Identiteti evropian i shqiptarëve

[oiseau en vol]

Vetem ne lidhje me Agollin.

I kujtdo qofte gabimi, dmth ose i gazetarit qe shtremberon fjalet e Agollit, ose i Agollit qe nuk kupton pyetjet e gazetarit (çka per mua eshte kjo e dyta), ky mentaliteti i "Jam me X kunder Y" me shkaterron fare.

Qe nje Agoll te shprehet si ne lojen xing katershe, jam me Gentin kunder Artanit, kete nuk e kuptoj.

Agolli duhet te thote ç'mendon mbi çeshtjen ai vete, e jo te rreshtohet prapa njerit prej debatuesve. Shkurt, qendrim tipik "anakronik", i kohes se "Jam dakort me parafolesin".

Nata, muzgu, dita, muzgu, nata.

[Arrnubi]

Fatos Lubonja: Per debatin e Kadarese me Qosen

Standart 13 maj 2006

2-Kohët e fundi ka pasur një debat të nxehtë mes Kadarese dhe Qoses, në lidhje me identitetin europian, apo lindor të shqiptarëve, ku është cekur elementi i besimit fetar. A e keni ndjekur këtë debat, dhe cili mund të ishte komenti juaj për të. E kam ndjekur polemikën e Qoses kurse me idetë e Kadaresë njihem prej kohësh. Nuk mund veçse të jem dakort me tërësinë e kritikave të Qoses madje, jashtë modestisë, mund të them se shumicën e tyre (si argumente) do t’i gjeni në faqet e Përpjekjes të shtjelluara prej vitesh, (mjafton të përmend numrin 15-16 “Mbi rolin e miteve në historinë e Shqipërisë” apo numrin 20 “Feja dhe shqiptarët”) edhe në mjaft nga shkrimet e mija (I fundit titullohej “Mbi shpërdorimin e Nënë Terezës”). Prandaj nuk dua të zgjatem në këtë përgjigje lidhur me tema të tilla si ajo e ikjes nga identiteti musliman, të racizmit e të ndjenjës nacionaliste të epërsisë mbi të tjerët si shprehje, thellë thellë, të një kompleksi inferioriteti; ajo e identitetit kombëtar si një proces historik dhe jo si një e dhënë e pandryshueshme; ajo e anakronizmit dhe keqkuptimit të identifikimit të Evropës me krishtërimin e në këto kontekst edhe mbi shpërdorimin e Nënë Terezës; ajo e manipulimit të së kaluarës; ajo e metodave komuniste të identifikimit të kundërshtarit me armikun e Shqipërisë etj. – të cilat i kam trajtuar edhe si kritikë ndaj Kadaresë, por mbi mbi të gjitha si kundërvënie ndaj një kulture të kultivuar në komunizmin tonë. Ajo çka desha të komentoj lidhur me polemikën e Qoses janë dy gjëra që sipas meje meritojnë debat. E para është çështja se pse e gjejmë shkrimtarin Ismail Kadare, (dhe jo vetëm atë, por në përgjithësi elitën tonë ish komuniste) pas hapjes së Shqipërisë, në pozicione që në spektrin politik kulturor evropian do të përkufizoheshin si qëndrime afër ekstremit të djathtë. Qosja e paraqet këtë (ri)pozicionim të tij si konformizmin i ri (ndaj Perëndimit) të një shkrimtari me karakter konjuktural. Por në Perëndim, e veçanërisht tek intelektualët, ekziston edhe kultura e majtë, e pushteti i majtë. Madje, po të vesh re, marrësit e çmimit Nobel, që aq shumë e aspiron Kadareja, kanë qenë e janë kryesisht të majtë. Sipas meje kjo “zgjedhje” e djathtë për një konformizëm të ri nga ana e Kadaresë është kushtëzuar mjaft nga e kaluara: nga disa faktorë kulturorë, të formimit të vjetër të regjimit komunist, por edhe nga disa faktorë psikologjikë që kanë të bëjnë me komplekset e krijuara gjatë asaj kohe. Kur them “formim i vjetër” kam parasysh atë që e kam thënë dhe e ripërsëris për të njëmijtën herë se kultura e Enver Hoxhës ka qenë nacional – komuniste dhe nuk ka asgjë të përbashkët, në shumë aspekte, me kulturën qoftë liberale qoftë të majtë (edhe komuniste) evropiane. Nacionalizmi, racizmi, ndjenja e superioritetit ndaj kinezëve, turqve, grekëve sllavëve, evgjitëve ashtu sikurse patriarkalizmi e maçoizmi apo persekutimi i homoseksualëve kanë qenë pjesë e kulturës sonë, gjuhë edhe e Enver Hoxhës, dhe po ta vesh re vepra e Kadaresë është e mbushur me elementë të këtillë. Kur ai tallet me kinezët si racë, kur e quan gjuhën serbe “gjuhë jevgë”, apo i bën turqit prurës të ferexheve në Shqipërinë e ndritur të Mesjetës askush nga komunistët nuk është shqetësuar. Edhe ikja nga identiteti turk ka qenë pjesë e asaj ideologjie e trashëguar pa dyshim nga nacional romantizmi i Rilindjes. Edhe atë e gjen me bollëk në veprën e Kadaresë mjafton të lexosh veprat me tematikë perandorinë osmane. Kur flas për faktor psikologjik në këtë zgjedhje të djathtë kam parasysh “ikjen nga e majta” me të cilën janë identifikuar intelektualët shqiptarë gjatë regjimit e që ka të bëjë me komplekset e fajit që u ka krijuar kjo përkatësi. Prandaj nuk mund të pajtohem plotësisht me Qosen se këtu kemi të bëjmë thjeshtë me një konjukturalizëm. E djathta neokon e Bushit e pas 11 shtatorit veçse e justifikon këtë qëndrim, por nuk është shkaku. Më shumë kemi të bëjmë me një tentativë për të shpëtuar jetën dhe veprën e për të mbijetuar e ruajtur pushtetin kulturor që vërteton edhe thënien e vjetër: ekstremet puqen. E në këtë tentativë hyn një element i ri: ndryshimi i qëndrimit ndaj katolicizmit. Nëse në kohën e Hoxhës Shqipëria qëndronte sipërore dhe e pamposhtur si ndaj Lindjes edhe ndaj Perëndimit, e kështu paraqitet edhe në veprën e Kadaresë, korrigjimi më i vogël i mundshëm që mund t’i bënte Kadareja veprës është të hiqte gjysmën krejtësisht të pambrojtshme antiperëndimorizmin. Pa dyshim kjo nuk ndahet edhe nga ëndrra për tu bërë pjesë e Evropës, por pse duke e identifikuar Evropën me katolicizmin dhe jo me Iluminizmin psh. çka mund të ishte më afër të majtës. Sips meje faktori psikologjik i largimit nga e majta i mpleksur me karakterin thellësisht nacionalist të veprës e kanë diktuar këtë zgjedhje të djathtë. Një gjë tjetër që vlen të komentohet lidhur me këtë polemikë ka të bëjë me mënyrën sesi ka reaguar e ashtuquajtura inteligjencë shqiptare lidhur me këtë polemikë që është mjaft e rëndësishme si përsa i përket tematikës ashtu edhe autoritetit të polemizuesve. Qosja me të drejtë ve re se disa nga gafat e Kadaresë, kur flet për çështjet e identitetit, janë të tilla që mund të mbesnin në klasë çdo gjimnazit në shkollat normale perëndimore. Ndërkaq tek atikullshkruesit mbi këtë polemikë bije në sy një mungesë kompetence po aq skandaloze përzjerë me një ndjenjë nga ato e njerëzve të vegjël që nuk janë në gjendje intelektuale të kenë mendimet e tyre e aq më pak të venë në dyshim idhujt e kombit, prandaj në vend se të kërkojnë të vërtetën i ha meraku se si të bëjmë që t’i pajtojmë zotat që s’dihete se pse qënkan zëmëruar me njëri tjetrin. Të tjerë, më të ditur, që i dinë këto punë, heshtin e hanë siç kanë heshtur e ngrënë tërë jetës. Po ndryshe si do të ishim në këtë mjerim intelektual e shpirtëror ku jemi. 3-Pranimi i 5 kinezeve të cilat kanë aplikuar për azil politik, por që kërkohen nga Kina si terroristë, është tema e ditës. Ka pasur shumë komente. Një palë e konsideron një lëvizje me kosto të panevojshme që ka bërë qeveria, duke u konfliktuar me Pekinin. Një palë, mendon se është njerëzore të pranohen 5 qënie humane, të cilat po të dorëzohen, i pret litari. Një palë tjetër e interpreton si një bindje të autoriteteve tona ndaj një dëshire amerikane. Si e gjykoni ju këtë rast. Do të më vinte shumë keq nëse një akt i tillë do të vinte si rezultat i bindjes sonë shekullore ndaj më të fortit. Sot në Evropë ka një debat të madh lidhur me avjonët e CIAs që kanë transportuar nëpër qiejt e shteteve perëndimore në mënyrë ilegale persona të dyshuar për terrorizëm. Në Itali është hapur një proces për faktin se CIA ka ndërhyrë në Itali dhe ka marrë pa dijeninë e shtetit italian – të paktën kështu pretendojnë institucionet shtetërore - një qytetar arab i dyshuar për terrorist. Mesazhi moral që rrezatohet nga debati është i qartë: ligjet që mbrojnë të drejtat e njeriut nuk duhet asesi të cënohen, sepse kjo do të përbënte një degradim për qytetërimin që kemi ndërtuar e për atë që synojmë të ndërtojmë. Shqipëria nuk duhet të dalë jashtë kësaj logjike, cilido qoftë shteti që i kërkon të shkelen të drejtat e njeriut. Politikanët tanë duhet të kuptojnë më në fund se ajo çka kemi nevojë është që me qëndrimet e tyre ndaj botës ata t’i japin pak më shumë dinjitet vendit me të cilin kemi lidhur identitetin tonë e jo të mbajnë qëndrime që i shërbejnë ruajtjes së pushtetit të tyre në kurriz të dinjitetit tonë. Kur flitet sot për ato vende ku mendohet se CIA ka çuar për të hetuar, duke aplikuar torturën, të dyshuarit për terrorizëm flitet me përçmim, si shtete të kategorisë së dytë e të tretë, si “vend egërsirash” nëse mund ta përdor këtë krahasim. Ne nuk duam që Shqipëria të jetë një kosh i tillë. Sot shumë analistë ngrenë pikëpyetjen nëse shekulli ky kemi hyrë do të mund të quhet deri në fund si shekulli i dytë i SHBA apo do të marrë emrin shekulli i parë i Kinës. Pra Kina është një vend që po i rritet shumë pesha në botë, që investon për këtë edhe duke korruptuar elitat. Po të mbetemi të tillë siç kemi qenë deri më sot e po të ndodhë ajo që profetizojnë ata që thënë se ky do të njihet si shekulli i parë i Kinës ka gjasë që nesër të kthehemi me Kinën kundër SHBA. Mos të harrojmë se jo shumë kohë më parë kemi qenë kështu ashtu sikurse kemi qenë edhe me BRSS kundër SHBA. Kjo histori duhet të mbarojë. Ne duhet të jemi një shtet evropian që marrdhëniet me tjetrin i ndërton mbi respektin e ligjit dhe të atyre vlerave që mbrojnë liritë dhe të drejta e njeriut përpara të cilave të gjithë duhet të ndjehen e trajtohen si të barabartë. Kina do të merrte kështu një mesazh të madh nga Shqipëria e vogël, mesazh që do të ishte shumë më i fortë e më i vërtetë nëse të njëjtën logjikë do ta përdornim edhe për SHBA e këdo tjetër nesër.

[Albo]

1. Dy gjigantet e letrave shqipe kanë nisur një debat kohët e fundit pas botimit "Identiteti evropian i shqiptarëve". Ne gazeten “shqip” Rexhep Qosja ka kundërshtuar Ismail Kadarenë, duke thënë që s'është dakord me identifikimin e identitetit të
shqiptarëve nga Kadareja, si të krishterë. Çfarë mendimi keni ju për këtë polemikë?

2. Si e gjykoni ju pozicionimin e Kadaresë, se identiteti i Shqipërisë është lidhur me krishtërimin, pra me Perëndimin dhe si e gjykoni ju qëndrimin e Qosjes, që thotë se Shqipëria është udhëkryqi i dy kulturave, asaj të krishterë dhe asaj islamike?

3. A mendoni se kjo polemikë e dëmton imazhin e shkrimtarit tonë të madh Ismail Kadare?


Luan Rama
Diplomat, shkrimtar

1. Jam i gëzuar që më së fundi debatet e mirëfillta që lidhen me identitetin, antropologjinë kulturore, fenë, etj., po fillojnë, ç'ka dëshmon për angazhimin e intelektualëve për të thënë fjalën e tyre në çështje të mëdha që përbëjnë thelbin e asaj që na dallon nga një komb tjetër. Formimi i popujve, krijimi i kombeve është bërë në kohëra të vjetra historike dhe vetëm po të shikosh krijimin apo konsolidimin e tyre, dallon se nuk është feja ajo që i ka brumosur si të tilla. Feja është pjesë e kulturës. Monoteizmi tek hebraikët ishte me i vjetër se tek të tjerët. Mbi trashëgiminë e tyre monoteiste u krijua shekuj më vonë trashëgimia kristiane dhe gjashtë shekuj pas saj ajo islamike, por kjo nuk e ka ndryshuar konstitucionin apo identitetin e popujve që përqafuan këto fe pavarësisht nga zhvillimet fetare. Në mjaft popuj apo kombe, ka pasur periudha të gjata historike, ku feja ka luajtur rol prioritar (koha e kryqëzatave, etj.) dhe në periudha të tjera ka qenë thjesht element, pjesë e kulturës apo identitetit. Popujt që përqafuan krishtërimin, ndër të cilët edhe shqiptarët, dallojnë mes tyre dhe nuk është vështirë të dallosh një spanjoll, nga një grek, shqiptar, skandinav, gjerman, etj., edhe pse janë pjesë e asaj ndarjeje gjeografike e historike që quhet Perëndim. Madje në momente të ndryshme historike kanë luftuar kundër njëri-tjetrit, duke vënë në rrezik ekzistencën e tyre. Pra, të identifikosh identitetin me fenë më duket e gabuar. Çështja nuk duhet shtruar kështu. Shqiptarët kanë qenë dhe kanë mbetur shqiptarë edhe kur përqafuan krishtërimin, edhe kur pjesa më e madhe u asimiluan në myslimanë, dhe edhe kur u asimiluan në ateistë internacionalistë në kohërat moderne.

2. Të thuash se identiteti i Shqipërisë është i lidhur me krishtërimin, pra me Perëndimin, nuk është një shprehje e gabuar, madje është realiste dhe tepër historike. Është ndryshe të thuash është "e lidhur", dhe ndryshe ta identifikosh identitetin me krishtërimin apo me një fe tjetër. Pra, janë dy gjëra që distancohen shumë nga njëra-tjetra. Identiteti s'mund të identifikohet asnjëherë vetëm me fenë. Kinezët e perandorëve të parë besonin në tradicionet e tyre fetare, dhe koha e Konfucit është e ndryshme me atë të Kinës së sotme ateiste, ku feja shihet prej popullatës më të madhe të botës si absurditet. Por kinezët kanë qenë dhe kanë mbetur kinezë, me të njëjtin konstitucion shpirtëror. Identiteti ngjiz brenda vetes gjenezën dhe konsolidimin e një populli apo kombi, ngjiz mitologjinë (kohën kur nuk i besonte Krishtit, etj.), gjuhën, ritet kulturore, konstitucionin shpirtëror, marrëdhëniet sociale, konceptin e familjes, shpirtin krijues, etj. Por ndërkohë edhe Qosja ka të drejtë në atë që thotë se "Shqipëria është udhëkryq ku janë pikëtakuar dy kulturat". Gjurmët e arkitekturës islamike nuk mund të mohohen në Shqipëri, madje përbëjnë pasuri kulturore e cila duhet promovuar. Në shumë vende të Evropës gjejmë udhëkryqe të tilla, apo vende që ruajnë pikëtakimin e kulturave: njihet Andaluzia si vend i pikëtakimit të kulturës spanjolle me atë arabe, dhe për më tepër i një bashkëjetese disa shekullore. Shkencëtari i njohur francez Ami Bué, kur shkruante për Shqipërinë e konsideronte vendin tonë "Turqia e Evropës", pikërisht se e pikëtakoi Shqipërinë në një moment kur bota islamike ishte shumë e pranishme, veçanërisht në kuadrin fetar. Pra të jesh urë, për një komb, është një vlerë plus.

3. Polemikat në nivele intelektuale dhe me argumente historike, kulturore, filozofike, antropologjike, etj., asnjëherë nuk e dëmtojnë një artist, shkrimtar apo intelektual. Personalisht më pëlqeu dhe e vlerësoj angazhimin e Kadaresë në debate që janë themelore dhe që kërkojnë të hedhin dritë mbi zhvillime që rrokin çështje jo të vogla në problematikë, kohë apo fusha shoqërore, por për çështje që kanë të bëjnë me thelbin e kulturës dhe esencës identitare. Po kështu dhe Qosja. Madje, t'i heqësh kohën krijimit të mirëfilltë dhe të harxhosh këtë kohë me debate apo studime historike ose sociale, kjo përbën një angazhim të intelektualit ndaj shoqërisë. Në këtë kuptim shkrimtarit i shtojnë veçse vlerë. Çështja është se si ky debat të zgjerohet dhe mos të ndërtohet vetëm midis dy intelektualëve të njohur, por të përfshijë personalitete të horizonteve të ndryshme, në mënyrë që të hidhet dritë nga optika të ndryshme, jo vetëm nga optika fetare, por dhe optika të tjera që së bashku përbëjnë atë që ndryshon një shqiptar nga një popull tjetër edhe pse janë brenda asaj që quhet Perëndim. Epikat e Nibelungëve, Vikingeve, Kënga e Rolandit, Eposi kreshnik shqiptar e serb, sagat spanjolle e të popujve të tjerë, këto epose të shekujve XIII-XIV, i kanë dhënë formë identiteteve kombëtare jo thjesht në kuadrin fetar, por në atë që lidhet me vetë ekzistencën, atë që është e qenësishme, lidhjen e njeriut me trojet, e njeriut me misionin historik, me femrën, etj.


Shezai Rrokaj
Rektori i UT

1-2. Kërkoj ndjesë që nuk jam ekspert i mirëfillte për këtë çështje, por debati për të vërtetuar se jemi pjesë (pjellë) e krishtërimit, e islamizmit apo e të dyjave bashkë, më duket shterpë, sikur ne priremi për të vërtetuar qenësinë tonë thjesht nëpërmjet këtyre dy postulateve të mësipërme. Mendoj se shqiptarët janë shumë më tepër se kaq. Nuk më duket e drejtë ideja që diskutimi i identitetit të shqiptarëve të skajohet thjesht në këto dy postulate. Është i vërtetë fakti se shqiptarët dhe popujt e Ballkanit janë produkte të historisë së tyre dhe, gjatë kësaj historie, ata janë ndeshur me të dyja kulturat, të cilat kanë pasur ndikimin e tyre, por më shumë se sa kultura që janë pjellë e dogmës se krishterë apo islame, kanë qenë kulturë e popujve, me të cilat, historikisht, ne jemi ballafaquar. D.m.th., teza të tilla që ne i përkasim Evropës (a thua se është turp për një vend tjetër, për një popull tjetër që i përket Azisë, Amerikës, etj.), që ne jemi produkt i krishtërimit apo islamizmit, ngjajnë shpeshherë si përpjekje e dikujt pa identitet në kërkim të një identiteti, për t'u lidhur diku. Pse duhet t'i mëshojmë idesë së përkatësisë së një blloku? Ne jemi ata që jemi. Përsosje e vetë qenies sonë shqiptare, natyrisht e realizuar edhe nëpërmjet kulturave në kontakt. Në këtë kontekst mendoj se koncepti kulturë e një populli shkon përtej konceptit të kulturës fetare, "Deus es natura", që do të thotë se zoti i shqiptarëve është shqiptarësia.
Pra, është një polemikë që, përveçse një "kacafytjeje" emrash të mëdhenj, nuk e di se cila do të jetë dobia publike e saj, pastaj të mos harrojmë që "gjenive u kanë hije prirjet ekstravagante".

3. Kjo polemikë nuk e dëmton imazhin e Kadaresë. Ai tanimë ka një imazh të rrënjosur në djepin kulturor shqiptar, është një penë që guxon të trajtojë probleme të rëndësishme, të mbajë një pozicion të qartë dhe këtu qëndron një tjetër madhështi e tij, guximi për të bërë publike dhe për të mbajtur qëndrime për çështje të mëdha kombëtare. Fakti që është apo s'është dakord Rexhep Qosja, ka rëndësinë e vet, por jo më shumë se kaq. Pema që ka kokrra, goditet.


Bashkim Gjergji
Shef i departamentit te gazetarise

1. Mendoj se ka qenë e panevojshme të ngrihet një "furtunë" polemike e këtij lloji, ndonëse tema nuk mund të konsiderohet aspak tabu dhe e paprekshme në rrethe të caktuara, apo edhe në shtyp. Mendoj se zhvillimet e fundit në Shqipëri e Kosovë ngrenë çështje të përditshme që duhen zgjidhur, si dhe çështjen e qartësimit e të ndërgjegjësimit për "detyrat" dhe hapat në kuadër të një plani më të gjerë strategjik. Pra, për politika dhe angazhime që "shohin" më larg, për politika e angazhime që rrisin statusin e shqiptarëve në kuadrin e përgjithshëm evropian. Polemika aktuale, sidomos me nëntekstet dhe frymën denigruese që përmban (sido që të shprehura në mënyrë shumë të rafinuar), ngarkon psikologjikisht shoqërinë, jep shkas për provokime dhe tensionon një situate të caktuar në aspektin fetar, që ndonëse nuk është pa probleme, nuk mund të konsiderohet si diçka e natyrshme në ambientin shqiptar. Nëse harmonia fetare, bashkëjetesa e të tre komuniteteve kryesore fetare në vend, është konsideruar një thesar kombëtar (që nuk nxjerr si të panevojshme diskutimin mbi incidente të veçuara), kjo sigurisht që vlen të konsiderohet si një pasuri edhe e Evropës, ku duam medoemos të përfshihemi.

2. Nuk besoj se Kadare është shprehur për një lidhje me krishtërimin si "conditio sine quan non" për të hyrë në Evropë. Por ndërkaq, a duhet lënë në hije që origjina dhe koha e kaluar nën krishtërim për shqiptarët zgjat shumë më tepër se 500 vjet? Mendoj se shkrimtari ynë me emër është tepër i qartë kur flet për perspektivën evropiane të Shqipërisë dhe të krejt shqiptarëve. Dhe këtë nuk e vë kush në diskutim. BBC ka disa kohë që organizon emisione televizive me pjesëmarrjen e studentëve nga universitete shqiptare dhe një temë qendrore ka qenë pikërisht çështja e pranimit të Shqipërisë në BE dhe konceptimi i së ardhmes së vendit. Bindja e tyre se vendi ynë është në kontinentin plak dhe se perspektiva e vetme është në të gjitha strukturat evropiane, ka qenë elementi stabël i evidentuar qartë gjatë gjithë pyetjeve dhe komenteve të bëra prej pjesëmarrësve. Por nga ana tjetër, nuk mendoj se elementet e kulturës, mentalitetit apo praktikave lindore janë zhdukur nga realiteti ynë. Kjo për shkak të afërsisë gjeografike, të kaluarës historike dhe sidomos periudhës të gjatë komuniste.

3. Ta shtrosh çështjen kështu, do të thotë të paragjykosh, të pohosh se Kadare gabon dhe Qose triumfon me argumentet e veta. Në fakt, mendoj se gjithkush ka të drejtë të shprehet dhe të sjellë interpretimin e vet, që nuk mund të paragjykohen aspak. Në këtë kuptim, nuk mendoj se polemika e dëmton Kadarenë. Ajo që mbetet nga vepra e një shkrimtari është pikërisht letërsia e tij, arti i tij. Dhe Kadareja ka vendin e vet tashmë të afirmuar qartë në panteonin e krijuesve shqiptarë. Unë respektoj tërësisht argumentet e Qoses, të cilat bazohen në realitete të caktuara. Por po ashtu respektoj çdo detaj të argumentimeve apo sprovave të Kadaresë, ndoshta edhe me një theks më pragmatist, që në fund të fundit, janë në funksion të një të vërtete të madhe: shqiptarët jetojnë natyrshëm në vendin e tyre në Evropë dhe e ardhmja e tyre është e lidhur pazgjidhmërisht me të.


Alfons Gurashi
Gazetar, analist

1. Kam mendimin tim se kjo polemikë ka ngjallur një interes të jashtëzakonshëm në opinionin mbarëshqiptar, pasi ajo nuk ka të bëjë thjesht me një përplasje mendimesh mes dy figurave të shquara bashkëkohore të kombit tonë apo "gërrmërreve" mes njëri-tjetrit. Unë e shoh këtë polemikë në një dimension më të gjerë dhe të ngritur në një moment të duhur dhe shumë të rëndësishëm. Kam përshtypjen se kjo polemikë apo kundërshti mes profesorit të nderuar Rexhep Qosja dhe shkrimtarit tonë të madh Ismail Kadare, i jep më shumë nur faqeve të shtypit tonë të përditshëm se çdo polemikë tjetër që shpeshherë është bajate, fyese apo edhe denigruese dhe që merret me probleme të përditshme qofshin këto politike apo ekonomike, por gjithmonë kalimtare. Nuk besoj se ka problem më madhor se identiteti kombëtar për një popull, që për fatin tonë të keq ende nuk po e përcaktojmë apo përkufizojmë dot edhe pse dikush për këtë po jep definicione të sakta dhe vështirë të kundërshtueshme.

2. Emrin tim, Alfons, mua ma ka vënë Padër Benardin Palaj, mik i ngushtë i babait tim dhe i familjes sime. Por jam i sigurt se edhe po të quhesha Islam, Mehmet, Sadik apo Petrit, nuk do të pajtohesha me mendimin e prof. Qosjes se "Shqipëria është udhëkryqi i dy kulturave, asaj të krishterë dhe asaj islamike". Them se profesori i nderuar, ndoshta ngaqë quhet Rexhep (nuk besoj se mund të jetë vetëm kjo), i kundërvihet edhe kokëfortësisë së gjeografisë së Ismail Kadaresë për evropianitetin shqiptar, duke na kujtuar se "janë të shumtë shembujt që e dëshmojnë shfronësimin e gjeografisë në mbretërinë e identitetit". Pse duhet t'i komplikojmë gjërat e ta quajmë identitetin mbretëri? Identiteti është nocion, ndërsa në rastin e identitetit të një kombi, pa mëdyshje ai është i lidhur në radhë të parë me vendin, me pozicionin apo thënë si Kadareja, me gjeografinë. Duam apo s'duam, ne jemi shqiptarë që jetojmë në një vend që quhet Shqipëri dhe për fatin tonë të mirë apo për fatin e keq të dikujt, Shqipëria është në Evropë.

3. Përkundrazi, jo vetëm që nuk e dëmton imazhin e shkrimtarit tonë të madh Ismail Kadare, por i ngre atij edhe më shumë vlerat si një mbrojtës i flaktë i identitetit kombëtar (evropian) shqiptar dhe si një përkufizues i saktë i këtij nocioni; vlera këto që veçanërisht këto kohët e fundit atij nuk i kanë munguar.


Virgjil Muçi
Publicist

1. Pikësëpari, kam përshtypjen se hasim në një lajthitje e kryejmë një lapsus kur shprehemi "dy gjigantët e letrave shqipe", duke qenë se kemi të bëjmë me dy dimensione të ndryshme të dukurisë që paraqesin, veç e veç, shkrimtarët e sipërpërmendur. Pra, kemi një shkrimtar të përmasave ndërkombëtare, siç është rasti i Kadaresë dhe, një shkrimtar, të themi normal, i përmasave lokale, siç është rasti i Qoses. Pas këtij përsaktësimi jo thjesht letrar, mund të hyjmë në zemër të çështjes për të cilën jemi ftuar të diskutojmë. Ma do mendja që rrënjët e polemikës zënë fill para botimit nga ana e Kadaresë të "Identitetit evropian...", thënë më shkoqur me librushkën "Ideologjia e shpërbërjes" të Qoses, i cili, pasi ka flakur krejt papritur petkun e rilindësit, na shfaqet me qyrkun e nacionalistit fondamentalist dhe vjen e na zbulon identitetin e dyfishtë të shqiptarëve, pra, hëm Lindor, hem Perëndimor. Unë për vete dhe, ma do zemra se edhe shumë të tjerë si unë, shprehim një identitet evropian, madje pa kurrfarë mëdyshjeje, dhe këtu nuk ka vend, ndaj dhe nuk e shoh të udhës të hyj në diskutime shterpe rreth përkatësive fetare. Me sa më kujtohet, në ato ditë të nxehta dhjetori të viteve '90, slogani i të gjithë atyre që u ngritën kundër autokracisë së fundit në kontinent, ishte "E duam Shqipërinë si gjithë Evropa" dhe jo si Azia, apo ku ta di se çfarë tjetër, paçka se ndokush nga mesi i viteve nëntëdhjetë rrugës për në Bruksel u qorrolleps dhe shkoi e ndaloi një copë herë në Xhedah.

2. Vlerësoj konsekuencën dhe orientimin e saktë të Kadaresë rreth kësaj çështjeje, e cila, përkundër spekulimeve të Qosjes, sidomos te "Realiteti i shpërfillur" e ka zanafillën qysh në kohë të hershme e të errëta për Shqipërinë dhe shqiptarët, dhe jo në ndonjë modë të çastit apo për hir shërbimesh kundrejt personash të tretë, siç mund të jetë rasti i ndokujt që ndez e ushqen në mënyrë artificiale debate rreth identiteteve, sot e gjithë ditën. Shqiptarët, pavarësisht nga përkatësia aktuale religjioze, kanë një dhe vetëm një identitet historik, politik, kulturor dhe qytetar, atë evropian. Kush mendon ndryshe dhe vrerin e vet rreket ta shpërndajë sa majtas-djathtas, sa andej-këndej kufirit, pastë veten më qafë.

3. Jo, nuk mendoj se kjo polemikë, ashtu si edhe shumë polemika të tjera, mund të cënojnë e plasaritin imazhin e Kadaresë. Pështyma e hedhur lart, vjen e i bie në surrat atij që e hedh. Jetojmë në kohë ngjarjesh të mëdha në botë dhe debatet mes intelektualëve janë diçka e natyrshme. Por në rastin konkret ka diçka anakronike, ngaqë të rrish e të diskutosh ditën me diell rreth "seksit të engjëjve", siç do ta konsideroja unë, veçse na shpalos e na bën të ngjajmë anakronikë në sytë e botës. Them se do të kish qenë më e udhës të përvishnim mëngët e të shtronim udhë që na afrojnë me Evropën, si institucion, ngaqë si konstitucion shpirtëror jemi prej kohësh pjesë e saj, sesa të rrahim ujë në havan. Ata që kanë mëdyshje të kësisojshme le të marrin udhët e të kryejnë ndonjë pelegrinazh për t'i zgjidhur brengat e veta.


Robert Rakipllari
Kryeredaktor i gazetës "Shekulli"

1. Fillimisht do të bëja disa saktësime për pyetjen tuaj, e cila më duket se nuk është ngritur drejt. E para, nuk kemi të bëjmë me dy "gjigantë" siç thoni ju, por me një të tillë nëse do të bënim të tilla vlerësime, dhe ky është Ismail Kadare, një prej shkrimtarëve të gjallë më të mëdhenj në botë. Qosja, nga ana e tij njihet si studiues, por që fama nuk i ka kaluar kufijtë etnikë të Shqipërisë. Di që është angazhuar edhe me një forcë politike në Kosovë, por partia që ai ka udhëhequr ka marrë më pak se 1 për qind të votave. I dyti saktësim që do të doja të bëja, është ajo që ju thoni se Kadare e ka cilësuar si të krishterë identitetin e shqiptarëve në sprovën e tij të botuar në gazetën "Shekulli" që unë kam fatin të drejtoj. Ashtu si edhe në përgjigjen që Kadare i ka kthyer Qoses në numrin e djeshëm të "Shekullit", ai nuk ka thënë se identiteti i shqiptarëve është i krishterë dhe vetëm kështu, por ka thënë se edhe një mysliman apo ortodoks shqiptar është po aq evropian sa edhe një katolik. Dhe fakti që ka dhe katolikë shqiptarë, kjo do të thotë që rrënjët e evropianizmit në Shqipëri janë të thella. Lidhur me polemikën. Nuk jam specialist i fushës për të cilën është debatuar, por shoh një sulm dhe një mllef të pastër nga z.Qosja në adresë të Ismail Kadaresë, i cili është padyshim personazhi më i rëndësishëm kulturor që shqiptarët kanë prodhuar ndonjëherë në historinë e tyre. Në polemikën e Qosjes, përveç mllefit të grumbulluar prej kohësh ka edhe tendenca të rrezikshme për ta linçuar Kadarenë si antimysliman, madje bëhen aludime se sprova e tij është botuar në të njëjtën kohë me botimin e karikaturave të profetit Muhamed në disa vende të Evropës. Kjo është së paku e pamoralshme për të mos thënë më shumë.

2. Nuk jam specialist i kësaj fushe dhe me modesti do të thosha se kjo është një temë që nuk më takon mua ta gjykoj. Duke vlerësuar polemikën, mund të dalloj logjikën, argumentin dhe stilin e mrekullueshëm të të shkruarit tek Kadare, në sprovën e tij "Identiteti evropian i shqiptarëve" dhe nga ana tjetër dalloj mllefin dhe konfuzionin tek shkrimi i gjatë dhe i mërzitshëm i Qoses.

3. Përkundrazi, Kadare ka kohë që sulmohet nga gjithfarë njerëzish, kryesisht shqiptarë, pasi në botë është i adhuruar dhe i vlerësuar. Evropianizmi tek Kadareja ka qenë një tipar i dalluar qartë edhe në veprën që ai ka botuar gjatë kohës së regjimit komunist, kështu që kjo është një linjë e qartë për të. Ndërsa gjatë këtyre 15 viteve të fundit, mjaft shkrimtarë të dështuar, studiues apo analistë janë marrë me Kadarenë me shpresën se duke e sulmuar do të bëhen të famshëm, por nuk ia kanë arritur dot. Diçka e ngjashme më duket edhe polemika e Qoses, autoriteti i të cilit, të paktën në Kosovë, pothuajse nuk njihet.

[Bianconero]

Njeriu me i madh shqiptar, Ismail Kadare, ka thene shume deri tani. Ka treguar me se miri rrugen qe duhet te ndjekin shqiptaret per hir te jetes se mire, per hir te se ardhmes. Nuk mohohet vepra e Rexhep Qoses (ajo larg ceshtjes kombetare) por nuk ka te krahasuar me Kadarene. Eshte teper i vogel perball madheshtise Kadare. Shume njerez e marrin si ''interes personal'' mesazhin e penes dhe trurit te pazevendesueshem dhe duket carte qe ka mungese llogjike. Kadare e do vendin e tij, e do me shume se askush, prandaj kembengul qe shqiptaret mos t'i falen botes se djallit dhe kafshes, por asaj te zotit dhe njeriut. Shqiptaret jane evropiane, kete e shikon ne cdo mm te tokes shqiptare. Kemi ca mbetje orientale por keto humbin sepse po i shkel shumica e shqiptareve. Kadare = Shqiperi e zhvilluar, Shqiptare qe e duan jeten e mire.

[ARIANI_TB]

REALITETI I SHPËRFILLUR (VIII)

Ide delirante

-Nxitimi për të qenë politikisht i koniunkturshëm atje ku ai shumë dëshiron të jetë i koniunkturshëm, do të bëjë që Ismail Kadare të predikojë një ide politike oh sa të palejueshme për Shqipërinë dhe një ide politike, oh sa të palejueshme për të si krijues!
-Sa shumë do të befasohen “të rinjtë myslimanë shqiptarë” kur ta lexojnë pohimin propagandistik të koniunkturshëm të Ismail Kadaresë. Rinia studentore dhe shkollore e Kosovës, as në vitin 1981, as në vitin 1989-1990, nuk është ngritur në demonstrata “për të kërkuar rrënjët e krishterimit të hershëm shqiptar”

Shkruan: Rexhep Qosja

Ata që urreheshin në Jugosllavi, ata që përbuzeshin në Jugosllavi, në Jugosllavinë mbretërore dhe në Jugosllavinë komuniste, mund të ishin vetëm shqiptarët. Ata ishin të paracaktuar për të bërë punët më të rënda dhe më të pista në Beograd e në qytete të tjera si më të mëdha në të dy Jugosllavitë: për të bartur qymyrin dhe për të fshirë rrugët.
Dhe ata që ishin të paracaktuar për dajakun e policisë dhe për plumbat e ushtrisë serbe kudo e, sidomos, në kufirin me nënën Shqipëri, ishin kësulëbardhët – shqiptarët, që mbanin në kokë qylafin, që i binin fyellit dhe çiftelisë! Vetëm ata, thuhej në Klubin kulturor serb, ku përpunohej strategjia e zgjidhjes përfundimtare të çështjes shqiptare e ku ishte paraqitur edhe projekti i Vasa Çubrilloviqit Shpërngulja e arnautëve - para Luftës së Dytë Botërore dhe në UDB-në e Rankoviqit - pas Luftës së Dytë Botërore, e mbajnë kombin sepse vetëm ata nuk e ndërrojnë qykën lehtë! Në kohën kur Sllobodan Millosheviqi e kishte filluar të ashtuquajturin jogurt – revolucionin, me qëllim që të përmbyste autonominë e Kosovës të njohur në vitin 1974 dhe, ashtu, mandej, t’i ndryshonte marrëdhëniet kushtetutore mes republikave të ish-Jugosllavisë, serbëve që prej Kosovës shkonin nëpër Serbi për ta shprehur zëshëm mosdurimin e tyre ndaj shqiptarëve, në Novi Sad të Vojvodinës, u thuhej: kthehuni atje prej nga keni ardhur dhe qërojini hesapet me ato kokat e gjipsuara! Vetëm ata ju vijnë haqesh ju! Jo shqiptarët që Ismail Kadare i pandeh të veshur në rroba turke (aziatike – thotë ai) dhe arabe (afrikano-veriore – thotë ai) po shqiptarët, me kokë “të gjipsuar”, ishin ata që duhej të dëboheshin prej Kosovës, sepse prej tyre, prej vitalitetit të tyre, prej qykës së tyre, frikësoheshin serbomëdhenjtë. Do ta provojmë këtë në vitin 1998 dhe në gjysmën e parë të vitit 1999: fshati shqiptar ishte ai mbi të cilin u derdh gjithë tërbimi i shtazërishëm i paramilitarëve, i policive në uniforma të ndryshme dhe i ushtrisë serbe dhe i cili u “pastrua etnikisht”, për fat, vetëm përkohësisht. E, këta, “primadona e botës së tretë”, Jugosllavia, nuk do të denjonte t’i vishte në veshjet e miqve të atëhershëm politikë: të turqve dhe arabëve.

Qëllimin e këtyre bredhjeve të tij fetare, politiko historike, nëpër Jugosllavinë mbretërore dhe Jugosllavinë komuniste, Ismail Kadare do ta shpjegojë vetë kur shkruan: “Një shekull më pas – thotë ai, duke e zgjatur harkun kohor në një shekull edhe pse rrëfimin për orientalizimin e shqiptarëve në Jugosllavi e kishte filluar nga vitet e 50-ta të shekullit njëzet – kundër propagandës serbe që këmbëngulte t’i jepte shqiptarët si turq apo aziatikë të ardhur vonë në Ballkan, dhjetëra mijëra të rinj myslimanë shqiptarë më 1981-shin e 1991-shin, kërkuan rrënjët e krishterimit të hershëm shqiptar, aspak për arsye fetare, por thjesht për të treguar se populli i tyre kishte qenë ngulitur në Kosovë shumë shekuj përpara sllavëve”.

Sa shumë do të befasohen “të rinjtë myslimanë shqiptarë” kur ta lexojnë këtë pohim propagandistik të koniunkturshëm të Ismail Kadaresë. Rinia studentore dhe shkollore e Kosovës, as në vitin 1981, as në vitin 1989-1990, nuk është ngritur në demonstrata “për të kërkuar rrënjët e krishterimit të hershëm shqiptar”. Demonstratat e vitit 1981 dhe të vitit 1989-1990 nuk janë bërë as për të kërkuar rrënjët e paganizmit ilir, as të krishterimit të hershëm, as të krishterimit të vonshëm, as të myslimanizmit të hershëm a të vonshëm. Jo dhe jo. Kërkimi i rrënjëve të krishterimit të hershëm do të bëhet zbulim i komunistëve të kthyer shpejt e shpejt në gjoja demokratë pas viteve të 90-ta, të cilët do ta kuptojnë se duke i kërkuar ato rrënjë do të mundë të përfitojnë politikisht për karrierat e tyre! Dhe, disa prej tyre edhe do të përfitojnë: do të dëgjohet për ta dhe do të jenë të ndihmuar në përparimin e tyre. Të rinjtë e ngritur në demonstratat e vitit 1981 dhe 1989-1990 nuk do të kërkojnë rrënjë, sepse ata rrënjët i kishin me vete si në shtëpi, në shkolla e në fakultete ashtu edhe në demonstrata. Në qoftë se, megjithatë, do të pranojmë se do farë rrënjësh i kërkonin, atëherë duhet të thuhet e vërteta: të vetmet rrënjë që disa prej tyre kërkonin më 1981, fatkeqësisht, ishin rrënjët marksiste-leniniste!

Ata nuk ishin ngritur në demonstrata as “për të treguar se populli i tyre kishte qenë ngulitur në Kosovë shumë shekuj përpara sllavëve”. Ata brohorisnin: jemi shqiptarë jo sllavë jo për të thënë se shqiptarët janë rrënjës, banorë më të hershëm të Kosovës se serbët, po për të thënë se Kosova as etnikisht, as historikisht s’i takon Jugosllavisë. Ata nuk ishin ngritur në demonstrata as për arsye fetare, as për arsye arkeologjike, historike a linguistike. Për këtë as nuk kishin nevojë, as nuk kishin kohë. Ngulitjen e popullit të tyre në Kosovë përpara sllavëve e kishin dëshmuar arkeologët, historianët dhe gjuhëtarët e shquar shqiptarë: Hasan Ceka, Skënder Anamali, Muzafer Korkuti, Vangjel Toçi, Neritan Ceka, Aleks Buda, Arben Puto, Kristo Frashëri, Stefanaq Pollo, Kristaq Prifti, Ali Hadri, Gazmend Shpuza, Eqrem Çabej, një varg shkencëtarësh të huaj – gjermanë, francezë, italianë, bullgarë, kroatë, boshnjakë, madje, edhe ndonjë serb. Ata nuk e lodhnin mendjen atëherë të shqiptojnë në demonstrata parullat fetare që Ismail Kadaresë do t’i duhen dhjetë a njëzet e pesë vjet më vonë për koniunkturën e tij politike dhe letrare. Ata ishin ngritur në demonstrata për ta bërë botore një kërkesë shumë më të rëndësishme: kërkesën për Kosovën republikë e cila, mbasi të bëhej republikë, do të mundë të bashkohej me, si thuhej atëherë, shtetin amë – Shqipërinë.

Cili s’është misioni i Shqipërisë

Nxitimi për të qenë politikisht i koniunkturshëm atje ku ai shumë dëshiron të jetë i koniunkturshëm, do të bëjë që Ismail Kadare të predikojë një ide politike oh sa të palejueshme për Shqipërinë dhe një ide politike, oh sa të palejueshme për të si krijues! Ta dëgjojmë me ç’vetëbesim e predikon këtë ide ai.

“Klisheja krejtësisht e gabuar e përftimit të Shqipërisë si vend ndërmjetës, një sanduiç midis Lindjes dhe Perëndimit, një qytetërim as ashtu, as kështu, thënë ndryshe një “vend i as-as-it”, s’na bën kurrfarë nderi. Së pari, sepse nuk është e vërtetë, së dyti, sepse të lakmosh një cilësim të tillë, është njëlloj si të vetëshpallesh “gjysmak”, që në shqip midis të tjerash do të thotë “tarrallak”. Ideja e përhapur andej-këndej, dhe fatkeqësisht e përkrahur nga Qosja, se “fati ynë historik është i paracaktuar për të sendërtuar zbutjen e kundërshtimeve midis Lindjes dhe Perëndimit”, të kujton një nga njollat (e) historisë shqiptare, kapardisjen e Shqipërisë komuniste për kinse misionin e saj planetar për mbrojtjen e marksizëm-leninizmit.

Ide të tilla delirante, ato me të cilat, Shqipëria, për një kohë të gjatë, u bë gazi i botës, u kanë ardhur në majë të hundës shqiptarëve”.
Çfarë margaritari politik!
Çfarë margaritari diplomatik!
Çfarë margaritari historik!
Çfarë margaritari gjuhësor-stilistik!
Për ta kuptuar plotësisht, me të gjitha ngjyresat politiko-diplomatike, dhe tragjiko-komike këtë katekizëm politik të Ismail Kadaresë është e nevojshme ta kthejmë në trajtë të bashkëbisedimit.
Çka është pohimi i Rexhep Qosjes se fati historik i popullit shqiptar është i paracaktuar për të sendërtuar zbutjen e kundërshtimeve midis Lindjes e Perëndimit?
Është një klishe krejtësisht e gabuar e përftimit të Shqipërisë si vend ndërmjetës, një sanduiç midis Lindjes e Perëndimit.
Thënë ndryshe?
Thënë ndryshe do të thotë një vend i as-as- it.
Çka s’na bën ky pohim i Rexhep Qosjes?
S’na bën kurrfarë nderi.
Pse s’na bën kurrfarë nderi pohimi për Shqipërinë si vend ndërmjetës, që mund të zbusë kundërshtitë midis Lindjes dhe Perëndimit?
Sepse, kjo së pari nuk është e vërtetë.
E së dyti?
Së dyti, sepse të lakmosh një cilësim të tillë, të lakmosh të bëhesh ndërmjetës është njëlloj si të vetëshpallesh gjysmak.
Çka do të thotë gjysmak në shqip?
Gjysmak në shqip, midis të tjerash, do të thotë “tarrallak”.
A është kjo ide që i pari e paraqet publikisht Rexhep Qosja?
Kjo është ide e përhapur andej – këndej?
Nuk më kujtohet që për këtë ide të kem lexuar në gazetat tona a të kem dëgjuar në mediet tona elektronike.
S’ka përgjigje!
Idetë e përhapura andej këndej kanë një shqiptues të parë.
S’ka përgjigje!
Duket, megjithatë, se shqiptues i parë publik i kësaj ideje djallëzore, kësaj klisheje, të jetë Rexhep Qosja.
S’ka përgjigje!
Çka të kujton kjo ide e Rexhep Qosjes e përftimit të Shqipërisë si vend ndërmjetës, një sanduiç midis Lindjes dhe Perëndimit, një qytetërim as ashtu, as kështu?
Më kujton një nga njollat e historisë shqiptare, kapardisjen e Shqipërisë komuniste për kinse misionin e saj planetar për mbrojtjen e marksizëm-leninizmit?
Ëhë! Po cili është kontributi yt në kapardisjen e Shqipërisë komuniste për kinse misionin e saj planetar për mbrojtjen e marksizëm-leninizmit?
S’ka përgjigje!
Sa kap numri i vjershave, tregimeve, romaneve, sprovave, artikujve, referateve, intervistave me të cilat ti i ke shërbyer posaçërisht shumë asaj kapardisjeje të Shqipërisë në kohën e komunizmit për kinse misionin e saj planetar për mbrojtjen e marksisëm-leninizmit?
S’ka përgjigje!
A dëshiron t’i përkujtojmë titujt e tyre dhe të shënojmë ndonjë citat si më të gjatë?
S’ka përgjigje!
Si mund të cilësohet ideja e Rexhep Qosjes për përftimin e Shqipërisë si vend ndërmjetës, një sanduiç midis Lindjes dhe Perëndimit, një qytetërim as ashtu, as kështu?
Mund të cilësohet si ide delirante?
Deri ku ju kanë ardhur idetë e tilla delirante shqiptarëve?
Idetë e tilla delirante, me të cilat për një kohë Shqipëria u bë gazi i botës, u kanë ardhur në majë të hundës shqiptarëve.
E pse idetë e tilla delirante ju kanë ardhur në majë të hundës shqiptarëve? A vetëm pse i shqipton Rexhep Qosja?
Sepse idetë e tilla po “shkaktojnë çoroditjen kryesore në politikën shqiptare. Një pjesë e madhe e politikanëve flasin gjithë ditën për Evropën dhe Perëndimin, por mendjen, me sa duket, e kanë nga Lindja. Nga Lindja në të gjithë gamën që ajo ngërthen: Lindja e Mesme, ish-lindja sovjetike, e po të mos mjaftojë kjo, edhe ajo kineze maoiste”.
E pabesueshme! Vërtet delirante! Lindjefobi! Myslimanofobi! Myslimanofobia e Ismail Kadaresë, vërtet, është delirante! Dhe, është e leverdishme!

VIJON...

/

Ky shkrim eshte marre nga e perditshmja "EPOKA E RE"


&

Sheradin Berisha
ABE-a

[ARIANI_TB]

LAJTHITJA E RADHËS E KADARESË

Shkruanshref Ymeri


Shkrimtari satirik gjerman i periudhës së iluminizmit, Lihtenberg (Lichtenberg - 1742-1799), thotë: “Para se ta qortosh rëndë dikë, gjithmonë duhet menduar, nëse është e mundur që të dish t’i kërkosh edhe falje kur e do puna”.

Shkrimtarit tonë të shquar, Kadaresë, gjatë këtyre viteve të tranzicionit të tejzgjatur që po përjetojmë me kaq pritje të ankthshme, jo rrallë i kanë shpëtuar disa lajthitje të herëpashershme gjatë vlerësimeve që ka bërë për disa nga problemet e mprehta që kanë qenë shqetësim për mbarë kombin shqiptar.

Ca vite më parë, në gazetën “Figaro” ai ka deklaruar se feja myslimane paska qenë një fatkeqësi për kombin shqiptar! Ndoshta, pikërisht nën ndikimin e deklaratës së Kadaresë, një kundërshtar tepër i rreptë i myslimanizmit, me mbiemër mysliman, Kastriot Myftaraj, në librin e tij me titull “Nacional-islamizmi shqiptar, Baleta & Feraj” (Albin, Tiranë 2001), të shkruar në një dialekt të përçudnuar geg, shprehet: “Shtet të bashkum shqiptar me shumësi myslimane nuk ka me pasun. Alternativat e shqiptarëve janë ose Islami, ose shteti i bashkum nacional. Në nji sens të sigurt kjo asht nji zgjedhje midis shtetit të bashkum nacional dhe katastrofës” (f.91).

Në analizën që Baleta shpalos për këtë libër – model të shpifografisë – në “Kundërshpifografinë” e tij në faqet e gazetës “Rimëkëmbja”, u ka bërë një zbërthim asgjësues pikëpamjeve raciste të Myftarajt kundër fesë islame dhe propagandës së tij katolikocentriste. Tani të bën përshtypje fakti se si është e mundur që edhe Kadarea, edhe Myftaraj e anashkalojnë një të vërtetë historike nga e kaluara e krishterë e popullit shqiptar: në periudhën e luftërave të Skënderbeut kundër Perandorisë Otomane shqiptarët të gjithë ishin të krishterë, në varësi të sferës së ndikimit të Perandorisë Romake të Perëndimit (katolikët) dhe të Perandorisë Romake të Lindjes (ortodoksët). Edhe pse të krishterë, shqiptarët asokohe s’e gëzuan që s’e gëzuan dot përkrahjen e Evropës së krishterë në përballjen e tyre me perandorinë më të fuqishme të mesjetës. Veç shpërfilljes së Evropës së krishterë, shqiptarët, edhe si të krishterë që ishin, që para, gjatë dhe pas periudhës skënderbejane, përsëri provuan mbi kurrizin e tyre edhe mërinë, edhe xhelozinë, edhe armiqësinë e te krishterëve fqinj. Prandaj përqafimi i fesë islame prej tyre qe një hap i matur, një hap i peshuar mirë, i cili bëri të mundur mbijetesën e tyre, si komb, mes dallgëve të egra të historisë. Kush nuk dëshiron ta kuptojë që feja myslimane ishte feja e mbijetesës së shqiptarëve në fatin e tyre tragjik, të imponuar përdhunshëm nga Evropa dhe fqinjët e saj të krishterë, ai nuk ka për ta kuptuar kurrë faktin që pikërisht Evropa e krishterë na i copëtoi trojet tona etnike jo se ishim në pjesën dërrmuese myslimanë, por se ishim populli më i vjetër i kontinentit dhe, për motive xhelozie, ajo vendosi të kënaqte epshet shoviniste të fqinjëve tanë lakmitarë.

Është faji i shqiptarëve, që nga pararendësit e tyre, ilirët, të cilët, si etnia më e madhe në Gadishullin Ilirik, nuk qenë në gjendje të krijonin një të tillë kohezion të fuqishëm në mbarë trojet e tyre etnike, që nga lumi Danub e deri në Prevezë, në mënyrë që të mos i lejonin tributë e egra sllave ta kalonin lumin në fjalë dhe të fillonin t’u rrëmbenin tokat ca nga nga ca, duke i katandisur pas disa shekujsh në rrëgjimin katastrofik të vitit 1913. Në rrjedhën e shekujve shqiptarët dhanë shembullin më tragjik të përçarjes së një kombi, e cila u shfrytëzua me shumë djallëzi qoftë nga shovinistët fqinj, qoftë nga Evropa e krishterë. Edhe sot e gjithë ditën shqiptarët vazhdojnë të mbeten shembulli më i dhimbshëm i një përçarjeje fatkeqe. Dhe është pikërisht Evropa e krishterë ajo, e cila e ka shfrytëzuar poshtërsisht këtë gjëmë që shqiptarët i kanë bërë vetvetes dhe vazhdon ende të mbajë më këmbë shtete të stisur ballkanikë për llogari të trojeve etnike shqiptare.

Pikërisht këto janë arsyet e qëndrimit armiqësor që ka mbajtur Evropa e krishterë ndaj kombit shqiptar, sidomos që nga Kongresi i Berlinit e deri në Konferencën e Versajës, dhe jo besimi mysliman në pjesën dërrmuese të tij. Prandaj Kadarea bëri gabim që u shpreh në atë mënyrë në gazetën “Figaro”. Me siguri që deklarata e Kadaresë i ka ardhur shumë në osh Parisit, aq më tepër kur dihet që Franca vazhdon t’i mbajë të ndezura pasionet kundër simboleve të fesë myslimane në tokën franceze, të cilat arritën kulmin me vendimin e parlamentit francez të 10 shkurtit të këtij viti. Sot, në mbarë trojet shqiptare në Evropën Juglindore, gati 80 përqind e popullsisë është e besimit mysliman dhe është e dhimbshme kur ndjenjat e saj fetare ia lëndon një shkrimtar i madh shqiptar!

Kadarea përsëri lajthiti kur i qortoi rëndë djelmoshat shqiptarë në Maqedoni, të cilët, duke e ndier mbi shpatullat e mbarë popullit të tyre peshën e rëndë të sundimit të egër sllavomaqedon, rrëmbyen armët dhe u rreshtuan në radhët e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare. Kadarea i quajti “këlyshë të Enverit”, paçka se Enveri, sa qe gjallë, nuk dha as kontributin më të vogel në mbrojtje të popullit shqiptar të Kosovës dhe të Maqedonisë. Në mesin e viteve ’50-të, një pjesë e popullsisë shqiptare të Kosovës dhe të Maqedonisë shpërngulej me forcë për në Turqi, kurse Enveri veç bente sehir, pa le më që të mendoje se mund të protestonte kundër Jugosllavisë titiste, të organizonte demonstrata të fuqishme në Shqipëri në përkrahje të vëllezërve tanë të gjakut, apo të ngrinte zërin nga tribuna e OKB-së! Prandaj epiteti “këlyshë të Enverit” ishte tepër fyes për ata djelmosha trima, të cilët, me zgjuarësinë dhe trimërinë e tyre, e ulën në gjunjë shtetin e stisur maqedon dhe, po të mos kishte qenë ndërhyrja amerikane në çastet e fundit për qetësimin e situatës dhe çeljen e rrugës për nënshkrimin e marrëveshjes së Ohrit, ishin gati të pushtonin Shkupin. Më pas Kadarea nuk u pendua kurrë për etiketimin fyes që nxori nga goja dhe nuk guxoi kurrë t’u kërkonte ndjesë trimave të UÇK-së.

Me rastin e ngjarjeve të 17-18 marsit në Kosovë, Kadarea u turret kosovarëve me tërë zemëratën e tij të rreptë për atë që bënë. Madje ai arrin deri aty sa të deklarojë: “...Kosova bashkë me Shqipërinë ka rrezik të kthehen mbrapsht në izolim si më parë” (“Shekulli”, 20 mars, f.4).

Po si qenka e mundur që Kadarea, si njëri nga intelektualët më të mirënjohur në Perëndim nga radhët e kombit shqiptar, nuk e ka ngritur zërin me shumë më tepër forcë për faktin që Serbia, edhe pas rrëzimit të Millosheviçit, nuk ka reflektuar fare për krimet barbare që bëri në Kosovë? Që nuk ka kërkuar falje botërisht për masakrat e kryera edhe në radhët e fëmijëve, grave dhe pleqve të pafajshëm? Se krimet në Kosovë nuk ishin vetëm të Millosheviçit, ato ishin krime kolektive, të mbarë kombit serb kundër kombit shqiptar. Se ne asokohe s’pamë, qoftë edhe një individ të vetëm serb, që të ngrihej dhe të protestonte kundër shtazërisë së trupave serbe në Kosovë! A nuk duhej ta ngrinte zërin edhe më fuqishëm Kadarea në Evropë për faktin që edhe Koshtunica, të cilin Perëndimi filloi të na e trajtonte me përkëdheli, si një udhëheqës, demek, të moderuar, është po aq shovinist, sa edhe Millosheviçi në qëndrimin ndaj popullit shqiptar të Kosovës? Pikërisht Koshtunica është ai, i cili deklaroi se Kosovës nuk mund t’i kërkohet falje për krimet që Serbia kreu atje! Pas kësaj deklarate sa cinike aq edhe të poshtër, a mund të besojë më kush se Beogradi mund të na shërbeka ndonjëherë si gjenerator paqeje mes minoriteti serb dhe popullit shqiptar të Kosovës?

Në urrejtjen patologjike që ushqehet ndaj popullit shqiptar të Kosovës, Serbia ka arritur të krijojë një unitet kriminal, duke filluar që nga fëmija i djepit e deri te plaku më i rrëgjuar në fshatin më të humbur serb! Dhe në krye të kësaj urrejtjeje kolektive qëndron politika kriminale serbe, shkenca kriminale serbe dhe kisha kriminale serbe, kjo strehimore e vetë djallit të mallkuar!

Kadarea deklaron: “Pra, me këtë që u bë këto ditë, në mënyrë të verbër u godit liria e Kosovës, u godit e ardhmja e saj, u goditën aleatët tanë në mënyrë të pabesë dhe nuk ka pse t’i kontrollojmë fjalët” (po aty). Veçse Kadarea duhet ta dijë që aleatë të vërtetë të popullit shqiptar të Kosovës gjatë fushatës së NATO-s kundër Serbisë ishin SHBA-ja (që përballoi 80 përqind të shpenzimeve) dhe Anglia. Anëtarët e tjerë të NATO-s qenë më tepër sehirxhinj. Por pas përfundimit të bombardimeve, pikërisht Franca, e cila me gjysmë zemre u rreshtua përkrah SHBA-së dhe Anglisë, filloi të tregohej shumë e zellshme për t’u angazhuar për vendosjen e “paqes” në Kosovë, duke i stacionuar trupat e veta në një zonë tepër problematike, siç është Mitrovica. Gjatë këtyre pesë vjetëve, trupat franceze të KFOR-it kanë kontribuar jo për pajtimin e serbëve me shqiptarët, por për acarimin e mëtejshëm të qëndrimeve ndaj njëri-tjetrit, për thellimin e armiqësisë mes tyre dhe për shndërrimin në fakt të kryer të ndarjes së Mitrovicës. Trupat franceze në Mitrovicë kanë dhënë shembullin më fatal se si duhet të vijë duke u thelluar hendeku që ndan serbët nga shqiptarët. Ata, me të gjitha mënyrat e mundshme, kanë ushqyer arrogancën e serbëve të Mitrovicës, të cilët, duke e ndier nga afër përkrahjen e gjithfarllojshme të Beogradit dhe të Parisit, kanë ngritur strukturat e pushtetit paralel, i janë kundërvënë haptas qeverisë së Kosovës dhe as që duan ta njohin fare autoritetin e saj. Serbët e Mitrovicës kanë kryer sa e sa krime kundër shqiptarëve dhe kanë mbetur pa u ndëshkuar nga trupat franceze të KFOR-it. Në zyrën operative të trupave franceze në Mitrovicë, në hartën e Kosovës, Mitrovica figuron e ndarë, siç e vunë re edhe një grup gazetarësh ukrainas, të cilët, me sponsorizimin e zyrës së shtypit të NATO-s në Bruksel, kishin shkuar atje për të përgatitur ca reportazhe pas hyrjes së trupave të saj më 12 qershor 1999, dhe që pata rastin t’i shoqëroja këta gazetarë si përkthyes për herë të dytë, në shtatorin e vitit 1999. Pra, duhet të jetë e qartë për këdo se trupat franceze në Mitrovicë kanë mishëruar në praktikë politikën armiqësore të diplomacisë franceze kundër kombit shqiptar në Evropën Juglindore, diplomaci kjo, e cila, tradicionalisht, në bashkëpunim të ngushtë me diplomacinë cariste ruse, s’la gjë pa bërë për copëtimin e trojeve etnike shqiptare.

Në intervistën e tij Kadarea bën një tjetër deklaratë të çuditshme. Për popullin shqiptar të Kosovës ai thotë se “...ata kanë të drejtë të kërkojnë shumë gjëra, në radhë të parë, për trajtim të barabartë me të tjerët” (po aty). Domethënë, populli shqiptar i Kosovës, i cili, për nga numri, përbën mbi 90 përqind të popullsisë, u dashka të luftojë për një trajtim të barabartë me serbët dhe me pakicat e tjera, a thua se ai ndodhet ende nën pushtimin serb! Kësisoj, Kadarea e pranoka që serbët jane pakica më e përkëdhelur dhe më e mirëtrajtuar në Kosovë, në krahasim me shumicën dërrmuese shqiptare, që provoi mbi kurriz edhe agresivitetin e çmendur të vetë minoritetit serb, i cili u rreshtua pothuajse tërësisht në krah të policisë, paramilitarëve dhe ushtrisë kriminale serbe për masakrimet, djegiet, plaçkitjet dhe vrasjet masive të kosovarëve. Njëra nga nuset e djemve të plakut të nderuar Azem Canaj, nga fshati Grejkoc i Komunës së Prizrenit, u deklaroi gazetarëve rusë në nëntorin e vitit 1999 se ushtria serbe kishte armatosur me automatikë “kallashnjikovë” edhe fëmijë 14-vjeçarë serbë, të cilët terrorizonin krejt fshatin. Vetëm ky fakt tragjik i diferencimit të shqiptarëve nga serbët që ka bërë UNMIK-u, në favor të këtyre të fundit, do të kishte qenë më se i mjaftueshëm që Kadarea t’u binte borive të alarmit në Evropën Perëndimore për situatën e rrezikshme që sa vinte e po bëhej më shpërthyese në Kosovë: një popull i tërë u dashka të kërkojë trajtim të barabartë me ca pakica serbo-rome e ku di unë se çfarë! Por Kadarea jo vetëm që s’është shqetësuar nga një fakt i tillë, por ngul këmbë edhe për pranimin e këtij realiteti tragjik, duke e këshilluar popullin shqiptar të Kosovës të kërkoka “trajtim të barabartë me të tjerët”! Pra, shumica shqiptare në Kosovë u dashka sakrifikuar për një pakicë serbe! Kjo është për të vënë duart në kokë! Kurse kosovari Naim Zeqiri, dëshmitar i ngjarjeve të 17-18 marsit, shkruan nga Kosova: “Unë isha pjesëmarrës i protestës dhe e them vërtet me plot përgjegjësi se revolta ishte kundër UNMIK-ut. Sjellja e tij, privilegjimet që i janë bërë pakicës serbe, shkaktuan zemërimin. Askund në botë nuk sakrifikohet shumica për pakicën, kjo ka ndodhur për pesë vite në Kosovë. Shqiptarët kanë qenë një lloj “kurbani” i paqes, ndërsa serbët janë mbrojtur me çdo kusht, madje edhe kur kanë bërë krime, siç qe ky i fundit i vrasjes së tre fëmijëve” (“Shekulli”, 23 mars, f.14).

Do të ishte mirë sikur Kadarea, pas ngjarjeve të 17-18 marsit, të shkonte në Kosovë dhe të mbante një fjalim në sheshin para Teatrit Kombëtar të Prishtinës, në të cilin t’i bënte thirrje popullit shqiptar të Kosovës që të ulte kokën, të kërkonte “trajtim të barabartë” me minoritetin serb dhe të hiqte dorë nga protestat, për të mos rënë në kurthin e Beogradit, për të mos luajtur “praktikisht lojën e serbëve”, siç jep këshilla në intervistën e tij për televizionin “Klan” (“Shekulli”, 20 mars, f.4), në mënyrë që të shikonte më drejpërdrejt se si do të reagonte konkretisht gjindja kosovare.

[ARIANI_TB]

KADAREJA: Heshtni shqiptarë se zemërohen serbët!


Në emisionin “Shqip” të gazetares Rudina Xhunga, të transmetuar më 25 mars nga Prishtina, nga studioja e TV “Koha Vizion” dhe e TV “Top Channel”, analisti Albin Kurti theksoi me shumë të drejtë se në Kosovë kupa ishte mbushur nga serbët dhe nga përkëdheljet e UNMIK-ut për këta të fundit, prandaj mjaftoi edhe një pikë e vetme – vrasja e tre fëmijëve të pafajshëm shqiptarë në Mitrovicë – që ajo të derdhej. Kurse sipas Kadaresë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të durojë ende, të shtrojë kurrizin, për ndryshe çdo protestë e tij në mbrojtje te dinjitetit të vet kombëtar na u vlerësoka prej tij si kurth i ngritur nga Beogradi, si “lojë e serbëve” dhe si pabesi ndaj UNMIK-ut.

Sipas Kadaresë, na del se kur Beogradi dhe Shkupi marrin vendim për copëtim trojesh nga territori i Kosovës, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur parlamenti i Kosovës hedh poshtë vendimin e Beogradit dhe të Shkupit me një vendim të posaçëm të tij, dhe kryeadministratori i OKB-së për Kosovën e zhvlerëson atë menjëherë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike në Kosovë hesht në mënyrën më të padenjë për zhvlerësimin e këtij vendimi, populli shqiptar i Kosovës u dashka të rrijë urtë,` se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur parlamenti i Kosovës merr vendime të ndryshme dhe kryeadministratori i OKB-së i zhvlerëson sa pa u tharë mirë boja në to, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike në Kosovë, ashtu si edhe në Tiranë, është zhveshur tërësisht nga dinjiteti kombëtar, tërhiqet zvarrë para UNMIK-ut dhe poshtërohet para serbëve, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve dhe mund të na dalka i pabesë para UNMIK-ut! Po UNMIK-u vetë a ka besë në qëndrimin ndaj popullit shqiptar të Kosovës, që edhe ky të dijë t’ia respektojë?

Kur parlamenti i Unionit Serbi dhe Mali i Zi merr vendim që në kushtetutën e tij Kosova t’u konsideroka pjesë e Serbisë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur diplomacia ndërkombëtare shtiret shurdhmemece para vendimit të sipërpërmendur, çka do të thotë se edhe ajo, me heshtjen e saj djallëzore, Kosovën, në perspektivë, e konsideron pjesë të Serbisë, edhe në këtë rast populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur, me urdhër të interpolit serb, ndalohet nëpër aerodrome të huaja gjeneral Agim Çeku, simboli i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike në Kosovë, siç theksoi me shumë të drejtë analisti Albin Kurti në emisionin e sipërpërmendur të Rudina Xhungës, i ka braktisur interesat kombëtare të popullit shqiptar të Kosovës dhe, ashtu si edhe klasa politike e Tiranës, shikon vetëm interesat e veta meskine, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike në Kosovë, pas braktisjes së interesave kombëtare të popullit shqiptar të Kosovës, sot është pajtuar me rolin e një figuranteje të neveritshme të UNMIK-ut dhe të një dekori të shëmtuar të tij, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur kishat dhe manastiret serbe shndërrohen në strehimore, në vatra kriminale të banditëve serbë, siç u kallëzonte në shtator të vitit 1999 ca gazetarëve ukrainas katërmbëdhjetëvjeçari Kreshnik Hoti, ish-nxënës i shkollës 8-vjeçare “Azem Galica” të Pejës, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur nëpër kishat serbe zbulohen eshtra të shqiptarëve të masakruar nga barbaria serbe, siç u bë e ditur nga korrespondenti i kanalit TV “Top Channel” nga Prizreni, dy ditë pas ngjarjeve te 17-18 marsit, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike e Kosovës, si servile e pështirë e diplomacisë ndërkombëtare, pranon si pulë e lagur të ulet në tryezën e bisedimeve me përfaqësuesit e shtetit-kriminel serb, pa vënë si parakusht të dorës së parë që Serbia, zyrtarisht, të kërkojë falje publike për krimet e kryera në Kosovë dhe mandej të nënshkruajë një marrëveshje me UNMIK-un për dëmshpërblimet e luftës dhe mbulimin nga ana e saj të të gjitha shpenzimeve për riparimin dhe ndërtimin e të gjitha shtëpive të djegura dhe të shkatërruara në Kosovë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur trupat franceze të KFOR-it marrin haptazi anën e serbëve në Mitrovicë, keqtrajtojnë shqiptarët dhe e bëjnë fakt të kryer ndarjen e saj, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Është faji i vetë popullit shqiptar të Kosovës dhe i figurave të tij nacionaliste, që nuk u ngritën peshë më këmbë, që nga Kaçaniku e Dardani e deri në Pejë, që nga Gjakova e Prizreni e deri ne Prishtinë e Podujevë dhe, si një ortek i papërmbajtur, të turreshin drejt Mitrovicës dhe t’u vinin drunë trupave franceze, të cilat, me misionin që kanë marrë përsipër në kuadrin e KFOR-it, po luajnë jo rolin e paqruajtësve, por rolin e pastër të pushtuesve të urryer, ashtu si dikur trupat pushtuese të shovinistëve serbomëdhenj, dhe paskëtaj të kërkonin vendosjen atje të trupave të një tjetër shteti, në mënyrë që të rivendosnin qetësinë dhe të bënin ripajtimin mes shqiptarëve dhe serbëve, ashtu siç kanë vepruar me mjaft objektivitet trupat e KFOR-it amerikan, anglez, gjerman, italian etj.

Kur diplomacia ndërkombëtare kërkon plotësim standartesh para diskutimit të statusit, çka do të thotë se kërkon ta lodhë popullin, ta mbajë varur, ta mërzisë, në mënyrë që ky të bjerë pre edhe e propagandës së një pjese të inteligjencies kozmopolite të Tiranës dhe të Prishtinës, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur serbët e Kosovës, nga bashkëpunëtorë të ngushtë të kriminelëve të Beogradit në krimet e kryera prej këtyre të fundit në radhët e popullsisë shqiptare para 12 qershorit 1999, tash pesë vjet vijnë e shndërrohen në ledhatarë të UNMIK-ut dhe në vrasës fëmijësh të pafajshëm kosovarë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur kryeministri Bajram Rexhepi del para publikut si një qaraman i vërtetë, duke na paralajmëruar për rrezikun e ndarjes së Kosovës nëse vazhdokan përndjekjet e banorëve shqiptarë nga veriu i Mitrovicës (“Shekulli”, 20 mars 2004, f.4), populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve. Kur Nebojsha Çoviç hyn e del kur t’i teket në Kosovë, sikur të ishte me të vërtetë ndonjë guvernator ushtarak i carizmit rus, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur populli shqiptar i Kosovës kërkon të dijë nga UNMIK-u se ç’është bërë me fatin e të zhdukurve para 12 qershorit dhe ngrihet në protesta për të zbuluar të vërtetën deri në fund, atij iu rekomandoka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve. Ndërkohë, Naim Zeqiri vazhdon informacionin e tij nga Kosova për UNMIK-un, ku thotë se ky i fundit “... për një serb të plagosur nuk ngurron të dënojë gjithë procesin e paqes në Kosovë. Këto paradokse kanë sjellë te këto trazira që për mua janë plotësisht të përligjura. Nuk kishte mbetur rrugë tjetër dhe nëse UNMIK-u vazhdon me avazin e vjetër, protestat edhe më tutje do të vazhdojnë” (po aty, f.12).



Vetverbimi i Kadaresë shqiptarët i fut vetëm në qorrsokak



Në intervistën, dhënë Pietro del Giudice, Kadare i përgjigjet kësisoj pyetjes për arsyen e shpërthimit të revoltave në mbarë Kosovën; “Nuk e di, nuk kam lajme të sigurta mbi historinë e fëmijëve të mbytur e të qenve që iu ndërsyen nga prapa. Më duket një ngjarje jo fort e ndriçuar” (“Shekulli”, 23 mars 2004, f,5). Ndërsa Naim Zeqiri deklaron: “Megjithëse ishte në dijeni të plotë të rrethanave, UNMIK-u, përkundër deklaratës së dëshmitarit që kishte qenë edhe protagonist i ngjarjes, pohoi se “nuk i dinte motivet e mbytjes së fëmijëve”” (po aty, f.12). E vërteta tragjike për vrasjen e tre fëmijëve shqiptarë në Mitrovicë mbetet e pandriçuar për Kadarenë, se është larg vendngjarjes, në Paris. Por kjo e vërtetë tragjike, çuditërisht, mbetet e pandriçuar edhe për UNMIK-un, paçka se diku pranë vendit të ngjarjes ndodheshin trupat franceze të KFOR-it, të cilat mbytjen e fëmijëve shqiptarë e kanë mbuluar me një hije misteri. Kush na siguron se kriminelët serbë, të strehuar matanë Urës së Ibrit, nuk e kanë organizuar atë skenën e ndjekjes së fëmijëve shqiptarë me qen nga pas, në bashkëpunim edhe me ushtarët francezë të KFOR-it, skenë, të cilën këta të fundit edhe mund ta kenë filmuar enkas për kënaqësinë e tyre të mëvonshme, për ta pasur si kujtim në pleqëri nga koha e qëndrimit në Kosovë? A na siguron kush se mund të mos ketë ndodhur kështu me të vërtetë? A nuk patën vepruar kësisoj në Kosovë edhe ca ushtarë norvegjezë të KFOR-t, të cilët vrisnin jo fëmijë, por qen të braktisur, duke i filmuar me një kamerë amatore për t’u kënaqur në kohën e lirë – ca skena këto të poshtra, që u transmetuan edhe nga disa kanale TV të Tiranës?

Po në atë intervistë Kadarea shprehet edhe për ngjarjen e Prekazit: “Edhe ploja e Prekazit në vitin 1999, e cila është në origjinë të zhvillimeve të mëtejshme, nuk është zbardhur kurrë” (po aty). Asokohe në Prekaz e në mbarë Kosovën vetëm serbët ishin ata që sundonin me dorë të hekurt. Masakra e Prekazit kujt tjetër mund t’i faturohet, përveç se kriminelëve serbë? Dyshimi për këtë masakër me siguri që duhet të jetë gatuar fillimisht nëpër skutat e diplomacisë serbe dhe ruse dhe prej andej mundet që të jetë përcjellë edhe nëpër zgëqet e diplomacisë franceze. Dyshimet për masakrën e Prekazit po i dëgjoj për herë të dytë. Për herë të parë i kam dëgjuar këtu e pesë vjet të shkuara. Dhe ja se ku:

Ca kohë pas asaj masakre të tmerrshme në Prekaz, ku u gjetën të therur fëmijë, gra, pleq dhe plaka të pafajshme, në Shqipëri erdhi për një vizitë dyditore (17-19 mars 1999) një delegacion i Dumës Shtetërore të Asamblesë Federale të Federatës Ruse, i kryesuar nga zëvendëskryetari i saj, anëtari i grupit të deputetëve “Pushteti Popullor”, Sergej Baburini. Në atë vizitë delegacioni rus kishte si qëllim të ushtronte ndikim mbi strukturat kryesore të shtetit shqiptar (parlament, president, qeveri), në mënyrë që ato t’i kundërviheshin nismës së NATO-s, kryesisht asaj të SHBA-së dhe të Anglisë, për të hequr dorë nga fillimi i bombardimeve kundër Serbisë. Në takimin e delegacionit rus me Komisionin e Jashtëm të parlamentit tonë, Sergej Baburini kaloi edhe më tej në dyshimet e tij për masakrën e Prekazit, duke akuzuar vetë shqiptarët për kryerjen e saj, në mënyrë që këta të fitonin kapital politik në sytë e opinionit ndërkombëtar dhe të nxitej edhe më shumë fillimi i bombardimeve kundër Serbisë! Hamendjet e tij të çartura Baburini i përforcoi me një ngjarje analoge në Çeçeni, ku krimet e trupave pushtuese ruse ua faturonte vetë vendasve, të cilët, sipas tij, mundoheshin të demaskonin politikën ruse në republikën kaukaziane. Në atë takim, ku merrja pjesë si përkthyes i delegacionit rus, zoti Sabri Godo, kryetar i Komisionit të Jashtëm, shprehu thjeshtë habinë e tij për akuzën e pabazë të Baburinit. Dhe vetëm kaq! Dhe askush nga anëtarët e tjerë të Komisionit të Jashtëm nuk e hapi gojën që të protestonte kundër provokimit të rëndë të Baburinit, pa le pastaj që të kërkonte edhe ndërprerjen e menjëhershme të bisedimeve. Tani, pas pesë vjetësh, nuk e di pse Kadarea ndalet në moszbardhjen e asaj ngjarjeje aq tragjike në Prekaz! Kush mund ta zbardhte përfundimisht atë kasaphanë të vërtetë, kur dihet që paskëtaj pushtuesit serbë i përzunë tërësisht të gjithë të huajt nga territori i Kosovës?



Mania e Kadaresë për të futur shqiptarët në thesin e mëkatarëve ballkanas.



Në intervistën e tij për Pietro del Giudice Kadarea thotë: “Njoh të gjitha të metat e ballkanasve, njoh të gjithë të keqen që kanë prodhuar, të gjitha idiotësitë e çmenduritë e tyre” (po aty).

Kësisoj, Kadarea i fut në një thes të gjithë popujt e Ballkanit, i mat me të njëjtin kut, çka, për mendimin tim, nuk është aspak e drejtë. Shqiptarët nuk mund të futen në një thes me sllavët dhe me grekët, të cilët kanë ushqyer dhe vazhdojnë të ushqejnë një urrejtje patologjike ndaj tyre. Sllavët dhe grekët, sidomos pas vendosjes në themel të politikës së tyre shoviniste, përkatësisht të Naçertanie-s dhe të Megali-Ide-së, kanë pasur si të vetmin qëllim copëtimin e trojeve etnike shqiptare, të cilin arritën ta realizojnë me përkrahjen e drejtpërdrejtë të Evropës, që nga Kongresi i Berlinit deri në Konferencën e Londrës. Krimet, djallëzitë, çmenduritë janë tipare që karakterizojnë vetëm sllavët dhe grekët në qëndrimin ndaj kombit shqiptar. Shqiptarët kanë qenë dhe janë përgjithësisht paqësor, mikpritës, të ndershëm, të besës, të drejtë dhe kurrën e kurrës nuk u kanë rënë në qafë fqinjëve të tyre. Kombi shqiptar gjithmonë ka dëshiruar, dhe vazhdon të dëshirojë edhe sot, që me fqinjët të ketë paqe dhe qetësi, por me kusht që gjithsekush të jetojë në trojet e veta. Kurse fqinjët tanë sllavo-grekë kurrë nuk e kanë lënë dhe vazhdojnë të mos e lënë të qetë kombin shqiptar. Ata nuk kanë lënë gur pa lëvizur për të sabotuar zhvillimin ekonomik të popullit shqiptar. Dhe rolin më të poshtër për nxitjen e këtij sabotimi sot po e luan si Serbia, ashtu edhe Greqia Vetë serbët e Kosovës, si racistë të kulluar që janë, s’duan të bashkëjetojnë me popullin shqiptar të Kosovës, se kanë gati një shekull që dinë të luajnë mirë vetëm rolin e sundimtarit. Dhe tani na kërkojnë ose ndarjen e Kosovës, ose autonomi për çdo fshat e qendër banimi serbe, të cilat janë shpërndarë në mbarë krahinën një këtu dhe një atje, tamam si qimet e qerosit.

Shikoni ç’bëjnë grekët në Shqipërinë e Jugut! Kishte më shumë se një muaj që qarkullonte dorë më dorë dokumenti i botuar në gazetën “Albania” të datës 4 prill, në të cilin paraqiteshin gjashtë porositë e një armiku me damkë të kombit shqiptar, Nikolas Geixh, për helenizimin e Sarandës. Ky dokument më pat rënë edhe mua në dorë më datën 31 mars. Ma pat dhënë një nacionalist nga Shqipëria e Jugut. Mendova t’ia çoja zotit Baleta për ta botuar në gazetën e respektuar “Rimëkëmbja”, por ai nacionalisti nga jugu (nga Saranda) më tha se do të botohej së shpejti në një të përditshme. Nacionalistët e shkretë veç “Rimëkëmbjen” e përjavshme kanë në dispozicion. S’kanë tjetër mjet propagande për të përhapur me shpejtësi pikëpamjet e tyre nacionaliste.

Por pa u tharë mirë boja mbi faqet e gazetës “Albania”, deputeti demokristian, Nikollë Lesi, më datën 5 prill, deklaron në sallën e parlamentit se i paskësh rënë në dorë letra që ambasadori grek në Tiranë i ka dërguar zëvendësministrit të jashtëm të Republikës së Shqipërisë, Luan Hajdaragës, në të cilën kërcënon hapur, se në qoftë se parlamenti shqiptar miraton Rezolutën për Çamërinë, atëherë të 500 mijë emigrantët shqiptarë në Greqi shteti grek do t’i dëbojë për në Shqipëri! Rezultuan me të vërtetë profetike fjalët e Baletës, i cili që në vitet ’90-të pat deklaruar se emigrantët shqiptarë Greqia ka për t’i përdorur tamam si një çengel për të rrezikuar sa herë të dojë pavarësinë e Shqipërisë. Ja rezultati: Parlamenti shqiptar braktis Rezolutën për Çamërinë dhe poshtëron veten para presionit grek. Partia Socialiste del para opinionit publik, ashtu si edhe etërit e saj, si tradhtare e vendit dhe e interesave mbarëkombëtare, bashkë me kryetarin e opozitës, Sali Berishën, aleatin e PBDNJ-së për Himarën, i cili nuk gjeti kohë të ishte i pranishëm kur po diskutohej Rezoluta në fjalë!

Shikoni deri në ç’derexhe e ka katandisur veten klasa politike shqiptare! Nuk mjafton që Shqipërinë e ka kthyer pothuajse në një koloni të Greqisë, por edhe vetë është zhveshur tërësisht nga çdolloj dinjiteti kombëtar. Në Kosovë është Nebojsha Çoviç ai që sillet si një guvernator i vërtetë, në Tiranë paskemi guvernator ambasadorin grek që kërcënon parlamentin shqiptar se për çfarë duhet të vendosë dhe si duhet të vendosë, kurse në Shqipërinë e Jugut Nikolas Geixh bën pelegrinazhe kur t’i teket dhe ku t’i teket dhe bën thirrje të hapur për copëtimin perspektiv të territorit shqiptar! Atëherë çfarë duhet të bëjë populli shqiptar në një rast të tillë? Të vazhdojë të ndjekë qerren e tradhtisë së klasës politike shqiptare, që gjakosi egërsisht demonstruesit çamë para parlamentit, të cilët po kërkonin aprovimin e Rezolutës për Çamërinë, apo të ngrihet më këmbë dhe të marrë situatën në dorë? Kadarea, me siguri, e ka të qartë, se sa më shumë Kosova i afrohet pavarësisë, aq më shumë Greqia zë e i afrohet Shqipërisë së Jugut. Në këto kushte, a nuk ka rrezik që nesër në jug të Shqipërisë të shpërthejë një revoltë e fuqishme kundër kolonizimit grek, kundër monopoleve dhe bizneseve greke që po i zënë frymën biznesit vendës, revoltë kjo, e cila shumë shpejt mund të dalë jashtë kontrollit? A thua se Kadarea mund t’i qortojë paskëtaj shqiptarët e jugut të Shqipërisë, sidomos gjirokastritët dhe sarandiotët e ndershëm, se ata po bëkan lojën e grekëve?



Kadareja i gatshëm të ujdiset me "realpolitikën e Koshtunicës".



Kur gazetari Pietro del Giudice e pyet Kadarenë se ç’mendon për ndarjen e Kosovës, ky i përgjigjet: “Ndarja e Kosovës më duket një hipotezë kobzezë, por nëse nuk mbetet asgjë tjetër për të bërë...” Kësisoj, duke e lënë mendimin havadan, Kadarea lë të nënkuptohet se Kosova mund të ndahet, në pamundësi të gjetjes së një alternative tjetër! Kur një politikan shqiptar, si kryeministri Bajram Rexhepi, e lëshon zemra dhe zë e qaravitet për rrezikun e ndarjes së Kosovës, unë nuk habitem, se te ne politikanët shqiptarë, si në Tiranë, ashtu edhe në Prishtinë, janë të zhveshur nga dinjiteti kombëtar. Por kur ndarjen e Kosovës e shikoka si alternativë ekstreme edhe një shkrimtar i madh, si Kadarea, atëherë keqardhja ta pushton qenien tënde cep më cep. Për mendimin tim, Kosova mund t’i vërë në kandar të gjitha alternativat, ama alternativën e ndarjes ajo duhet ta mbajë sa më larg vetes, sikur ajo të ishte murtaja vetë. Po u pranua kjo alternativë, do të thotë që Kosova t’i nënshtrohet vullnetit të minoritetit serb, i cili nuk do dhe nuk është i aftë të bashkëjetojë me popullin shqiptar të Kosovës. Ndërsa Kosova duhet, domosdoshmërisht, të diktojë vullnetin e shumicës dhe të vazhdojë të japë prova, ashtu siç ka dhënë gjithmonë, se për të kanë qenë dhe janë të huaja afshet e racizmit dhe të shovinizmit. Mitrovica është truri dhe zemra e Kosovës. Pa të Kosova mbetet thjeshtë një kufomë mbi dhe. Nëse Beogradi vazhdon të këmbëngulë për ndarjen e Kosovës, atëherë mbarë populli kosovar, me në krye nacionalistët kosovarë, duhet të kërkojë përshpejtimin e procesit për krijimin e Shqipërise Etnike, siç theksoi me shumë të drejtë zoti Albin Kurti dhe zonja Edita Tahiri në emisionin e sipërpërmendur “Shqip” të Rudina Xhungës. Veçse në atë emision, personi i tretë, i ftuar në të nga Rudina Xhunga, zoti Migjen Kelmendi, zbuloi mjerimin e vet intelektual kur gazetarja pyeti se ç’mendonin të ftuarit për “Shqipërinë Etnike”. Ai guxoi të bënte përafrime të termit “Shqipëri Etnike” me termin “Serbi e Madhe”, të cilën Millosheviçi s’arriti ta realizonte dot kurrë. Por Millosheviçi nuk arriti ta realizonte dot kurrë ëndrrën për një Serbi të Madhe se kërkonte të pushtonte territore të huaja, kurse termi “Shqipëri Etnike” do të thotë bashkim trojesh etnike shqiptare në një shtet të unifikuar kombëtar! A nuk kemi të bëjmë këtu edhe me një ndikim të Kadaresë mbi një pjesë të intelektualëve kosovarë në interpretimin që këta i bëjnë termit “Shqipëri Etnike”, si puna e Migjen Kelmendit?

[ORIONI]

SHUMEFYTYRESITE E ISMAIL KADARESE


“Pas pasurisë borgjezia kërkon pushtet dhe pas pushtetit kërkon lavdi. Një shekull më parë Marksi e ka parashikuar edhe këtë. …Shoqëria e sëmurë amerikane e tregon veten e saj sidomos natën… Broduej është një lloj ekspozite e Nju Jorkut. Këtu lluksi dhe mizerja, bukuria dhe turpi, brutaliteti dhe protesta, mençuria dhe degjenerimi, të ndriçuara në mënyrë të ethshme, rrinë pranë e pranë… Kur bie nata, Broduej shfaqet lakuriq me gjithë vulgaritetin e vet, i babëzitur, i paturpshëm… Në Broduej, në sfondin e shkëlqimit të çmendur, mjerimi dhe degjenerimi shfaqen lakuriq. …SHBA janë bërë vendi klasik i shantazheve dhe vrasjeve politike. Përgatitja e atentateve ka arritur këtu përfeksionimin më të lartë… Statuja e lirisë është monumenti që borgjezia i ka ngritur lirisë së saj, lirisë për të sunduar. …Ka disa muaj që në ekranet mund të shikosh gjëra më të shthurura që mund të sajojë imagjinata më e sëmurë e maniakëve seksualë… Ky mit është një nga shfaqjet e shkallëzimit të degjenerimit të shoqërisë së sëmurë amerikane… Asnjëherë dhe asgjëkundi nuk mund të jetë poshtëruar femra në këtë mënyrë. …Rinia amerikane është në kërkim të vazhdueshëm. Ajo kërkon rrugët e protestës. Dyqanet e letërsisë politike janë të mbushura ditë e natë me të rinj… Ata kërkojnë librat e Leninit, Marksit, Stalinit… Çe Guevarës. Po sidoqoftë, autori që kërkonin mbi të gjithë është Lenini!”
(Ismail Kadare, “Vepra Letrare”, “Një botë në rënie”, vëll. 12, f.271 – 294).

“Ka gati gjysmë shekulli që populli shqiptar ushqehet me letërsinë socialiste shqiptare. NEVOJA e tij për të është e madhe… Kjo NEVOJË e nënvizon përgjegjësinë tonë përpara socializmit për të cilin kemi dyzet e pesë vjet që punojmë e luftojmë papushim.”
(Ismail Kadare, “Letërsia e sotme dhe koha e sotme”, revista: “Nëntori”, Tiranë, Nr. 1, 1990, f. 56, 67)

“Të afirmosh që unë isha një shkrimtar shumë i dashur i regjimit është spekullim i mirëfilltë.”
(Ismail Kadare, Gazeta, “Zëri i Rinisë”, 24. 12. 1994)

Zoti M. A. Plantey, President i Akademise Franceze të Shkencave Morale dhe Politike, me servilizëm, lëshon deklaratën gënjeshtër e të pabesueshme nga shqiptarët, ku, përpara të gjithëve i thotë Zotit Kadare:

“Vendi i shqiponjave” ishte ai i diktatures se fundit marksiste retrograde. Kete ju e keni luftuar. Vepra juaj e ka luftuar. Vepër tërësisht e drejtuar kundër totalitarizmit”
(Gazeta “RD”, Tiranë, 03. 11. 1996)

“Ç’rëndësi ka fakti se një shkrimtar i ka pranuar për vite me radhë privilegjet e regjimit, nga makina personale e deri te liria për të udhëtuar jashtë shtetit, nëqoftëse në fund të fundit, ka shkruar përherë atë që ndjente?”
(Ismail Kadare, Gazeta, “Gazeta Shqiptare”, 30. 11. 1993)

“Shqiptarët e kanë kuptuar që unë përfaqësoj këtu kulturën e tyre, si të thuash një simnol më tepër mbi flamurin e Shqipërisë.”
(Ismail Kadare, Gazeta, “Aleanca”, Tiranë, 20.08. 1994)

“Kadare duket qartë që është veçanërisht nga më të privilegjuarit se, sipas fjalëve të tij, çdo vit mund të shkojë lirisht në Francë si dhe në vende të tjera të perëndimit.
Nga të 421 anëtarët e seksionit të shkrimtarëve (të Lidhjes…), vetëm pak mund të udhëtojnë jashtë vendit kaq shpesh dhe kaq lirë si Kadare.”
(Paul LENDVAI, në librin: “DAS EINSAME ALBANIEN”, 1985, (“Shqipëria e vetmuar”), f. 89)

“Kadareja ishte jo vetëm fëmija e përkdhelur e diktaturës në Shqipëri, por në të njëjtën kohë një anëtar mjaft i nderuar i partisë, që mund të udhëtonte jashtë shtetit sa herë të kishte dëshirë, t’i botonte librat e tij në Francë dhe gjetiu dhe të gëzonte të gjitha privilegjet që gëzonin bosët e partisë.”
(Prof. Arshi Pipa, Gazeta, “Sindikalisti”, 23. 09. 1991)

Shqipëria kishte talente. I tillë ishte Lasgush Poradeci, i cili nuk la asnjë rresht për lavdi të partisë, që i kishte zhdukur me plumb, litar, gjyq e pa gjyq, miq e kolegë shkrimtarë dhe patriot. “E pra edhe ai, mund t’i bante lak plumbit e përsekutimit, për të fitue nder e lavdi, në emër të realizmit socialist e të diktaturës gjatakare, për të jetue mirë e jo me u ushqye me një kothere buke të thatë, në një dhomë t’errët e të varfën. Por Lasgushit, nuk i shkonte kafshata teposht, kur shikonte tmerrin rreth tij. Ndërsa Ismaili, e kishte stomakun e fortë dhe gëlltiste e bluante gjithçka: servilizmin, konformizmin, mospërfilljen, përbuzjen, vetëm për të arritë në podiumin e lavdisë, pa çka, se ajo lavdi, ishte e njomun me gjakun e lotët e vllazënve dhe motrave shqiptare (e nuk begenis t’i kërkojë të fala popullit të tij!.)
(Lek Pervizi, “Krahas genocidit njerëzor u krye edhe genocid kulturor”, Revista: “Kuq e Zi”, Belgjikë, “KUVENDI”, Viti IV, Michigan, USA, Dhjetor 2004, f. 102 – 113)

“Vepra jote (i thotë Ramiz Alia Zotit Kadare), i është kushtuar luftës heroike të Partisë sonë e të shokut Enver Hoxha…. (kujtoj “Gjeneralin”, “Kështjellën”, “Dimrin e madh”, “Perse mendohen këto male”, “Shqiponjat flutorojnë lart”, “Koncert…”). Kjo të nderon, jo vetëm si shkrimtar, por mbi të gjitha si luftëtar, si patriot, si komunist. Veprën tënde… e ka vlerësuar gjithnjë Partia. Mos harro, as atë ç’ka bërë Enveri për ty, as për anësinë time në favor tënd. Bile nëse të shkruaj kështu hapur, pa shumë “diplomaci”, kjo ka lidhje me ato marrëdhënie miqësore që ekzistojnë mes nesh, por edhe i nisur nga ai kujdes, që Partia vazhdimisht ka treguar për Ismail Kadarenë, të cilin e kemi dashur dhe e duam.” Ky është edhe motivacioni me të cilin Ik u shpërblye si “Nderi i Kombit” (alias …) nga nxënësit e z. R. Alia.


Mund të lexoni, mendoni e gjykoni, të gjithë pa dallim, dashamirët ose jo, kuriozët, shkrimtarët, historianët, renegatët, “reaksionarët”, servilët dhe kundërkonformistët etj. etj. Kush kërkon shpjegime për fatkeqësitë personale, do të gjej informacion të mbledhur në vite, për njerëzit dhe ngjarjet e kohës, që veja e diktatorit Nexhmije (Xhunglini) Hoxha, i ka kaluar më pranë burrit Enver Hoxha.
Ajo hedh dritë mbi shumçka, të folur e përfolur. Ja sesi e shpreh habinë dhe zemërimin e saj:

“Siç dihet, Ismaili iku me nxitim nga Shqipëria. Pse?!

Nuk e ndjente veten të sigurtë këtu?! Nga kush?! Motivet që e nxiten, i di ai vetë. Por një nga ato ishte: Çmimi Nobel. Ka shumë në Stokholm e në botë, që vlerësojnë lart krijimtarinë letrare të Kadaresë, por ka edhe të tjerë që bëjnë, me logjikë të ftohtë, pyetjen: Përderisa Enver Hoxha paska qenë “diktator” dhe regjimi i tij “diktatorial”, atëherë si ka mundur Kadare të shkruajë veprat e tij më të mira, pa qenë në asnjëren “disident”, madje as në “oponencë” të hapur në fushën e letërsisë?
Në drekë, kur u mblodhëm në shtëpi, Enveri më tha, se kishte porositur Ramizin t’ia thoshte copë Ismailit se “kjo vjershë ishte armiqësore”. Organizata - bazë e partisë e Lidhjes së Shkrimtarëve, anëtar i së cilës ishte dhe I. Kadare, e thirri këtë në një mbledhje të posaçme, për të dhënë shpjegime. Nga autokritika e tij, po shkëpus disa pohime e argumentime, që bën Ismaili me këtë rast. “Unë si komunist dhe si shkrimtar, në vend që të jem në ballë të situatës, të ndihmoj Partinë, jo vetëm që s’e zë këtë pozicion, por bëhem vetë problem për Partinë, pra, bëhem pengesë për të. Vetë ky fakt, është tepër i hidhur për ndërgjegjën time dhe nuk zmadhoj asgjë po të them, se ky është hidhërimi më i madh dhe vrasja më e madhe e ndërgjegjës, që unë kam pësuar ndonjëherë në gjithë jetën”.

Zonja Hoxha, shpjegon ikjen e Ismail Kadarese drejt Parisit:
“Fatale. Në fushën e krijimit, Ismaili e privoi veten nga emocione të fuqishme, të papërsëritëshme, që përjetuan njerëzit në Shqipëri, se kush në mënyrën e në konceptimet e veta, gjatë përmbysjeve e ndryshimeve të paimagjinueshme që ndodhen në Shqipëri me një violence e egërsi të tillë si e sa në asnjë vend tjetër ish - socialist.”

Por, siç shkruan vejusha Hoxha:
“Pas përmbysjeve, që ngjanë në Shqipëri, ai ndërmori një fushatë të padenjë, për emrin e tij, kundër Enver Hoxhës… ndaj do të ndalem më gjatë, duke ja lënë fjalën Ismailit, për çka thënë e shkruar dikur për Enver Hoxhën. Lexuesi le të gjykojë vetë…”.

Shumë vend zë shkrimtari, të cilin Enveri, sipas bashkëshortes:
“E mbështeti, e inkurajoi dhe kur e deshi rasti edhe e mbrojti nga dashakeqët a ziliqarët, në rrugën e tij të ngjitjes. Pas përmbysjeve, që ngjanë në Shqipëri, ai ndërmori një fushatë të padenjë për emrin e tij kundër Enver Hoxhës…”
(Nexhmije Hoxha, “Jeta ime me Enverin 2″, Tiranë, 2004)

Ndërsa z. Kadare i kundërpërgjigjet të vejes së diktatorit:
“Unë do i thosha që nuk ishim aq budallenj sa të ishim të sinqertë me ju. Natyrisht, shkrimtari ka detyrë të jetë i sinqertë me homologun e vet – njeriun, por jo me bishën e egër. Kur përpara i del bisha, shkrimtari ka të drejtë të mbrohet. Ata ishin bisha të egra, ishin vrasës, ishin tjetër racë nga neve. Ne nuk kishim asgjë të përbashkët. Prandaj unë mundohesha vetëm të jem i kujdeshëm sa të mos më zhdukin, asgjë tjetër.”
(“Ismail Kadare” marrë nga libri me intervista: “Ana e tjetër e pasqyrës”, të autorit Gjekë Marinaj, Richardson, TX 75083, USA, 2004, f. 115)

“Kur pranova postin e kryetares së Frontit Demokratik… me kërkesë të Ramiz Alisë, isha unë që propozova Ismail Kadarenë si zëvendëskryetar. Ne kemi punuar së bashku tre vjet. Ia hapa dyert e arkivave e të korrespondencës së E. Hoxhës. I shpiegova vendimet e Komitetit Qendror me qëllim, që të mund të shkruante librat e tij. Nga ana e tjetër, ai (d.m.th. Kadare) na i kushtoi veprat e veta me fjalët: “Me dashuri dhe mirënjohje.”
(Nexhmije Hoxha, Gazeta “Le nouveau quotidien”, (Zvicër), 06. 12. 1991)

Po citoj, “zbulimet” për At Gjergj Fishtën O.F.M. e prozatorin modern Prof. Ernest Koliqin, sikurse për miqtë e shokët e vet ish – komunistë, si: Fadil Paçramin e Todi Lubonjen. Pikëpytjet, pikëçuditjet e thojzat, le t’i vendos lexuesi, kur të dojë e sa të dojë:
“Epoka e kapitalizmit është në perëndim dhe tonin e artit botëror, kulmet e tij po i jep e do t’i jap akoma më shumë në vitet e ardhshme jo borgjezia, por klasa punëtore”
“Ai nuk është ndonjë shpikje e re; përkundrazi, rrënjët e tij duhet t’i kërkojmë thellë tek Bibla dhe Kurani, këto puse të pashtershme idesh reaksionare. Fanatik i tërbuar, idealizues i çdo gjëje patriarkale, apologjet i fesë, i institucioneve mesjetare, hymnizues i primitivizmit, armik i egër i çdo përparimi. Filo italian i papërmbajtshëm, agjent i Vatikanit, emisar i pushtimit fashist, partizan i çkombëtarizimit dhe i romanizimit të kulturës sonë. Shovinist i tërbuar dhe njëkohsisht kozmopolit i tërbuar”.
“Letrar fashist, konservatorizmi i tij ekstrem nuk e pengoi të shfrytëzonte në vepren e tij reaksionare një teori aq të shtrenjtë për modernizimin e sotshëm, frojdizmin. Ai paraqitet herë si namuslli turkoshak, herë si një gagarel evropian”
“Pseudoshkrimtar dhe armik i Partisë ishin kundërshtar të tërbuar të karakterit kombëtar në artet tona. Djathtizmi i T. Lubonjës e F. Paçramit, kozmopolitizmi, urretja për foklorin dhe antishqiptarizmi i tyre, treguan edhe një herë se lufta e klasave në terrenin e letërsisë dhe të arteve është e gjatë dhe do të jetë e tillë për një kohë shumë të gjatë.”


Edhe ndalimin e fesë në Shqipëri, të bërë nga partia e punës, Ismail Kadareja e përcolli flakë për flakë me poezi e me punime të ndryshme dhe volli gjithçka që i erdhi në gojë kundër “klerit katolik reakcionar”, kundër Fishtës e veprës së tij madhore e autorëve të tjerë. Bashkë me barinjtë shpirtërorë, priftërinj e hoxhallarë, të cilët, sipas Ismajlit, të shurdhojnë veshët, duke bekuar gjakmarrjet, minaretë dhe kumbonaret (sic!) Ismaili fut (radhit) në poezinë e vet edhe disa poetë, që, të përgjumur, ulurijnë duke lavdëruar abstrakte gjenealogjike. Të parët (sipas Ismailit njerëz me veladonë të zezë si errësira kozmike) si dhe të dytët (poetët) duhet të dënohen ashtu si e meritojnë: “…Por turmat i mbytën njerëzit me veladona /Dhe poetët rebelë i shqyen me thonjë.””


Vetëlavdërime deri në paturpësi
Kolevica në veprën e tij konkretizoi edhe dukurinë e veçantë të Ismail Kadaresë: vetëlavdërimin dhe vetëhymnizimin si shkrimtar, edhe pse dihet se me vetëlavdërime: pështyn përpjetë e të bie syvet. Shkrimtari ynë harron atë që ka thënë shkrimtari i madh gjerman, Goethe: “Kush dëshiron të ruhet nga një e keqe, e di mirë se çfarë kërkon; kush lakmon diçka më shumë se ajo çka zotëron, i janë errur sytë.”


Ismail Kadare, i cili tash jeton në Paris, nuk e sheh të tepërt ta vërë veten edhe brenda flamurit kombëtar, prandaj thotë për veten e vet: “Shqiptarët e kanë kuptuar që unë përfaqësoj këtu (në Francë – v. ime) kulturën e tyre, si të thuash një simbol më tepër mbi flamurin e Shqipërisë.” (sic!)

Ismail Kadare vetëshpallet si “Shkrimtar i parë i vendit”, prandaj shkruan për vetveten: “Më 1975, për shkak të poemës ‘Pashallarët e kuq’ gjith Shqipëria, e përsëris, gjithë Shqipëria… e mori vesh se Shkrimtari i parë i vendit kishte shkruar një poemë armiqësore (…) Pra publiku shqiptar e mori vesh qartë se midis shkrimtarit të parë të vendit dhe shtetit komunist ka një konflikt serioz.”

Vrerin e tij kundër fesë Kadare fillon ta derdhë, që në poezitë e viteve të rinisë së tij të hershme, si p. sh. te poezia “Në Kishë”, ku ndër të tjera, shkruan:
“…një vajzë vështroj, që me frikë
sheh flakën e qirinjve,
Të flakës inkuizitore miniatura.”
(Ismail Kadare: “Shekulli”, 1961, f. 38)
Ai kënaqet, i sigurt për futurizmin, kur shkruan:
“Do të ngrihet një qytet i ri
Pa kisha e muze me antika…
Qytet i ri
Pa kishë e kambanare plakë…
Prift s’do të ketë
S’do të bjerë kambana.”
(Ismail Kadare, poezia: “Endërr industriale”, në “Vepra letrare”, vëll. 2, f. 202.)

Ndryshe me gëzimin e shprehur nga poeti Kadare, në librin “Historia e Shqipërisë” e vitit 1965 më së fundi e pranon, se:
“Në vjershat e priftit Preng Doçi, dashuria për atdheun gjeti një shprehje të zjarrtë dhe artistikisht të lartë. Fryma patriotike përfshiu edhe të tjerë klerikë katolikë të vendit, si: Pjetër Zarishi, Ndue Bytyçi, Leonardo de Martino.”
(Në librin: “Historia e Shqipërisë”, Vëllimi II, Tiranë 1965, f. 100)

Ish gazetari i BBC në Angli, studiuesi Tajar Zavalani (1903 – 1966), në kapitullin e trembëdhjetë me titull: “Me bllokun sovjetik”, kur analizon çështjen “Jeta ndër komunizëm” përshkruan kthetrat e përsekutimit, ku e plandosi pa mëshirë komunizmi fenë dhe predikuesit e saj.
Ndër të tjera ai nënvizon:
“Tue u marrë me Vatikanin, Enver Hoxha dha nji deklaratë drejtue katolikve të popullit tonë. “Atje asht vendi, ku pregatiten në errësirë komplotet ma të rrezikshme kunder nesh. Vatikani asht ba vegla ma e sigurtë e luftënxitësve të imperializmit anglo – amerikan dhe streha e kriminelve të luftës dhe trathtarëve. Vatikani asht mundue gjithmonë të çdukë kombin shqiptar dhe ket qëllim e ka mbajtë gjithmonë Kishën Katolike ndën urdhnat e tij.”
(Tajar Zavalani, “Jeta ndër komunizëm”, në librin: “Historia e Shqipnis”, Botimi i Parë, London, 1957. (Krhs. Tajar Zavalani, “Historia e Shqipnis”, Botimi i Dytë, Botues: “Phoenix & Shtëpia e Librit”, Tiranë 1998, f. 232)

Petraq Kolevica vargëzon:
“Atë që Hoxha e thosh në prozë,
E kthente Kadare në poezi,
Ku jetën bozë e bënte rozë,
Kur ajo shkonte zi e më zi.”
Marrë nga libri kritik i Petraq Kolevicës: “Autobiografia e Ismail Kadaresë në vargje” (STUDIM KRITIK), Shtepia Botuese: “Marin Barleti”, Tiranë, 2002, f. 26)

“Shoku Enver mori në telefon Ismailin në redaksi (është fjala për gazetën “Drita”, shënimi im K.K.) dhe e falënderoi për poemën “Përse mendohen këto male?”
(Fatos Harapi, në librin: “Kujtohem që jam”, Tiranë, 1997, f. 141)


“Shkrimtarët mund të jenë në marrëveshje me rregjimet e tyre, pa u berë domosdo lakej e puthadorë.”
(Ismail Kadare, Gazeta, “Koha e Jonë”, 26. 12. 1993)

“Pasi dëgjuam këto deklarata kaq vleresuese, për veprën e shkrimtarit Kadare, na duket e arsyeshme te japim disa pjesë nga krijimtaria poetike e tij dhe me anën e tyre, lexuesi i nderuar le të gjykoj vete nëse ky shkrimtar “ka qenë - siç thotë - në anën e demokracisë”, nëse “ka shkruar një letërësi të padeformuar”, nëse është berë apo jo dosmosdo “lake e puthadorë i regjimit”, dhe nëse i dha bashkëkohësit te vet “një ushqim shpirteror të shëndetshëm”.
Lexuesi i nderuar le të gjykojë vetë, nëse shkrimtari Kadare vërtetë e “sulmoi -siç thonë - qysh herët diktaturën” dhe nëse vërtetë e “goditi dhimbshëm me shigjetat e artit”. Po me mirë le të hymë në temë, duke ua lenë vendin disa fragmenteve të nxjerra nga krijimtaria e begatë e poetit Kadare; ku del krejt qarte, se ai ka pasur formim e besim të ndërgjegjshëm prej komunisti militant, që arrin deri në fanatizëm dhe se në mënyrë të ndërgjeshme i shërbeu me krijimtarinë e tij partisë komuniste, ideologjise se saj dhe veçanërisht diktatorit.” (Nga libri kritik i Petraq Kolevica, f. 8 - 9)

DISA FRAGMENTE:
“Bota në dy kampe e ndarë
Dhe ti,
Vetem një je ti,
Por komunizmit i përket ti,
Shekulli im i ri.”
(Ismail Kadare, poezia: “Shekulli XX”, në librin: “Shekulli im”, f. 87)

“…duke buzëqeshur unë shpesh ju kam parë.
Por veç kur kam shkruar diçka që veçanërisht ju ka prekur,
Mes zmaltit të dhëmbëve tuaj ka ndritur terrori i bardhë.”
(Ismail Kadare, “Terrori i bardhë”)

“Kujtoni, o nipa, për jetë!…
Ata që me gjak
Vaditën zabele dhe pyje,
Atë që me thikë armiku kulak
E priti një natë pa yje.”
(Ismail Kadare, “Sekretari”)

“Konkluzioni më i keq ka qenë mendimi se në një diktaturë të keqe, siç ka qenë diktatura shqiptare, do të ishte më mirë të mos ekzistonte fare letërsia. Ashtu mund të thuhej sot: shiko si na la kjo diktaturë e keqe pa letërsi. Unë e quaj këtë mendim një mendim të shëmtuar, e quaj një mendim antikombëtar, fyes për popullin shqiptar…Në fund të fundit këtë lloj sakrifice e kanë nderuar diktatorët. Enver Hoxha ishte ai që thoshte “më mirë të hamë bar se sa të tradhtojmë Marksizëm – Leninizmin”. Kjo është e njëjta parullë e bërë nga e djathta ose nga ata që e quajnë vetën sot kundër komunizmit…”
(“Ismail Kadare” marrë nga libri me intervista: “Ana e tjetër e pasqyrës”, të autorit Gjekë Marinaj, Richardson, TX 75083, USA, 2004, f. 113)

“Jo. Dua të them se unë nuk mund të pohoj se kam shkruar vepra që dua t’i mohoj apo më vjen turp prej tyre. Veprat që duhen mohuar dhe që janë mëkat në një letërsi janë veprat që kanë nxitur luftën e klasave, ku është nxitur urretja për armikun e rrëzuar, ku është nxitur adhurimi për spiunët e komunizmit, për të cilin janë bërë gjysma e fismave shqiptarë si dhe një pjesë e romaneve.”
(“Ismail Kadare” marrë nga libri me intervista: “Ana e tjetër e pasqyrës”, të autorit Gjekë Marinaj, Richardson, TX 75083, USA, 2004, f. 109)

Ismail Kadare, duke mos u skuqur nga turpi i shkrimeve dhe vargjeve të tij, për llogari të propagandës shtypëse plot mllef dhe urretje ndaj “armikut të kllasës” asokohe deklaron, përmes ligjit të mohimit gjithçkaje që është e dokumentuar, se:
“…Kurrë nuk kam shkruar as një rresht për luftën e klasave.”
(Ismail Kadare, Gazeta, “Koha e Jonë”, Dt. 24. 08. 1994)

“Hapeni udhën, poetë të poezisë së deklasuar!…
Hiquni nga udha, poetë bimorë!…
Hapni rrugën, fanatikë të artit!…
Hiquni udhëve, poetucë të mjerë!…”
(Ismail Kadare, “Shekulli im”, f. 52)

Kadare, nuk trembet. Ai nxjerr gjoksin dhe u hakërrohet armiqve (dhe sot po jeton mes armiqve e revizionistëve të “përhershëm” të Enver Hoxhës e Ik) me këto vargje:
“Armiku këndej s’kalon.
Një pengesë të madhe do ngremë.
Me armë, bajoneta, këngë,
Tela hekuri, nerva, ëndrra,
Pleksur
Një të madhe, të tmerrshme pengesë.
Prapa armik!
Na njeh?
Jemi ne
Ne
Rrypi i mezit
Rryp vezmesh
I shekullit luftëtar.”
(Ismail Kadare, në librin: “Shekulli im”, f. 72, 74)

“Metoda e jonë e realizmit socialist edhe në çështjet e mjeshtërisë e të formës I hap horizonte të pakufishme shkrimtarit.”
(Ismail Kadare, në revistën e përmuajshme letrare “Nëntori”, Nr. 9/1979)

“Duke evokuar ditën e lavdishme kur lindi Partia, poeti u jep udhë ndjenjave e mendimeve të tij, ç’ka i bën vargjet të tingëllojnë si një ditiramb kushtuar Partisë.”
(Akademia e Shkencave e R.P.S.Sh. Ministria e Arsimit dhe Kulturës “Historisë së letërsisë shqiptare të realizmit socialist”, f. 121)

“… realizmi socialist është periudha e fundit dhe kulmore e letrave shqipe…”
(Ismail Kadare, revista letrare “Nëntori”, Nr. 1, 1990, f. 56)

“Armiqtë e artit revolucionar janë të shumtë e të vjetër, dinakë e të palodhshëm. Fakti që armata e tyre me përmasa të mëdha është e angazhuar ditë e natë në përleshje mbijenjrëzore për të shkatërruar letërsinë dhe artin e komunizmit, tregon ç’barrikadë serioze është ky art në radhët e barrikadave të tjera të proletariatit.”
(Ismail Kadare, revista letrare “Nëntori”, Nr. 8, 1973, f. 19)

“… arti ynë është arti i botës së re dhe si i tillë ai ka një forcë të pamposhtme.”
(Ismail Kadare, revista letrare “Nëntori”, Nr. 1 – 1990, f. 56)

Ismail Kadare, mundohet kot të bind botën me fjalët, që na i paskeshin pas thënë shokët e vet, se gjoja nuk kishte shkruar sa duhej për ta lavdëruar E. Hoxhën. Njeri prej atyre shokëve madje na i paska pas thënë:
“Përmendja e tij (d.m.th. E. Hoxhes) në poemë është e pamjaftueshme. Vetëm disa rrjeshta dhe ato jo drejt për te, por për nënshkrimin e tij. Eshtë shumë pak…”
(Ismail Kadare, në librin: “Pesha e Kryqit”, f. 13)

“Principialiteti marksist - leninist, besnikëria ndaj interesave të vendit e të revolucionit, kurajoja revolucionare, këto janë virtytet me të cilat Partia përballoi trathtinë revizioniste. Pikërisht këto virtyte të Partisë dhe të udhëheqësit të saj, shokut Enver Hoxha, mishëron poeti në poemën: “Vitet gjashtëdhjetë”.
(Ismail Kadare: “Vepra letrare”, vëll. I, f. 19)

“Libri me vjersha e poema “Shekulli im” ishte ndër librat më të lirë e më skandalozë të kohës jo vetëm në Shqipëri, por ndoshta në krejt perandorinë komuniste.”
(Ismail Kadare, “Pesha e kryqit”, f. 23)

Kurse Dhimitër S. Shuteriqi, qysh në vitin 1960 e radhit Ismail Kadaren, si një ndër poetët e talentuar, pra 45 vjet më parë, në librin: “Antologjia e letërsisë shqipe” (1960, 1961, 1962). Autori, përmed një analizë socialkomuniste ndikimin e madh që luajti letërsia sovjetike tek autorët shqiptarë. Ja një pjesë origjinale e tekstit:“… Pas çlirimit të vendit, kuadrot letrare u shtuan ngaditë. Talente të reja u dukën thuase në tërë gjinitë letrare. Këto gjini u zhvilluan vazhdimisht. Në se, gjer më 1949 – 50, prodhimi letrar karakterizohej nga vjershat e tregimet pak a shumë të shkurtëra, që nga këto vite nisi të krijohet drama, novela, romani, poema e një farë gjatësie. Ndër veprat më të njohura të letërsisë sonë të pasluftës, le të përmendim këto: në poezi, përmbledhjen me vjersha të Ll. Siliqit “Rruga e lumtunisë” (1950), përmbledhjen me vjersha “Shekulli im” nga I. Kadareja...”
(Dh. S. Shuteriqi Kandidat i Shkencave filologjike, Profesor i Universitetit Shtetëror Tiranë, “Historia e Letërsisë shqipe” (Tekst për shkollat e mesme), Botimi i katërt, Aprovuar nga Ministria e Arësimit dhe Kulturës e R.P. të Shqipërisë, Drejtoria e Botimevet Shkollore, Tiranë, 1962, Tirazhi 25.000 copë, f. 203 – 205)

“Metoda e jonë e realizmit socialist edhe në çështjet e mjeshtërisë e të formës i hap horizonte të pakufishme shkrimtarit.”
(Ismail Kadare, në revistën e përmuajshme letrare “Nëntori”, Nr. 9/1979)
“Letërsia jonë është nga më të emancipuarat në këtë rajon të Evropës.”
(Ismail Kadare, në revistën e përmuajshme letrare “Nëntori”, Nr. 1/1990, f. 56, 67)

“Përpara!
Ne të katër horizontet digjet flamuri i kuq,
Era e lindjes zotëron mbi erën e perëndimit.
Njeqind partitë komuniste
Revolucionojnë orbitat
Dhe prapë drejt agimit sulet rruzullimi.”
(Ismail Kadare, në librin: “Shekulli im”, f. 11)

“Përpara,
S’pyesim për lodhje, për turne,
Djersa mbi këngët na binte në dhjetor.
Në bulevardin e madh
Kish dritë gjer vonë Komiteti Qendror.”
(Ismail Kadare, “Vitet Gjeshtëdhjetë”)

Panairi Ndërkombëtar
i Librit në Frankfurt
“Tek stenda shqiptare dikush kërkon
Librin “Kur lindi Partia”
Lexoje, njeri, këtë libër me vemendje
Për kohën kur terrori të priste,
Hape të shikosh se ç’ndodh në një vend,
Kur lindi një Parti Komuniste.”
(Ismail Kadare, në librin: “Ftesë në Studio”, f. 25)

“Ditët tona
Do të marshonin me Partinë
pa u ndalur.
Drejt horizontesh të ndritur.”
(Ismail Kadare, poema “Shqiponjat flururojnë lart”)

Dhe siç thotë: “Fjalori Enciklopedik Shqiptar” – Kadare, u bë:
“një nga përfaqësuesit më të shquar të letërsisë shqiptare të realizmit socialist.”
(Shih “Fjalori Enciklopedik Shqiptar”, Tiranë, f. 440)

“Isha tridhjetë vjeç dhe duke mos llogaritur ca reportazhe e ca vjersha të kohës së adolishencës, e kisha përmendur partinë vetëm një herë, në një vepër serioze, në poemën “Përse mendohen këto male.” I vetmi varg që ke atje për te (d.m.th. për Partinë) është pothuaj neutral, më kujtoi njeri nga shokët: Priste Shqipëria Partinë Komuniste.” (Ismail Kadare; në librin: “Pesha e Kryqit”, f. 30)

Per hir te kesaj “lavdie” te shtire, Kadare s’ngurron të bëhet qesharak, duke shkruar:
“Në qoftë se krevatet i kemi pasur të zakonshëm
Varret do t’i kemi madhështorë.”
(Ismail Kadare; nga “Poeme blindazh”).

[ORIONI]

ALBIN KURTI

Albin Kurti: SHQIPTAR ZGJOHUNU!
Ismail Kadare: HESHTNI SE ZEMEROHEN SERBET!


Në emisionin "Shqip" të gazetares Rudina Xhunga, të transmetuar më 25 mars nga Prishtina, nga studioja e TV "Koha Vizion" dhe e TV "Top Channel", analisti Albin Kurti theksoi me shumë të drejtë se në Kosovë kupa ishte mbushur nga serbët dhe nga përkëdheljet e UNMIK-ut për këta të fundit, prandaj mjaftoi edhe një pikë e vetme – vrasja e tre fëmijëve të pafajshëm shqiptarë në Mitrovicë – që ajo të derdhej. Kurse sipas Kadaresë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të durojë ende, të shtrojë kurrizin, për ndryshe çdo protestë e tij në mbrojtje te dinjitetit të vet kombëtar na u vlerësoka prej tij si kurth i ngritur nga Beogradi, si "lojë e serbëve" dhe si pabesi ndaj UNMIK-ut.

Sipas Kadaresë, na del se kur Beogradi dhe Shkupi marrin vendim për copëtim trojesh nga territori i Kosovës, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur parlamenti i Kosovës hedh poshtë vendimin e Beogradit dhe të Shkupit me një vendim të posaçëm të tij, dhe kryeadministratori i OKB-së për Kosovën e zhvlerëson atë menjëherë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike në Kosovë hesht në mënyrën më të padenjë për zhvlerësimin e këtij vendimi, populli shqiptar i Kosovës u dashka të rrijë urtë,` se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur parlamenti i Kosovës merr vendime të ndryshme dhe kryeadministratori i OKB-së i zhvlerëson sa pa u tharë mirë boja në to, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike në Kosovë, ashtu si edhe në Tiranë, është zhveshur tërësisht nga dinjiteti kombëtar, tërhiqet zvarrë para UNMIK-ut dhe poshtëërohet para serbëve, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve dhe mund të na dalka i pabesë para UNMIK-ut!

Po UNMIK-u vetë a ka besë në qëndrimin ndaj popullit shqiptar të Kosovës, që edhe ky të dijë t'ia respektojë?

Kur parlamenti i Unionit Serbi dhe Mali i Zi merr vendim që në kushtetutën e tij Kosova t'u konsideroka pjesë e Serbisë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur diplomacia ndërkombëtare shtiret shurdhmemece para vendimit të sipërpërmendur, çka do të thotë se edhe ajo, me heshtjen e saj djallëzore, Kosovën, në perspektivë, e konsideron pjesë të Serbisë, edhe në këtë rast populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur, me urdhër të interpolit serb, ndalohet nëpër aerodrome të huaja gjeneral Agim Çeku, simboli i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës,populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike në Kosovë, siç theksoi me shumë të drejtë analisti Albin Kurti në emisionin e sipërpërmendur të Rudina Xhungës, i ka braktisur interesat kombëtare të popullit shqiptar të Kosovës dhe, ashtu si edhe klasa politike e Tiranës, shikon vetëm interesat e veta meskine, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve!

Kur klasa politike në Kosovë, pas braktisjes së interesave kombëtare të popullit shqiptar të Kosovës, sot është pajtuar me rolin e një figuranteje të neveritshme të UNMIK-ut dhe të një dekori të shëmtuar të tij, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë,se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur kishat dhe manastiret serbe shndërrohen në strehimore, në vatra kriminale të banditëve serbë, siç u kallëzonte në shtator të vitit 1999 ca gazetarëve ukrainas katërmbëdhjetëvjeçari Kreshnik Hoti, ish-nxënës i shkollës 8-vjeçare "Azem Galica" të Pejës, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur nëpër kishat serbe zbulohen eshtra të shqiptarëve të masakruar nga barbaria serbe, siç u bë e ditur nga korrespondenti i kanalit TV "Top Channel" nga Prizreni, dy ditë pas ngjarjeve te 17-18 marsit, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur klasa politike e Kosovës,si servile e pështirë e diplomacisë ndërkombëtare, pranon si pulë e lagur të ulet në tryezën e bisedimeve me përfaqësuesit e shtetit-kriminel serb, pa vënë si parakusht të dorës së parë që Serbia,zyrtarisht, të kërkojë falje publike për krimet e kryera në Kosovë dhe mandej të nënshkruajë një marrëveshje me UNMIK-un për dëmshpërblimet e luftës dhe mbulimin nga ana e saj të të gjitha shpenzimeve për riparimin dhe ndërtimin e të gjitha shtëpive të djegura dhe të shkatërruara në Kosovë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur trupat franceze të KFOR-it marrin haptazi anën e serbëve në Mitrovicë, keqtrajtojnë shqiptarët dhe e bëjnë fakt të kryer ndarjen e saj, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve!

Është faji i vetë popullit shqiptar të Kosovës dhe i figurave të tij nacionaliste, që nuk u ngritën peshë më këmbë, që nga Kaçaniku e Dardani e deri në Pejë, që nga Gjakova e Prizreni e deri ne Prishtinë e Podujevë dhe, si një ortek i papërmbajtur, të turreshin drejt Mitrovicës dhe t'u vinin drunë trupave franceze, të cilat, me misionin që kanë marrë përsipër në kuadrin e KFOR-it, po luajnë jo rolin e paqruajtësve, por rolin e pastër të pushtuesve të urryer, ashtu si dikur trupat pushtuese të shovinistëve serbomëdhenj, dhe paskëtaj të kërkonin vendosjen atje të trupave të një tjetër shteti, në mënyrë që të rivendosnin qetësinë dhe të bënin ripajtimin mes shqiptarëve dhe serbëve, ashtu siç kanë vepruar me mjaft objektivitet trupat e KFOR-it amerikan,anglez, gjerman, italian etj.

Kur diplomacia ndërkombëtare kërkon plotësim standartesh para diskutimit të statusit, çka do të thotë se kërkon ta lodhë popullin,ta mbajë varur, ta mërzisë, në mënyrë që ky të bjerë pre edhe e propagandës së një pjesë të inteligjencies kozmopolite të Tiranës dhe të Prishtinës, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur serbët e Kosovës, nga bashkëpunëtorë të ngushtë të kriminelëve të Beogradit në krimet e kryera prej këtyre të fundit në radhët e popullsisë shqiptare para 12 qershorit 1999, tash pesë vjet vijnë e shndërrohen në ledhatarë të UNMIK-ut dhe në vrasës fëmijësh të pafajshëm kosovarë, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur kryeministri Bajram Rexhepi del para publikut si një qaraman i vërtetë, duke na paralajmëruar për rrezikun e ndarjes së Kosovës nëse vazhdokan përndjekjet e banorëve shqiptarë nga veriu i Mitrovicës ("Shekulli", 20 mars 2004, f.4), populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve. Kur Nebojsha Çoviç hyn e del kur t'i teket në Kosovë, sikur të ishte me të vërtetë ndonjë guvernator ushtarak i carizmit rus, populli shqiptar i Kosovës u dashka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve! Kur populli shqiptar i Kosovës kërkon të dijë nga UNMIK-u se ç’është bërë me fatin e të zhdukurve para 12 qershorit dhe ngrihet në protesta për të zbuluar të vërtetën deri në fund, atij iu rekomandoka të heshtë, se për ndryshe mund të bëka lojën e serbëve. Ndërkohë, Naim Zeqiri vazhdon informacionin e tij nga Kosova për UNMIK-un, ku thotë se ky i fundit "... për një serb të plagosur nuk ngurron të dënojë gjithë procesin e paqes në Kosovë. Këto paradokse kanë sjellë te këto trazira që për mua janë plotësisht të përligjura. Nuk kishte mbetur rrugë tjetër dhe nëse UNMIK-u vazhdon me avazin e vjetër, protestat edhe më tutje do të vazhdojnë" (po aty, f.12).



Vetverbimi i Kadaresë shqiptarët i fut vetëm në qorrsokak


Dyshimet për masakrën e Prekazit po i dëgjoj për herë të dytë. Njëherë në vitin 1999 nga një delegacion i Dumës Shtetërore të Asamblesë Federale të Federatës Ruse, e tani, pas pesë vjetësh, nga Kadarea - ndalet në moszbardhjen e asaj ngjarjeje aq tragjike në Prekaz! Kush mund ta zbardhte përfundimisht atë kasaphanë të vërtetë, kur dihet që paskëtaj pushtuesit serbë i përzunë tërësisht të gjithë të huajt nga territori i Kosovës?


Në intervistën, dhënë Pietro del Giudice, Kadare i përgjigjet kësisoj pyetjes për arsyen e shpërthimit të revoltave në mbarë Kosovën; "Nuk e di, nuk kam lajme të sigurta mbi historinë e fëmijëve të mbytur e të qenve që iu ndërsyen nga prapa. Më duket një ngjarje jo fort e ndriçuar" ("Shekulli", 23 mars 2004, f,5). Ndërsa Naim Zeqiri deklaron: "Megjithëse ishte në dijeni të plotë të rrethanave, UNMIK-u, përkundër deklaratës së dëshmitarit që kishte qenë edhe protagonist i ngjarjes, pohoi se "nuk i dinte motivet e mbytjes së fëmijëve"" (po aty, f.12).

E vërteta tragjike për vrasjen e tre fëmijëve shqiptarë në Mitrovicë mbetet e pandriçuar për Kadarenë, se është larg vendngjarjes, në Paris. Por kjo e vërtetë tragjike, çuditërisht, mbetet e pandriçuar edhe për UNMIK-un, paçka se diku pranë vendit të ngjarjes ndodheshin trupat franceze të KFOR-it, të cilat mbytjen e fëmijëve shqiptarë e kanë mbuluar me një hije misteri. Kush na siguron se kriminelët serbë, të strehuar matanë Urës së Ibrit, nuk e kanë organizuar atë skenën e ndjekjes së fëmijëve shqiptarë me qen nga pas, në bashkëpunim edhe me ushtarët francezë të KFOR-it, skenë, të cilën këta të fundit edhe mund ta kenë filmuar enkas për kënaqësinë e tyre të mëvonshme, për ta pasur si kujtim në pleqëri nga koha e qëndrimit në Kosovë? A na siguron kush se mund të mos ketë ndodhur kështu me të vërtetë? A nuk patën vepruar kësisoj në Kosovë edhe ca ushtarë norvegjezë të KFOR-t, të cilët vrisnin jo fëmijë, por qen të braktisur, duke i filmuar me një kamerë amatore për t'u kënaqur në kohën e lirë – ca skena këto të poshtra, që u transmetuan edhe nga disa kanale TV të Tiranës?

Po në atë intervistë Kadarea shprehet edhe për ngjarjen e Prekazit: "Edhe ploja e Prekazit në vitin 1999, e cila është në origjinë të zhvillimeve të mëtejshme, nuk është zbardhur kurrë" (po aty). Asokohe në Prekaz e në mbarë Kosovën vetëm serbët ishin ata që sundonin me dorë të hekurt. Masakra e Prekazit kujt tjetër mund t'i faturohet, përveç se kriminelëve serbë? Dyshimi për këtë masakër me siguri që duhet të jetë gatuar fillimisht nëpër skutat e diplomacisë serbe dhe ruse dhe prej andej mundet që të jetë përcjellë edhe nëpër zgëqet e diplomacisë franceze. Dyshimet për masakrën e Prekazit po i dëgjoj për herë të dytë. Për herë të parë i kam dëgjuar këtu e pesë vjet të shkuara. Dhe ja se ku:

Ca kohë pas asaj masakre të tmerrshme në Prekaz, ku u gjetën të therur fëmijë, gra, pleq dhe plaka të pafajshme, në Shqipëri erdhi për një vizitë dyditore (17-19 mars 1999) një delegacion i Dumës Shtetërore të Asamblesë Federale të Federatës Ruse, i kryesuar nga zëvendëskryetari i saj, anëtari i grupit të deputetëve "Pushteti Popullor", Sergej Baburini. Në atë vizitë delegacioni rus kishte si qëllim të ushtronte ndikim mbi strukturat kryesore të shtetit shqiptar (parlament, president, qeveri), në mënyrë që ato t'i kundërviheshin nismës së NATO-s, kryesisht asaj të SHBA-së dhe të Anglisë, për të hequr dorë nga fillimi i bombardimeve kundër Serbisë.

Në takimin e delegacionit rus me Komisionin e Jashtëm të parlamentit tonë, Sergej Baburini kaloi edhe më tej në dyshimet e tij për masakrën e Prekazit, duke akuzuar vetë shqiptarët për kryerjen e saj, në mënyrë që këta të fitonin kapital politik në sytë e opinionit ndërkombëtar dhe të nxitej edhe më shumë fillimi i bombardimeve kundër Serbisë! Hamendjet e tij të çartura Baburini i përforcoi me një ngjarje analoge në Çeçeni, ku krimet e trupave pushtuese ruse ua faturonte vetë vendasve, të cilët, sipas tij, mundoheshin të demaskonin politikën ruse në republikën kaukaziane. Në atë takim, ku merrja pjesë si përkthyes i delegacionit rus, zoti Sabri Godo, kryetar i Komisionit të Jashtëm, shprehu thjeshtë habinë e tij për akuzën e pabazë të Baburinit. Dhe vetëm kaq! Dhe askush nga anëtarët e tjerë të Komisionit të Jashtëm nuk e hapi gojën që të protestonte kundër provokimit të rëndë të Baburinit, pa le pastaj që të kërkonte edhe ndërprerjen e menjëhershme të bisedimeve. Tani, pas pesë vjetësh, nuk e di pse Kadarea ndalet në moszbardhjen e asaj ngjarjeje aq tragjike në Prekaz! Kush mund ta zbardhte përfundimisht atë kasaphanë të vërtetë, kur dihet që paskëtaj pushtuesit serbë i përzunë tërësisht të gjithë të huajt nga territori i Kosovës?



Mania e Kadaresë për të futur shqiptarët në thesin e mëkatarëve ballkanas



Në intervistën e tij për Pietro del Giudice Kadarea thotë: "Njoh të gjitha të metat e ballkanasve, njoh të gjithë të keqen që kanë prodhuar, të gjitha idiotësitë e çmenduritë e tyre" (po aty).


Kësisoj, Kadarea i fut në një thes të gjithë popujt e Ballkanit, i mat me të njëjtin kut, çka, për mendimin tim, nuk është aspak e drejtë. Shqiptarët nuk mund të futen në një thes me sllavët dhe me grekët, të cilët kanë ushqyer dhe vazhdojnë të ushqejnë një urrejtje patologjike ndaj tyre. Sllavët dhe grekët, sidomos pas vendosjes në themel të politikës së tyre shoviniste, përkatësisht të Naçertanie-s dhe të Megali-Ide-së, kanë pasur si të vetmin qëllim copëtimin e trojeve etnike shqiptare, të cilin arritën ta realizojnë me përkrahjen e drejtpërdrejtë të Evropës, që nga Kongresi i Berlinit deri në Konferencën e Londrës. Krimet, djallëzitë, çmenduritë janë tipare që karakterizojnë vetëm sllavët dhe grekët në qëndrimin ndaj kombit shqiptar.

Shqiptarët kanë qenë dhe janë përgjithësisht paqësor, mikpritës, të ndershëm, të besës, të drejtë dhe kurrën e kurrës nuk u kanë rënë në qafë fqinjëve të tyre. Kombi shqiptar gjithmonë ka dëshiruar, dhe vazhdon të dëshirojë edhe sot, që me fqinjët të ketë paqe dhe qetësi, por me kusht që gjithsekush të jetojë në trojet e veta. Kurse fqinjët tanë sllavo-grekë kurrë nuk e kanë lënë dhe vazhdojnë të mos e lënë të qetë kombin shqiptar. Ata nuk kanë lënë gur pa lëvizur për të sabotuar zhvillimin ekonomik të popullit shqiptar. Dhe rolin më të poshtëër për nxitjen e këtij sabotimi sot po e luan si Serbia, ashtu edhe Greqia Vetë serbët e Kosovës, si racistë të kulluar që janë, s'duan të bashkëjetojnë me popullin shqiptar të Kosovës, se kanë gati një shekull që dinë të luajnë mirë vetëm rolin e sundimtarit. Dhe tani na kërkojnë ose ndarjen e Kosovës, ose autonomi për çdo fshat e qendër banimi serbe,të cilat janë shpërndarë në mbarë krahinën një këtu dhe një atje,tamam si qimet e qerosit.

Shikoni ç'bëjnë grekët në Shqipërinë e Jugut! Kishte më shumë se një muaj që qarkullonte dorë më dorë dokumenti i botuar në gazetën "Albania" të datës 4 prill, në të cilin paraqiteshin gjashtë porositë e një armiku me damkë të kombit shqiptar, Nikolas Geixh, për helenizimin e Sarandës. Ky dokument më pat rënë edhe mua në dorë më datën 31 mars. Ma pat dhënë një nacionalist nga Shqipëria e Jugut. Mendova t'ia çoja zotit Baleta për ta botuar në gazetën e respektuar "Rimëkëmbja", por ai nacionalisti nga jugu (nga Saranda) më tha se do të botohej së shpejti në një të përditshme. Nacionalistët e shkretë veç "Rimëkëmbjen" e përjavshme kanë në dispozicion. S'kanë tjetër mjet propagande për të përhapur me shpejtësi pikëpamjet e tyre nacionaliste.

Por pa u tharë mirë boja mbi faqet e gazetës "Albania", deputeti demokristian, Nikollë Lesi, më datën 5 prill, deklaron në sallën e parlamentit se i paskësh rënë në dorë letra që ambasadori grek në Tiranë i ka dërguar zëvendësministrit të jashtëm të Republikës së Shqipërisë, Luan Hajdaragës, në të cilën kërcënon hapur, se në qoftë se parlamenti shqiptar miraton Rezolutën për Çamërinë, atëherë të 500 mijë emigrantët shqiptarë në Greqi shteti grek do t'i dëbojë për në Shqipëri! Rezultuan me të vërtetë profetike fjalët e Baletës, i cili që në vitet '90-të pat deklaruar se emigrantët shqiptarë Greqia ka për t'i përdorur tamam si një çengel për të rrezikuar sa herë të dojë pavarësinë e Shqipërisë. Ja rezultati: Parlamenti shqiptar braktis Rezolutën për Çamërinë dhe poshtëëron veten para presionit grek. Partia Socialiste del para opinionit publik, ashtu si edhe etërit e saj, si tradhtare e vendit dhe e interesave mbarëkombëtare, bashkë me kryetarin e opozitës, Sali Berishën, aleatin e PBDNJ-së për Himarën, i cili nuk gjeti kohë të ishte i pranishëm kur po diskutohej Rezoluta në fjalë!

Shikoni deri në ç'derexhe e ka katandisur veten klasa politike shqiptare! Nuk mjafton që Shqipërinë e ka kthyer pothuajse në një koloni të Greqisë, por edhe vetë është zhveshur tërësisht nga çdolloj dinjiteti kombëtar. Në Kosovë është Nebojsha Çoviç ai që sillet si një guvernator i vërtetë, në Tiranë paskemi guvernator ambasadorin grek që kërcënon parlamentin shqiptar se për çfarë duhet të vendosë dhe si duhet të vendosë, kurse në Shqipërinë e Jugut Nikolas Geixh bën pelegrinazhe kur t'i teket dhe ku t'i teket dhe bën thirrje të hapur për copëtimin perspektiv të territorit shqiptar! Atëherë çfarë duhet të bëjë populli shqiptar në një rast të tillë? Të vazhdojë të ndjekë qerren e tradhtisë së klasës politike shqiptare, që gjakosi egërsisht demonstruesit çamë para parlamentit, të cilët po kërkonin aprovimin e Rezolutës për Çamërinë, apo të ngrihet më këmbë dhe të marrë situatën në dorë? Kadarea, me siguri, e ka të qartë, se sa më shumë Kosova i afrohet pavarësisë, aq më shumë Greqia zë e i afrohet Shqipërisë së Jugut. Në këto kushte, a nuk ka rrezik që nesër në jug të Shqipërisë të shpërthejë një revoltë e fuqishme kundër kolonizimit grek, kundër monopoleve dhe bizneseve greke që po i zënë frymën biznesit vendës, revoltë kjo, e cila shumë shpejt mund të dalë jashtë kontrollit? A thua se Kadarea mund t'i qortojë paskëtaj shqiptarët e jugut të Shqipërisë, sidomos gjirokastritët dhe sarandiotët e ndershëm, se ata po bëkan lojën e grekëve?



Kadareja i gatshëm të ujdiset me "realpolitikën e Koshtunicës"

Kur gazetari Pietro del Giudice e pyet Kadarenë se ç'mendon për ndarjen e Kosovës, ky i përgjigjet: "Ndarja e Kosovës më duket një hipotezë kobzezë, por nëse nuk mbetet asgjë tjetër për të bërë..."

Kësisoj, duke e lënë mendimin havadan, Kadarea lë të nënkuptohet se Kosova mund të ndahet, në pamundësi të gjetjes së një alternative tjetër! Kur një politikan shqiptar, si kryeministri Bajram Rexhepi,e lëshon zemra dhe zë e qaravitet për rrezikun e ndarjes së Kosovës,unë nuk habitem, se te ne politikanët shqiptarë, si në Tiranë, ashtu edhe në Prishtinë, janë të zhveshur nga dinjiteti kombëtar. Por kur ndarjen e Kosovës e shikoka si alternativë ekstreme edhe një shkrimtar i madh, si Kadarea, atëherë keqardhja ta pushton qenien tënde cep më cep.

Për mendimin tim, Kosova mund t'i vërë në kandar të gjitha alternativat, ama alternativën e ndarjes ajo duhet ta mbajë sa më larg vetes, sikur ajo të ishte murtaja vetë. Po u pranua kjo alternativë, do të thotë që Kosova t'i nënshtrohet vullnetit të minoritetit serb, i cili nuk do dhe nuk është i aftë të bashkëjetojë me popullin shqiptar të Kosovës. Ndërsa Kosova duhet,domosdoshmërisht, të diktojë vullnetin e shumicës dhe të vazhdojë të japë prova, ashtu siç ka dhënë gjithmonë, se për të kanë qenë dhe janë të huaja afshet e racizmit dhe të shovinizmit. Mitrovica është truri dhe zemra e Kosovës. Pa të Kosova mbetet thjeshtë një kufomë mbi dhe.

Nëse Beogradi vazhdon të këmbëngulë për ndarjen e Kosovës,atëherë mbarë populli kosovar, me në krye nacionalistët kosovarë,duhet të kërkojë përshpejtimin e procesit për krijimin e Shqipërise Etnike, siç theksoi me shumë të drejtë zoti Albin Kurti dhe zonja Edita Tahiri në emisionin e sipërpërmendur "Shqip" të Rudina Xhungës. Veçse në atë emision, personi i tretë, i ftuar në të nga Rudina Xhunga, zoti Migjen Kelmendi, zbuloi mjerimin e vet intelektual kur gazetarja pyeti se ç'mendonin të ftuarit për "Shqipërinë Etnike". Ai guxoi të bënte përafrime të termit "Shqipëri Etnike" me termin "Serbi e Madhe", të cilën Millosheviçi s'arriti ta realizonte dot kurrë. Por Millosheviçi nuk arriti ta realizonte dot kurrë ëndrrën për një Serbi të Madhe se kërkonte të pushtonte territore të huaja, kurse termi "Shqipëri Etnike" do të thotë bashkim trojesh etnike shqiptare në një shtet të unifikuar kombëtar! A nuk kemi të bëjmë këtu edhe me një ndikim të Kadaresë mbi një pjesë të intelektualëve kosovarë në interpretimin që këta i bëjnë termit "Shqipëri Etnike", si puna e Migjen Kelmendit?


* * *




DRITERO AGOLLI:

JAM ME QOSEN KUNDER ISMAIL KADARESE

“Nuk dua të flas për këtë problem, sepse kjo është një çështje që duhet parë, duhet studiuar, pastaj duhet diskutuar. Por nuk flas dot, sepse Rexhep Qosja është një shkencëtar dhe i di mirë këto problemet e diskutuara. Unë duhet ta studiojë mirë këtë problem dhe nuk jam një teoricien që jam i specializuar për këtë gjë..”

“Unë, edhe dikur, e kam thënë se identiteti dhe çdo gjë në shoqëri edhe në natyrë ndryshon, ndryshojnë edhe identiteti ose karakteri kombëtar që i thoshim dikur. Por, sipas kohës, gjithçka ndryshon tepër ngadalë. Brenda identitetit çfarë hynë? Hynë gjuha, hynë territori gjeografik hynë zakonet, hynë konstitucioni shpirtëror të gjitha këto janë elemente që ndryshojnë. A është kjo gjuhë që kemi ne sot si e Buzukut, nuk është apo jo. Ja ku janë ndryshimet. A janë këto zakonet tona pas 500 vjetësh? Nuk janë këto, mbetet vetëm thelbi i tyre. Kjo do të thotë se çdo gjë ndryshon sepse ka shtresa dhe mbishtresa.

Fjala vjen ai cikli i kreshnikëve ka shtresa dhe mbishtresa, sepse ai ka dalë që në shekullin e 12 dhe papritur në një pjesë lexohet shprehja e qëlloi me kobure. Po ku kish kobure në shekullin e 12? Pra, këtu kuptohet që gjithçka është e shtresëzuar dhe që pëson ndryshime, por të ngadalta. Prandaj, ndryshimi është i lëvizshëm dhe lëviz ngadalë. Po të marrim gjuhën shqipe është po kjo, por me ndryshime të mëdha, futen fjalë të huaja, por në thelb mbetet po ajo. Kemi dhe Bashkimin Evropian si u bashkuan thanë se do të bëhemi një, do të marrim dhe do të japim dhe ja u bashkuan? Por, kjo ka ardhur me kohë, çdo gjë ndryshon.
Madje, në të ardhmen pas disa qindra vjetësh do të bashkohen kombet do të ndryshohen kombet. Mundet që mbas 10 shekujve fjala vjen nuk do ketë gjuhë do të mbetet vetëm një gjuhë. Çdo gjë ndryshon, por ndryshon ngadalë. Si e shohë unë ndoshta jam mësuar me mendimin kolektiv, por ndryshimit i besoj. Mënyra e individit lidhet me karakteristikat kombëtare dhe të identitetit.


“Jo, kjo nuk do të thotë fare, të gjitha fetë janë njëlloj. Ato mundohen kot të mashtrojnë popullin. Përderisa besojnë në Zot, të gjitha fetë janë njëlloj, nuk ka dallim ndaj feje. Ja t’i marrim me luftërat përmes Qipros dhe luftërat në Irak, po në Irlandën e veriut dhe në Angli a nuk janë dy besime fetare ose dy sekte, janë protestantët dhe katolikët. Pra, kjo do të thotë që janë të barabarta besimet fetare dhe domethënë që nuk ka luftë.”


“Për mua, ajo është shqiptare që ka dhënë kontribut dhe që meriton lëvdata. Unë thjesht nuk doja që emri Nënë Tereza të vendosej për shumë emërime si universiteti “Nënë Tereza”, sheshi “Nënë Tereza” dhe aeroporti “Nënë Tereza”, apo edhe në akademinë ushtarake, sepse ajo nuk është ushtarake tek e fundit, por duhet vendosur në anët humanitare.”


“Gjithë Ballkani është në mes Lindjes dhe Përëndimit edhe ne bëjmë pjesë në Ballkan. Mentaliteti ynë është ateist, sepse ne nuk besojmë te Zoti dhe jemi më të emancipuar nga kjo anë. Ne cilësohemi si një vend pagan që nuk besojmë dhe ia kemi kaluar në këtë anë Evropës. Sepse në Evropë ka shumë besimtarë.”


“Bejtexhinjtë ishin poetët e pare që hapën rrugët e kësaj poezi siç ishin dhe kronikanët e veriut të katolicizmit.Ata ishin shkrimtarë që kanë folur për shumë tema. Kanë vjersha për dashurinë, dhe për shumë tematika të tjera që ishin aktuale në atë kohë. Për shembull, Hasan Zyko Kamberi ka bërë vjershë edhe për paranë, “për paranë shes evlanë”, si t’i thuash kësaj nuk ka gjë më aktuale. Kush nga poetët ka folur për paranë më mirë nga ky. Ai ka folur për trahananë, shumë interesante.”

* * *


MIGJEN KELMENDI
“Leni Riefenstahl” shqiptar quhet - KADARE


PO THEM, KADARE NUK KA DESHTUE SI SHKRIMTAR, KA DESHTUE SI QYTETAR. E MBI TE TANAT - SI NJERI.

Botuesi i gazetës “Shkodra”, Nik Leshai, kishte qenë në ligjeratën që Kadare, i primun nga përkthyesi i tij n’anglisht David Bellos, kishin në Harriman Institute të Universitetit Columbia në New York. E lexoni raportin dhe kritikën e tij në këte numër të Javës, por unë deshta me u ndal shkurt në disa momente që i zbuloj të reja në ligjerimin e Kadares.

Ma në fund, mbas sa-e-sa kohe, Kadare pranon se nuk ka qenë disident. Se ka qenë vetëm nji shkrimtar oborri. Kadare paska vendos me heq dorë e mos më u shtihue si disident. “Kam qenë 90 përqind në shërbim të komunizmit”, i përgjigjet Leshait.

Personalisht kjo sjell nji moment të ri në atitudën e tij. Se ka qenë i oborrit, kjo gja nuk e ka ba asnjihere shkrimtar të vocërr. E ka ba vetëm – qytetar të vocërr. Kadare nuk ka dështue si shkrimtar, këte mundoheshim me ja thanë tanë ne tjerët, njerëzit që e kanë çmue Letërsinë e Mjeshtrinë e tij, por jo Qytetarinë e tij. Përgjegjësinë prej Qytetari e Intelektuali. Po them, Kadare nuk ka dështue si shkrimtar, ka dështue si qytetar. E mbi tanat – si njeri.

Personalisht e kam përjetue gjithmonë si atë regjisoren e famshme gjermane, miken e Hitlerit, Berta Helene Amalie, e njoftun si “Leni" Riefenstahl. Leni ka qenë ajo autorja e regjisorja e famshme që e ka estetizue e dizajnue deri në perfeksion imazhin e nacistave përmes filmave propagandistikë. Mbas Luftës së Dytë Botnore, Leni ndiqet nga Gjermania dher paditet se ka mohue egzistimin e kampeve naciste. Deri në pleqni të vonë ka qenë e detyrueme me jetue n’Afrikën Jugore, dhe diku nga fundi i jetës së saj, shteti Gjerman vendos që për shkaqe humanitare me e tërheq padinë dhe me e lejue me u kthye në Gjermani. Të gjithë profesionistat ja kanë njoftë mjeshtrinë dhe artin e saj, edhe pse ai art i shërbeu nji kauze tjetër. Njisoj si Leni, edhe Kadare, nuk ka ba gja tjetër pos ka estetizue e ka dizajnue e plus tanave – ka legjitimue nji dhunë, nji diktator.

Por, Leni, përkundër Kadares, asnjihere nuk ishte mundue me u ba e me u kallxue për çka s’është. Në nji nga intervistat e saj të fundit (ka vdekë në vitin 2003), ajo akuzon vetveten si artiste për suksesin e nacistave. Rrallë-e-tek ka pranue më folë për punën e saj, tue thanë se ma mirë të mos kishte lind fare e të mos i kishte ba kurrë ata filma që i ka ba.

Kadare nuk e ka as guximin e as njerëzinë e Lenit. Kadare është i vocërr me pritë prej tij gjeste të këtij kalibri njerëzor. Por, për njaq sa është, mjafton se kah fundi ka nis me thanë se nuk ka qenë disident. Boll, sa për nji njeri të vocërr.


* * *


PELLUMB XHUFI
Profesor doktor, historian, diplomat

“..Më duket se në një farë masë edhe Ismail Kadare është bërë pre e ideve të tilla, ndaj më duket se në shkrimet e tij të fundit shquhet një lloj kompleksi, kur me një pasion qëllimmirë përpiqet të zbulojë rrënjët kristiane të shqiptareve dhe, mundësisht, të mbulojë ndonjë rrënjë tjetër, "që s'është në modë" sot. Kujtoj se përpjekje të ngjashme për zbulime e rizbulime identitetesh po bëhen sot edhe në ndonjë vend ultra-katolik të Evropës, si në Itali, ku dikush përpiqet të krijojë një identitet të ri, atë të "popullit padan", duke zbuluar "rrënjët pagane" e duke mbuluar ato të krishtera...”

“..Unë gjykoj, gjithsesi, se arsyetimet e tij përputhen vetëm pjesërisht me të vërtetën. Pavarësisht qëllimit të mirë, në një farë kuptimi ato mund të kontribuojnë për të na larguar nga realiteti, për të na rënduar me komplekse të paqena, si ai i komponentit mysliman të qenies sonë, e në fund të fundit, rrezikojnë të na orientojnë drejt objektivave të rremë, siç mund të ishin ato për t'i futur shqiptarët në një "purgator" shpirtëror e kulturor, për të merituar kështu Evropën, të konceptuar gabimisht si një klub të krishterë..”




EDUARD ZALOSHNJA
Analist

”..Mendoj se sprova e Ismail Kadaresë, po të dërgohej për botim në një revistë serioze shkencore, nuk do e kalonte dot provën e filtrit rigoroz të recensimit. Ajo ishte më tepër një esse gjysmë letrare, në të cilën autori, duke përdorur disa fakte historike, por pa i ezauruar tërësisht ato, ndërtonte një model të identitetit shqiptar që më tepër përfaqëson dëshirat e tij se sa realitetin..”



NEXHAT IBRAHIMI
Teolog, sociolog

“...Qosja s'ka nevoje per avokat, sic ka Kadareja..”
“..Kadareja kahere ka kaluar kufijt e njerezores...ka ndertuar karrieren mbi shpinen e gjakun e kolegeve te tij..Per perendi ka famen dhe cmimin nobel..Ka shitur veten, vendin dhe cdo gje.. Deshtim i tij kap permasa evropiane..”




AJNI SINANI
Teolog, sociolog

DY FYTYRAT E ISMAIL KADARESE

Për Stephen Schwartz me origjinë çifute dhe nënshtetësi amerikane, Kadare thotë se janë të përshkruara hollësisht kapërcimet e tij nga një Stalinist e Trockist në një ultra djathtist, dhe nga feja hebreje në atë muslimane.

Ndërkaq Schwartzi do të shprehej se nëse Kadare një ditë do të fitonte çmimin “Nobel” do të shfaqej në televizionet shqiptare i veshur si grua.
Kur Schwartzi shprehet kështu mbase aludon në të kaluarën e Kadaresë prej servili. Kadare nga shumë njerëz që e njohin mirë vlerësohet si një sahanlëpirës i cili me pasion i ka shërbyer regjimit diktatorial të Enver Hoxhës. Gjatë kohës së realizmit socialist kishte vjellë vrer mbi gjithçka perëndimore. Kjo i ishte paguar Kadaresë sepse kështu ai kishte arritur të jetë i favorizuar dhe i privilegjuar si asnjë shkrimtar tjetër në Shqipëri.
Nëna parti në krye me shokun Enver kërkonin që të mbillej urrejtje ndaj Perëndimit. Dhe këtë Kadare e bëri me shumë mjeshtëri.

Mirëpo me fillimin e rënies së sistemit socialist në Shqipëri Kadare ia mbathi për në Francë. Me vendosjen e tij në Paris ai filloi të shoh një ëndërr. Për të realizuar këtë ëndërr shkrimtari i madh ishte në gjendje të paguante çfarëdo çmimi! Dhe si një makth i cili e mundon njeriun në gjumë, edhe çmimi “Nobel” filloi ta preokupoi gjithë të menduarit e tij pas arritjes në Francë.
Kadare për interesat e tij të ngushta do të tregohet i gatshëm për servilizëm të pafund, ashtu sikurse e kishte dëshmuar veten më herët.

Meqenëse kohërat dhe rrethanat kishin ndryshuar, sulmin ndaj Perëndimit, për t’ia bërë qejfin disa qarqeve në Evropë, ai e zëvendëso me sulmin ndaj Islamit.
Kadare nga një urrejtës i Perëndimit u shndërrua në një urrejtës të Islamit dhe mbrojtës fanatik i perëndimit. Këtë e bëri, me qëllim që të kompensonte të gjitha ato shkrime përplot më vrer dhe urrejtje ndaj kulturës dhe mendësisë kapitaliste, ngase kështu ia kërkonte interesi, dhe jo si rezultat i një evoluimi dhe kalimi nga një mendësi marksiste-leniniste në një mendësi liberaliste.
Duke folur rreth Schwartz-it, Kadare thotë se nga një i tillë mund të presësh gjithçka.
Ne nuk jemi gjithaq të sigurtë se nga Schwartzi mund të presim gjithçka, aq më shumë meqë ai ka pranuar Islamin. Ndërkaq ne mjerisht vazhdimisht po shohim se gjithçka kundër Islamit po del nga ana juaj z. Kadare. Ne nuk kemi dashur të presim gjithçka prej jush! Por, mjerisht, ju zotëri jeni shndërruar në një Selman Ruzhdi shqiptar.

Ju thoni se është e vështirë të parafytyrohet që një zuzar të shkonte në Berlin apo në Oslo, për të vjellë vrer kundër një shkrimtari gjerman a norvegjez!

Edhe ne nuk do të donim as të përfytyronim, e lëre më që të ngjante që një zuzar shqiptar të shkonte në Paris dhe vjelljen vrer të tij të mëhershme ndaj perëndimit ta zëvendësonte me vjelljen vrer të tij ndaj Islamit. Por ja që kjo po ndodh, dhe ju z. Kadare s’po pushoni së vjelli vrer ndaj Islamit, sikur të ishit të destinuar vetëm për të vjellë vrer ndaj dikujt që ju vlerësoni se do të jetë me leverdi në realizimin e interesave tuaja prej sharlatani.
Schwartz-in ju e quani provokator, dhe këtë mbase për faktin se e ke të vështirë të akceptosh se si ai merr guximin dhe ju kritikon juve, të madhin Kadare!

Po ju zotëri, si e klasifikoni veten tuaj me vlerësimet që bëni për letërsinë e bejtexhinjve.
Ju vlerësoni se letërsia e bejtexhinjve ka motive pedofilie! Qyshkur zotëri Kadare merreni me studimin e homoseksualizmit dhe pedofilisë dhe “zbuloni” se ato janë të dënuara moralisht dhe penalisht?!

Mundësinë e lejimit të ardhjes së Schwartz-it në Shqipëri ju e quani si pabesi. Mos vallë, edhe ne mundësinë e lejimit të qëndrimit tuaj në Paris, nga ku ju vazhdimisht atakoni Islamin, duhet ta quajmë pabesi?!

Ju thoni se është e rrallë të gjesh një personazh në shtypin amerikan, sikurse Schwartz, që të jetë karakterizuar me fjalët kameleon, bufon, mashtrues kronik e të tjera që nuk “i shkruan dot lapsi” dhe kërkoni nga ne që të shohim Keating-un, Rajmondo-n etj.
Zotëri Kadare, disa nga këto fjalë janë thënë edhe për ju, kurse disa të tjera do të thuhen për aq kohë sa ju vazhdoni të mbani një qëndrim blasfemues ndaj Islamit.
Mos zotëri, mos! Mos u fshihni pas dy fytyrave, sepse nuk e kemi të vështirë t’iu identifikojmë se kush jeni dhe ku synoni me rolin që u është besuar.


KASTRIOT MYFTARAJ
Historian, publicist

“Ismail Kadare shkruan ato që shkruan, vetëm për konsum ndërkombëtar, që të bëhet i pëlqyeshëm për qarqet ndërkombëtare që mund të influencojnë që ai të marrë Çmimin “Nobel””

“..Kadare shpreson se perëndimorët do të binden që t’ i japin Çmimin “Nobel” nëse bëhet prokrishter i flaktë. Polemika me Kadarenë për antiislamizmin dhe prokrishterizmin që ky ka shprehur pas rënies së komunizmit, nivelin e vet më të lartë deri më tash e pati arritur me njerëz si Abdi Baleta apo Hysamedin Feraj të cilët janë janë rreshtuar haptas në rrymën islamike të mendimit shqiptar. Por Kadare e ndjente se që investimi i vet në antiislamizëm të konsiderohej seriozisht duhej që ai të kundërshtohej nga një njeri me profil të lartë..”

“..Ismail Kadare mbron tezat se Islami e pengon integrimin e Shqipërisë dhe të shqiptarëve, në përgjithësi, në Europë dhe se shqiptarët në dy anët e kufirit politik duhet të heqin dorë nga aspirata historike për bashkimin e trojeve shqiptare në një shtet të vetëm..”

“..Ismail Kadare të gjitha këto sigurisht i di pak a shumë, por megjithatë ai shkruan ato që shkruan, vetëm për konsum ndërkombëtar, që të bëhet i pëlqyeshëm për qarqet ndërkombëtare që mund të influencojnë që ai të marrë Çmimin “Nobel”. Pas rënies së komunizmit, Ismail Kadare, për t’ u bërë i pëlqyeshëm në Përëndim dhe për të shlyer fajet e së shkuarës së vet prej stalinisti dhe antiperëndimori u paraqit si kampion i kauzës së largimit të shqiptarëve nga Islami, europianizimit të tyre, afrimit me Krishterimin. Në këtë fushë Kadare e ndjen veten të parekshëm si Akili. Madje sado njerëz që ta atakojnë Kadarenë për këto pikëpamje dhe sado ashpër që ta bëjnë ata këtë gjë, aq më shumë kënaqet Kadare, pasi me këtë rrit rating-un e vet në Përëndim, si një lider shpirtëror i shqiptarëve, që kërkon t’ i nxjerrë ata nga errësira dhe mjegulla dhe t’ u prijë drejt dritës së Europës, për çka msyhet nga forcat e errësirës..”
“..Në rastin e Kadaresë, është Franca ajo që paguan që të potencojë në mendimin shqiptar idenë e mosbashkimit të shqiptarëve në një shtet të vetëm..”

“..Sikur Faik Konica ta dëgjonte polemikën që po bënë sot Kadare, ai do t’ i recitonte me siguri atij ato dy vargjet që u thonte intelektualëve shqiptarë të kohës së vet, që mbronin ide që qartas dukej se nuk i besonin dhe të cilat qenë paguar t’ i shprehnin:
“Gojëmjaltë e buzëlule,
a do një tas fasule?”
Nevoja për të siguruar atë “tas fasule” i shkretë e thith dhe e degradon mendjen e njeriut, sado e madhe qoftë kjo, siç ka vënë re Aristoteli 24 shekuj më pare, kuptohet në rast se njeriu nuk ka parime shumë rigoroze morale”.

[ARIANI_TB]

REALITETI I SHPËRFILLUR (IX)

Politika e kështjellëzimit

-Sa përjashtues dhe moralisht i mjerë është mendimi i Ismail Kadaresë në krahasim me mendimin e gjeniut grek, Nikos Kazanxhakis
-Mos mendojmë ne se Amerika dhe Evropa duan të na konvertojnë në të krishterë për të na përdorur në “luftën” fetare midis qytetërimit të krishterë dhe qytetërimit islamik? Jo. Kjo nuk është ardhmëria jonë. Kjo mund të jetë vetëm rrëshqitje politike dhe intelektuale e Ismail Kadaresë
-Qëndrimi shpërfillës ndaj identitetit mysliman në identitetin e gjithësishëm shqiptar nuk ka se si të përjetohet ndryshe përpos si fyerje prej shqiptarëve myslimanë që si përbërës të identitetit të vet kombëtar e çmojnë edhe fenë myslimane me të gjitha të veçantat e saj shpirtërore, morale dhe qytetëruese


Shkruan: Rexhep Qosja

Shkrimtari Ismail Kadare jo vetëm se kundërshton, dënon, zhvlerëson, duke e quajtur, madje, njollë në historinë e Shqipërisë, pohimin tim se “fati ynë historik është i paracaktuar për të sendërtuar zbutjen e kundërshtimeve mes Lindjes e Perëndimit”, por njëkohësisht merr në thumb të gacatores së tij edhe atë pjesë të politikanëve shqiptarë, që bëjnë politikën e bashkëpunimit politik, diplomatik, ekonomik dhe, pse jo, kulturor të Shqipërisë me të gjitha vendet pa dallim race, kombësie, feje, ideologjie. Shihet qartë: Ismail Kadare e ngre zërin, zëshëm, vendosmërisht, kundër çdo kontakti të Shqipërisë me vendet e Lindjes së Afërme e të Lindjes së Mesme, domethënë me vendet islamike, duke përfshirë këtu, madje, edhe ish-republikat aziatike sovjetike, si vende me popullsi kryesisht myslimane. A është e mundshme? Dhe, përpos vendeve myslimane, Ismail Kadare e ngre zërin edhe kundër çdo bashkëpunimi të Shqipërisë me Kinën e cila për të vazhdon të jetë maoiste, si në kohën kur e ka shkruar romanin Dasma – jehonën e revolucionit kulturor kinez në letërsinë shqipe! Siç e këshillonte dikur Shqipërinë komuniste që të mbahej larg, sa më larg, prej imperializmit perëndimor dhe sa më larg prej revizionizmit sovjetik, Ismail Kadare e këshillon tani Shqipërinë demokratike që të mbahet larg, sa më larg, prej vendeve islamike! A ka nevojë fare të shpjegohen burimet dhe frymëzimet e kësaj myslimanofobie në të vërtetë të këtij kështjellëzimi të ri në mënyrë të koniunkturshme të Ismail Kadaresë?

Jo.

Por ka nevojë të thuhen edhe disa fjalë për zhvlerësimin politik dhe historik që i bën ai mendimit tim mbi fatin e paracaktuar historik të Shqipërisë për zbutjen e kundërshtimeve midis Lindjes dhe Perëndimit.

Për fatin e popujve të tyre, dhe për fatin e kulturave e të qytetërimeve të tyre është i madh numri i intelektualëve në Perëndim dhe në Lindje të cilët as në kohën e Luftës së Ftohtë nuk janë pajtuar me kështjellëzimin e popujve e të shteteve të tyre, të cilët kanë predikuar dhe të cilët predikojnë lidhjet, bashkëpunimet, bashkëmarrëveshjet midis Perëndimit dhe Lindjes, midis qytetërimit të krishterë dhe qytetërimit mysliman. Dhe, fatmirësisht, numri i tyre tani është në rritje si pas Luftës së Dytë Botërore. Janë këta intelektualë të cilët jo vetëm se nuk e kundërshtonin dhe nuk e kundërshtojnë, dhe jo vetëm se e predikonin dhe e predikojnë, por e quanin dhe e quajnë të fisëm misionin historik të vendit të tyre për zbutjen e kundërshtimeve midis Lindjes dhe Perëndimit. Dhe, për më tepër, këtë fat të rëndë, të vendit të tyre e quanin dhe e quajnë të shenjtë.

Po e citoj njërin prej tyre: po e citoj shkrimtarin grek, Nikos Kazanxhakis, i cili në romanin e tij të lavdishëm, një kryevepër e letërsisë botërore, Letër El Grekos, përkthyer shqip nga Miço Gubera e të botuar nga Shtëpia botuese Eugen, në vitin 2001, përpos të tjerash, shkruan:
“Pozicioni i Greqisë është me të vërtetë tragjik; përgjegjësia e Greqisë së sotme është dërrmuese; ajo ngarkon mbi supet tona një detyrë të rrezikshme, të vështirë për t’u plotësuar.Forca të reja ngrihen nga Lindja, po ashtu forca të reja ngrihen nga Perëndimi dhe Greqia qëndron gjithmonë midis këtyre dy shtysave që përplasen e bëhet edhe më shumë vendi i vorbullave. Perëndimi ndjek traditën e logjikës e të kërkimit, turret për të pushtuar botën; Lindja, shtyrë nga forca të tmerrshme të subkoshiencës, përpiqet edhe ajo të pushtojë botë. Greqia, ndërmjet tyre, kryqëzimi gjeografik e shpirtëror i botës, ka detyrë sërishmi t’i pajtojë këta dy sulmues të mëdhenj, duke arritur sintezën e tyre. A do të mundet?

Fat i shenjtë, tmerrësisht i hidhur.”
Bëni krahasim!
Sa i thjeshtë është mendimi im për fatin e paracaktuar historik të Shqipërisë për të zbutur kundërshtitë midis Lindjes dhe Perëndimit në krahasim me mendimin e autorit grek, i cili nuk ishte njeri pa paragjykime politike dhe ideologjike, por, megjithatë, ishte humanist i vetëdijshëm për misionin që historia ia kishte caktuar vendit të tij: jo vetëm për të zbutur, si them unë për Shqipërinë, kundërshtimet mes Lindjes e Perëndimit, po për të bërë sintezën e tyre.

Bëni krahasim! Sa kundërhistorik e sa shkurtpamës është mendimi i Ismail Kadaresë, gabimisht i pandehur si i koniunkturshëm sot, me të cilin ia mohon Shqipërisë, me mbi dy të tretat e popullsisë-myslimane, misionin që ia kanë paracaktuar historia dhe gjeografia, për të luajtur rol, vërtet, ndërmjetësues, për të qenë jo “sanduiç”, po subjekt historik, qytetërues, moral në zbutjen e kundërshtimeve mes Lindjes e Perëndimit sot! Sa përjashtues dhe moralisht i mjerë është mendimi i Ismail Kadaresë në krahasim me mendimin e gjeniut grek, Nikos Kazanxhakis, i cili Greqinë, me fare, fare pak popullsi myslimane dhe jo greke, e sheh si ndërmjetësuese, madje si vend pajtimi, ku do të arrijnë sintezën e tyre Lindja e Perëndimi, i cili Greqinë e sheh çka ajo ishte e do të jetë: kryqëzimi gjeografik e shpirtëror i dy botëve.

E kush e sheh njëmendësinë shqiptare të tillë çfarë është, kush e sheh njëmendësinë shqiptare pa paragjykime fetare e politike, kush e sheh njëmendësinë shqiptare pa e shpërnjohur për shkak të leverdive të veta të çastshme, do të thotë: më parë se Greqia – me fare pak popullsi myslimane dhe jogreke, është Shqipëria (me Kosovën dhe Maqedoninë Perëndimore) – me mbi dy të tretat popullsi të besimit mysliman, është, pra, Shqipëria ai kryqëzimi gjeografik dhe shpirtëror i dy botëve, i Lindjes dhe i Perëndimit, që ka misionin historikisht të paracaktuar për zbutjen e kundërshtive të tyre.

E kuptueshme.

Tokat shqiptare janë ato në të cilat, më dukshëm e më krijueshëm se kudo në Ballkan apo në botë, ka ngjarë takimi i Lindjes dhe i Perëndimit, është arritur bashkimi midis qytetërimit të krishterë dhe qytetërimit mysliman. Kultura dhe qytetërimi shqiptar, ashtu si i ka trashëguar brezi ynë – brezi që i afrohet fundit të jetës, është dëshmia e kësaj. Dhe, bashkëjetesa shumëshekullore e harmonishme fetare në tokat shqiptare është dëshmia e mrekullueshme e kësaj.
Dhe, ky mision i paracaktuar i Shqipërisë nuk e nxjerr Shqipërinë sot as gjeografikisht, as shpirtërisht, as politikisht prej Evropës. Përkundrazi, pikërisht për shkak të këtij misioni, do të duhej ta bënte më të dëshiruar për Bashkimin Evropian.

Mos mendojmë ne se Evropa dhe Amerika do të na çmojnë, vërtet, pse prodhojmë këso mendimesh përjashtuese, si të Ismail Kadaresë, që na kthejnë në kohën e Luftës së Ftohtë? Mos mendojmë ne se Amerika dhe Evropa do të na çmojnë, vërtet, më shumë pse ministrin spanjoll të Punëve të Jashtme e presim gojëkyçur vetëm pse kishte ardhur në Tiranë për të frymëzuar pikërisht rolin zbutës të Shqipërisë, me një pjesë të madhe të popullsisë së besimit mysliman, në marrëdhëniet e sotme midis Lindjes myslimane dhe Perëndimit të krishterë? Mos mendojmë ne se Amerika dhe Evropa duan të na konvertojnë në të krishterë për të na përdorur në “luftën” fetare midis qytetërimit të krishterë dhe qytetërimit islamik? Jo. Kjo nuk është ardhmëria jonë. Dhe, kjo nuk është ardhmëria e qytetërimeve. Dhe, kjo nuk është politika e Perëndimit. Kjo nuk duhet të jetë dhe historikisht nuk do të mund të jetë politika e Shqipërisë. Kjo mund të jetë vetëm rrëshqitje politike dhe intelektuale e Ismail Kadaresë.


Identiteti i nënçmuar


Prej hidhërimit mospajtues me të cilin reagon ndaj pohimit tim se në identitetin shqiptar janë të përmbajtur përbërës të krishterë dhe përbërës myslimanë, se identiteti kombëtar shqiptar në të vërtetë është një përgjithësi, një e përbashkët, një e tërë e gjerë, e identitetit fetar të krishterë dhe e identitetit fetar mysliman, në të cilët janë bashkuar edhe përbërës historikë, kulturorë, zakonorë, moralë e të tjerë edhe më të përparshëm; prej përzgjedhjes së njëanshme të disa të dhënave apo trillimit të disa të tjerave; prej analizës dhe shpjegimit të njëanshëm të tyre, kur e kur të cekët e të njëanshëm deri në naivitet dhe, më në fund, prej disa përgjithësimeve që bën, del qartë se Ismail Kadare mohon të vërtetën dhe të drejtën për identitetin shqiptar i tillë çfarë është dhe madhëron një identitet evropian shqiptar sot të mbajtur prej tij në shemërim të supozuar me identitetin mysliman të Lindjes.

Qëndrimi shpërfillës ndaj identitetit mysliman në identitetin e gjithësishëm shqiptar nuk ka se si të përjetohet ndryshe përpos si fyerje prej shqiptarëve myslimanë që si përbërës të identitetit të vet kombëtar e çmojnë edhe fenë myslimane me të gjitha të veçantat e saj shpirtërore, morale dhe qytetëruese. Mund të thuhet kështu sepse në gjykimet e tij janë shpërfillur: adetet që shoqërojnë ceremonitë e lindjes, të martesës dhe të varrimit; mënyra të jetës në shtëpi dhe në shoqëri; ceremonitë fetare në ndërtesat dhe në vendet e kultit; veshjet me të cilat shumë gra myslimane vishen në shtëpitë e tyre apo edhe dalin në qytete; muzika popullore me veçori të muzikës orientale; vallet popullore me veçori të valleve orientale; kuzhina popullore me veçori të kuzhinës orientale; arti popullor në të cilin janë të përmbajtura motive dhe veçori të tjera të artit popullor turk dhe arab; krijimtaria letrare, fetare, iluministe, pedagogjike, morale, dokumentare e shkruar me alfabetin arab; monumentet fetare kulturore siç janë xhamitë, teqetë dhe tyrbet, numri i të cilave, posaçërisht i xhamive, është i madh në Shqipëri, në Kosovë dhe në të gjitha trevat ku jetojnë shqiptarë në Ballkan; urat dhe kështjellat e ngritura në kohën e Perandorisë Otomane vlera kulturore historike e të cilave është e madhe; objektet e arkitekturës bashkëkohore, në të cilat shihen përbërës të arkitekturës tradicionale orientale; qytetet e njohura shqiptare si Shkodra, Berati, Vlora, Prizreni, Gjakova, Peja, Gjirokastra e të tjera, në të cilat arkitektura evropiane paraqitet vonë, kryesisht, gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe në kohën e komunizmit.