Serbia tash probleme dhe me Sanxhakun!

[DYDRINAS]

BOMBA E SANXHAKUT



Një bombë në Novi Pazar dhe një dorëheqje e presidentit të Qendrës Koordinuese të qeverisë... serbe për Serbinë Jugore, Rasim Ljajiç, kryetar i Partisë Demokratike me seli ne Novi Pazar, ngjarje të cilat ndodhën të dyja më 11 prill, zbuluan në opinionin publik serb, rajonal dhe evropian një plagë të fshehur etnike dhe politike të Serbise, e cila e ka emrin “Sanxhak”.

Serbia është përpjekur vazhdimisht ta mbulojë me një harresë publike gjendjen dhe bile emrin e Sanxhakut, një rajon me një sipërfaqe prej 8686 kilometra katrore dhe një popullsi prej 530 mijë vetesh, nga të cilet 67 përqind janë boshnjakë dhe të tjerët serb, malazez, shqiptarë, etj.

Rajoni është i ndarë mes Serbisë dhe Malit të Zi. Diskriminimi i thellë, që i është bërë dhe i bëhet popullsisë boshnjake të Sanxhakut, ka qenë një motiv i kërkesave të vazhdueshme nga popullsisa boshnjake për demokraci dhe të drejta njëlloj si qytetarët serbë.

Në kuadër të ruajtjes së kontrollit të rreptë serb mbi Sanxhakun, qeveria e kryeministrit Vojislav Koshtunica, me një vendim të saj shkriu këto ditë Asamblenë lokale të Novi Pazarit, në të cilën dominonte Partia Demokratike e Sanxhakut, me kryetar Rasim Ljajiçin. Dhe ky vendim i qeverisë u muar pa vënë aspak në dijeni një anëtar të kabinetit qeveritar, siç është Rasim Ljajiç, ministër i te drejtave te njeriut dhe i pakicave në qeverinë e Koshtunicës.

Në shenjë proteste, ministri Ljajiç dha dorëheqjen nga posti i presidentit të Qendrës Koordinuese të qeverisë serbe për Serbinë e Jugut, që përfshin Medvegjën, Bujanocin dhe Preshevën, pra tre komuna të banuara nga shqiptarët. Duket se jo rastësisht Ljajiç zgjodhi të japë dorëheqjen nga posti i presidentit të Qendrës Koordinuese për Serbinë Jugore dhe jo nga posti i ministrit për pakicat apo nga posti i komisionit shtetëror të bashkëpunimit me Gjykatën e Hagës për krimet e luftës në ish Jugosllavi. Ai dha dorëheqjen nga posti i koordinatorit, sepse kjo ka domethënien e vet.

Së pari, ai jep dorëheqjen në shenjë proteste për pengesat, që i nxjerr qeveria në plotësimin e kërkesave të drejta të popullsisë shqiptare në Luginën e Preshevës, të drejta që janë fiksuar në marrëveshje ndërkombëtare dhe në dokumenta zyrtare të qeverisë së Serbisë. Duke shpjeguar në media motivet e dorëheqjes, Ljajiç deklaroi se “une nuk kam mbështetjen e qeverisë që të më lejojë mua të realizoj gjërat në Serbinë e Jugut”.

Së dyti, ai jep dorëheqjen, sepse duke parë që nuk realizohen të drejtat e shqiptarëve në Luginën e Preshevës, ku ka patu edhe një konflikt te armatosur serbo-shqiptar, e kupton se aq më pak do të lëvizë qeveria në drejtim të plotësimit të të drejtave të popullsisë boshnjake të Sanxhakut.

Së treti, ai jep dorëheqjen në shenjë proteste për ndërhyrjen e qeverisë së Koshtunicës me masa represive ndaj boshnjakëve të Sanxhakut, siç është edhe shkrirja me urdhër e asamblesë lokale të Novi Pazarit.

Gjithë këto nuk mund të mos hapnin një krizë të re në marrëdhëniet e tendosura mes Beogradit dhe Novi Pazarit. Zëvëndëskryeministri i moderuar serb Miroslav Labus deklaroi më 12 prill se qeveria serbe duhet të ndalojë një dëm më të madh politik, që rezultoi nga shkrirja e asamblesë lokale të Novi Pazarit. Duke reflektuar ndaj situatave plot tension dhe zemërim ndaj diskriminimit, që ekzistojnë në Sanxhak, Labus paralajmëroi qeverine se “Ne nuk duhet të lejojmë që më shumë bomba apo koktejle molotov të veprojnë si prelud për shqetësime serioze në Sanxhak”.

Kuadri i përplasjes mes Beogradit dhe Novi Pazarit është më i gjërë se sa fusha e të drejtave të njeriut, sepse Sanxhaku ndodhet i ndarë në dy pjesë, njera në Serbi dhe tjetra në Mal të Zi. Forcat nacionaliste serbe e kanë akuzuar Ljajiçin dhe partinë e tij se po bën përpjekje të bindë boshnjakët, që jetojnë në Mal të Zi, të votojnë për pavarësinë në referendumin e 21 majit. Edhe shkrirja e asamblesë lokale të Novi Pazarit komentohet si një goditje ndaj ndjenjave antiserbe në Sanxhak.

Gjendja në Sanxhak është një masë që zien nga brenda prej kohësh. Politikani i Sanxhakut, Fevzija Muriç, e përshkruan Sanxhakun si fuçi potenciale baruti. Popullsia boshnjake kërkon që ajo të gëzojë të drejtat e një autonomie, me qëllim që qoftë të ardhurat, qoftë taksat, që vjel Beogradi nga ky rajon, të shkojnë në favor të popullsisë lokale dhe jo të caktohen kuota të vogla arbitrarisht nga Beogradi. Në shtator të vitit të kaluar përfaqësuesit e katër partive politike dhe të 9 organizatave joqeveritare të Sanxhakut nënshkruan një deklaratë të përbashkët, ku kërkojnë që të zgjidhet statusi i boshnjakëve në Serbi dhe që Sanxhaku të jetë një rajon administrativ. Ato i kërkojnë qeverisë që ajo të zbatojë më përpara të drejtat dhe autonominë e boshnjakëve në Serbi, përpara se të kërkojë autonomi për serbët e Kosovës, të cilët janë tre herë më pak në numur. Kërkesa e tyre për autonomi ka një bazë në të drejtat historike dhe juridike. Sanxhaku ka qenë rajon autonom që në kohën e Kongresit të Berlinit. Ai u pushtua ushtarakisht më 1912 nga Serbia , e cila i hoqi çdo të drejtë autonomie.

Në vitet e luftës së dytë botërore Këshilli Antifashist i Sanxhakut e shpalli atë rajon autonom, por regjimi komunist titist ia hoqi këtë të drejtë dhe madje administrativisht e ndau në dy pjesë, duke ia kaluar një pjesë Serbisë dhe një pjesë Malit të Zi. Në kohën e regjimit të Millosheviçit rreth 80 mijë boshnjakë janë shpërngulur nga Sanxhaku dhe shumica e tyre ende nuk janë kthyer. Qeveria serbe nuk e prek fare çeshtjen e rikthimit të të shpërngulurve nga Sanxhaku, në një kohë që bën shumë zhurmë për serbët e Kosovës apo të Kroacisë.

Në tetor të vitit 1991 në Sanxhak është zhvilluar një referendum popullor, ku është votuar për autonominë politike dhe territoriale dhe 98 përqind e votuesve votuan për të. Pas rënies së regjimit të Millosheviçit pati disa përpjekje nga kryeministri i vrare Zoran Xhinxhiç për të përmirësuar gjendjen e boshnjakëve të Sanxhakut dhe pikërisht ai e thirri Rasim Ljajiçin në qeveri si ministër. Por shumë pak është bërë për të vendosur një ekuilibër të drejtash të barabarta mes qytetarëve boshnjakë dhe serbë të Sanxhakut. Aq i theksuar është ky diskriminim, sa që edhe në buletinin metereologjik të radiotelevizionit shtetëror të Serbisë qyteti i Novi Pazarit , që ka 100 mijë banorë, nuk figuron.

Heshtja dhe harresa, që Serbia praktikon ndaj Sanxhakut nuk ka vetëm aspektin e politikës diskriminuse ndaj popullsive jo serbe, që jetojnë brenda kufijve të republikës së Serbise. Ajo ka brenda edhe strategjine e fshehjes së një të vërtete tjetër të madhe, që ka të bëjë me vetë Serbinë. Sanxahku është historikisht djepi i shtetit dhe e kishës serbe. Në Sanxhak ndodhen kishat dhe monastiret më të vjetra ortodokse serbe dhe jo në Kosovë. Kryeqendra e shtetit serb të Stefan Nemanjës në shkullin 13-të ka qenë në Sanxhak. Pra nuk është Kosova djepi i shtetit dhe i kishës ortodokse serbe, por është Sanxhaku. Këtë të vërtetë të madhe historike dhe juridike ata kërkojnë ta fshehin, duke hedhur harresën mbi Sanxhakun, madje duke i ndërruar edhe emrin.

Sanxhaku është përgënjeshtrimi material dhe konkret i tezës së zhurmshme serbe për Kosovën si djep i shtetit dhe i kishës serbe. Për këtë arsye ndaj tij është ndjekur dhe ndiqet kjo politikë diskriminimi dhe çbërjeje. Por në kohrat e sotme moderne dhe të informacionit të menjëhershëm global nuk është më si në mesjetë, kur mund të fshiheshin shumë krime ndaj popujve. Kjo është e vërtetë dhe për Sanxhakun, si një bombë e fjetur, e cila mund të shpërthejë për vetë të keqen e Serbisë, nëse qeveria e Beogradit nuk do të fillojë të zbatojë standartet demokratike të Evropës së sotme, ku zyrtarisht pretendon të shkojë.

[dodoni]

Ne fillim te viteve te 90-ta, ish-lideri i tyre Sulejman Uljanini, pat deklaruar se sanxhakasit jane shqiptare qe kane humbur gjuhen. Po te shikosh mbiemrat e tyre, pothuajse te gjithe jane shqiptare. Une kam nje mik timin ne qytetin e Tutinit qe mbiemrin e ka Delja, e keshtu shumica e sanxhakasve.

Poashtu, para 120 vitesh ne nje studim te muzikes ballkanase, te nje studiuesi nga Harvardi qe kishte bere ne Sanxhak, kenget qe ai kishte incizuar ne Sanxhak ishin ne shqip dhe serbisht. Keto kenge gjenden ne arkiven e Harvardit.

Poashtu, per Stefan Nemanjen, sipas nje historiani malazes, thuhet qe ka qene shqiptare dhe mbiemri i tij nuk ka qene Nemanja por Nimani.

[GL_Branch]

Sbesoj qe ka me pas pershkallzim ne Sanxhak per 2 arsyje:

E para eshte se nese Mali i zi pavarsohet atehere Sanxhaku do te ndahet ne 2 pjese dhe do perballet me 2 shtete por edhe do te kene me veshtire mu riorganizu.

Edhe e dyta nqs kryengriten boshnjaket e Sanxhakut atehere do kete pasoja te medha shume per Boshnjen ku edhe atje serbet do te kryengriten qe kane kontroll territori 2 fish me shume se Sanxhaku (Sanxhaku qe eshte mbi 8000 km2) dhe normalisht ne humbje te madhe do te bihen boshnjaket.

[fejer_nagy]

Ne fillim te viteve te 90-ta, ish-lideri i tyre Sulejman Uljanini, pat deklaruar se sanxhakasit jane shqiptare qe kane humbur gjuhen. Po te shikosh mbiemrat e tyre, pothuajse te gjithe jane shqiptare. Une kam nje mik timin ne qytetin e Tutinit qe mbiemrin e ka Delja, e keshtu shumica e sanxhakasve.

Vete Ugljanini, ashtu si edhe ministri per pakicat etnike, Rasim Ljajic, jane me origjine shqiptare. Nga studiues te rajonit te Sanxhakut, vlersohet qe rreth 25%-30% e myslimaneve apo 'boshnajkeve' atje, te jene me origjine shqiptare: pasardhes te malCoreve katolik, sidomos Kelmendasve (Klimenteve), qe u myslimanizuan dhe me vone u sllavizuan. Biles, jo vetem myslimanet, por edhe nje pjese e 'serbeve', ose e orthodokseve, sidomos te atyre qe jetojne ne komunat e Tutinit dhe Novi Pazarit jane me origjine malCore.

[GL_Branch]

Keni ndonje reference per keto qe po thuani? po mendoj ndonje link per me lexu?

[DYDRINAS]

Histori e shkurter:

1878 Sanxhaku deri ne kete vit ishte pjese e Bosnje-Hercegovines, brenda se ciles gezonte statusin e autonomise, por qe pas Kongresit te Berlinit u shkeput nga B-H, duke formuar nje njesi te pavarur politiko-territoriale.

1878-1908 Sanxhaku ishte pjese e Austro-Hungarise.

1912 Sanxhaku u pushtua nga Serbia dhe Mali i Zi, pas Lufterave Ballkanike. Kjo shkaktoi shpernguljen e 23 mije banoreve, per ne B-H.

1918 Sanxhaku humbi statusin legal, pas krijimit te Mbreterise Jugosllave.

1943 Krijohet nje Keshill antifashit, i cili rikrijoi Sanxhakun, si nje krahine te pavarur.

1945 E drejta per autonomi ishte shfuqizuar nga regjimi komunist. Sanxhaku u nda ndermjet Serbise dhe Malit te Zi, ne kundershtim me deshiren e popullsise. Gjate kesaj periudhe jane vrare dhe masakruar 15 mije banore.

1991 Qytetaret formojne Keshillin Kombetar te Sanxhakut, i cili lufton per autonomi territoriale dhe politike, me te drejten e bashkimit me njeren nga republikat e dala nga shkaterrimi i ish-Jugosllavise.
Ne referendumin e zhvilluar ne tetor te vitit 1991, 98% e votuesve, votuan per nje Sanxhak autonom.

[DYDRINAS]

http://en.wikipedia.org/wiki/Sand%C5%BEak


...Some twenty percent of Bosniaks stem from the Catholic Albanian clans. Most of them were resettled by the ruling Ottomans at the beginning of the 18th century from Skadar Malesia, partly aiming to populate the lands deserted by the fleeing Orthodox population after the Austro-Turkish wars. By the end of the 19th century, all these Albanians converted to Islam, and got assimilated by a dominant wave of Bosniak refugees from Montenegro proper. Nevertheless, they retained many of their Albanian traditions, especially in the eastern parts of Sandžak, and some older Bosniaks of Albanian ancestry even speak fluent Albanian to this day...

[DYDRINAS]

http://en.wikipedia.org/wiki/Sand%C5%BEak

Many Bosniak and Albanian inhabitants of Sandžak emigrated to Turkey as muhajirs, as a direct result of oppression by the new Serbo-Montenegrin authorities. The emigration wave lasted from 1912 to 1970. Over a million of modern Turks have Sandžak origins or ancestry. There are numerous colonies of Sandžak Bosniaks in Turkey, in and around Edirne, Istanbul, Adapazari, Bursa, and Samsun among others.