, “Moti i madh”, qe si mit kreu nje funksion centralisti dhe drejtimi (drejtues) brenda levizjes se Rilindjes Shqiptare. Por ndryshe nga miti pellazgjik, qe qe nje mit vetem letrar i prodhuar nga angazhimi i grupeve intelektuale te shekullit XIX dhe ne mjedisin arberesh qe prej gjysmes se shekullit XVIII, miti i Skenderbeut ose me mire mitizimi i tij, kishte rrenje te thella ne folklor dhe ne kujtesen kolektive te komunitetit arberesh te Italise dhe pra duhet konsideruar, se paku pjeserisht dhe ne fillim si mit autentik i natyrshem dhe jo shprehje e nje miti te teknicizuar, te per punuar, sipas tipologjise mitologjike te propozuar nga Kerenyi.

Duke jetuar larg studimit osman qe ishte kunder cdo kerkese autonomie kombetare qe vinte nga popuj te nenshtruar, arbereshet e Italise ishin ne gjendje me te favorshme per te ruajtur dhe per te pasuruar me tej ciklin e legjendave, te kengeve epike dhe te riteve tradicionale mbi Skenderbeun, qe kishin sjelle me vete nga memedheu i lashte ose qe kishin perpunuar ne memedheun e tyre te ri.

Disa studiues, nder kete permendim ketu Gustav Meynrin dhe Dhimiter Shuteriqin, nder shqiptaret qe ia ngjiten De Rades dhe intelektualeve te tjere arbereshe te Rilindjes “fajin” se paskan qene nderhyres ne futjen e pranise se figures se Skenderbeut ne kenget epike tradicionale italo-shqiptare, duke arritur te vinin ne dyshim vertetesine, perpos vazhdimesise se kujtimit te heroit shqiptar ne kujtesen historike te komuniteteve arbereshe te Italise. Nje seri motivesh, ne te cilat jemi ndalur ne disa studime te meparshme, na sjellin ne perfundimin e anasjellte, pra dhe nuk mund ta ndajme opinionin me studiuesit qe sapo kemi cituar. Elementet kryesore tek te cilat mbeshtetemi per te mos e pranuar kete opinion, jane shkurtazi keto:

1. Deshmia e Mikele Skutarit, prift i Shen Kostandinit ne vitin 1825, d.m.th para se te fillonte Rilindja e mirefillte, dhe pra ne nje periudhe ne te cilen nuk besoj se mund te dyshojme per ndonje “nderhyrje” eventuale te De Rades, meqenese poeti yne aso kohe ishte ende femije, na shkruan se, “ne ditet e Karnavalit ka ne keto fshatra nje gaz te gjithanshem. Del populli neper rruge dhe i mbledhur ne valle improvizon kenge kushtuar bemave historike luftarake te te pareve me te njohur, qe u dalluan ne veprat e tyre te veshtira”.

2. Kerkimet e bera sistematikisht neper arkivat kishtare te komunitetit arberesh te Kalabrise na deshmojne se kujtimi i Skenderbeut u mbajt i gjalle pa nderprerje ne keto komunitete qe ne onomastiken arbereshe qe prej fillimit. d.m.th se paku prej fundit te shekullit XVI deri ne shekullin XIX.

3. Analiza e disa kengeve tradicionale, nder keto me e njohura eshte “Kenga e Skenderbeut” dhe disa legjendave te mbledhura ne mjedisin arbresh, te lidhura me disa rite tradicionale, domethene si “rusallet” ne pranvere, “vallet” ne Pashke qe na sjellin ne disa momente kyce te epopese heroike te Gjergj Kastriot Skenderbeut. Te gjitha keto elemente i japin nje mbeshtetje te metejshme hipotezes sone, se ka centralitet perpos nje vazhdimesie dhe nje vitalitet te pranise se Skenderbeut ne kulturen folklorike dhe ne kulturen letrare te arberesheve te Italise. Ai nga mit i natyrshem, natyror mund ta quajme sipas skemes se propozuar nga Karol Kerenyi, qe perpunuar dhe ripropozuar si mit pjeserisht i teknicizuar nga grupet intelektuale arbereshe te Rilindjes Romantike, te cilat mbi kete motiv dhe ne imitim te modeleve dominuese te kultures evropiane te kohes kane krijuar rryma origjinale ne kuadrin e letersise romantike shqiptare dhe jo vetem brenda saj.

Korrieri
E Enjte, 18 Janar 2007

[i humburi]

me disgusto lexova disa mendime te çmuara ne disa paragrafe pikante,pershendes Albo,Sabriu e tjere
Them me disgusto se thone te verteta qe po ti rimendojsh se
dyti e se treti, ndjen merzi e hidherim
Jo per vertetsine e tyre se sa per rrealitetin qe pasqyrojne,
jo per veshtirsite qe paraqiten per ngritje se sa per mungesen
e njerzve paraprijes e prijes por te mirfillte per te bere nje ngritje
substancjale.Ah moj fjale e mjere ELITE je bere me e pa vlere se fjala
kurve...
Jemi politizu.kemi bere e tejkalu normen ne kte drejtim,e kte e
vuan edhe ai qe e pranon edhe ai qe nuk e pranon kete.
Identitewti? Po ç eshte ky?
Si institucjon ,,,,pooooo i kemi kompjuterat njesoj si te Amerikes.
si fasade....tamam,edhe per llafollogjin e tjera, dekori esht dekor.
Si strukture... qytetarie shqiptare,ndjenje kombetare,gatishmerie
per veper? Po çfar vepre? Cili eshte themeli,cili muri cili çatia?
Tallet shum embel Xh.Suift ke ''Udhtimet e Guliverit''
spijunit i thone burri drejte,te drejtit budalla,kriminelit i rrepte
diku ku si udhetar i ra te njifte zakone te vendeve tjera,ne te vertete
ai pershkruante punet e njerzit rreth tij.
Shqiptari paska qene naivi me i madh qe mund te existoje,jo per gje tjeter por veç per renjen rob ne sllogane,per pragmatizmin e tij instiktiv, per shitjen qoft dhe pa e ditur te shpirtit te tij per hiçgje njesoj si per milion,e denushme ne çdo rast kjo.
Personalisht do çmoja ndonje personalitet,ndonje figure,ndonje burre te vertete
qe duke qene i tille,te dale ne shesh e te therrase''Un jam i marre,un jam imoral,
un jam kusar,un jam i çmendur...etj'' t ehidhesh ne ndonje pellg me balte e uj ete behesh helaq e pastaj te ngrihesh ,te mshinte balten te vinte kapellen e pasi te pershendeste gjith mirsjellje te shkonte e te qetsohesh,ne strofullen e vet,fole e ndritur po deshe...
Ne nje vend sot teper te perparuar,ku njerzit ishin fshatare nga mendja e te disiplinuar nga frika o padija,nje ngas pronaret e nje fabrike pasi e studioi problemin,vendosi nja 20 kukulla gome madhesi natyrale,me ngjashmeri absolute
me drejtuesit e fabrikave qe zoteronte,dhe i urdheroi puntoret,disa mijra keta,te kalonin para manekineve e cilin te kishin inat o t u kish bere ndoj padrejtesi le te qellonin me nje shkop qe gjendej aty prane....

[Dorontina]

Identiteti i qarte i Shqiptareve dihet eshte Shqiptare Europian te ciles do fe qofshim Shqiptare Europian jemi ne Europe jemi kete kulture kemi por dihet kemi edhe ndrehyrje kulturash te tjera por tani nuk do shikojm ato s'eshte caku yne nderhyrja e kulturave tjera ne kulturen shqiptare por Identiteti europian i shqiptareve.
Atje ku synojne te gjithe ata shqiptare qe gjinden ne Shqiperi, Kosove e te gjitha trojet ilire, por edhe atje ku shqiptaret jetojne dhe marrin kulturen Europiane.
Mendimi im ndoshta jo edhe i shumices.

Pajtohem me ty e thu fort bukur jemi shqiptar europian me nderhyrje te kulturave tjera .
Dhe mos te mendojm se tjerat shtete kan idnetitet te paster ..Jo qdo shtet ka pas lufta dhe kan qen te dominuar nga superfuqi te medha.
Ne mendojm se vetem ne kemi qen te shkelur nga superfuqit e medha Jo shum shtete bile shtei ku jetoj une ka qen shum ma i shkelur se ne por vullneti i polullit ka arrijt te krijojn shtet ne shekullin 18.....

Né fal teknikes dhe vullnetit te arkeologve te dashuruar per te kaluaren tonê po bejn hulumtime me arkeologet e botes dhe dim me shum per neve e jam krenare qe kemi nji te kauar te bukur.
E dim tash te gjith qe ishim Pellazgê, ishim, Ilir dhe jemi shqiptar.
Pellazget kan jetu gjith mesdheun dhe adriatikun.
me luftra pellazget u ndan nji pjes ne lidje te afert e pjesa tjeter de mesdheun dhe adriatikun u futen helenet ne mes .tash jemi shqiptar e ....

Thuhet nji fjalê popullore:Ata qe kan qen nji dit do jan edhe nji dit tjeter...

[Profesori]

Une nuk i kutoj,si mund te heqin dor vet disa shqiptar nga te qenurit europjan.madje me qudite edhe vet Qosja qe i bie te njetit tel te sharkise shoveniste te Beogradit kur vie ne ato perfundime. Do te doja te besoja seai e bene kete pavetdije (ndonese thuhet se din shum, madje dikush e futi nder intelektualet me te shquar shqiptar!!!).Shtypi i verdh i Beogdardit qe nga koha e Nikolla Pashiqit ka bere qmos qe ne Europe te na paraqes si turq, musliman e te ngjashme duke bere perpjekje ketu qe te na trajtoj si popull pa identite. E drejt e secilit eshte te ndihet si te doj, por nuk eshte e drejt qe ne emer te saj te jep opinion qe apriori ne at ndjesine e tij ti fut te gjith.Le te shfletojne pak historine tone duke filluar nga antika.le te kerkojne hulumtimet arkeologjike te koheve te fundit dhe ata qe e kundershtojne identitetin europjan do shohin nje pasqyr krejtesisht tjeter.Arma me e fort serbe kunder nesh me shekuj ka qene keqperdorimi i faktit se shqiptaret perqafuan (dihet si) islamizmin ne shekut 16 ,17 dhe 18. Ketu nuk eshte fjala se perqafoj iden e te qenurit kristian siq u tha nga dikush per kadaren, por eshte qeshtja e idnetitetit europjan apo islam. te perpiqesh per ta mbrojtur kete te dyten ngjan me ate siq thot populli "me mih me shti ne det" KULTURA JONE MATERIALE DHE SHPIRTERORE ESHTE TIPIKE EUROPJANE NDERSA ELEMETET ISLAME QE HASEN NE TE JANE TE GERSHETUAR JO VETEM ME TRADITAT KRISTIANE POR DO THOSHA EDHE PAGANE. tek ne edhe metutje kremtohet Shen Gjergji, pastaj shen Mitri... Si mund te heqesh dore nga Shen Jeronimi qe ishte Ilir, mos te flasim per qendresen e Arberit ne kohen e Skenderbeut.besime eshte e drejt e secilit e patjetersushme, kjo nuk reflekton ne te njejten kohe edhe humbje identitetit mijvjeqar. edhe kur nuk na don Europa, ne jemi ne Te,madje jo vetem gjeografikisht por edhe shpirterisht.