Kadare, i madh apo i famshëm?

[Michigan2005]

Leila, nuk ka nevoje per interpretim shkrimi i Visar Zhitit. Ai flet shume hapur, troc. Permend anet negative te sistemit por mbron Kadaren.

Po te lexosh “Pashallaret e Kuq” apo te kujtojm personazhet Homerike do te shohim se sa i zgjuar ka qene Kadareja, se si kamoflohej dhe penetronte. Ka qene i zoti qe mbijetoi ne ate kohe.

Dhe, ne fakt, Kadare eshte shkrimtar i cdo kohe. Zhiti i del atij perkrah ne nje kohe ku mund te dalin te tjere dhe ta teprojn me dokumentat dhe zbulimet e tyre.

[RTP]

Nobel- Kanakari i diktatorit

Dekoratë për një pamfletist: Komiteti i Nobelit për
letërsi e ka shpërblyer Harold Pinter-in, një autor të
demoduar, i cili viteve të fundit ka bërë zhurmë në
mbrojtje të Slobodan Milosheviqit. Lajmi nga Stokholmi
është një fyerje për letërsinë botërore.

Nga Enver Robelli

Gjashtë muaj më parë Harold Pinter njoftoi opinionin e
gjerë, i cili pothuaj kishte harruar për ekzistencën e
tij, se nuk do të shkruante më asnjë dramë. "Mjaft më.
Kam gjetur forma të tjera për t’u shprehur", kishte
thënë autori britanik me zemërimin tipik të një
senili, i cili s’mund të pajtohet me injorimin publik.
Me „forma të tjera" Pinter mbase ka menduar
vajtje-ardhjet dhe sektarizmin e tij nëpër manifestime
e tubime solidariteti për Slobodan Milosheviqin,
ish-prijësin serb të viteve 80-të dhe 90-të, i cili në
maj të vitit 1999, në fund të luftës së Kosovës, u
akuzua nga Tribunali i Hagës për krime lufte të kryera
kundër kroatëve, boshnjakëve dhe shqiptarëve. Si
pasojë e politikës kriminale të Milosheviqit në
hapësirën e ish-Jugosllavisë u vranë një çerek milion
njerëz, qindra-mijëra të tjerë u plagosën dhe mbi tre
milionë njerëz u dëbuan nga shtëpitë e tyre.
Harold Pinter, një kloun politik par exellance, është
i verbër para fakteve. Në vend që të profilizohet me
veprën e tij letrare ai viteve të fundit është
përpjekur të „bëhet i njohur" duke nënshkruar një
peticion për lirimin e Milosheviqit, të cilin e ka
përdhelur me fjalë, duke e ngritur në piedestalin e të
përndjekurit dhe jo duke e hedhur në greminën e
kriminelëve, siç kanë vepruar shumë intelektualë të
tjerë të famshëm evropianë. Bashkë me pamfletistë të
tjerë të zhurmshëm - gjoja majtistë dhe antiglobalistë
-, Pinter e ka quajtur arrestimin e Milosheviqit në
prill 2001 dhe ekstradimin e tij në Hagë më 28 qershor
2001 (pikërisht në ditën e Betejës së Kosovës) si
„kidnapim". Për nobelistin e ri të letërsisë krimi i
vetëm i Milosheviqit paskësh qenë që ai i „ka dhënë
botës një shembull, duke iu kundërvënë agresionit të
NATO-s". Nga bota e civilizuar, e cila ka nisur
procesin e vështirë të individualizimit të fajit dhe
sjelljen para drejtësisë të të gjithë atyre që
dyshohet t’i kenë duart e përgjakura me viktima të
pafajshme të konflikteve në ish-Jugosllavi, nga kjo
botë e civilizuar Pinter kërkon që ajo t’i japë fund
përndjekjes së Milosheviqit – „një lideri dhe ushtari
serb", siç e quan Pinter me dashamirësi përkëdhelëse
njërin prej kasapëve më të mëdhenj të shekullit 20-të.
Në vend të Milosheviqit Pinter para Gjyqit të Hagës
dëshiron të shohë Tony Blair-in, kryeministrin e
vendit të tij, Britanisë, dhe „kriminelët" e tjerë, të
cilët, sipas tij, paskëshin shkelur „sovranitetin e
Jugosllavisë", duke urdhëruar intervenimin ushtarak të
NATO-s. Synim i kësaj ndërhyrjeje të botës së
emancipuar, siç e dinë vdekatarët e zakonshëm, nuk ka
qenë okupimi i një territori, okupimi i Kosovës, por
ndërprerja e dëbimit më të madh të dhunshëm në Evropës
pas Luftës së Dytë Botërore.

Larg maskaradës

Të enjten, papritmas, Komiteti suedez i Nobelit e ka
nderuar Harold Pinter-in me çmimin Nobel për letërsi
për vitin 2005. Duket që anëtari i Akademisë Suedeze
Knut Ahnlund nuk dëshironte të merrte pjesë në këtë
maskaradë. Ahnlund në fillim të javës shkroi një tekst
të ashpër kundër kolegëve të tij të Akademisë, të
cilët i akuzoi se, duke ia dhënë çmimin Nobel për
vitin 2004 autores austriake Elfriede Jelinek, „për
një kohë të parashikueshme e kanë shkatërruar vlerën e
mirënjohjes". Teksti i Ahnlund ishte njëkohësisht edhe
dorëheqja e tij, me të cilën ai u largua nga Akademia
Suedeze. Ndoshta Ahnlund nuk ka dashur të marrë pjesë
edhe në një skandal të ri, siç është ky me Harold
Pinter-in, dramaturgun pothuaj të harruar britanik.
Reagimet negative të kritikëve letrarë në lidhje me
laureatin e ri të Nobelit sigurisht e kanë gëzuar Knut
Ahnlund-in. Kritiku letrar gjerman Denis Scheck e
quajti shpërblimin e Pinter-it „fyerje për letërsinë
botërore". „Duhet menduar që ky çmim të riemërohet në
‚çmim’ për një popull dhe teatër nomad", tha Scheck.
Sipas tij juria suedeze e ka „turpëruar vetveten".
Scheck nënvizoi se ka pasur shumë autorë të tjerë, të
cilët e kanë merituar Nobelin për Letërsi dhe prapë
kanë mbetur duarthatë. Kritikja letrare austriake
Sigrid Löffler, editore e revistës letrare
„Literaturen", mendon se nderimi i Pinter-it me
medaljen e artë të letërsisë "është një zgjedhe
bizare". „Ai kurrë nuk do të ishte zgjedhja ime, aq më
tepër që ai qëmoti është i demoduar". Më i përzemërt
ishte Marcel Reich-Ranicki, papa i kritikës letrare
gjermane. Ai tha se vendimi për t’ia ndarë Pinter-it
Nobelin për letërsi "është një zgjidhje e mirë, e
drejtë". Sipas tij Pinter është „autor tipik i
skenës"; „vepra e tij nuk është shkruar me shpinë nga
publiku". Reich-Ranicki tha se veprat e Pinter-it
karakterizohen nga „prezantimi i përditshmërisë së
individëve të vetmuar dhe imazhi i kërcënimit të
këtyre individëve nga disa elemente dhe fuqi
misterioze, të cilat nuk janë krejtësisht të qarta".
Megjithatë, as Reich-Ranicki nuk është plotësisht i
kënaqur. „Kjo mirënjohje për Pinter-in vjen vonë",
shtoi ai. E gëzuar për lajmin nga Suedia ishte,
natyrisht, Elfriede Jelinek, laureatja e vitit të
kaluar. „Edhe një majtist dhe një dramaturg i
mrekullueshëm. Menjëherë do të fillojë të festojë",
tha Jelinek për mediat austriake. Arsye për t’u gëzuar
ka edhe Sllobodan Milosheviqi. Kanakari i tij tani, me
çmimin Nobel në gjoks, mund të bëjë edhe më shumë
zhurmë nëpër botë në mbrojtje të të akuzuarit për
krime lufte.

"Mendësi postpuberteti"

Vetë i shpërblyeri, pra Harold Pinter, mezi ka gjetur
fjalë për të përshkruar gëzimin. "Mbeta pa fjalë. Këtë
gjendje më duhet ta tejkalojë kur të shkojë në
Stokholm, ku do të mbajë një fjalim", tha ai. Nobeli
për letërsi Pinter-it do t’i dorëzohet më 10 dhjetor.
Pinter u lind më 10 tetor 1930 në Londër në një
familje hebraike. Pas sukseseve të para si aktor ai
debutoi në vitin 1957 me dramën "Dhoma". Pjesë të
tjera të njohura të tij janë "Festa e datëlindjes"
(1958), "Shtëpiaku" (1959) dhe "Kthimi në shtëpi"
(1965).
Që nga publikimi i këtyre veprave kanë kaluar shumë
vite, Pinter gati është harruar nëpër skenat e
teatrove evropiane. Për të kompenzuar këtë harresë ai
është shndërruar në një agjitator politik me prirje
për orgji fyese. Kritikë të njohur letrarë e kanë
akuzuar atë për "mendësi postpuberteti". Urrejtja më e
madhe e Pinter-it derdhet kundër Amerikës, të cilën ai
i konsideron "një kafshë jashtëzakonisht të rrezikshme
dhe të fuqishme", ndërsa presidentin George W. Bush
"një vrasës masiv".
Për fund një citat: "…e vërteta është shumë e dukshme:
vendimi për Harold Pinter-in është një zgjedhje
dëshpëruese, sektare, anakronike dhe, edhe më keq, e
tmerrshme. Nuk do të mësojmë se si dhe pse ndodhi
kjo", shkruan i tronditur Thomas Steinfeld në gazetën
"Süddeutsche Zeitung". Akademia Suedeze, me sa duket,
po kultivon një shije letrare jashtë realitetit.
Ndryshe nuk mund të kuptohet "harresa" që i bëhet
autorëve të njohur si Philip Roth, John Updike, Amos
Oz, Orhan Pamuk, Margret Atwood, Tomas Transströmer,
Ryszard Kapuscinski dhe Ismail Kadare. Këta autorë nuk
janë të vetmit që e kanë merituar Nobelin. Edhe
njëherë: dekorimi i një pamfletisti siç është Harold
Pinter është fyerje për letërsinë botërore.

[RTP]

ISMAIL KADARESE -
CMIMIN NOBEL JA KANE DHENE ME KOHE LEXUESIT NE MBARE BOTEN

... Eshte per t'u ardhur teper keq, eshte e mjerueshme, cinike, meskine dhe antikombetare qe te ferkosh duart, te shprehesh gezim dhe keqdashje te papermbajtur pse shkrimtari yne i shquar, Ismail Kadare, edhe kete vit nuk arriti te nderohej me çmimin Nobel. Por, per fat te keq, kjo gje ndodhi. Ky gezim i lig, ky pezm, ky helm nuk erdhi nga "zgafellat" e armiqve tane shekullore, as nga serbet e as nga greket, te cilet nuk kane dashur e nuk duan kurre qe emri i Shqiperise te veçohet, te lartesohet e te nderohet ne bote, por nga vete disa shqiptare vulgare, mendjeshkurter e cinike, te cilet mbi "bindjet" e tyre te mjera e te percipta politike, vene egoizmin, injorancen dhe mjerimin e tyre duke u ngazellyer thelle per çdo gje qe, pa te drejte, nuk e jepet shqiptareve te shquar.

Ky gezim i tyre behet edhe me i helmet dhe i zi, nderkohe qe ne boten mbare po flitet per statusin perfundimtar te Kosoves martire e kur Shqiperise i kerkohet te permiresoje sa me shpejt imazhin e saj te keq. Me thoni, a do te kishte ndihmese me te vyer, me mirenjohese e te larte per mbare kombin tone, ne se pikerisht tani Ismail Kadareja do t'a kish marre kete çmim te larte? Pa dyshim qe jo !...Por, çmimi ne fjale ju dha dikujt tjeter. Dhe, me sa degjojme e lexojme, jehona per kete ishte e vaket, e percipte, fragmentare e bile edhe e habiteshme e, komentet per absurditetin e menyres se si jepet ku çmim - u be subjet i nderhyrjes se shume kritikeve, analisteve e intelektualeve te shquar ne bote. Eshte per te ardhur keq pra qe, ky çmim i larte dhe i nderuar, eshte bere e po behet gjithmone e me teper, nje instrument i hapur politik, per te ndihmuar realizimin e strategjive te supershteteve dhe qarqeve te caktuara ne to ...

Pervoja e ketyre viteve te fundit, ka provuar se ky çmim i larte ka dale jashte "binareve" te vleresimit objektiv e te paaneshem te letersise si edhe punes e vepres krijuese te perfaqesuesve te saj me te vertete te shquar. Ai eshte duke luajtur keshtu, rolin e nje"misionari"per te"qetesuar"zonat e nxehta e problemet e medha strategjike e politike ne rajone e vende te ndryshme te botes. Bie fjala, ne rritjen e sensibilitetit per mbrojten e te drejtave te njeriut ne Kine, ato te levizjeve feministe dhe te barazise gjinore ne shoqerite perendimore, te partizanve pacifiste e mbeshtetesve te anti-luftes ne Irak, ndergjegjesimit te popujve qe jane perfshire nge integralizmi fanatik musliman etj.

Por, nderkohe, per mendimin tim nje gje eshte teper e qarte ! Ismail Kadare, shkrimtari yne i madh e krenaria jone kombetare ne fushen e letersise boterore, e ka fituar "de juro" me kohe çmimin Nobel. Ate, atij ata ja kane dhene prej vitesh lexuesit e tij ane e mbane globit e, krahas tyre edhe mjaft organizma e institucione te tjera te rendesishme kulturore nderkombetare. Per fatin e mire te shqiptareve te vertete si edhe te mbare atyre lexuesve ne te gjithe kontinentet qe lexojne dhe adhurojne vepren e tij te shquar ( e cila permbledh stolite me te bukura te shpirtit dhe historise se kombit tone ), Ismail Kadare tashme e ka ndertuar, siç shprehet edhe ai vete "Shtepine e tij" boterore te letersise dhe honore te tilla siç eshte çmimi Nobel, nje dite do t'i
jepen me nderet qe i takojne. E ajo do te jete nje dite e gezueshme per te gjithe ne !...
Simbad Detari
14 tetor 2005

[RTP]

Kadare, i madh apo i famshëm?

Shpëtim Kelmendi

Shpetim kalemit harrova ti kthej pergjigje:

Z.Kadare është edhe i madhë,edhe i famshëm!

[niku-nyc]

Them se te dyja fjalet i madh apo i famshem mund te pershkruajn te njejtin gje, shume njerez qe kam njof nga te huaj e njfinin dhe e lexonin librat e Kadares dhe me thonin qe ishte shkrimat i madh per librat e tij dhe i famshem per menyren si i shkruante.

[oiseau en vol]

Oh ç'u kenaqem... siç thoshte ajo nusja e bukur tek "Perralle nga e kaluara"

Ne ka race qe ia kam friken me shume ne bote, keto jane nordiket. Tek to gjen nje narcisizem qe te shti friken, qe te ben te ndjehesh thjesht nje material per tu punuar e keshtu qe te kall daten.

Po pse, kaq shpejt harrohet karakteri pacifist i ketyre bjondeve atje lart, ku me emrin pacifist ato kuptojne mbylljen e gojes nga i dobeti, dhe vazhdimin e status quo. Per sa kohe qe atyre nuk u hyn ferre ne kembe, ato ta lodhin koken me fjalime moralizuese duke shperndare lart e poshte mesazhe paqeje e blah blah blah...

Per kete punen e çmimit, nuk e njihkam fare kete Pinterin por nuk me vika çudi me ata suedezet flokethinjur. Me nje fjale, ky Nobeli (ne letersi flas) ka vite qe nuk ka asnje lloj rendesie dhe kalon krejt ne heshtje. E dine tere njerezia qe ky çmim sherben vetem per te bere te lumtur dike me 1 milion $, por vetem kaq. Hajde te pyesim dike ne rruge, kush e ka fituar vitin e kaluar, ne te dhente pergjigje... plaça...

Kadareja ska pse merzitet fare, problemi i vetem qe ka ai eshte qe akoma nuk ka mesuar mire gjuhen e vendit ku rri. Kur te marrin ne interviste dhe ti pergjigjesh ne shqip ne nje vend ku ke me se pakti 15 vjet qe banon, atehere harroje intervisten tjeter. Me gek-meke e me perkthyes lart e poshte nuk shkohet. Sidomos ne France ku duhet mesuar kjo e shkrete gjuhe se perndryshe as syte nuk t'i hedhin. Dhe bile ta mesoç mire. E po e pate mire me keta francezet çoç behet.

Keshtu mendoj une, kot fola, hajt tungjatjeta te gjitheve

[ideus]

Kadare eshte i famshem se eshte i madh.

[Davius]

David Bellos: Kadareja më pranë Balzakut sesa shkrimtarëve bashkëkohorë

Intervistoi Keida Kostreci
01-01-2006

Libri i fundit i botuar në anglisht i shkrimtarit Ismail Kadare, Pasardhësi u vlerësua me kritika pozitive këtu në Shtetet e Bashkuara. Profesori David Bellos, që përkthen veprat e Kadaresë nga frëngjishtja, thotë se në Shtetet e Bashkuara interesi për Kadarenë së fundmi ishte një kombinim i faktit që ai mori çmimin Man Booker International dhe botimi i Pasardhësit pak muaj më pas. Profesor Bellos thotë se Kadareja radhitet më shumë mes shkrimtarëve të kaluar si Balzaku, sesa mes atyre bashkëkohorë.

Zëri i Amerikës: Profesor Bellos ju keni përkthyer disa nga veprat e shkrimtarit shqiptar Ismail Kadare nga frëngjishtja në anglisht. Si njeri që merreni me letërsinë, cili mendoni se është roli i tij në letërsinë botërore bashkëkohore?

David Bellos: Mendoj se vendi i Kadaresë është unik dhe i pazakontë për shekullin e 21-të. Në letërsi Kadareja siç e shoh unë, radhitet me shkrimtarët e së kaluarës më shumë se ata të kohës së sotme. Në një farë mënyre unë e shoh atë si një Balzak të Shqipërisë, që shkruan një komedi njerëzore ku një numër i jashtëzakonshëm personazhesh, fillesh dhe historish ndërthuren me njëra tjetrën. Në drejtime të tjera ai është si Dante që shkruan një pasardhës të Ferrit. Nga ana tjetër ai sigurisht që u kujton njerëzve Kafkën, për shkak të mënyrës së çuditshme, të palogjikshme dhe groteske me të cilën ai përshkruan tiraninë dhe efektet e saj tek shpirti njerëzor. Por mendoj se tipari më i pazakontë i Kadaresë është se në sytë e botës së huaj, ai shkruan për Shqipërinë, megjithëse si jo-shqiptar, si një lexues që nuk e njeh atë, unë e di shumë mirë se ajo Shqipëri, është Shqipëria e Kadaresë dhe jo tamam Shqipëria reale. Në botën anglishtfolëse, mendoj se interesi dhe entuziazmi për Kadarenë ka ardhur ngadalë. Ai është shumë i ndryshëm nga autorët e letërsisë së gjuhës angleze. Mendoj se para së gjithash ai ngjall interes tek publiku anglishtfolës, sepse ai është një tregimtar i shkëlqyer dhe që di ta mbajë interesin të gjallë. Së dyti, sepse nga pikëpamja jonë është diçka ekzotike, një përvojë krejt e re dhe kur e lexon dhe i hyn thellë veprës së tij, e kupton që ai po flet edhe për ne.

Zëri i Amerikës: Ju thatë se Ismail Kadare megjithëse ka vite që vepra e tij botohet në anglisht vetëm tani po fillon të njihet vërtet në botën anglishtfolëse. Duket se kjo njohje ka ardhur me çmimin ndërkombëtar Man Booker. Si e shpjegoni ju faktin që duhet një ngjarje e tillë, një çmim i tillë që bota anglishtfolëse, ose më saktë publiku amerikan të njihet me të dhe të marrë kritikat që po merr zoti Kadare tani?

David Bellos: Amerikanët nuk lexojnë libra të autorëve të huaj. Vështirësia për një autor që shkruan në një gjuhë tjetër, për të siguruar lexues amerikanë, është jashtëzakonisht e madhe dhe janë të paktë ata që hyjnë në këtë treg. Çmimi Man Booker International bëri që Kadare të tërhiqte vëmendjen në botën anglishtfolëse, por më duhet të them që më shumë kjo u vu re në Britani dhe në Australi, sesa në Shtetet e Bashkuara. Ajo që duket se ka funksionuar këtu është kombinimi i çmimit me daljen në qarkullim në anglisht të librit “Pasardhësi”, të cilin kritika e e ka vlerësuar, dhe përveç kësaj një tregim i tij u botua edhe në revistën The New Yorker (“Përballë pasqyrës së një gruaje”). Megjithatë, megjithëse tani profili i Kadaresë është ngritur këtu në Shtetet e Bashkuara, nuk mendoj se do të arrijë në statusin e emrave që mbajnë industrinë e librave në Amerikë. Më vjen keq që e them këtë, por nuk më duket se kjo prirje do të ndryshojë.

Zëri i Amerikës: Ju përmendët faktin që Kadareja me veprën e tij ka demaskuar, ka sulmuar regjimin komunist në Shqipëri, por nga ana tjetër ka pasur edhe shumë polemika për rolin e Kadaresë gjatë viteve të këtij regjimi dhe këto polemika kanë kaluar edhe kufijtë e Shqipërisë. Pse edhe mes kritikëve, mes botës letrare, mes lexuesve ka kaq shumë rëndësi roli që ka pasur Kadareja në regjimin komunist?

David Bellos: Mund të jap tri arsye për një gjë të tillë: E para është se njerëzit që shkruajnë artikuj në gazeta, shpesh thjesht sa lexojnë artikuj të tjerë në gazetë dhe nuk lexojnë në të vërtetë librat. Dhe shpesh ka përsëritje në gazeta lidhur me këtë çështje. Është për të ardhur keq, por kështu ndodh shpesh. E dyta është se vetë Kadareja flet për këtë temë, përmes letërsisë së tij në mënyrë shumë prekëse, në kapituj si për shembull ai për Arkitektin tek Pasardhësi. Mendoj se edhe në librin që po përkthej tani Vajza e Agamemnonit, personi që tregon historinë ndjehet disi gjysmë fajtor, sikur vret mendjen se çfarë mendojnë njerëzit për të. Mendoj se sikur njerëzit vetëm t’i lexonin librat e Kadaresë, do të shihnin se subjekti themelor për të cilin ai shkruan, është se nuk mund të jesh krejtësisht i shkëputur nga një gjendje që po të shtyp. Drama dhe tmerri i shtypjes, është se bëhesh pjesë e tij, thjesht për faktin që je i pranishëm. Por ai e shpreh një gjë të tillë shumë më mirë përmes romaneve të tij, përfshirë ato historike, sesa ç’mund ta bëjë me çfarëdo që të thotë direkt. Mua personalisht më duket se ai është një njeri modest, të cilit nuk i pëlqen të replikojë. Ai është poet dhe shkrimtar dhe nëse do që të kuptosh sesi arriti Kadare të jetojë në ato 40 vjet të regjimit të Hoxhës, është e gjitha brenda librave të tij, por duhet t’i lexosh me dashamirësi dhe jo me idenë e përpjekjes për të gjetur se ku është faji. Arsyeja e tretë është se ne këtu, të paktën në Shtetet e Bashkuara, jemi ende të formuar ideologjikisht nga periudha e Luftës së Ftohtë gjatë së cilës njerëzit mendonin se kishte vetëm dy anë: E drejta dhe e gabuara dhe se duhet të ishe ose nga njëra anë, ose nga tjetra. Kështu, artikuj të keqinformuar në shtypin amerikan për Kadare, e kanë origjinën pikërisht tek ky këndvështrim, pra që nëse ai nuk ishte atje duke hedhur granata dhe duke luftuar, atëherë ai duhet të ketë qenë bashkëpunëtor i tyre. Sigurisht që nuk është kështu, por ka ende njerëz që e mendojnë kaq thjesht.

[Davius]

Vepra e Kadaresë, shprehja e forcës së magjishme të fjalës

Shkrimtari shqiptar Ismail Kadare , fituesi i parë i çmimit ndërkombëtar "Man Booker" në vitin 2005 dhe kandidat disa herë për çmimin Nobël në letërsi , mbushi 70 vjeç.

”Unë punoj çdo ditë në mëngjes një orë e gjysëm, dy. Mendoj se në mëngjes truri i njeriut është më i freskët dhe është ne gjendje të punojë më shumë, aq më tepër kur është fjala për të krijuar. Më pas gjatë ditës mund të bëj edhe punë të tjera, por në mëngjes e kam metodë pune dhe nuk e ndryshoj atë”, thotë për DW shkrimtari Ismail Kadare, i cili ndryshe nga disa shkrimtare të cilët i zë gjumi i mëngjesit mbi një frazë të pambaruar, zgjohet më mendimin që t'i vihet punës. Ashtu si bënte Tomas Mani, edhe Kadare shkruan në mëngjes dy ose tri ore dhe kështu nis e përditshmja e tij krijuese duke shoshitur vazhdimisht midis imagjinares dhe reales...

Ismail Kadare lindi në në Gjirokastër, më 28 janar të vitit 1936, ku morri mësimet e para dhe kreu të mesmen. Studjoi në univeristetin e Tiranës për gjuhë letërsi dhe më pas ndoqi studimet pasuniveristare në Moskë. Kadare është një shkrimtar që e ka marrë penën qysh në fëmijëri dhë në moshë shumë të re, në vitin 1953 boton si gjimnazist një përmbledhje me poezi "Lirika.

Ai botoi në shumë gazeta dhe revista, si gazetar dhe kryeredaktor i revistës "Le Les Lettres Albaneze", organ i lidhjes së
shkrimtarëve ku bashkëpunoi me shumë shkrimtarë dhe intelektualë, një prej të cilëve është dhe shkrimtarja e njohur Djana Çuli: ”Ishte viti 1973 kur u takova për herë të parë me Kadarenë në gazetën “Drita”. Më pas ai kaloi si kryeredaktor I revistës "Les Letrres Albaneze" dhe aty krijuam një bashkëpunim të ngushtë. Më ka bërë përshtypje atë kohë që Kadareja ishte shumë i disiplinuar dhe shumë kërkues ndaj cilësisë artistike. Gjatë kësaj kohe ky bashkëpunim me Kadarenë më ka ndihmuar më vonë edhe në formimin tim si shkrimtare dhe intelektuale”, thotë shkrimtarja Çuli.

Hapësira e krijimtarisë së Kadaresë ngërthen gati gjysmën e globit, nga Evropa në Kinë, duke kaluar përmes Egjiptit të lashtë, por shtrihet gjithashtu në botë të padukshme, në mbretëritë e hyjnive e të ferrit e kudo. Romanet e tij si Prometeu, Endrra mashtruese, Nata e Sfinskit, Piramida, Kush e solli Doruntinën, Ura me tri harqe, etjer, mbulojnë mijëvjeçarë të tërë të historisë njerëzore, që nga antikiteti më i thellë dhe gjer në rënien e komunizmit, duke kapërcyer gjithashtu në kohët tejnjerëzore të legjendës e miteve…
Kadare është anëtar i Akademisë franceze për shkencat morale dhe politike dhe oficer i legjionit të nderit në Francë. Në vitin 1995 presidenti i Shqipërisë i akordoi atij çmimin "Nderi i Kombit".

Studjuesi dhe kritiku i veprës së Kadarësë, prof dr.Jorgo Bulo e vlerëson Kadaren si shkrimtar botëror i letërsisë shqiptare.” Kadareja është shkrimtar botëror i letërsisë shqiptare, është protogonisti i zhvillimeve më të përparuara emancipuese të kulturës shqiptare dhe të mendësisë shqiptare gjatë gjysmëshekullit që shkoi. Me alegorinë politike antitotalitare, vepra e Kadaresë padyshim që u ka ndihmuar proceseve të demokratizimit dhe të emancipimit të shoqërisë shqiptare. Ajo ka shprehur prirjen e rinovimit të thellë të letërsisë shqipe dhe të integrimit të letërsisë shqipe përtej qarkut të letërsisë konformiste dhe të kohës. Kadareja i dha një fytyrë moderne letërsisë shqipe në gjithë përbërësit e vet. Vepra e tij është shprehja më e fuqishme e vlerave gjuhësore dhe letrare të shqipes së njehsuar, e pasurisë së gjallërisë dhe e forcës së magjishme të fjalës shqipe", thekson Prof.Bulo per DW.

Romanet e tij janë përkthyer sot në më shumë se 30 gjuhë të botës.Shtëpia botuese gjermane "Amman" ka botuar librat si "Prilli i thyer" , "Ura me tre harqe", "Pallati i ëndrrave", "Gjenerali i ushtrisë së vdekur", "Viti i mbrapshtë". Shkrimtari shqiptar në qershor të 2005 u nderua me çmimin nderkombetar "Man Booker" ne Edinburg te Skocise dhe disa herë ai ka qenë edhe kandidat për çmimin Nobel në fushën e letërsisë nga Akademia e Stokholmit.

[geakronos]

Une besoj se Ismail Kadare ishte me simpatik, kur nuk ndermerrte via crucis-in e tij te "mbushmendjes" se opinionit publik se AI ishte DISIDENT. Personalisht, puna e tij me pelqente me shume atehere.