Bobo, o i Paemėr, akoma s'lujte menē ti e?!....Postuar mė parė nga NoName
Lexo, lexo i ēik firmėn time, e kupton pėrgjigjen pak mė qartė!
Selam,
zEm
Bobo, o i Paemėr, akoma s'lujte menē ti e?!....
Lexo, lexo i ēik firmėn time, e kupton pėrgjigjen pak mė qartė!
Selam,
zEm
Tė mos ishte feja Islame, populli shqiptar do tė ishte shumė mė tepėr nė numėr, por jo shqiptar-F.Konica
Degjo 'Zana',
se me duket ne dyte po flasim pak si ne tym.
Une them fondamentalista jane ata qe vrasin ne emer te Zotit ju me pergjigjeni se fondamentalista jane ata qe predikojne fe.
Pse keshtu behen krahasimet?
Une ju jap shembuj qe teologe islame shkruajne Islami eshte fe dhe eshte shtet.
Ju me thoni Europa i la myslimanet me vdeke ne Bosnje, po kush i cliroi, kush ja mundesoi mbijetesen?
Europa dhe mbi te gjitha Amerika qe eshte armiku ma i madh per fondamentalistat.
Une ju tregoj se ka qeveri islamike ne mergim ju me thoni del nje prift e thote merrni fene e te pareve.
Nder keta ka nje ndryshim themelor:
Prifti predikon ashtu si dhe hoxha dhe popi e nuk te ban qeveri dhe ligje me ta imponu fene, por kerkon me te binde se ashtu e mendon se eshte ma mire.
Kjo hyn tek liria e besimit dhe e fjales.
Ndersa te mos pranosh kategorikish ndarjen e shtetit nga feja apo te gjithe ato shembujt qe tashma kam sjelle, eshte te kerkosh te shkaterrosh shtetin.
Pra nuk mund te krahasohet predikimi qe e bejne te GJITHE.
me parimin:
«Islami ėshtė fe dhe shtet, besim (akide) dhe ligj, adhurim dhe udhėheqėsi, mushaf dhe shpatė, namaz dhe xhihad, pa kurrfarė pjestimi dhe ndarjeje. Ky ėshtė Islami, i cili nuk pranon esi njė ndarje tė tillė mes asaj qė quhet fe dhe asaj qė e quajmė shtet, dhe se e tėrė kjo, nė aspektin islam ėshtė fe dhe ligj».
Jusuf el-Kardavi, Pse Islami?,
Tirane 2000, f. 20
Jo i/e dashtun, jo.
Hajde shkojme ne xhami bashke dhe ne cdo xhami te botes do te degjojme se islami eshte feja e vetme qe duhet ta kene te gjithe etj, etj
Ceshtja dhe problemi eshte se a te vret ai tjetri se je i fese tjeter?!
Poashtu problemi eshte kur feja ngaterrohet me politike, kur ekzitojne shtete fetare, polici fetare etj... sikur ekzistojne neper vendet islamike edhe ne vitin 2006.
me respekt,
NoName
Do te behet vullneti i Zotit,si ne qiell ashtu edhe ne Toke.S'kemi cka bejme.
«Islami ėshtė fe dhe shtet, besim (akide) dhe ligj, adhurim dhe udhėheqėsi, mus’haf dhe shpatė, namaz dhe xhihad, pa kurrfarė pjestimi dhe ndarjeje. Ky ėshtė Islami, i cili nuk pranon esi njė ndarje tė tillė mes asaj qė quhet fe dhe asaj qė e quajmė shtet, dhe se e tėrė kjo, nė aspektin islam ėshtė fe dhe ligj».
Jusuf el-Kardavi, “Pse Islami?”,
Tirane 2000, f. 20
Dy shpata - dy pushtete: Zoti dhe Qesari
Mund tė themi se historia e tėrėsishme krishtere dhe pėrvoja fetare e politike e katolicizmit, ortodoksizmit dhe protestantizmit nė Lindje e nė Pėrėndim ėshtė shėnuar me rezymenė e fjalėve vijuese nga Ungjilli: "Ēka i pėrket Qesarit, jepjani Qesarit, e ēka i pėrket Hyut, jepjani Hyut!" (Marku, 12:13 e mė tej; Mateu, 22:15 e mė tej' Luka, 20:20 e mė tej).
Duhet pėrkujtuar se si nga fjalia qė nga Isai e transmetojnė autorėt e Ungjillit, pėrfundohet se cari personifikon tė drejtat e Qesarit. Perandori nė kulturėn krishtere gjithherė ėshtė quajtur Qesar ashtu qė nuk duhet veēan tė theksohet se edhe perandori rus, i quajtur car, ėshtė version i shtrembėruar i fjalės Qesar. Autoriteti politik i carit ėshtė ngusht i lidhur me Qesarin ashtu qė edhe Stambolli i atėbotshėm, i konstituuar nga ana e Konstantinit dhe i destinuar pėr kryeqendėr tė Romės Pėrėndimore, nė rusishte e bullgarishte quhet Carigrad, do tė duhej tė thoshte Qytet i Qesarit.
Mė herėt kemi pėrmendur se Shėn Augustini ėshtė orvatur tė arrijė legjitimitetin pėr dy sfera: shteti shekullar pėr shkak tė prejardhjes sė vet djallėzore dhe pėr atė qė paraqet fryt tė mėkatimit, mund tė mbahet vetėm duke u mbėshtetur nė kėrkesat e Zotit. E pasi kėrkesat e Zotit mė sė miri i njohin njerėzit e Kishės, atėherė lidhja e shtetit pėr Kishėn ėshtė pėrfundim logjik.
Konsiderohet se Papa si prijės suprem i Kishės e lejon dhe e shuguron shtetin. Qėndrimi i tillė argumentohet me fjalėt nga Ungjilli: "Ata i thanė: "Zotėri, ja kėto dy shpata!" Ai u pėrgjigj: "Mjaftojnė!" (Luka, 22:38).
Sipas kėtij komentimi, papėve u janė dhėnė dy shpata pėr ta mbrojtur kristianizmin. Shpata e parė, shpirtėrore ėshtė liderizmi shpirtėror, kurse e dyta, shpata materiale ėshtė sovraniteti profan.
Kisha konsideron se si Zoti tė dy shpatat ua ka besuar mėkėmbėsve tė Pjetrit, papėve. Shpatėn shpirtėrore papėt e kanė ruajtur pėr vete, kurse atė tjetrėn, pra materiale, ua kanė besuar perandorėve gjermanė (apo mbretėrve profanė) dhe pikėrisht pėr kėtė perandorėt janė tė obliguar t'u nėnshtrohen papėve, poseduesve tė mirėfilltė tė tė dy shpatave. Shpata shpirtėrore ėshtė mbi shpatėn materiale, kurse, si ėshtė cekur, tė dy shpatat i takojnė papės qė i mundėson qė kėtė tė dytėn t'ia japė sunduesve qė i janė tė dėgjueshėm dhe tė cilėt pranojnė liderizmin e tij fetar dhe respektojnė tė drejtat e tij nė pushtetin shpirtėror. Pushteti i sunduesit ėshtė legjitim vetėm me kusht tė nėnshtrimit tė tij papės.2
Shpjegimi i kėtillė ka qenė gjithėmiratues. Megjithatė, duke filluar nga shekulli XI, ai sjell deri te konfliktet dhe mosmarrėveshjet e kohėpaskohshme ndėrmjet perandorėve gjermanė dhe mbretėrve mė tė vonshėm dhe Kishės. Sunduesit profanė nuk e kanė hedhur idenė e dy shpatave dhe kanė pranuar qė njėra prej tyre i takon papės. Por, njėkohėsisht kanė pohuar se shpata materiale drejtpėrdrejt i ėshtė dhėnė perandorit dhe pėr kėtė Kisha dhe papa nuk do tė duhej tė intervenojnė nė politikėn profane. E dimė se konflikti i kėsaj natyre, ndėrmjet perandorit gjerman Henrit tė Katėrt (1050-1106) dhe Papė Gregorit tė Shtatė, ka arritur kulmin.
* * *
Problematika e tėrėsishme e kristianizmit, sikur qė edhe nė kaptinat paraprake tė librit gjerėsisht e kemi shpjeguar, shpjeret nė pėrpjekjen e vendosjes sė lidhshmėrisė ndėrmjet shpirtit dhe trupit, instancave konkrete tė idesė mbi dy sferat. Natyrisht, kjo solli deri te pasojat politike dhe shoqėrore. Shkurtimisht, vėshtirėsinė vendimtare nė historinė kulturore-politike krishtere, plot konflikte tė rrepta, tė idhėta e shkretėruese, e ka prezentuar pėrcaktimi preciz i tė drejtave tė Zotit dhe Qesarit.
Sikur edhe te temat tjera pėr diskutim, edhe kėtu mund ta shtrojmė pyetjen vijuese: a e ka bėrė diferencimin e tillė, njėmend, njėri prej tė dėrguarve mė tė mėdhenj tė Zotit (ulu'l adhm) tė fesė sė tevhidit (monoteizmit), Isai? Nė tekstet e shenjta krishtere deri te ne tė arritura, nuk gjejmė pėrgjigje tė kėnaqshme nė kėtė pyetje e megjithatė, nga variantet ungjilliste dhe rrėfimet e Kur'anit mbi hazreti Isain, shihet se ai nuk e ka bėrė diferencimin e tillė. Mirėpo, pėr shkak tė konspirativitetit qė sot e mbėshtjell personalitetin e Isait, ne duhet medoemos historinė e njohur krishtere ta analizojmė nė bazė tė gnosave tė kėsaj feje dhe pėr kėtė jemi tė detyruar tė konsultojmė burimet ekzistuese krishtere dhe ndodhitė historike tė atij domeni qė na prezentohen. Nga ky aspekt, nė Ungjill hasim nė argumenta tė shumėnumėrta tė mbėshtetjes sė idesė tė dy sferave apo dy pushteteve. Farisejėt me pyetjet a t'i jepet tatimi Romės, Isain dėshiruan ta fusin nė kurth dhe mbi tė t'i nxisin romakėt. Ai u pėrgjigj se si Romės duhet marrė paratė nga qarkullimi dhe "Zotit dhe Qesarit t'i jepen tė drejtat e tyre" qė mė vonė, gjatė qindra viteve, ka pėrcaktuar parimin pozitiv pėr diferencimin e pushtetit fetar dhe profan. Por, edhe argumentet e kundėrta janė mjaft shqetėsuese. Nė njė vend tjetėr, me mėnyrėn manifestuese, Isai shtron fjalėt interesante:
"Askush s'mund t'u shėrbejė dy zotėrinjve, sepse: ose do ta urrejė njėrin e tjetrin do ta dojė, ose do t'i mbėshtetet njėrit e tjetrit do t'ia kthejė shpinėn. Nuk mund t'i shėrbeni Hyut dhe pasurisė". (Mateu, 6:24; Luka, 16:13).
Njėmend, komentimet e tilla, gjoja nė bazė tė fjalėve tė njė tė dėrguari tė Zotit, botėn ekzistenciale e ndajnė nė dy sfera autonome reciprokisht joharmonike. Pyetjet se a ėshtė Mammoni qė nė tekst pėrmendet, Qesar apo Tagut, apo, mbase, pasioni botėror dhe material, momentalisht nuk janė objekt i shqyrtimit tonė.3
Mirėpo, analitikėt e krishterė dhe prijėsit fetarė megjithatė ndarjen Zoti - Qesari, tė krijuar nė gjurmė tė diferencimit ndėrmjet shpirtit dhe trupit, e kanė marrė pėr pikėnisje tė vet. E dimė se deri nė ēfarė diskutimesh dhe konfliktesh politike e sociale ka sjellė ndarja e tillė. Do tė jetė sigurisht mė me dobi tė hulumtohet se me ēfarė rrugė dhe si pėrgjithėsisht kjo ndarje nė jetėn politike ėshtė institucionalizuar. Edhe kėtu ėshtė e pranishme njė gjendje ēuditėse!
Sikur qė ėshtė e njohur, Isai nė rrėfimin lidhur me tė ka thėnė: "Mbretėria ime nuk ėshtė e kėsaj botė..." (Gjoni, 18:36). Paralelisht me kėto fjalė, duke filluar nga dita e parė e pėrhapjes sė kristianizmit, ka mbėshtetur qėndrimin qė tė gjithė njerėzit rrjedhin nga Burimi i njėjtė dhe se tė gjithė posedojnė esencėn e njėjtė hyjnore. Shpėtimi i mirėfilltė i njeriut ėshtė i lidhur pėr mbretėrinė qiellore (tė Zotit). Njeriu ėshtė "modeli miniatural i Zotit, sepse tėrė bota ekzistenciale ėshtė tėrėsi me tė cilėn drejton njė Mendje, kurse parimi qė sundon mbi tėrėsinė, sundon edhe mbi pjesėt qė e pėrbėjnė atė tėrėsi".4 Megjithatė, kjo teologji shtesash filozofike, nga periudha pas fillimit tė diskutimit me metafizikėn greke, me mėnyrėn ontologjike tė arsyetimit, njerėzve tė botės sė atėhershme tė ndasisė pėr shkak tė faktorėve tė ndryshėm i ka ofruar mesazhe qetėsuese.
Mesazhi fillimor krishter, qė ka refuzuar ndarjen nė relacionin qytetar - fshatar, zotėri - shėrbėtor, i bardhė - i zi, i pasur - i varfėr, hebre - popujt (njerėzit) tjerė e tė ngjashme, pa mėdyshje, nė thelb ka qenė revolucionar. Ky mėsim universal qė ka pėrfshirė Romėn dhe tėrė Azinė, njeriun e ka lidhur pėr burimin hyjnor dhe e ka ngritur nė vlerėn e lartėsuar shpirtėrore dhe shkallėn e rėndėsishme ekzistenciale. "Ēdo njeri, pa marrė parasysh statusin e tij social, para Zotit ėshtė i njėjtė dhe i lirė. Pėr shkak tė specificitetit tė vet, ai paraqet sferėn jashtė fuqisė urdhėrdhėnėse tė pushteteve politike. Shteti pėr njeriun nuk paraqet kurrfarė caku pasi qė synimet e tij janė tė orientuara drejt jetės shpirtėrore".5 Mirėpo, gjatė kohės ky mesazh universal ėshtė pajtuar me mendimet e huaja tė epokės sė vjetėr mbi ndarjen e pushtetit politik dhe fetar dhe kėshtu pėr kohė tė caktuar ėshtė ndėrruar me qėndrimin mbi dy pushtete nė kristianizėm. Sipas mėsimit tė ri, njeriu ka qenė i ballafaquar me ndjekjen e dy autoriteteve tė veēanta. Pėrpos ekzistimit tė sistemit politik, pėr shkak tė sigurimit tė nevojave materiale-fizike tė njeriut, ka ekzistuar edhe Kisha me ligjet, organet, parimet dhe infrastrukturėn e veēantė dhe nga sistemi politik tė ndara. Kisha dhe sistemi politik, dy entitete objektive tė ndara dhe autonome, kanė paraqitur problem tė madh. Ēfarė qėndrimi mund tė merrte njė i krishterė kundrejt problemit aq tė madh?
Sipas Plotinit (203-270), njėrit prej teologėve tė parė tė mėdhenj qė ka qenė nė lidhje tė afėrt me filozofinė greke, nuk ka pasur zgjidhje tjetėr pos konstituimit tė qytetit hyjnor. Nėse nė periudhėn e dobėsimit tė Qytetit profan mėkatar, Romės, nė gėrmadhat e tij do tė konstituohej Qyteti i Zotit (hyjnor), qė paraqet edhe dėshirėn e Isait, atėherė nė atė Qytet tė gjithė popujt dhe pjesėtarėt e gjuhėve tė ndryshme do tė mund tė jetonin jetė tė qetė e tė lumtur. Duke menduar pėr problemin e ngjashėm, Shėn Augustini (354-430) ka ekspozuar pikėpamje tjera. Edhe ai ka theksuar se mund tė flitet pėr dy qytete: tė Zotit dhe Profan. "Mė herėt njeriu i lumtur, lirisht ka banuar nė parajsė, vend nė tė cilin ėshtė e pranishme vetėm e mira, e mė vonė, me mėkatin e vet tė parė, nga Qyteti i Zotit (Civitate Dei) qe larguar nė Qytetin Profan (Civitate Terrana).6
Por kėtu ėshtė e pranishme edhe Kisha, trupi i padukshėm i Isait. Sipas Shėn Augustinit, Kisha nuk numėrohet nė Qytetet e Zotit. Ėshtė e qartė se Kisha nuk i mbron vetėm robėrit e zgjedhur tė Zotit, por edhe ata qė nuk kanė shpresė nė shpėtim dhe mėkatet e tė cilėve nė atė botė nuk do tė falen. Shikuar nga njė pikėpamje, as shteti nuk mund tė numėrohet nė Qytet Profan, sepse, pėrpos heretikėve dhe mėkatarėve, nė tė jetojnė edhe krishterėt e mirė. Pėr kėtė ne nuk mund ta ndajmė Kishėn dhe Shtetin sikur qė e ndajmė Qytetin e Zotit dhe Qytetin Profan. Lidhja e pėrkryer ndėrmjet tyre mundėson krijimin e ujdisė sė mjaftueshme ndėr ta. Edhe Kisha edhe Shteti duhet ta ruajnė pavarėsinė e vet, me atė qė Kisha duhet ta rregullojė jetėn e brendshme tė njerėzve, kurse Shteti jetėn e jashtme.
Sė kėndejmi, njė i krishterė nga shteti pret qė ai t'i sigurojė siguri dhe kushte pėr jetė tė qetė. Kundrejt kėsaj, edhe shteti mund tė pret, pėrkatėsisht tė kėrkojė gjėra tė caktuara nga tė krishterėt. Nė thelb, me vetė atė qė tė krishterėt jetojnė nė Shtet, pėr ta kjo ėshtė pėrparėsi dhe begati e madhe sepse, "banimi i tė krishterėve me mėkate tė falura ndėr banorėt e Qytetit, natyrisht qė hap rrugėn e pėrhapjes sė ndjenjės sė mirėfilltė pėr drejtėsi, dashurinė e dyanshme dhe bujarinė e virtytet e ngjashme edhe ndėr banorėt tjerė. Nė ditėt e ērregullimit tė Shtetit, kur vjen deri te pėrjashtimi i institucioneve dhe njerėzve, bashkėsia nė tė cilėn ka edhe tė krishterė, gjithsesi ėshtė mė e mirė nga bashkėsia e pėrbėrė vetėm nga heretikėt."7
Pėrpjekja e Augustinit pėr vendosje tė harmonisė ose lidhshmėrisė sė dyanshme ndėrmjet Kishės dhe Shtetit, nuk ka dhėnė rezultate tė kėnaqshme madje edhe nė kohėn e vet, e sidomos jo nė kohėn e shkatėrrimit tė Romės. Pa marrė parasysh qė pas Romės analizat e Shėn Augustinit kanė qenė tė dobishme, tė krishterėt nė fillim nuk kanė dėshiruar njėkohėsisht tė lidhen edhe pėr Kishėn edhe pėr Shtetin. Sipas tyre, Zoti, pa dyshim, ka qenė mbi shtetin, dhe nėse tashmė duhet lidhur, atėherė ėshtė e nevojshme tė lidhemi pėr mbretėrinė qiellore, e jo pėr pushtetin politik. Tė krishterėt nuk i kanė respektuar parimet dhe zakonet qė Roma i ka vendosur, pėrkundrazi, kanė shprehur pėrbuzje ndaj tyre. Shtresat e larta tė idhujtarėve tė Romės kanė dėshiruar tė krishterėve t'u imponojnė pranimin e tipologjisė hyjnore tė perandorit. Ata kėtė e kanė refuzuar dhe i kanė theksuar fjalėt e Tertullianit: "Njeriu nuk mund tė detyrohet nė respektimin e ligjeve tiranizuese".8
Tanimė kemi thėnė qė tė krishterėt me rastin e shkatėrrimit tė Romės nuk janė pėrpjekur ta ndalin ose sė paku ta ngadalėsojnė rėnien e saj. "Sipas tyre, me rėndėsi ka qenė shpėtimi i shpirtit, e jo i perandorisė. Domethėnė, Roma ka mundur tė shkatėrrohet, por ka ekzistuar njė qytet tjetėr, Qyteti i Zotit, i cili kurrė nuk do tė shkatėrrohet dhe i cili ėshtė mbi tė gjitha qytetet romake. Ndonėse Kisha nuk ėshtė konsideruar Qytet i Zotit, shkatėrrimi i saj nuk ka mund tė mendohet, sepse ajo edhe pėrkundėr numrit tė vogėl tė tė krishterėve, sovranitetin e vet e ka bazuar nė shpirt e jo nė trup, ka qenė e preokupuar me rregullimin e jetės sė brendshme tė njeriut dhe, kundrejt shpatės sė princit nė anėn tjetėr, ėshtė bazuar nė dashuri. Ēdo shtet ėshtė i hapur vetėm pėr bashkėsinė e kufizuar njerėzore derisa Kisha ėshtė e hapur pėr tėrė njerėzinė duke mos shikuar nė prejardhjen, traditėn, diferencimin nacional e tė ngjashme. Pėr kėtė, pėr dallim prej Shtetit qė zhvillohet, pėrhapet dhe nė fund shkatėrrohet, Kisha pa problem e ruan kontinuitetin e vet tė kohėzgjatjes."9
Shėn Thoma Akuini (1227 - 1274), pa dyshim njėri prej teologėve mė tė mėdhenj kristianė, mė sė miri do ta zgjidhė kėtė problem tė rėndė dhe do ta formulojė lidhjen ndėr dy sferat paraprakisht tė cekura. Shumė pėrsiatje tė veta filozofike e teologjike Akuini i ndėrton, nė tė vėrtetė i merr, prej Spanjės, sidomos nga Ibn Rushdi (Averroesi). Mė duket se nė pėrsiatjet e tij politike herė - herė mund tė haset nė gjurmėt e Islamit sunnit. Megjithatė, duhet theksuar se Akuini, falė angazhimit tė vet tė madh, ka pasur sukses nė vendosjen e lidhjes ndėrmjet besimit kristian dhe metafizikės sė Aristotelit.
Akuini, sikur edhe Pjetri dhe Pali, fillon me lidhjen e tė gjitha pushteteve politike pėr burimin hyjnor, nuk ka asnjė pushtet qė nuk rrjedh prej Zotit. Por, edhe krahas kėsaj, ekziston lidhja e rėndėsishme ndėrmjet pushtetit politik dhe atyre me tė cilėt sundohet, sepse pushteti politik nuk mund tė vetėpėrcaktohet, atė e pėrcaktojnė njerėzit. Sė kėndejmi, nuk mund tė thuhet qė pushteti politik rrjedh prej njeriut.
Sipas Akuinit, detyra legjitime dhe e dėshirueshme e ēdo pushteti politik ėshtė sigurimi i drejtėsisė dhe dobisė sė pėrbashkėt.
Pra, pėr konsituimin e njė sistemi, me anė tė sigurimit tė drejtėsisė, tė mirės dhe dobisė sė pėrbashkėt, janė tė obliguar edhe shoqėria dhe pėrfaqėsuesit - drejtuesit e saj. Krahas kėsaj, jeta e pėrbashkėt e njerėzve varet nga ekzistimi i drejtuesit. Drejtuesi, pa dyshim, fuqinė e vet e merr, pėrkatėsisht e fiton nga Zoti. Edhe ky ėshtė tregues se ēdo pushtet, madje edhe ai qė thirret nė Zotin, ėshtė vepėr njerėzore, sė paku nė aspekt tė parimeve dhe jurisdiksionit. Nė atė kontekst, edhe sistemi politik, i krijuar nėn kushte tė ndryshme, nė vete pėrmban specificitete njerėzore. Ideja e pushtetit rrjedh prej Zotit, ndėrkaq, pėrdorimi apo posedimi i tij ėshtė gjė jashtė veprimit tė Zotit.10
Pasi qė e zgjidhi pyetjen e burimit tė pushtetit dhe mėnyrėn e pėrdorimit tė tij, kalon nė zgjidhjen e pyetjeve tė ligjit. E natyrshme ėshtė qė ēdo udhėheqje tė bazohet nė parimet dhe zakonet e caktuara. Por, nė ēfarė ligjesh mbėshtetet pushteti profan i burimit hyjnor derisa drejton me bashkėsinė?
Akuini nė suaza tė njė filozofie ontologjike ka sjellė pėrfundime politike dhe juridike nė atė drejtim, duke i analizuar pikėpamjet kozmologjike tė filozofėve islamė, sikur Farabiu dhe Ibn Sinai, tė pėrpunuara nė bazė tė metafizikės sė Aristotelit. Nė pajtim me kėtė, mund tė flitet pėr katėr lloje tė ligjeve fundamentale:
a) ligji i amshueshėm: Shėnon ekzistimin e mendjes sė lartėsuar te Zoti. Sipas asaj mendjeje, Zoti i rregullon raportet me Veten dhe me botėn, qė i ka konstituuar me kėtė ligj.
b) ligji natyror: Zoti mendjen e vet tė lartėsuar e fut te ne. Kėshtu, ne nė mėnyrė tė caktuar hyjmė nė lidhje me Zotin dhe nė vete bartim gjurmėn e ligjit tė amshueshėm. Ky, pra, ėshtė ligji natyror.
c) ligji i shenjtė: Ky ėshtė ligji qė i plotėson mungesat e ligjit natyror dhe profan. Derisa qėllimi i ligjit profan ėshtė realizimi i fatit nė kėtė botė, ligji i shenjtė (hyjnor) synon realizimin e mirėqenies nė atė botė.
ē) ligji profan: Ligji i rendit mė tė ulėt. Nė tė shumtėn, mbėshtetja kryesore e tij ėshtė frika, ndėrsa mbėshtetja vendimtare e tė shenjtės, pėrkatėsisht hyjnores ėshtė dashuria. Duke hartuar ligje profane, pushtetet profane drejtojnė mbi ithtarėt e vet.
Pėr atė se janė produkt i njeriut, ligjet profane i bėn ose bashkėsia ose, edhe, nė emėr tė saj i sistematizojnė drejtuesit dhe prijėsit e asaj bashkėsie. Nuk duhet harruar qė nganjėherė mund tė vijė deri te ligjet e padėshirueshme sikur edhe deri te ato qė e favorizojnė dhunėn dhe zullumin. Thoma Akuini ka konsideruar se mjafton tė shikohet lartėsia e pėrfaqėsimit tė drejtėsisė dhe dobisė sė pėrgjithshme nė ligjin e caktuar, nė mėnyrė qė tė kuptojmė se a ėshtė ai proporcional dhe pėrkatės apo jo. Ligji ėshtė i mirė nėse synon drejt cakut tė pėrbashkėt, e plotėson drejtėsinė dhe nėse miratuesit e tij veprojnė nė suaza tė autorizimeve tė veta.
Ekziston edhe njė pyetje qė kėrkon pėrgjigje: ē'do tė ndodhė nėse pushteti politik sjell ndonjė ligj tė keq ose nėse ai i thyen ligjet? Akuini konsideron se pėr zgjidhjen e kėtij problemi janė tė pamjaftueshme aktivitetet e individėve dhe kryengritjet e pasuksesshme popullore. Me qėndrimin e vet tė kėtillė ai, qoftė nga larg, pėrkujton nė njohjet e Islamit sunnit nė kėtė pyetje. Nė rast tė lindjes sė problemit tė kėtij lloji, Akuini propozon lutjen e drejtpėrdrejtė popullore Zotit. Natyrisht, duke iu afruar Zotit nė periudhėn e kėtillė kritikė, ai njėkohėsisht ka realizuar edhe afrimin Kishės. Zoti tė cilin e pėrfaqėson Kisha, ėshtė mė i madh se tė gjitha mbretėritė, e nėpėrmjet Kishės dhe papės, si prijės i saj, mund tė vihet deri te zgjidhja e domosdoshme. Kėtu ėshtė e qartė se si Akuini bėn dallim tė rėndėsishėm ndėrmjet fuqisė shpirtėrore dhe politike. Nė hierarkinė e ligjeve Kisha, si institucion hyjnor, i di, i komenton dhe i shpjegon tri ligjet e cekura, kurse i katėrti, pėrkatėsisht i fundit, pasi ėshtė profan, i pėrket shtetit. Kjo konkretisht do tė thoshte si vijon: sido qė tė jetė ligji i katėrt, domethėnė ligji i rendit mė tė ulėt, nuk mund tė jetė nė kundėrshtim me tri ligjet e para, mė tė larta se vetja, po ashtu as shteti nuk mund t'i kundėrvihet fesė, d.m.th.. Kishės, as tė qėndrojė mbi tė, por krejt e kundėrta, nė rast tė lindjes sė mosmarrėveshjes, zgjidhjen e sjell papa pikėrisht pėr atė qė Kisha ėshtė mbi shtetin. Nė atė kuptim, shteti duhet tė jetė me Kishėn dhe nėn udhėheqjen e saj njėjtė sikur qė edhe populli ėshtė me Kishėn.
Qielli dhe toka nė Ungjill definohen kėshtu: "... assesi mos u betoni; as me Qiell, sepse ai ėshtė froni i Hyut, as me Tokė, sepse ajo ėshtė shtroja e kėmbėve tė tij..." (Mateu, 5:34-35). Pėr atė, pasi Zotin e pėrfaqėson instrumenti i tij i shenjtė - Kisha, shteti, si institucion tokėsor, mund tė jetė vetėm nė stadin e shtrojes sė kėmbėve tė tij. Nė qoftė se sistemi dhe harmonia ndėrmjet Fesė dhe Shtetit vihet nė kėtė mėnyrė, atėherė do tė vijė deri te mbretėria qė Isai po e paralajmėron: "Ardhtė Mbretėria jote! U bėftė vullneti yt si nė qiell ashtu nė dhe!" (Mateu, 6:10).
Prej vetė fillimit kjo kaptinė e librit tregon se si Kisha, hap pas hapi, ėshtė bėrė forca qendrore dhe nė fund ka sendėrtuar sovranitetin ndaj shtetit. Nė fillim pushteti profan dhe shpirtėror kanė qenė unikė dhe mbrohej autonomiteti i tyre. Zhvillimi i situatės sė mėtejme dhe krijimi i konfliktit direkt midis tyre, nė tėrėsi shkon nė llogari tė Kishės dhe feja nė kėtė mėnyrė sendėrton primat ndaj shtetit. Organizata e Kishės, tė cilėn nė shekullin XI e ka forcuar Papa Gregori i Shtatė, bėhet institucion pa rival. Kisha vjen mbi shtetin mu sikur qė ėshtė shpirti mbi trupin. Mbreti Henri i Shtatė nė vitin 1077 i drejtohet Papės nė Canossė qė ky t'ia falė mėkatet, qė ėshtė tregues i pakontestueshėm i ekzistimit tė asaj lartėsie qė paraprakisht e kemi apostrofuar. Mirėpo, papa e lė tri ditė tė uritur dhe jo mjaft tė mbathur tė presė nė borė. Kjo ndodhi, qartė ka treguar se Kisha tash edhe zyrtarisht ėshtė bėrė poseduese e dy shpatave. Njėrėn prej tyre, pushtetin profan, Kisha nė kuptim tė pėrfaqėsimit e pėrcjell mbi perandorėt, por njėkohėsisht bėnė qė edhe ky pushtet politik ta ndjek dhe pėr tė tė jetė i varur njėjtė sikur qė kėmbėt duhet ta ndjekin kokėn.
Nuk duhet veēan tė pėrmendet se si tė gjitha kėto shpjegime paraqesin pėrvojė tė idhėt tė kristianizmit tė pėrjetuar nėpėr historinė politike tė Evropės. Kėtu po e pėrsėrisim atė qė tashmė paraprakisht e kemi thėnė: pėrvoja politike e qė tė tri degėve tė kristianizmit (katolicizmi, ortodoksizmi dhe protestantizmi, vp.) nė tė vėrtetė ėshtė pėrvoja e ndryshme jetėsore i komentimeve tė gjėra e historike tė mendimit tė njohur ungjillist: "Zotit t'i jepet ajo qė i takon Zotit, kurse carit (qesarit) ajo qė i takon carit." Sepse, nė kohėn dhe nė vendet ku katolicizmi ka vlejtur, Zoti sendėrton epėrsinė ndaj qesarit dhe shteti bėhet i varur prej fesė. Kjo ėshtė kujtesė e shėmtuar dhe e idhėt e historisė politike tė Evropės Pėrėndimore nga e cila ajo askurrė nuk mund tė lirohet. Nė Romėn Lindore, nė Bizant, ku ortodoksizmi ka vlejtur, Qesari e arriti epėrsinė ndaj Zotit dhe feja bėhet e varur prej shtetit. Kjo shkurtimisht quhet, bizantizėm. Viteve tė para tė shekullit XVI paraqitet edhe protestantizmi, oponent i katolicizmit, i cili kristianizmin dėshiroi ta kthejė nė versionin e tij fillimor - ai mund tė quhet edhe version enigmatik - dhe duke e ndarė Zotin dhe Qesarin, njėrin prej tjetrit, krijon sistemin laicist tė administrimit. Pra, laicizmi, qė solli dallimin ndėrmjet fesė dhe shtetit, sendėrtohet me Revolucionin francez nė vitin 1789.
Ėshtė mjaft me rėndėsi fjala Feja, qė kėtu pėrdoret, tė kuptohet si Kishė. Sepse, kristianizmi ka filluar si njė lėvizje e veēantė fetare jashtė shtetit. Pas kėsaj atė e paraqet Kisha si institucion i veēantė dhe me shkatėrrimin e Romės, veēan nė shekullin XI, vjen nė shkallė tė sovranitetit ndaj Shtetit. Gjatė tėrė rrjedhės historike vjen deri te kontaktet dhe raportet reciproke tė dy entiteteve tė veēanta: Fesė = Kishės dhe shtetit. Gjėja qė sendėrtohet me Revolucionin francez nuk shėnon ndarjen e fesė, sė bashku me tė gjitha parashtrimet e saj filozofike, metafizike dhe etike, prej shtetit. Nė Evropėn e sotme, nė fushėn e realitetit tė saj social, politik dhe kulturor, feja nuk ėshtė e ndarė prej shtetit dhe jetės politike - si e mendojnė kėtė disa laikė tanė - por vetėm Kisha ėshtė e ndarė. Ky proces ėshtė rrumbullakuar nė vitin 1905 kur ligji i tillė bėhet pozitiv nė Francė. Ky paraqet njė specifikum tė rėndėsishėm nė tė cilin disa nga bota islame thjesht harrojnė. Kjo pikėmbėshtetje e tėrėsishme shėnon frytin e pėrvojės politike historike tė kristianizmit dhe historisė sė tij tė pėrgjithshme. Ne muslimanėt, as qė kemi pasur histori tė tillė as qė kemi pėrvojė tė kėtij lloji. Islami sigurisht nuk ėshtė kristianizėm. Pėr kėtė, qė tė tri format e raportit feja - shteti, me tė kuptuarit e tyre mė tė gjerė, pėr ne janė plotėsisht tė huaja.
'forum126',
ca duhet te bejme ne shqiptaret:
Shume e thjeshte:
Te luftojme fondamentalizmin dhe te garantojme ndarjen e fese nga shteti.
psh.
T'i bejme kritike parimeve te «Islami ėshtė fe dhe shtet, besim (akide) dhe ligj, adhurim dhe udhėheqėsi, mushaf dhe shpatė, namaz dhe xhihad, pa kurrfarė pjestimi dhe ndarjeje. Ky ėshtė Islami, i cili nuk pranon esi njė ndarje tė tillė mes asaj qė quhet fe dhe asaj qė e quajmė shtet, dhe se e tėrė kjo, nė aspektin islam ėshtė fe dhe ligj».
Jusuf el-Kardavi, Pse Islami?,
Tirane 2000, f. 20
Gjithe puna eshte se kur i bej une kritike, KREJT te DREJTE, myslimanet shqiptare ne vend qe te me perkrahin me thone neper mesazhe private fondamentalist i krishtere!?
Qe eshte marri !!
Si nuk doli nje mysliman te thote:
Jo, nuk eshte e vertete qe islami nuk e pranon ndarjen fe -shtet.
Ai "Jusuf el-Kardavi, Pse Islami?, Tirane 2000, f. 20 "
e ka gabim, nuk eshte ky islami, por perkundrazi ky eshte Prof. Dr.
Po kjo eshte e tmerrshme !!
Pse ky eshte islami?
«Islami ėshtė fe dhe shtet, besim (akide) dhe ligj, adhurim dhe udhėheqėsi, mushaf dhe shpatė, namaz dhe xhihad, pa kurrfarė pjestimi dhe ndarjeje. Ky ėshtė Islami, i cili nuk pranon esi njė ndarje tė tillė mes asaj qė quhet fe dhe asaj qė e quajmė shtet, dhe se e tėrė kjo, nė aspektin islam ėshtė fe dhe ligj».
Jusuf el-Kardavi, Pse Islami?,
Tirane 2000, f. 20
Ky eshte islami?
Xhamia ka qenė qendėr e thirrjes islame dhe pallat shtetėror nė kohėn e Pejgamberit a. s.
Xhamia nė kohėn e tė Dėrguarit, Muhamedit a. s. ka qenė qendėr e aktiviteteve tė tėrė shoqėrisė islame dhe kursesi nuk ka qenė vetėm shtėpi [vend] i ibadetit dhe i namazit, por ka qenė xhami e ibadetit, xhami e diturisė [qendėr arsimore] qendėr e kulturės, parlament pėr konsultime dhe vendime, vend i njoftimeve...Xhamia ėshtė vendi ku diskutohen ēėshtjet e muslimanėve dhe ēdo gjė ēka u takon atyre dhe ēka u sjell dobi pėr fenė e tyre dhe pėr jetėn e tyre. Nėpėrmjet xhamisė njerėzit e mėsojnė tė vėrtetėn, tė mirėn, vlerėn, nė tė gjithė ēėshtjet e jetės sė tyre si ato shpirtėrore, kulturore, shoqėrore, ekonomike dhe politike. "
Jusuf el- Kardavi: Islami dhe politika, Focus, Kaqanik, 2002, f. 104- 106.
Ky?
Si nuk doli dikush me thane:
JO !!
me respekt,
NoName
Atehere c'kuptim kan keto shkrime ketu?!
Te gjithe po rrime e po presim vullnetin e Zotit se cdo te behet.
Lumi ka ujin e paster ne burim
Kombi mbi te gjitha
Ndersa ne rast se ka te drejte ai prof. dr permbi islamin atehere islami nuk eshte fe, por ideologji.
I takon myslimaneve shqiptare me na qartesuar e jo me na akuzuar sepse nuk po bej spekullime, por po citoj teologe islame.
miqesisht!
NoName
Nuk diskutohet qe tashme ne tokat shqiptare ka hy fundamentalizmi,biles jo vetem ka hy,por edhe ka dergu ushtare mbrapsht ne dar el islam per te luftu!
Iliri nje shqiptar Shqipnie u kap ne Siri duke ndihmu grupet terroriste atje!
Studentet qe studiojne ne Saudi,te gjithe jane nje potencial i propagandes radikale islamike(wahabizmit)!
Perleshja do te vije,por mbetet te shohim sa do jete mbeshtetja ne masen e popullit shqiptar ne luften kundre vellazenve te tyre kristiane!
Islami predikon lufte,sepse e tille eshte toka atje,islami eshte ideologji pushtuese,pushtim pa lufte nuk ka!
Muslimanet shqiptare nuk u vehet faj qe kujtojne se islami eshte paqesor,ky eshte islami shqiptar!
E jo ai arab,ai ndryshin me islamin tradicional shqiptar!
Ne momentin kur radikalet islamike do ndjehen te sigurte per prezencen e tyre ne Shqiperi,atehere Shqiperia do behet vatra kryesore e terrorizmit islamik!
sikur t kisha gja ne dor
e t u bajsha akullor
buzt e tuja me shiju
ne gjoks tandin me piku-Orosh
Pra te nderuar ne rast se:
Islami nuk eshte fe, por model i organizimit te shtetit dhe ideologji qe merr persiper te rregulloje cdo gje: moralin, politiken, ekonomine.
Une ketij modeli i ve perballe demokracine.
Se cfare eshte ky model, demokracia do te mundohem te sjell material ne nje teme tjeter.
Pra,
une jam demokrat dhe modelin e shtetit tim e dua sipas demokracise.
Tani le te bejme nje pyetje tjeter:
Cili shtet apo shoqeri ne kete Bote eshte i ndertuar sipas modelit Islam?
NoName
Kjo eshte mbreteria e Zotit qe predikoi Jezusi.
Kur islami e ndėrton strukturėn e tij tė besimit nė ndėrgjegje dhe praktikė mbi bazėn e adhurimit tė plotė vetėm ndaj Allahut tė vetėm, po kėtė adhurim e pėrfaqėson me besim, rite dhe sheriat pa dallim, duke e pasur parasysh se ky adhurim I plotė ndaj Allahut dhe vetėm nė kėtė formė- ėshtė treguesi praktik I dėshmisė se nuk ka hyjni tjėtr pos Allahut dhe se mėsimi nga pejgamberi a.s ėshtė po ashtu treguesi praktik I dėshmisė se Muhamedi a.s ėshtė I dėrguari I Allahut.Kur islami gjithė strukturėn e tij e ndėrton mbi kėtė bazė, kurse dėshmia se nuk ka hyjni tjetėr pėrveē Allahut dhe se Muhamedi ėshtė i dėrguari i Tij shėmbėllehet si program I jetės nė Islam, tė shfaqet portreti I tij dhe tė firmosen karakteristikat e tij kur ta ndėrtojė Islami strukturėn e tij nė kėtė mynyrė tė cilat e dallon nga tė gjitha sistemet e tjera tė cilat I ka provuar njerėzimi, ai kėshtu do tė kthehet nė njė bazė mė pėrfshirėse pėr mirėmbajtjen e tėrė ekzistencės e jo vetėm ekzistencės njeerėzorė, dhe nė njė program pėr tėrė mirėvajtjen e tėrė egzistencės e jo vetėm p-rogram vetėm pėr jetėn njerzore.
Botėkuptimi islam ngrihet mbi bazėn e trajtimit se kjo ekzistencė nė terėsi ėshtė prej krijimeve tė Allahut.Vullneti I Allahut u drejtua nė kėtė hapėsirė dhe u bė.Allahu I lartėsuar ia caktoi ligjet e Tij me tė cilat do tė vihet nė fuksion, ku do tė harmonizohen midis veti tė gjitha lėvizjet e pjesėve pėrbėrėse tė saj, ashtu si do tė harmonizohet lėvizja e saj universale.
Ne kur dėshirojmė njė send , vetėm I thotė atij : Bėhu1, e ai menjėherė behet.(nahl, 40)
Ai krijoi ēdo gjė, duke e rregulluar nė mynyrė tė qartė dhe tė pėrsosur.(Furkan, 2)
Pas kėsaj ekzistence hapsinore qėndron njė vulnet qė kujdeset pėr tė, njė fuqi qė vė nė lėvizje dhe njė ligj qė e sistemon.Ky ligj I harmonizon tė gjitha komponentėt e tėrė kėsaj ekzistence.Ai I sistemon tė gjitha lėvizjet e tyre e ato nuk ndeshen, nuk tėrhiqen, nuk kundėrshtohen dhe nuk ndalen nga lėvizja e pėrhershmee sistemuar derisa tė dėshirojė Allahu.Po ashtu kjo ekzistencė I ėshtė nėnshtruar dhe I ėshtė dorėzuar vullnetit I cili kujdeset pėr tė, fuqisė e cila e vė nė lėvizje dhe ligjit I cili e sistemon asisoj qė ajo asnjehrė nuk I rebelon kėtij vullneti, nuk mohon atė fuqi dhe nuk e kundėrshton kėtė ligj.Pėr tė gjitha kėto arsye ajo ėshtė e shėndoshė dhe e pėrshtatshme, nuk mund ta zė kurrfarė dėmtimi dhe shkatarrimi vetėm atėherė kur tė dėshirojė Allahu:
Vėrtet , Zoti juaj, Allahu, ėshtė ai qė krijoi qiejt e tokėn Brenda gjashtė ditėsh, pastaj qėndroi mbi arsh.Ai e mbuloi ditėn me natėn, qė me tė shpejtė e kėrkon atė (mbulimin e dritės sė ditės), edhe dielli, edhe hėna, edhe yjet I janė nėnshtruar sundimit tė Tij.Ja, vetėm Atij I takon krijimi dhe sundimi.I madhėruar ėshtė Allahu, Zot I botėve.(Araf 54)
Edhe njeriu ėshtė prej kėsaj ekzistence hapėsinore, kurse ligjet tė cilat e sundojnė natyrshmėrinė e tij nuk janė tė ndara dhe tė pavarura nga ky ligj I cili sundon tėrė ekzistencėn.Atė e krijoi Allahu- siē e krijoi edhe ekzistencėn- kurse nga pėrbėrja e tij materiale ai ėshtė prej dheut tė po kėsaj toke.me ato karakteristika tė cilat janė shtesė e pėrbėrjes sė dheut, tė cilat ia dhuroi Allahu, e bėri atė njeri.Allahu ia fail ato karakteristika me njė fuqi edhe mė tė mahnitshme.Njeriu nga aspekti I pėrbėrjes sė tij materiale I nėnshtohet ligjit natyror tė cilin e vuri rregull Allahu me apo pa dėshirėn tė tij- ashtu qė fillimi I krijimit tė tij dhe I daljes sė tij nė kėtė botė arrihet me dėshirėn e Allahut, jo me dėshirėn e tij e as me dėshirėn e babait aponėnės sė tij.Kėta tė dy me tė vėrtetė kanė kontakt, megjithatė ata nuk kanė gjė nė dorė pėr tia dhėnė fetusit( frytit nė barkun e nėnės) jetėn dhė gjallėrinė e tij.Ai lind nė pajtim me ligjin tė cilin e ka caktuar Allahupėr afatin e shtatzanisė dhe kushteve tė lindjes.Ai merr frymė nga ky ajėr tė cilin e krijoi Allahu me caktimet e Tij.Ai merr frymė nė atė masė dhe nė atė mynyrė tė cilėn e dėshiroi Allahu pėr tė. Fėmija ndien dhe sėmuret, ndjen uri dhe etje, han dhe pin dhe e tretė ushqimin dhe pijen, globalisht tė themi, ai jeton nė pajtim me ligjin e Allahut, pa mos ndėrhyrė vullneti dhe zgjedhja e tij.@ėshtja e tij nė kėtė rast ėshtė e njetė me ēėshtjen e ekzistencės kozmike, me atė dhe ata qė janė nė tė, tė gjithė nėn patronazhin absolut tė vullnetit tė Allahut, caktimit dhe ligjit tė Tij.. .
Allahu I cili krijoi kėtė ekzistencė kozmike dhe krijoi njeriun, I Cili e nėnshtroi njeriun ndaj ligjeve tė Tij me tė cilat e nėnshtroi edhe tėrė kozmosin, po Ai I lartėsuari , I dha njeriut sheriatin pėr ta sistemuar jetėn e tij vulnetare(vetėvullnetshme) nė njė system qė do tė ishte nė harmoni me jetėn e tij natyrore.Sheriati sipas kėsaj qė thamė ėshtė vetėm njė pjesė ne Ligjit tė pėrgjithshėm hyjnor I cili sundon natyrshmėrinė e njeriut, natyrsmėrinė e ekzistencės sė pėrgjithshme dhe qė tė gjitha I koordinon.
Nuk ka fjalė prej fjalėve tė Allahut, as urdhėr e as ndalesė, as premtim e as qortim, asnjė ligj e asnjė udhėzim, qė tė mos jetė pjesė e kėtij ligji tė pėrgjithshėm dhe tė jetė aq stabil dhe real vetvetiu sa dhe janė stabile ligjet tė cilat I quajmė ligje natyrore d.m.th ligjet hyjnore kozmike tė cilat I shohim se si realizohen ēdo moment me atė potencial qė e kanė nė natyrėn e tyre me anė tė sė drejtės sė amshueshme tė cilėn e vendosi Allahu nė to, andaj themi se ato realizohen me caktimin e Allahut.
Sheriati tė cilin e caktoi Allahu pėr rregullimin e jetės sė njerzve ėshtė ligj hapsinor, qė don tė thotė se ai ėshtė I lidhur me ligjin e pėrgjithshėm tė kozmosit dhe I harmonizuar me tė.Nga kjo arsye, varshmėria ndaj tij rrjedh nga domosdoshmėria e realizimit tė harmonizimit tė jetės njerzore dhe lėvizjes sė hapėsirės ku jeton, bile nga domosdoshmėria e realizimit tė harmonizimit midis ligjeve tė cilat sundojnė natyrshmėrinė intime tė njerzve dhe ligjeve tė cilat sundojnė natyrshmėrinė intime tė njerzve dhe ligjeve tė cilat sundojnė jetėn e tyre publike dhe nga domosdoshmėria e mishėrimit ndėrmjet personalitetit intim dhe atij publik tė njeriut.
Meqė njerzit nuk kanė mundėsi ti pėrceptojnė tė gjitha ligjet kozmike e as ti pėrshkrojnė kendet e ligjit tė pėrgjithshėm - e as tė atij qė e sundon natyrshmėrinė e tyre dhe I bėn tė nėnshtrueshėm ndaj tij me apo pa dashje ata pas kėsaj nuk kanė mundėsi tu sjellin njerėzve nė jetėn e tyre ligj dhe system me tė cilin do tė realizohej harmonizimi absolut midis jetės sė njerve dhe lėvizjes sė kozmosit, bile as harmonizimi midis jetės sė tyre intime dhe publike.Kėtė e zotėron vetėm Krijuesi I kozmosit dhe I njerzimit, ai qė kujdeset pėr ēėshtjen e tij dhe ēėshtjen e tyre, nė pėrputhje me njė ligj tė vetėm tė cilin e zgjodhi dhe e pėlqeu.
Qė kėtu, veprimi sipas hseriatit tė Allahut bėhet I detyrueshėm pėr ta realizuar kėtė harmonizim, nė pajtim me detyrimin e tij pėr realizimin e Islamit si besim, sepse nuk ka ekzistencė pėr Islamin nė jetėn e njė individi apo tė njė kolektivi pėrderisa tė bėhet robėrimi I pastėr vetėm pėr Allahun dhe tė arrihet mėsimi pėr mynyrėn e kėtij robėrimi vetėm nga I dėrguari I Allahut, duke dėshiruar qė ta realizojnė qėllimin e shtyllės sė parė tė Islamit, dėshmisė se nuk ka tė adhuruar me tė drejtė pėrveē Allahut dhe se Muhamedi a.s ėshtė I dėrguari I Tij.
Me anė tė realizimit tė harmonizimit absolut midis jetės sė njerzve dhe ligjit kozmik do tė arrihet lumturia e plotė e njerzve.Po ashtu nė tė ekziston siguria e jetės nga shkatarrimi.Aty vetėm nė kėtė mėnyrė tė jetojnė nė paqe me qėniet e tyre, kurse paqa me kozmosin formohet nga koordinimi I lėvizjes sė tyre me lėvizjen e kozmosit, e paqa me qanien e tyre arrihet nga koordinimi I lėvizjes sė tyre me impulset e natyrės sė tyre tė shėndoshė>kėshtu nuk mund tė lind konflikti midis njeriut dhe natyrshmėrisė sė Tij ngase sheriati I Allahut koordinon lėvizjen e jashtėme me atė tė brėndshme lehtė dhe qetė.Nga ky koordinim lind edhe njė koordinim tjetėr pėrmes lidhshmėrisė ndėrmjet njerėzve dhe aktivitetit tė tyre tė pėrgjitshėm, ngase qė tė gjithė ata atėherė do tė ecin nė pėrputhje me nje program I cili ėshtė pjesė e ligjit tė pėrgjithshėm kozmik.
Lumturia gjithashtu do tė realizohet pėrmes udhėzimit tė njerzimit dhe njoftimit tė tij nė mėnyrė tė lehtė mbi fshehtėsitė e kėsaj hapėsire, potencialeve misterioze qė I ka, thesarėve tė rezervuar nė thellėsinė e saj dhe pėrdorimin e gjithė kėsaj nė pajtim me sheriatin e Allahut pėr realizimin e dobisė sė pėrgjithshme njerzore pa konflikte dhe aksidente.
Perballė sheriatit tė Allahut qėndrojnė teket e njerzve:
E sikur tė pėrputhej e vėrteta me dėshirat e tyre, do tė shkatarroheshin qiejt dhe toka dhe ēdo gjė qė gjendet nė to.(Muminun 71)
Prej kėtu, vėshtrimi islam I tė vėrtetės pėrmes tė cilės qėndron kjo fe, e unjėsoi me tė vėrtetėn perms sė cilės qėndrojnė qiejt dhe toka, perms sa arrihet stabiliteti I qėnieve nė kėtė botė dhe ahiret dhe pėrmes saj Allahu I gjykon dhe I dėnon ata qė I kundėrvihen.Ajo ėshtė njė e vėrtetė, nuk pėrpjestohet.Ėshtė ligji I pėrgjithshėm kozmik tė cilin me vullnetin e Tij e pėrcaktoi Allahu pėr tė gjitha situatat dhe tė cilit I nėnshtrohet dhe ka marrėdhėnie me tė ēdo gjė qė I takon kėsaj egzistence, qoftė trup qiellor, gjallesė apo send I ngurtė.
10. A nuk e kuptoni se Ne ua shpallėm librin nė tė cilin gjendet krenaria e juaj?
11. Ne shpartalluam sa vendbanime qė ishin mizore, e ne vend tė tyre sollėm popull tjetėr.
12. E ata kur e hetonin forcėn e dėnimit tonė, iknin me shpejtėsi.
13. (atėherė atyre u thuhej) Mos ikni, po kthehuni nė begatitė dhe nė vendbanimet tuaja se ndoshta do tė mund tė merreni vesh (e gjithė kjo ishte njė ironi kundėr tyre).
14. Ata thonin: "O shkatėrrimi ynė, vėrtet ne ishim zullumqarė!"
15. Mjerimi i tyre vazhdoi ashtu derisa i bėmė tė korrur e tė ftohur (tė vdekur).
16. Ne nuk e krijuam qiellin, tokėn e ēdo gjė ēka mes tyre shkel e shko (pa qėllim tė caktuar).
17. Sikur tė kishim dashur tė zbavitemi dhe sikur tė donim ta bėnim atė, Ne do tė zbaviteshim nė kompetencėn Tonė, por Ne nuk bėmė atė.
18. Pėrkundrazi, Ne tė pavėrtetėn e godasim me tė vėrtetėn dhe ajo (e vėrteta) triumfon mbi tė ndėrsa ajo (gėnjeshtra) zhduket. E juve (jobesimtarėve) u takon shkatėrrimi, pėr atė qė i pėrshkruani (Zotit, si fėmijė etj.).
19. Vetėm e Tij ėshtė ēdo gjė qė ėshtė nė qiej e tokė! E ata qė janė pranė Tij (melaiket), nuk shprehin mendjemadhėsi nė adhurim ndaj Tij, e as nuk u bėhet (ibadeti) monoton.
20. Ata lartėsojnė (All-llahun) natė e ditė dhe nuk mėrziten. (Enbija 10-20)
Natyrshmėrinė e njeriut nė thellėsinė e saj e pėrcepton kėtė tė vėrtetė.Natyra e krijimit tė tij dhe natyra e gjithė kėsaj hapėsire qė rrethon nė natyrshmėrinė e tij, implikon se kjo ekzistencė vigjilon me tė vėrtetėn, se e vėrteta ėshtė thelb I saj dhe se ajo qėndron stabile pėrmes ligjit e nuk tundet, me tė nuk pėrēahen rrugėt, nuk devijon nė qarkun e saj dhe nuk ndeshet njė pjesė e saj me tjetrėn.Po as nuk fuksionon pėrmes rastėsive tė atypėratyeshme, befasive tė fluturimta, e as nė pajtim me ambiciet labile dhe aspiratat ngulmuese!
E vėrteta trason vetėm sistemin e saj preciz tė stėrholluar dhe tė pėrcaktuar mahnitėshėm.Vetėm pas gjithė kėsaj ndodh ērregullimi dhe atė pėr herė tė parė ndėrmjet njeriut dhe natyrshmėrisė sė tij, atėherė kur ai e neutralizon tė vertetėn e strukur nė brendinė e tij nėn presionin e ambicies e tij.Kjo ndodh pikėrisht atėherė kur pėr jetėn e tij merr pėr normė ligjore(sheriat) atė qė ėshtė e mbėshtetur nė ambicie e jo nė sheriatin e Allahut dhe atėherė kur nuk I dorėzohet Allahut po me atė dorėzim qė ekzistenca kozmike I ėshtė nėnshtruar Administruesit tė saj!
Njė ērregullim dhe pėrcarje e tillė ndodh midis individėvce, bashkėsive, popujve dhe brezave tė ndryshėm, po ashtu ndodh edhe midis njerėzve dhe hapėsirėa qė rrėthon.Kėsisoj potencialet dhe forcat e akumuluara tė tyre shndėrrohen nė mjete shkatarruese dhe faktorė pėr shqetėsim, nė vend se tė jenė mjete ndėrtuese dhe faktorė tė lumturisė pėr lojin njerzor.
Kėshtu pra del nė pah se qėllimi I haptė pėr ngritjen e sheriatit tė Allahut nė tokė ėshtė vetėm veprimi pėr ahiret.Dynjaja dhe ahireti sė bashku janė dy periudha jetėsorė qė plotėsojnė njėra tjetrėn, kurse sheriati I Allahut ai qė bėn harmonizimin ndėrmjet kėtyre dy periudhave tė jetės sė njeriut.Ai e harmonizon dhe e sintetizon gjithė jetėn nė pajtim me ligjin e pėrgjithshėm hyjnor.Harmoniozimi me kėtė ligj nuk prolongon lumturinė e njerėzve nė ahirėet, por bėn konkrete dhe tė realizueshme qė nė periudhėn e parė, qė pastaj tė plotėsohet dhe ta arrijė pėrsosurinė e saj nė Shtėpinė e Ahiretit.
Ky ėshtė thelbi I botkuptimit islam pėr ekzistencėen nė pėrgjithėsi dhe pėr ekzistencėn njerėzore nėn patronazhin e kėsaj ekzistence tė pėrgjithshme.Ky ėshtė njė botkuptim qė ndryshon nga botėkuptimet e tjera tė cilat I njohu njerzia.Mė tej botėkluptimi Islam pėrmban nė vete pėrgjegjėsi qė nuk I pėrmban asnjė botėkuptim I asnjė teorie dhe sistemi tjetėr.
Pėrgjegjėsia ndaj sheriatit tė Allahut sipas kėtij botėkuptimi- ėshtė shprehje e lidhjes sė plotė midis jetės sė njerzve dhe jetės sė kozmosit, midis ligjit I cili sundon natyrshmėrinė njerėzore dhe atij qė sundon kozmosin.Pastaj ėshtė e domosdoshme pėrputhshmėria ndėrmjet kėtij ligji tė pėrgjithshėm dhe sheriatit I cili e sistemon jetėn e llojit njerėzor duke u realizuar me anė tė pėrgjegjėsisė ndaj tij robėrimi I njerzve vetėm ndaj Allahut, ashtu siē robėrimin e kozmosit ndaj Allahut nuk e pretendon pėr vete asnjė njeri.Domosdoshmėrinė e kėsaj pėrputhshmėrie dhe kėtij harmonizimi na e ndricon dialogu qė u zhvillua midis Ibrahimit a.s babit tė kėtij umeti musliman- dhe nemrudit dictator, I cili pretendoi tė drejtėn e sundimit absolut ndaj robėrve nė tokė dhe I cili pėrkundėr kėsaj nuk mundi tė pretendojė tė drejtėn e sundimit ndaj yjeve dhe trupave qiellorė nė kozmoa.nemrudi u shtang dhe mbeti pa fjalė para Ibrahim a.s kur I tha : Ai I cili posedon pushtetin nė kozmos, vetėm Ai meriton qė ta ushtrojė pushtetin e Tij nė jetėn e njerzve.Ai nuk mundi tė japė pėrgjigje para kėtij fakti madhėshtor:
A nuk ke arritur tė dish se ai (Nemrudi)- pėr shkak se Allahu I kishte dhėnė pushtet polemizoi me ibrahimin rreth Zotit tė tij.Kur Ibrahimi I tha:Zoti im ėshtė Ai qė jep jetė dhe jep vdekje!Ai tha:Edhe unė jam jetė dhe vdekje! Ibrahimi tha::Zoti im e sjell diellin nga Lindja sille pra ti nga Perėndimi ?Atėherė ai qė nuk besoi (nemrudi) mbeti I hutuar .Allahu nuk shpie nė rrugė tė drejtė popullin mizor.(Bekare 258)
Fjala e Allahut ėshtė e vėrtetė kur thotė:
A mos kėrkojnė ata (ithatėrt e librit) fe , pos fesė sė shapllur nga Allahu? E Atij I ėshtė (nėnshtruar) dorėzuar ēka nė qiej e nė tokė, me dashje e padashje dhe tej Ai kthen.(Ali Imran 83)
Regullat e Postimit
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt