Shkodra Live - Realitet i Hidhur

[shkodrane82]

“Unaza e Shkodrës”

Kanë pasur zakon gjithmonë në Shkodër qytetarët të shprehen duke thënë për një rrugë rrethore imagjinare “unaza e Shkodrës”. Saktësisht kjo unazë nuk ka egzistuar asnjëherë edhe në diktaturë, sepse nuk u plotësua me rrugë të mirëfilltë dhe infrastrukturë të rregullt sidomos në lagjet e vjetra të Shkodrës si Kiras, Ndocej Dudas, apo edhe në Xhabije dhe “Qaf Hardhi” dhe më lart në “Arrën e Madhe” apo deri në Rus. Gjithmonë mungesa rrugësh dhe katastrofë urbane dhe me që bie fjala te urbani edhe ky ka një linjë e cila për qytetin 130 mijë banorësh përfshin vetëm 20 përqind të tyre. Gjithsesi në përpjekjen për të imagjinuar “Unazën fantazmagorike” të Shkodrës gjithkush provonte se në segmente të ndryshëm të saj kishte rrugë të shtruara si kjo në foto një herë e një kohë. Ajo shërbente që banorët e shumë lagjeve perendimore në Shkodrës ti çonte në zonën industriale që është edhe sot apo në spital. Sot e 15-të vite të një demokracie në vazhdim ka edhe një degradim arrogant dhe shpesh herë nerva shkatërrues në Shkodër. Mirë se shumë investime ka dhe ato që janë bërë cilësinë e kanë të dobët , por edhe rrugët e mirfillta në Shkodër janë shkatërruar dhe degraduar në një mënyrë ku edhe centimetrat e asfalto betonit nuk janë kursyer. Mbas Tiranës, qyteti i madh i veriut ka segmentet rrugorë të brëndëshëm më të gjatë në Shqipëri. Pikërisht ky qytet ka edhe segmentet më të gjatë dhe degraduar egzistues në Shqipëri dhe investimet më të vogla dhe cilësisht të dobta më të përmendura për keq në këtë vënd.
Vetëm me 20 përqind të rrugëve të shtruara Shkodra është në top listën e qyteteve të mëdhenj të Shqipërisë vëndi i parë dhe nuk është rekordi i vetëm negativ i qytetit të madh që ngjan si fshat i stërzgjeruar, por i lënë mbas dore në urbanizim. Ajo që ka edhe sot rëndësi është se nuk ka për këtë katrahurë urbane edhe fonde të deklaruara të sigurta deri tani për rregullimin e gjëndjes.

[shkodrane82]

Tregjet e Shkodrës

“Supermarketet e Shkodrës” janë dy tre pika të “Gabit” por që nuk janë vetëm tregtarët e “gabit” që shesin në këto tregje. Vetëm këto tregje nuk njohin “inflacion” dhe “recesion”. Po, ato kanë rritje të vazhdueshme dhe mall gjithmonë e më të ekspozuar dhe të firmave të mëdha të botës. Sa më shumë dyqane bosh në Shkodër aq më shumë kanë njerëz “supertregjet” e Gabit. Dy janë më prosperozët në Shkodër, tregu i fillimit të Rusit mbas rrugës dhe ai i Perashit, mbas rrugës edhe ai. Këto tregje kanë thyer edhe maninë e tregtarëve shkodranë të cilët i duan patjetër dyqnet në buzë të rrugës mundësisht në trotuar. Tregjet e Gabit nuk kanë tabelë, nuk kanë hyrje madhështore, nuk kanë roje dhe nuk janë fare në qëndër të Shkodrës dhe biles janë të fshehur mbas pallateve. Por ato kanë cilësinë më të mirë se dyqanet e Shkodrës dhe për më tepër lirinë e zgjedhjes dhe atë të çmimit. Shkurt janë të pa konkurueshëm Me “turp” apo pa turp, shkodranët vishen me firmatot e Gabit dhe ndjehen mirë, sepse me të rejat kanë një problem të madh. Problemi më i madh është cilësia e dyshimtë dhe fitimi për copë shpesh herë dy-tre fish i cili është një grabitje e ligjëruar që tashmë e kanë kuptuar edhe “fëmijët, fshatarët dhe të marrët” siç thonë me gaz në Shkodër.

[shkodrane82]

Banaku është armik i tregjeve shkodrane

Kudo do të ishte e pa imagjinueshme që vëndi ku shet të ketë banak dhe betoni të rregullt me mbulesë dhe shitësi të krijojë një banak të dytë “interaktiv” përpara banakut të vërtetë dhe të ndërtuar për këtë qëllim. Vetëm në tregjet e Shkodrës “ban vaki” kjo dukuri e një mentaliteti mesjetar dhe në vazhdën e “çurbanizimit” total të koncepteve të dikurshme të qytetit. Rasti është te tregu në Rus ku banakët janë dhe “tregtarët” e famshëm e “zanatlinj” të rrethinave të Shkodrës, shesin me shpinë të kthyer nga këto banakë që janë si në të gjithë tregjet e lira të europës. Gjithsesi nuk është faji i tyre, por është faji i Bashkisë së Shkodrës e cila i ka “kthyer shpinën” rregullit dhe disiplinës tregtare në Shkodër. Si ky rast është e gjithë Shkodra, sepse kjo gjë ngjet edhe në mes të rrugëve të qytetit ku dyqani është shpesh herë kot, sepse veprimtaria kryhet në trotuarë dhe mundësisht në rrugë të madhe.

[shkodrane82]

Mund të pengohesh edhe nga kafshët në trotuar

Kur themi se Shkodra nuk respekton ligjet e tregut dhe rregullin urban kjo nuk është për të gjithë. Me siguri që viçi i lidhur për katërkëmbët nuk ka dëshirë, por i zoti aty, kërkon ta shesë të shkretin dhe për ti “tërhequr vëmëndjen” kalimtarëve e vendos kafshën e shkretë në mes të trotuarit për ti penguar kalimtarët me viçin e lidhur keqas. Nejse ky është një moment tragjik reklame në një nga rrugët që të çon në lagjen e vjetër “Sarreq” , por përsëri këtu fajin nuk e ka viçi dhe i zoti i viçit, por policia bashkiake dhe ajo e shtetit që lejojnë si privatizimin e trotuarit, përdhunimin e viçit dhe sfidën e fshatarit që kujton se Shkodra është bahçja e tij ku mund të bëjë çfarë të dojë kur ti dojë qejfi. Kjo punë është edhe me shitjen e pulave në Rus dhe peshkut në katër – pesë pika të qytetit. Gjithsesi Shkodra është e madhe dhe tolerante dhe kujdeset që sëpaku mos ta shkelë viçin e lidhur që me siguri nuk e di se çfarë e pret, por rënkon sepse i kanë lidhur këmbët të cilat e bëjnë të lirë.

[shkodrane82]

Malli hapet herët përpara teatrit “Migjeni”

Përfaqësimi më i lartë artistik dhe kulturor i Shkodrës është dhe më komerciali në qytet sepse rrerth e përqark tij shesin mbi 200 persona para dhe mbrapa, anash për ta rrethuar në mënyrë “dramatike” për të bërë një “variete” të plotë pikërisht në vëndin ku zor se janë luajtur më të bukura të tilla shfaqe në të gjithë Shqipërinë. Tregtarët e rrethojnë atë në mëngjez, duke e shpërndarë mallin me rregullin e tyre të dalluar i cili zë trotuarët dhe krijon hapsira për vete në qëndrën e Shkodrës, për ta fyer atë çdo ditë. Policia dhe Bashkia e kanë humbur përfundimisht “betejën” me këto tregtarë dhe tashmë çdo gjë është në pronësinë e atyre që nuk kanë asnjë meritë për kulturën, artin dhe qytetarinë e Shkodrës. Megjithatë rrogave 15.000 lekëshe të profesionistëve të tempullit që quhet teatri “Migjeni” busti i të cilit për arsye thuhet “politike” është i syrgjynosur midis barakave, po ti shtosh nga një 50 lekësh të tregtarëve që shesin do të ishin megjithmend dinjitoze dhe serioze. Por as këtë nuk e ka menduar Bashkia dhe këshilli Bashkiak i Shkodrës.

[shkodrane82]

Shkodra gjithmonë ka “shpikur”

Kreativiteti në Shkodër është një cilësi e cila tashmë ka trajta të jashtëzakoshme. KESH-i dhe sidomos punonjësit e tij kanë edhe “fantazinë” maksimale në këtë kreativitet oi cili shërben që të heqë lekët nga arka e shtetit dhe ti çojë në xhepet e punonjësve të KESH-it. Në fakt kasetat e KESH-it të cilat duhet të janë të mbyllura dhe kur ka mbaruar edhe linja lihen të hapura. Nuk është ndonjhë investim i madh , por nuk kryhet sepse punonjësit duan që banorët të zgajsin telat për të marrë energji jashtë sahatit. Pastaj ato vijnë dhe i këpusin telat sepse njerzit i paguajnë përsëri për ti lidhur po ato tela të këputur. Kështu grafiku është disa herë dhe xhepi i punonjsve të KESH-it është i garantuar se ka diçka mbi rrogën. Gjithsesi problemi për KESH-in në Shkodër nuk janë banorët, por vetë KESH-i dhe këtë të gjithë e dinë në Shkodër. Çdo inisiativë e mirë e marrë nga të gjithë drejtorët e kaluar në KESH, është shfryrë, sepse të parët që nuk duan rregull dhe standarte pune dhe disipline janë KESH-istët të cilët nuk janë mësuar (një pjesë) të jetojnë vetëm me rrogën të cilën e kanë shumë më të madhe se mësuesit, mjekët dhe policët.

[shkodrane82]

Autostradat e kafshëve

Shkodra ka disa rrugë të mira të cilat janë një cilësi tashmë e mirë e këtij qyteti. Por ato janë akoma jashtë ndikimit qytetar dhe kontrollit policor rrugor sidomos për kafshët që fshatarët e zonave i nxjerin në rrugë të madhe, sepse kërkojnë kullotën “më të mirë” të mundëshme. Dhjetra aksidente ndër të cilat disa janë me vdekje nuk i kanë mbushur mendjen kërkujt se kafshët nuk duhet të dalin në rrugë. Segmenti i Velipojës, Zogajt dhe Muriqanit, por edhe superstrada nga Lezha e këtej janë zona të rrezikshme të cilat nuk po afrohen me standartin normal të largimit nga rrugët rurale të malit dhe të fushës, që nuk kanë të bëjnë me ecjen me 60-80 km në orë. Nuk janë vetëm lopët dhe delet që qëndrojnë ne mes të rugës, por edhe gomarët të cilët janë edhe më të pa bindurit në lëvizje. Gjithsesi policia nuk mund të gjobisë dot as kafshët dhe as barinjtë modernë të cilët shpesh herë tallen me shoferët. Por ka ndodhur që edhe kanë nxjerrë armën (barinjtë) kur makina ka vënë nën rrota delen apo lopën dhe ka rrezikuar edhe drejtuesin e mjetit. E kjo është edhe natyra e këtyre “autostradave të kafshëve” në rrugët që dalin nga qyteti i madh i veriut.
Janë me qindra rastet kur një furgon, autoveturë dhe motçikleta ka marrë para një lopë, dele apo kafshë tjetër në rrugën që nuk është e tyre. Por ajo që është me e keqa ka ndodhur që për një lopë njerzit kanë shkuar deri sa të futen në “gjak” sepse policia i ka pak zor këto zgjidhje të cilat sidoqoftë janë në favor të drejtuesve të mjeteve dhe jo kafshëve dhe kafsharëve të tyre. Më e bukura ndodh kur në rrugën e Velipojës apo atë Lezhë-Shkodër por edhe në atë Shkodër –Hani i Hotit, policia ndalon dhe kontrollon automjetet dhe rruga bllokohet nga bagëtitë në segmente nacionale dhe të trafikut internacional i cili pret me minuta dhe orë që rruga të lirohet nga këto bagëti.

[shkodrane82]

Uzina “Drini” si pararoja e industrisë së rëndë

Kjo uzinë tashmë një varrezë monumentale e socializimit me “Industri të Rëndë” përdoret vetëm në drejtorinë e dikushme të saj si shkollë dhe një pjesë e cila është privatizuar dhe prodhon artikuj druri. Në fakt uzina “Drini” riparonte gjigandët 20-40 tonalata të hidroçentraleve me emrat kaq shumë të njohur në atë kohë si “Perlini” dhe “Centaur”kaminat gjigandë të digave gjigande të lumit Drin. Makineritë nuk ishin vetëm kineze dhe nga lindja, por edhe relativisht moderne si presa dhe torno apo freza dhe gjithfarë repartesh të stërmëdhenj që mbanin në punë të gjithë këtë industri të rëndë në Shkodër. Uzina nuk ka qënë një rudiment trashanik i teknologjisë së mbrapambetur ruse apo kineze, por një pararojë teknologjie për ne, ku janë punësuar mijra punonjës edhe ato të profilizuar më së miri. Privatizimet, “raportet demokratike” në këto privatizime, stërzgjatjet deri sa uzina largoi çdo gjë të mirë nëpër shtëpitë e disa punonjësve dhe të shumtën në “Nikshiq” në vitin 97-të ku malaziasit arritën të mbledhin për hekur, milionat ton hekurishte që nuk i kishin në republikën e tyre të vogël, shkatërruan pa mëshirë një nga uzinat e cila nga të gjithë në Shkodër pranohet se po të privatizohej pa u prishur do të qe një mbijetesë racionale e një industrie e ngritur me djersën e të gjithë popullit. Përveç disa makinerive të vogla të transportueshme në shtëpi si torno, ato të mëdhatë në një pjesë të madhe funksionojnë në Malin e Zi dhe për këtë ka dëshmitarë që i kanë parë në punë përveç atyre që i kanë transportuar për atje sëbashku edhe me disa gryka topash nga repartet ushtarake jo shumë larg uzinës.

[shkodrane82]

Rruga e shtruar, por jo deri në fund.

Fillimet e punimeve për ndërtimin e rugës së plazhit më të madh mbas Durrësit por në perëdnim të Shkodrës janë në vitin tashmë të largët 1994-5-së. Një fond prej qindra mijra dollarëve u dha sipas burimeve të atëhershme dhe mbas nja dy gërmimeve në një nga kthesat e malores u “përvodh” dhe nuk i dihet edhe sot fati i tij. Mbas viteve 98-të rruga e Velipojës ka pasur grante të ndryshëm të cilat jepeshin copë-copë në momentet e fushatave elektorale dhe që shtonin kilometrat dhe në vitin 2003 mbetën të “Ura e Gjolulit” për të mos vazhduar më. Fushata e fundit elektorale ja dha firmës “Papenburg” për ta përfunduar e cila tashmë ka shtruar 12 km e fundit deri afër “Kishës së Velipojës” aty ku janë rrëzuar plepat nga era duke lënë edhe 3-4 km të tjera pa përfunduar, sepse deri aty kanë qënë edhe lekët. Fundi, ka më se 10-të vite për të mos qënë i përfunduar segmenti më i rëndësishëm turistik në veri të vëndit i cili në pikun e tij të verës përmbledh mbi 400.000 pushues prej tyre mbi 15 mijë kosovarë dhe mbi 90 mijë pushues nga Tirana dhe rrethet e tjera të Shqipërisë kryesisht nga verilindja.
Nisja e rrugës për në Velipojë merr kthesën e superstradës e cila nga Shkodra është vetëm 6 km nga qëndra, kurse nga Tirana vetëm 80 km të cilët pa vonesën e daljes nga qëndra kryeqytetit, kryhen në një rrugë të mirë për 1 orë dhe 10 minuta. Mbasi kalon fshatin e madh të Bërdicës fillon rruga e drejtë e fushave të Trushit dhe këtu fillon edhe ajo që shkodranët e quajnë “autostrada e lopëve” ku fshatarët pa e prishur terezinë i lënë lopët dhe delet të ecin në mes të rrugës gjë që ka sjellë qindra aksidente të cilët kanë përfunduar dhe me vdekje.

“Autostrada e lopëve”

Në vazhdimin e rrugës sa kalon maloren e Velipojës fillon edhe rruga e re e mbaruar, por në vazhdim nga firma “Papenburg” dhe shihet qartë se po hidhej shtresa e fundit por po bëheshin dhe riparime në shtresën e parë të prishur vende vende. Në shumë pjesë të rrugës ishte e qartë se duheshin vendosur muret mbrojtës sepse dherat dhe gurët po dëmtonin pa përfunduar rrugën e re.

[Ryder]

selia e PS simeken vila e vito korleones.

ai semafori mas ferrave edhe bicikleta me 300 dryj ishin te forta.