7 vjet

[ARIANI_TB]

7 vjet

Në fillim, përkulja e kurrizit nuk bëhet që ai të mos thyhet. Kur nis përkulja ajo vjen prej keqkuptimit kolektiv. Në historinë tonë më të re, janë tri raste të përkuljes. Që të trija kanë filluar me keqkuptim. Që të tria kanë zgjatur nga 7 vjet. Deri në vetëdijësim, deri në shpërthim, i cili më pas ndërpritet nga një keqkuptimi i ri.

Emancipimi dhe vetëdijësimi politik në Kosovë ngjante kryesisht nga pasojat e përjetuara. Nuk është se mungonte edukimi politik në vendin tonë, mirëpo ai gjenerohej dhe dirigjohej nga pushteti i cili ishte përherë i huaj dhe asnjëherë demokratik. Sistemi i arsimimit dhe edukimit, mediat dhe kultura, ishin jo vetëm nën ndikimin e politikave zyrtare por madje edhe të kushtëzuara e përcaktuara nga ajo. Pushtetit nuk i mjaftonin të dëgjueshmit dhe të heshturit. Atij i nevojiteshin edhe reprodukuesit aktiv, ata që e racionalizojnë sundimin e padrejtë ose me superioritetin e sundimtarëve ose me inferioritetin e të sunduarve e zakonisht me të dyja këto. As sot nuk është aq ndryshe. Akterët mund të jenë (deri diku!) edhe të ndryshëm, por mënyra është po ajo. Sundimi politik nuk mbahet vetëm nga nënshtrimi politik por edhe ai shoqëror. Elitat vendase duke flirtuar edhe me popullin edhe me pushtetin shërbejnë si amortizatorë. Veçse e tëra ka një kufi, përtej së cilit nis rezistenca gjithnjë e më e organizuar dhe më masive. Zemrat e njerëzve gufojnë e mendjet u ziejnë. Jo aq nga aftësia për të parashikuar humnerën që avitet. Mbase, kurrizi e mban kokën. Kurrizi që s’ka se ku më të përkulet për të mos u thyer i vetëdijëson njerëzit. E, barra mbi të s’ka se si të mos rëndohet ngaqë e tërë loja bëhet në llogari të atij kurrizi.

Në fillim, përkulja e kurrizit nuk bëhet që ai të mos thyhet. Kur nis përkulja ajo vjen prej keqkuptimit kolektiv. Në historinë tonë më të re, janë tri raste të përkuljes. Që të trija kanë filluar me keqkuptim. Që të tria kanë zgjatur nga 7 vjet. Deri në vetëdijësim, deri në shpërthim, i cili më pas ndërpritet nga një keqkuptimi i ri. Përmirësimi i dukshëm shpallet fitore e plotë, vrulli ndalet, proceset regresive përsëriten, gënjeshtrat përsëriten, njerëzit përsëriten. Çdo herë mendohej se u krye puna dhe çdo herë ishim vetëm në gjysmë të rrugës. Vazhdimi ishte rifillim i dhembshëm. Ky cikël matet me harresën tonë. Çuditërisht, ai zgjat 7 vjet. Por, të shkojmë radhazi.

1. Më 1974, Kosovës i avansohet pozita e saj legale dhe juridike. Kosova bëhet me Kushtetutë të saj. Asaj i njihet një lloj subjektiviteti në kuadër të ish federatës jugosllave, mirëpo – përveçqë njerëzit në pushtet zgjedheshin gjithnjë nga lart – Kosova s’bëhet republikë dhe ende mbetet në lidhje me Serbinë dhe në kuadër të saj. Megjithatë, në Kosovë ngjan euforia. Thuhet se Kosova u bë republikë por vetëm emrin të tillë nuk e ka! Keqkuptimi fatal zuri rrënjë. Nuk u kuptua se u fitua Kushtetuta pikërisht që të mos fitohet Republika. Avansimi kishte qëllime parandaluese: Kosova nga një koloni klasike siç ishte të shndërrohej në një koloni të brendshme. U deshën plot 7 vjet që të kalojnë për t’u krijuar masa kritike në popull e cila do të mundësonte demonstratat e vitit 1981. U deshën 7 vjet që padrejtësia dhe diskriminimi të bëhen pakënaqësi që shpërthen.

2. Në vitin 1990, kur përfundimisht u humb edhe ajo autonomi e brishtë dhe formale, u shpall Republika e Kosovës. Tash Kosova u bë me emrin Republikë, por kësaj radhe mungonte përmbajtja. Dhe, çfarë ngjan? Përmbajtja shpallet çështje formale! Të tjerët të na e njohin shtetin, dhe ata do të na e njohin! Ne vetëm duhet të jemi të durueshëm, të presim, meqë të gjitha vuajtjet dhe humbjet janë kalimtare, janë çmim i përkohshëm për atë të përjetshmen e pashmangshme që veçsa nuk ka ardhur! Aktrohej normaliteti, simulohej ai, mbi të gjitha, në mënyrë që të mos vëreheshin aktrimi e simulimi. Imponohej besimi se si ne kosovarët jemi më të mençurit ngase për dallim nga kroatët, sllovenët dhe boshnjakët e evituam luftën dhe gjakderdhjen. U desh që sërish të kalojnë 7 vjet që të shihet se lufta nuk është evituar porse vetëm është shtyer për një datë tjetër.

3. Qershori i vitit 1999 është momenti i euforisë së re që e bëjnë të tillë harresa dhe përjetimi i fuqishëm. NATO! Amerika! Evropa! Kishin shpëtuar shqiptarët. Gëzimi i papërmbajtur i bëri të shkujdesshëm, harrestar dhe viktimë të një keqkuptimi të ri. U shpall edhe njëherë ngadhënjimi dhe suksesi i plotë. Ëndrra u shpall e përfunduar ngase e realizuar. Shpëtimi u interpretua si fitore e shumëpritur. Por, edhe kësaj radhe, kishin mbetur vetëm edhe disa gjëra të vockla për t’u bërë. Gjithsesi, formale.

Në vitin 2006 mbushen sërish 7 vjet. Shpëtimi është fitore afatshkurtër. Fitorja është shpëtim afatgjatë.


Prishtinë, 9 mars 2006