Dialog mbi tolerancën

[oiseau en vol]

Mhm… më duket se i ka ardhur rradha rrugaçërisë… dmth tolerancës së dhe në rrugaçëri.

T’i rikthehem postit të parë. Aty kam lënë të kuptohet që toleranca ka dy anë, shpërfilljen dhe mëshirën. Një lexues i nderuar hodhi një hipotezë tjetër duke thënë që mungon një faqe e tretë, respekti. Nuk kërkoj asnjë lloj debati me askënd, sidomos jo me kungullin n°1 dhe kungullin n°2, as me takalartën dhe xhinsngushtën, dhe as me filloretën në bulëzën e saj prej ajri të qelbur. Këto lloj shigjetash dalin huq, sa nga e majta, sa nga e djathta. Huqi është fjalë e përafërt me hiçin, sidomos për ato që nuk shohin qartë në mes ‘ç’ dhe ‘q’. Hiçi është kur themi : « zëre se nuk ishte asgjë ». Me një fjalë, ishte diçka por krejt e papërfillshme, dmth që mund ta krahasojmë me zero. Dhe me një xhufkë nga prapa.

Në fakt, lexuesi i nderuar kishte parë drejt që mungonte diçka në dyshpatëshin e përshkruar. Mungonte një element i tretë. Por jo ajo çka ai përshkruan në postin e tij. Më duket se kam harruar diçka shumë të rëndësishme : FRIKEN. Mendoj që toleranca ka dhe një faqe tjetër që është frika.

Toleranca për shkak të frikës

Ma merr mendja që të gjithë duhet ta kenë parë këtë, ose t’ju ketë ndodhur të paktën një herë. Në përgjithësi, kjo lloj tolerance vihet re në një marrëdhënie ku të paktën njëri nga palët strehohet në rrugaçëri. Më e shpeshta është që të dy të jenë të tillë.

Fillon pak a shumë kështu : ndërsa në ushtri e në luftë, armët futen në përdorim nga më e lehta tek më e rënda, këtu është e kundërta. Në fillim gjuhet me aviacion, topa dhe tankse, e pastaj kalohet tek mitralozi e tek pushka, shtihet një herë në dyfek, dhe në fund provohet edhe guri nga larg duke ia lënë vendin puthjes vëllazërore të paharruar.

Ja të marrim një shembull : Hunderri e ka shumë të vështirë që të mos bjerë mbi një Piliherdhë, me një fjalë, pothuaj gjithmonë Hunderri është i shoqëruar nga ajo. Ato pak raste kur Hunderri nuk ka në krah të saj Piliherdhën u përkasin rasteve ku Hunderri ndodhet në burg. Por, me të dalë që andej, e sigurt që ata të dy do të dinë ta gjejnë njëri-tjetrin. Mirëpo, qysh nga kohët e lashta që mbahen mend, ekzistojnë disa qenie të tjera jo më pak të çuditshme që quhen Hundëlesha. Këto mund të qëllojnë dy llojesh : t’i kenë hundët me lesh ose jo. Nqs po, ai nuk e ka të vështirë të prezantohet. Nqs jo, atëherë ai duhet të bëjë përpjekje për të merituar emrin.

Piliherdha, në rastin e dytë, është ajo çka sjell ndihmën e çmuar. Fundja, për atë punë gjendet ajo aty. Dhe për ndonjë darkë në një restorant ku venë të gjithë. Të hash në një qoshe ku nuk ka njeri, kjo është e pamendueshme për Hunderrin dhe Piliherdhën. Mirëpo, është provuar që në këto restorante gjendet dendësia më e madhe në Hundëlesha. Restorantet, në ditët tona, janë kthyer nga një vend ku dikur hahej, në një vend të « a më pe mbrëmë ». Shkohet thjesht për të treguar që isha këtu e atje, me këtë dhe atë, dhe qesha shumë, dhe ligjërova shumë, dhe u talla pak me një shok që kishim në tavolinë, Hunderri im është më i zgjuari, më i bukuri, që i rrah të gjithë në shpulla, etj., etj. Kurse Hunderri shkon nëpër restorante ose me Hunderra të tjerë, ose me Piliherdhën e vet e cila në përgjithësi nuk është as e bukur as e zgjuar, por thjesht ‘‘gjoja’’ e bukur dhe ‘‘gjoja’’ e zgjuar. Dhe, diçka është e sigurtë : Hunderrat me Piliherdhat e tyre nuk dalin asnjëherë të zhgënjyer nga këto restorante.

Tani, mjaft shpesh, për të mos thënë gjithmonë, mbrëmja (duhet theksuar kjo, në restorante shkohet gjithmonë në mbrëmje, shikuesit janë më të shumtë) përfundon në një « F... you ! », ose dhe « F… you all ! » kur Hunderri ka qëlluar vërtetë një kockë e fortë. Piliherdha, duke u larguar me Hunderrin e vet, shton dhe një « Shkër… ! », për t’i mbushur mendjen vetes që ajo është një femër e pavarur dhe aq i bën ç’mendon njerëzia. Duke dëgjuar këtë « Shkër… ! » të Piliherdhës së vet, Hunderri përkatës merr zjarr dhe më shumë dhe i vërsulet Hunderrit tjetër, që, duhet thënë kjo, atë mbrëmje kishte qëlluar fort ligsht. Dhe pas nja 15 ose 20 minuta hakërrimash, kërcëllimash, sharjesh, grushtash, pështyrjesh, kapjesh për fyti, etj., etj., me një fjalë i tërë arsenali tipik « rrugaç, por krenar », shohim që Hunderri tjetër, i ligështuar atë natë nga një pirje e tepërt apo ngaqë një natë më parë kishte ndenjur gjatë para TV duke parë filmin « Trëndafili i kuq », tërhiqet. Po, po, tërhiqet. Por si ? Duke u treguar TOLERANT ! Duke thënë që ai kishte qenë gjithmonë mik i tyre, që ua donte të mirën, që ato e kishin marrë për ters, pra, ai tregohet i kuptueshëm, i durueshëm (tolerant), dhe ndonëse paksa i bezdisur nga fakti që nuk po i shkon deri në fund hunderrllëkut të vet, ai e kupton më në fund ç’është të jesh tolerant nga frika.

Por, a është vërtetë një tolerancë kjo ? Po, atë natë ai ka lëshuar pe. Ai është treguar i duruar. Dakort, mund të thotë ndonjëri, por ai nuk e bëri me vetëdijen e tij të plotë, por thjesht nga frika. Po, zotëri, por frika i ruan vreshtat. Ai nuk do të jetë shembulli i tolerancës, është e sigurtë kjo, ai do të presë ditën tjetër kur do të ketë fjetur pak më herët, dhe ngrënë pak më mirë se atë natë, ai do të presë që edhe ai ta ketë Piliherdhën e tij me vete, dhe atë natë do të shohim ç’do të shohim !

Dy Hunderra, dy Piliherdha, duke u kacafytur deri në mëngjes për të treguar kush është më pak tolerant. Dikur hallka do të këputet nga njëra anë, dhe Hunderrit fitues do t’i jepet « Puthja e Artë » nga Piliherdha e tij e cila, tani e prapa, do të jetë mëse e bindur që ka zgjedhur Hunderrin që duhej. Eh… deri mbrëmjen tjetër në fakt, the show must go on...

[oiseau en vol]

Ndërsa po flija, pashë këtë ëndërr të çuditshme :

Mu bë sikur trokiti dera e shtëpisë, dhe kur u ngrita as zgjuar as fjetur, para derës qëndronte administratorja. Sapo më pa, ajo filloi të më bërtiste në anglisht : "How did you find the keylogger ? How ? How ? And why ? Why ?"
Të them të drejtën, u kapa në befasi dhe në një të folur përçart gjysmë-anglisht gjysmë-shqip (keni parë ju që në ëndrra flasim shumë gjuhë të botës !), iu përgjigja : "Because I kur have qenë i vogël, zgjidhja often many many fjalëkryqe and rebuse matematike, and my father më kishte abonuar in the Horizont revistë, that's why".

Administratorja u kthye prapa dhe u largua, ashtu qetë-qetë, njëlloj "sikur" të mos kishte trokitur fare...

Ps : Që të mos ketë keqkuptime, tek puna ku punoj, kam arritur të futem tek emaili i shefes, mon Dieu, sa në siklet jam ! Ka filluar të dyshojë tek unë, dhe nuk jam fare i sigurtë nëse kam ndonjë të ardhme në këtë ndërmarrje...

Ps 1 : Ishte nje post që më duhej patjetër ta ndaja me dikë, e kam kokën kaq të rëndë, kam fjetur vonë më duket.

Ps 2 : Lexuesi i nderuar të cilin e përmenda në postin më lart, nqs ka dëshirë dhe kohë, mund ta ftillojë më mirë dhe më lezetshëm shpatin e katërt të tolerancës, respektin. Por me sa duket, toleranca nuk është piramidë, ma merr mendja diku andej nga oktaedri duhet të ndalet.

Ps 3 : Një përshendetje pra për lexuesin e nderuar dhe për dashamirësen buzagaz të ca posteve më lart.

[Cupke_pe_Korce]

Ne nje perpjekje modeste per te kuptuar karakterin poliedrik te tolerances, po mundohem ta shoh kete te fundit nga fenomeni popull. Besoj se gjithkush nga ne e ka degjuar shprehjen popullore "Nuk mban me uje pilafi." Nje njeri me diapazon te gjere popullor menjehere e kupton se shprehja ne fjale ka te beje me tolerancen e pilafit, ose me saktesisht, njohjen e koeficiontit te tolerances nga pilafxhiu. Ne vetvete, ky perben nje problem sa delikat e strategjik, po aq edhe jetik: shume uje e ben pilafin supe; me pak uje pilafi mbetet pa zjere, e per rrjedhoje, pilafxhiu e mysafiret mbeten pa ngrene. Per te mos u dukur sikur po rrahim uje ne hava, eshte e domosdoshme te marrim nje shembull konkret: Dikujt i ka shkuar mendja per pilaf. Ose me mire (per te menjanuar ndonje keqkuptim me dashje apo pa dashje) le te themi qe dikujt i eshte dhene detyra e pilafxhiut i cili duhet ta kete gatuar pilafin as me shpejt as me vone por ekzaktesisht ne oren dymbedhjete te drekes. Fillimisht, pilafxhiu me mend e kupton se hapi i pare drejt suksesit eshte parashtrimi i strategjise, dmth si duhet "goditur" problemi ne menyre qe te zberthehet, dhe per kete, cdo pilafxhi ka sekretin e vet. Do te thote ndonjeri: perse tere kjo shamate kur sot ne dyqan gjenden me mijera libra qe te udhezojne fije e per pe sesi duhet gatuar pilafi? Shume e drejte! Por, zonja dhe zoterinj, e padyshim zonjushe, ky nuk eshte thelbi i problemit tone. Pak me pare thashe se po e analizojme koeficientin e pilafit nga kendveshtrimi popull, recetat e gatimit te te cilit, e ne vecanti te pilafit, nuk jane as te gdhendura me ndonje gur apo shkaravitura me ndonje karte -- ato jane te gdhendura ne zemer! Po, po, ne zemer!!! dhe repertori i tij i larmishem deshmon per kete fakt konkret. Dhe te mos harrojme se ceshtja e gatimit te pilafit eshte e vjeter sa edhe bota, qe do te thote se ajo ekzistonte Perpara Krishtit, perpara se Kristofor Kolombi te zbulonte ameriken (madje thone se qellimi i vertete i Udhetimeve te Magelanit nuk ishte zbulimi i rrumbullaksise se tokes por zbulimi i recetave te reja te gatimit dhe confiskimi i tyre), perpara Revolucionit Freng, e padyshim, para luftes se pare boterore dhe pas te dytes. Shkurt muhabeti, ndersa per ceshtjet e rendesise se dyte thuhet se fillimi i mbare eshte gjysma e punes, per pilafin thuhet se llokocitja eshte vetem gjysma e fillimit. Pilafxhiu, pasi i ka vene flaken tenxheres, ka hedhur orizin, ujin dhe i ka dhene nje te trazuar te mire, eshte ulur dhe mban vesh llokocitjen e pilafit te tij. Dhe dihet qe llokocitja e pilafit nuk mund te krahasohet me asnje lloj tingulli qe nje"man-made instrument" kane nxjerre ndonjehere: nga te gjitha simfonite, nga te gjitha operetat, ajo eshte me superiorja! Vlen te theksohet se problemi arrin piken kulminante kur pilafi ka mbaruar se llokocituri, dhe nepermjet nje ceremonie luksoze qe titullohet "Rrekellisja e Kapakut," dhe qe ka mbetur e pandryshuar qysh nga antikiteti e deri ne ditet e sotme, pilafxhiu vete, ne prani te gjithe mysafireve, rrekellen kapakun e tenxheres dhe ashtu, nen avullin e nxehte, te gjithe se bashku kendojne hymnin e larte te pilafit, i cili eshte lartesisht me i larte se ai i engjujve Hosana.
E ndersa ceshtja e pilafit (kur patatja apo fasulja kane po aq vlera ushqimore) eshte dhe mbetet nje mister, i padyshimte ngelet fakti qe pilafi vazhdon te transformoje ne menyre rrenjesore jeten moderne. Me fjale te tjera, shprehja "Nuk mban me uje pilafi" shume mire mund te shnderohet ne "Nuk haet as me vaj e as me uthull" e perseri te ruaje vlerat e saj te fillimit.

Dhe tani, zonja e zoterinj, e padyshim zonjushe, nga Pilaf Headquarters ju uroj Bon Appetit!

rp (aka reporterja)

[EXODUS]

Duke marre shkas nga veprimet 'fiasko' e duke u perpjekur serish per te 'inflirtruar' sadopak "dialogun e llojit te duhur mbi tolerancen" e kesaj teme, lind automatikisht pyetja si rrjedhim e qorr'veprimit: si eshte e mundur qe kjo teme te permbaje shkrime paçavurre a me keq se aq si ky me siper e te tjere mbi te e te mos lejoje ato shkrime te cilat reflektojne dicka te tille?! A nuk eshte mungese aftesie nga persona qe kryejne vepra te nje makabriteti (lol) te tille, o modi yne i/e dashur?! Fshije edhe kete shkrim nga pamundesia per te pare me syrin realist e jo ate servilist 'dukurine' e te kam bere naften m'u ne punen qe ben!

[Cupke_pe_Korce]

Fakti qe toleranca ka karakter popullor, eshte i rendesishem, por ajo qe eshte me e rendesishme eshte se toleranca ka karakter universal. Per shembull, tragji-komedite e Villjam Shekspir shquhen per trajtimin e temave universale, dhe per rrjedhoje, trajtimin e tolerances nga pikepamja universale. Dhe pikerisht, "Nata e Dymbedhjete" eshte nje nga keto kryevepra ku tema, ideja dhe kompozicioni rrezohen pingule mbi tolerancen, duke i dhene kesaj te fundit nje kend TE DREJTE.
Per ata te cilet nuk jane familiare me veprat e shekspirit, nje introdukte eshte me se e domosdoshme:

Personazhet ne permbledhje:

Orsini - Ndryshe Duka, Governor i Ilirise, dashuruar pas Olivias (qe s'ja var fare)
Viola - Motra binjake e Sebastjanit, maskuar si djaloshi bukurosh "Cezario" dhe padyshim, e maskuar keshtu ajo duket si kopje e vellait te vet. "Cesario" i sherben Dukes.
Olivia - Zonja e pasur, melankolike e delikate; dashurohet pas "Cezarios" dmth, Sebastjanit te vertete.
Meri - Sherbetorja e Olivias
Malvolio - Administratori i devotshem i Olivias, i vetmi qe shqetesohet per te qene "i virtytshem." mundohet te "mbroje" te zonjen e vet me cdo kusht.

Ne perpjekje per te qene " i virtytshem" Malvolio eshte gjithmone i pasjellshem me Merin dhe sherbetoret e tjere, te cilet e konsiderojne administratorin si nje oportunist, karierist me ego kolosale, qe gjoja sillet si i virtytshem. Meri vendos ta vere ne loje duke shkruar nje leter qe te duket sikur eshte nga Olivia, duke sugjeruar qe kjo e fundit ka rene ne dashuri me Malvolion. Malvolio gjen letren e hedhur perdhe, e hap dhe lexon titullin: "Dashurise sime te panjohur." Pak a shume, letra duket se eshte nje deklarate dashurie e Olivias per sherbetorin e vet. Mes fjalesh te tilla si "Mos ju tremb madherise. Disa lindin te medhenj; te tjere behen te madherishem, ndersa disa te tjereve madheria u ze deren," letra e udhezon Malvolion te veshe corrape te verdha me fjongo te lidhura kryq, dhe ti buzeqeshe zonjes se vet. Malvolio e ha kete, dhe rend i gezuar. Te tjeret mezi presin gallaten.

Dhe tani:

Akti III, Skena IV

Kopshti i Olivias

[Hyjne Olivia dhe Meri duke biseduar sesi duhet ta argetojne "Cezarion" djaloshin bukurosh qe ka rrembyer zemren e Olivias. E padyshim qe per kete atyre u duhet ndihma e Malvolios.]

Olivia: I kam derguar fjale; ai thote qe do te vije.
Si ta gostis? C'fare ti dhuroj?
Pasi, me teper se lypet apo merret hua, rinia blihet.
...
Ku eshte Malvolio? ai eshte i sjellshem e civil,
dhe i shkon posti i mekembesit te gjese sime.
Ku eshte Malvolio?

Meri: Po vjen madame, dhe duket i cuditshem. Sikur te vuante nga hypersensitiviteti, a thua se e kane pushtuar djajte.

Olivia: C'ka ngjare? Eshte egersuar?

Meri: Jo madame. S'ben gje tjeter vecse buzeqesh. Ben mire qe zonja juaj te kete kujdes.

Olivia: Ma thirre. [ Del Meri]

[Olivia me vete, duke menduar per "Cezarion"]

Une jam po aq e cmendur sa ai
Ne qofshin te njejte trishtimi e cmendakja lumturi.
Po ti s'e di, ti s'e di
Si per ty po digjem shkrumb e hi
Se per ty urrej gjithe rracen mashkullore
E s'do te ngopesha edhe sikur
Te tere ne varr ti shtrij!

[ Hyjne Meri me Malvolion]

Olivia: Si je Malvolio?

Malvolio: Zonje e embel, ho ho.

Olivia: Po buzeqesh? Te thirra per nje rast te merzitur.

Malvolio: E merzitura zonje! mund te jem i merzitur. Keto corrapet e verdha ne kembe me keto fjongot e lidhura kryq me bllokojne qarkullimin e gjakut, por per syte e dikujt do kisha dhene e driten time. Kaq e vertete eshte kjo sa edhe kenga "Te pres sa te duash ti; te pres tere jeten; te pres ne perjetesi."

Olivia: Qysh keshtu? C'ka ndodhur me ty?

Malvolio: S'jam i erret ne mendje, megjithese i verdhe nga kembet. Deshira jote eshte komanda ime dhe do te ekzekutohet. Me lejoni madame tju kujtoj se une jam burre me karakter, per kete te mos kini piken e dyshimit.

Olivia: Mos eshte me mire te shkosh ne shtrat Malvolio?

Malvolio: Ne shtrat! Oh e dashur, po vij! [ i turret]

Olivia: [ stepet e trembur] Zoti te ndjefte!

Meri: Si ndihesh Malvolio?

Malvolio: Me urdhrin tend...[nderhyn Meri]

Meri: C'eshte tere ky guxim qesharak perpara zonjes sime?

Malvolio: "Mos ju tremb madherise," ish shkruar mire.

Meri: C'do te thuash me kete?

Malvolio: "Disa lindin te medhenj," --

Olivia: Ha!

Malvolio: "te tjere behen te madherishem," --

Olivia: C'fare po thua?

Malvolio: "ndersa disa te tjereve, madheria u ze deren."

Olivia: Zoti te shpetofte.

Malvolio: "Kujtohu kush te urdheroi per corapet e verdha," --

Olivia: Corrapet e verdha!

Malvolio: Me fjongo te zeza te lidhura kryq.

Olivia: Me fjongo te lidhura kryq!

Malvolio: Ktheju lojes tende, ne deshiron keshtu.

Olivia: Lojes sime?

Malvolio: Ne mos, me ler te shoh ende sherbetoren ne ty.

Olivia: Kjo eshte vertet cmenduri.

[pasi urdheron sherbetoret te kujdesen per Malvolion qe duket se ka rrjedhur nga trute, hyjne te tjeret, dalin te tjeret; e pastaj "Cezario." Olivia mundohet te mbaroje biseden me "Cesarion" duke i kerkuar ndjese per sjelljen e padenje, duke i thene qe dashuria e saj eshte kaq e fuqishme sa nje gjest i tille nuk ja erreson shkelqimin:]

Olivia: Shume i kam thene nje zemre te gurte
E nderin tim kam vene nen kembet e saj
Kjo ndjenje faji gabimin ma provon
Dhe faj i tille eshte kaq e forte
Sa te dyten prove e percmon.

["Cesario" i thote se Dashuria e zotnise se tij eshte po kaq e zjarrte dhe i kerkon Olivias ti fale dashurine e saj te zotit. Kjo i pergjigjet se dashuria e saj tashme i perket atij, "Cezarios." Ky i fundit e kercenon se po largohet:

Olivia: Mire-ardhsh neser, lamtumiren mos ma merr
Nje djall si ty shpirtin po ma con ne ferr! [alivanoset]

[Dalin jashte]

E, duke qene se nga veprat shekspiriane njeriu nuk del kurre ashtu sic hyn, mjafton tu kujtoj se per nje mirekuptim shumepalesh, toleranca eshte e domosdoshme, per te mos thene e vetjma ure qe lidh shpirtrat, si ata fisnike, po ashtu dhe ata te pushtuar nga djajte. Hiri i zotit qofte mbi te gjithe ne. Amin.

----------------------

ps. per te shmangur ndonje keqkuptim: nuk eshte faji i shkrimeve nese persona te caktuar identifikohen me pilafin, hundederrin, apo ymer agane. Me tolerante please!

[EXODUS]

Ne nje perpjekje per te 'konglomerizuar' aspekte te mirefillta te nje tolerance te hermetizuar nga cdo tipar shtazarak, qenie te po te njtejtit kaliber, perdorin metoda nga me te sofistikuarat per t'ja arritur qellimit parimor me tipare 'bumbashiriane' por mgjth, perdorimi nga ana e tyre le per te deshiruar, pasi evetimi i pamundshem i katastrofes se vet'kurdisur paralajmeron kurthin e rradhes, si gjithnje.
Per te ilustruar kete i drejtohemi nje situate te shpejte:

"Na me na, navash moj Esmeralda navash, ça kishe pire nje ndizaj, se sikur s'ma mbushte mendjen se ishte ti ajo qe i kish kaleruar mushkes se prapthi - e pyeti Kaleshi teksa ajo kalonte nxitimthi rrugen. Ajo dukej e vendosur te mos pergjigjej dhe duke u perpjekur ta injoroje ate dhe per me teper pozitat e pakendshme ne te cilat u vu, vazhdoi rrugen ashtu 'me bisht nder shale.' (sic i thone nje llafi popullor)"

[oiseau en vol]

Vonë e kam kapur këtë, por më duket se është diçka që nuk mund ta mohojmë. Mund të dallojmë : tolerancë në shkrim, dhe tolerancë në të shkruar.

Tolerancë në shkrim është për shembull kur shkrimi është i shkruar në nota të buta, përkëdhelëse, që nuk lëndon askënd, që lë një fushë të lirë para lexuesit, me një fjalë një shkrim « ekologjik » ose « higjienik ».

Kurse tolerancë në të shkruar është ajo çka më intereson më tepër. Do të marr një shembull, një tekst të shkurtër të Samuel Beckett (me siguri keni dëgjuar për të, por edhe nëse jo, ska gjë, nuk keni dëgjuar thjesht ngaqë nuk keni qenë aty kur është folur, asgjë për tu shqetësuar…).

Me sa kam parë deri tani, në ca poste më lart, toleranca është hapësirë (posti i çiftëzimit vrimë-bosht) dhe durim (posti i forumit francez). Në rastin që vjen më poshtë, toleranca është hapësirë fizike (e llojit të parë), por që ka lidhje me durimin (e llojit të dytë). Për të mos e zgjatur më, po ju lë ta shikoni dallimin vetë, dhe do ta ndjeni përnjëherë lodhjen ose humbjen e durimit. Nqs ka nga ata që do të lodhen në variantin n° 2, atëherë ka diçka që nuk shkon. Në fakt, ekziston një lloj fobie nga rregulli, nga pastërtia, ka njerëz që iu humbet durimi kur gjithçka është e pastër dhe e rregulluar. As që e kam idenë sa mund të jetë përqindja e këtyre në mëhallat e karafillakëve por ma merr mendja që ato nuk duhet të mungojnë.

Ja, i njëjti tekst, në dy variante :

varianti durim-madh (anti-tolerant) dhe varianti… varianti ‘‘comme il faut’’

1.

Ku janë plaçkat tona? tha Camier.Ku është çadra jonë? tha Mercier.Duke dashur të ndihmoj Helenën, tha Camier, kam bërë një lëvizje pa dashje.Asnjë fjalë më tepër, tha Mercier.E kam hedhur në pellg, tha Camier.Të dalim që këtu, tha Mercier.Për të shkuar ku? tha Camier.Skiç përpara nesh, tha Mercier.Plaçkat tona? tha Camier.Ta mbyllim këtë, tha Mercier.Ti do të më bësh të mallkoj veten, tha Camier.Ti do hollësi? tha Mercier.Camier nuk u përgjigj. Nuk ka ç’të thotë, tha me vete Camier.Të kujtohet biçikleta jonë? tha Mercier.Po, tha Camier.Fol më fort, tha Mercier, nuk dëgjoj asgjë.Më kujtohet biçikleta jonë, tha Camier.Po të flasim me mend në kokë, tha Mercier, nga biçikleta jonë, e lidhur fort pas një grile, ka ngelur ajo çka mund të ngelet nga një biçikletë së cilës ia kanë hequr të dy rrotat, shalën, zilen, dhe shportën. Edhe pasqyrën, shtoi ai, për pak harrova. Çfarë koke kam.Edhe pompën, natyrisht, tha Camier.Në daç beso në daç mos beso, tha Mercier, kjo aq më bën, por pompën na e kanë lënë.Ajo ishte e mirë megjithatë, tha Camier. Ku është ajo? Kam menduar që bëhej fjalë ndoshta për një harresë të thjeshtë, tha Mercier. Atëherë e kam lënë. Kam besuar që veproja mirë. E ç’do të frynim ne, tani? E kam kthyer kokëposhtë, për shembull. Nuk e di pse.Dhe ajo mbahet mirë kështu? tha Camier.Oh, po aq mirë, tha Mercier.Ata dolën jashtë. Frynte erë.Bie ende shi? tha Mercier.Për momentin jo, më duket, tha Camier.Ajri është megjithatë i lagësht, tha Mercier.Nëse ne nuk kemi gjë për të thënë, tha Camier, të mos themi asgjë.Ne kemi gjëra për të thënë, tha Mercier.Atëherë pse nuk i themi? tha Camier.Ngaqë nuk dimë, tha Mercier.Atëherë të heshtim, tha Camier.Por ne përpiqemi, tha Mercier.Ne kemi dalur pa pengesa, dhe të paprekur, tha Camier.E sheh, tha Mercier. Vazhdo.Ne ecim mundimshëm –.Mundimshëm! thirri Mercier.Vështirësisht… vështirësisht nëpër rrugë të errëta dhe pak a shumë të braktisura, për shkak të orës padyshim, dhe të kohës së turbullt, pa ditur kush prin, e kush ndjek.Në qoshe të zjarrit, të ngrohur mirë, dremisim, tha Mercier. Libri bie nga duart, dhe koka mbi gjoks. Flakët ulen, prushi zbehet, ëndrra gufon dhe rrjedh drejt kullotës së vet. Por përgjuesi ruan, zgjohemi dhe shkojmë të shtrihemi, duke falenderuar Zotin për gjendjen, të fituar aq vështirë, që ofron gëzime të tilla, ndër shumë të tjera, një prehje të tillë, ndërkohë që era rrah dritaret, edhe shiu, dhe mendimi endet, frymë e pastër, midis atyre që nuk kanë strehë, të ngathtët, të mallkuarit, të dobëtit, të pafatët.

2.

Ku janë plaçkat tona ? tha Camier.
Ku është çadra jonë ? tha Mercier.
Duke dashur të ndihmoj Helenën, tha Camier, kam bërë një lëvizje pa dashje.
Asnjë fjalë më tepër, tha Mercier.
E kam hedhur në pellg, tha Camier.
Të dalim që këtu, tha Mercier.
Për të shkuar ku ? tha Camier.
Skiç përpara nesh, tha Mercier.
Plaçkat tona ? tha Camier.
Ta mbyllim këtë, tha Mercier.
Ti do të më bësh të mallkoj veten, tha Camier.
Ti do hollësi ? tha Mercier.
Camier nuk u përgjigj. Nuk ka ç’të thotë, tha me vete Camier.
Të kujtohet biçikleta jonë ? tha Mercier.
Po, tha Camier.
Fol më fort, tha Mercier, nuk dëgjoj asgjë.
Më kujtohet biçikleta jonë, tha Camier.
Po të flasim me mend në kokë, tha Mercier, nga biçikleta jonë, e lidhur fort pas një grile, ka ngelur ajo çka mund të ngelet nga një biçikletë së cilës ia kanë hequr të dy rrotat, shalën, zilen, dhe shportën. Edhe pasqyrën, shtoi ai, për pak harrova. Çfarë koke kam.
Edhe pompën, natyrisht, tha Camier.
Në daç beso në daç mos beso, tha Mercier, kjo aq më bën, por pompën na e kanë lënë.
Ajo ishte e mirë megjithatë, tha Camier. Ku është ajo ?
Kam menduar që bëhej fjalë ndoshta për një harresë të thjeshtë, tha Mercier. Atëherë e kam lënë. Kam besuar që veproja mirë. E ç’do të frynim ne, tani ? E kam kthyer kokëposhtë, për shembull. Nuk e di pse.
Dhe ajo mbahet mirë kështu ? tha Camier.
Oh, po aq mirë, tha Mercier.
Ata dolën jashtë. Frynte erë.
Bie ende shi ? tha Mercier.
Për momentin jo, më duket, tha Camier.
Ajri është megjithatë i lagësht, tha Mercier.
Nëse ne nuk kemi gjë për të thënë, tha Camier, të mos themi asgjë.
Ne kemi gjëra për të thënë, tha Mercier.
Atëherë pse nuk i themi ? tha Camier.
Ngaqë nuk dimë, tha Mercier.
Atëherë të heshtim, tha Camier.
Por ne përpiqemi, tha Mercier.
Ne kemi dalur pa pengesa, dhe të paprekur, tha Camier.
E sheh, tha Mercier. Vazhdo.
Ne ecim mundimshëm –.
Mundimshëm ! thirri Mercier.
Vështirësisht… vështirësisht nëpër rrugë të errëta dhe pak a shumë të braktisura, për shkak të orës padyshim, dhe të kohës së turbullt, pa ditur kush prin, e kush ndjek.
Në qoshe të zjarrit, të ngrohur mirë, dremisim, tha Mercier. Libri bie nga duart, dhe koka mbi gjoks. Flakët ulen, prushi zbehet, ëndrra gufon dhe rrjedh drejt kullotës së vet. Por përgjuesi ruan, zgjohemi dhe shkojmë të shtrihemi, duke falenderuar Zotin për gjendjen, të fituar aq vështirë, që ofron gëzime të tilla, ndër shumë të tjera, një prehje të tillë, ndërkohë që era rrah dritaret, edhe shiu, dhe mendimi endet, frymë e pastër, midis atyre që nuk kanë strehë, të ngathtët, të mallkuarit, të dobëtit, të pafatët.


Ekziston dhe një variant tjetër, por ai ekziston në këtë formë :

I P A L E X U E S H E M ! ! ! ! ! !

[oiseau en vol]

Kemi A dhe B. Dy vetë. Jo tre. As një. Dy do të thotë një plus një. Ballë për ballë. A mund të ketë ballë për ballë tre-vetash ? Jo. Ballet e tyre do të formonin kënde 60°. Sa më shumë vetë, aq më i gjerë këndi, aq më e pakët ballë për ballësia. Teoremë : limiti i ballë për ballësisë kur numri i balleve shkon në infinit është zero. Në një numër të pafundëm ballesh, të vendosura në një rreth të stërmadh (që do të ngjasonte në fakt me një drejtëz rrethore), këndi i shikimit të balleve me njëri-tjetrin është 180°. Ballet janë në një linjë. Goja, nga vetë formimi i kokës së njeriut, është në të njëjtin drejtim me ballin, hundën, nofullën, etj. Ka dhe përjashtime, për shembull nofull-shkallmuarit ose hundë-thyerit. Por këta, nuk e di pse, e kanë vdekje të ndenjurit në rreth. Kështu që rasti i tyre nuk merret parasysh. Ku e lamë ? Po, tek goja. Atëherë, meqë goja gjendet në drejtimin e ballit, ajo mund të flasë në një drejtim paralel me drejtimin e fjalëve të një goje tjetër. Si rrjedhim, në një numër të pafundëm njerëzish, të vendosur « ballë për ballë » në mënyrën e tyre, gojët janë krejt të pavarura nga njëra-tjetra.

Por le të marrim vetëm rastin e dy balleve. A dhe B. Jo C. Duhet detyrimisht që ato të jenë fqinjë. Përndryshe ato do të pyesin njëri-tjetrin (A dhe C) se çfarë u bë me B. Kështu që biseda shmanget nga synimi i parë. Pra A dhe B ballë për ballë. A fillon të flasë i pari. B dëgjon. Normalisht. Sepse ka mundësi dhe të mos dëgjojë. Por kjo është gjë tjetër. Atëherë B dëgjon ç’thotë A. Pa e kthyer kokën anash. Përndryshe këndi i balleve ndryshon. Dhe kjo nuk është fort e hijshme. A përfundon. Ka thënë diçka. Ose ashtu i duket. Por sidoqoftë është dëgjuar diçka. B mendohet. Ç’të bëjë ? Të përgjigjet ? Apo të heshtë ? Fundja, do ta provoj, thotë ai me vete. B fillon të flasë. A dëgjon. Kjo është më e pakta që ai duhet të bëjë. A nuk ishte dëgjuar ai deri pak çaste më parë ? Po, të paktën atij kështu iu duk, që B po e dëgjonte. Atëherë, shut up ! B flet e flet. A dëgjon dhe dëgjon. Në një moment, stop ! thotë A. Këtë jo. Këtë nuk mund ta lejoj. Çka ndodhur ? A mendon që ka dëgjuar diçka që nuk duhej ta dëgjonte. Të paktën ashtu mendon ai. Dhe ai mendon që ai duhet ta thotë këtë, domethënë që ai nuk e priste këtë. B habitet. Po pse, pyet ai ? Sepse, thotë A. Nuk kuptoj, thotë B. Atëherë A thotë që ai mund të durojë gjithçka, por këtë jo. Ai nuk është gati për ta kapërdirë këtë. Kufinjtë e tij kaq ishin. B rri gojëhapur. Ai fillon më në fund të kuptojë që kufinjtë e tij qenkan ndryshe nga të A. Me një fjalë, janë dy ara të ndara me një gardh, dhe kur të dy të zotët e arave shkojnë të lërojnë, gardhi iu duket gjithmonë më larg se ç’është, nga këndvështrimi këndej. I zoti i arës këndej mendon që mund të lërojë dhe pak më andej, jo ngaqë ka dëshirë të punojë arën e tjetrit, por ngaqë gardhi lëviz, ose është i turbullt. Po njëlloj i zoti i arës andej. Përfundimi : beli n°1 takohet me belin n°2, kjo në rastin më të mirë. Rasti më i keq është kur belet takojnë ballet. Kështu, B duke mos kuptuar pse është ndërprerë nga A, dhe A duke mos kuptuar habinë e B, ata bëjnë dhe një përpjekje të fundit : A i thotë B që ai do të tregohej më i duruar nëse B e pranon një gjë të tillë. B hap sytë. Pse duhet të pranonte ai ? Pranim, e dimë këtë, do të thotë të qasësh diçka, ta afrosh për ta mbajtur aty rreth teje, mundësisht ngjitur. Po mirë, mendon B, e pse të mos ishte ai i afruari dhe jo afruesi ? B nuk e kupton fort këtë.

A më në fund e kupton që B nuk është ai që duhej. Edhe B njëlloj. Kur je ballë për ballë, ka dy rrugë : ose përpara ose prapa, skiçi është i ndaluar. Këtu tani është pika kulmore : nqs A e kupton që durimi i tij ka vend vetëm me një B aty përballë që e pranon këtë durim, atëherë do të kemi ecjen prapa. Nqs A mendon që durimi i tij duhet të dëgjohet edhe me një B që nuk e çan kokën fare për këtë durim, atëherë ka ecje para.

Balli A dhe balli B luajnë poker. Kaq.