Pavarësia dhe statistikat

[ARIANI_TB]

nga Katovica

Sikur Kanadaja të ishte anëtare e Bashkimit Europian dhe në referendumin e Kuebekut për pavarësi më 1995 të kishte zbatuar kriterin që BE sot po i vendos Malit të Zi për referendumin e ardhshëm të pavarësisë, Kanadaja do të kishte pushuar së ekzistuari. Quebeku nuk arriti të fitonte pavarësinë për një përqind diferencë me palën tjetër, ndërsa Malit të Zi Bashkimi Europian i ka vënë tani kushtin që në referendumin për pavarësinë, i cili pritet të zhvillohet në prill ose maj të këtij viti duhet që votimi pro pavarësisë të jetë 55 përqind dhe vetëm ahere Mali i Zi do të legjitimohet nga BE ja si i pavarur.

Përqindjet dhe statistikat e krijuara apo të kërkuara, që po vërtiten rreth referendumit të ardhshëm të pavarësisë në Mal te Zi, kanë krijuar një situatë paradoksale në raportet mes BE së dhe Malit të Zi. Presidenti, kryeministri dhe kryetari i parlamentit të Malit të Zi i dërguan më 23 shkurt një letër drejtuesve kryesorë të Komisionit Europian, ku shprehin kundërshtimin e institucioneve përgjegjëse ekzekutive dhe legjislative malazeze për kushtin që u është vënë nga i dërguari i posacëm i BE së për 55 përqindeshin e votuesve. “Një zgjidhje e tillë, thuhet në këtë letër, nuk shihet në ligjet e asnjë vendi anëtar të BE së dhe as është praktikuar në ndonjë vend të botës”. Por statistikat dhe shifrat ravijëzojnë një betejë të madhe politike dhe juridike të Malit të Zi për të arritur deri tek ëndrra e vjetër për rikrijimin e një shteti të pavarur. Eshtë një betejë stërmadhe me statistikat dhe politikën e statistikave.

Betejën e hapi publikisht i dërguari i posaçëm i BE së për çështjen e marrëdhënieve Serbi dhe Mali i Zi, Miroslav Lajcak. Kushti i propozuar nga sllovaku Lajcak është që në referendumin për pavarësinë e Malit të Zi duhet të votojnë për pavarësinë 55 përqind e votuesve, që rezultati të njihet e të pranohet nga BE ja. Janë të panjohura mënyrat e gjetjes së kësaj artifice statistikore me 55 përqind, kur në të gjithë botën, në të gjithë llojet e zgjedhjeve dhe të referendumeve, rezultati njihet nëse për të kanë votuar 50 përqind plus një. Ky është një nga parimet kryesore të demokracisë dhe të zgjedhjeve, ku vendos parimi i shumicës.

Asnjë kushtetutë evropiane nuk e përmban këtë kusht. As kushtetuta e Malit të Zi nuk e përmban këtë kusht, dhe ajo përcakton se opcioni përkatës duhet vetëm të fitojë shumicen, pa përcaktuar se çfarë numri. Podgorica i ka propozuar BE së modelin danez, sipas të cilit mjafton 41 përqind e votuesve të kenë votuar për një opcion dhe ata të jenë mbi shifrën, që ka votuar të kundërtën.

Vetë sllovaku Miroslav Lajcak nuk e ka shpjeguar deri tani as në Podgoricë, as në Beograd dhe as në Bruksel, përse ai zgjodhi shifrën 55 përqind dhe jo 54 apo 51.Nga pikpamja juridike kushti i paraqitur nga i dërguari i BE së se është jashtë çdo logjike legale dhe sistemi demokratik juridik. Nga pikëpamja politike, në disa rrethe diplomatike në Bruksel shpjegimi është se ai ka një prirje për pengimin e rezultatit pro pavarësisë në referendum. Kjo prirje buron, sipas disa diplomatëve, nga vullneti i të dërguarit te posacëm të BE së për të shpikur një kleçkë statistikore në mbështetje të vijës së mbajtur nga disa shtete të rendësishëm në BE, për ruajtjen me çdo kusht të unionit “Serbia dhe Mali i Zi”.

Disa diplomatë në Bruksel, që merren pothuaj përditë me Ballkanin, shpjegojnë se ka një përputhje mes qëllimit të Lajcakut dhe prirjeve të tij proserbe, që e kane origjinën në vitet e tij të shërbimit si ambasador ne Serbi. Duket se jo rastësisht në letrën e dërguar drejtuesve të Komisionit Europian, udhëheqësit malazezë theksojnë se propozimi i paraqitur nga i dërguari i BE së çon në një bashkim federal më të fortë me Serbinë. Përsëri jo rastësisht, partitë proserbe në Mal të Zi i dhanë menjëherë mbështetje propozimit të tij.

Statistika eshtë lokalizuar edhe nga Serbia si fusha, ku do të dalë dhe përligjet karta e bllokimit apo e sabotimit të referendumit të pavarësise. Beogradi është shtyrë edhe më tej, duke vënë kushtin tjetër statistikor, që në referendum duhet të marrin pjesë domosdoshmërisht mbi 50 përqind e votuesve të regjistruar, megjithëse kushtetuta e Malit të Zi nuk e përmban një kuotë të tillë për referendumin malazez të pavarësisë. Nëse nuk pranohet ky model statistikor, Serbia deklaron në nivel qeveritar, se nuk do te njohë, pra dhe nuk do të lejojë, pavarësimin e Malit të Zi.

Gjithmonë në planin statistikor, Serbia po përpiqet të detyrojë Podgoricën dhe i ka paraqitur kërkesa të përsëritura zyrtare Brukselit të detyrojë Podgoricën të lejojë shtetasit serbë, të cilët Beogradi thotë se janë malazez, të marrin pjesë në referendum. Legjislacioni malazez nuk e njeh këtë të drejtë dhe udhëheqja malazeze e ka refuzuar kërkesën e Beogradit sepse, duke njohur përvojën serbe të manipulimit të statistikave e parandjen se numri i malazezëve të dërguar nga Serbia mund të kalojë numrin e banorevë të Malit të Zi. “Përvoja e së kaluarës, deklaron kryeministri malazez Milo Gjukanoviç, ka treguar se Serbia ka tendencë të ndërhyrjes në punët e fqinjve dhe unë kam frikë se Serbia nuk ka nxjerrë mësime nga e kaluara”.

Eshte interesant se Serbia, ndërsa kërkon me insistim qe të votojnë malzezët, që sipas saj janë në Serbi, ka shprehur kundërshtimin e saj për të votuar malazezët, që janë në shtete të tjera në Evropë, SHBA dhe Australi, qe të marrin pjesë në referendum. Qëllimi i ketij kundërshtim serb është të pengojë diasporën e Malit të Zi të bashkohet me rrymën pro pavarësisë. Njerëz të afërt me qeverinë serbe pohojnë se qëllimi i kesaj taktike është sidomos te pengohen të marrin pjesë në referendum e të votojnë shqiptarët e Malit të Zi, të cilët jetojnë në SHBA, Australi apo shtete të ndryshme të Evropës. Sipas tyre, shqiptaret e Malit te Zi janë në favor të shkëputjes së Podgoricës nga Beogradi dhe për daljen e Malit të Zi si shtet i pavarur dhe ndaj duhen penguar me çdo kusht të votojnë.

Betejat statistikore të Malit të Zi në rrugën për pavarësinë janë të shumta. Nuk dihet përse BE ja, dhe dihet përse Serbia, nuk i kushtojnë rëndësi pranimit te faktit zyrtar te rëgjistrimit të popullsise në Mal të Zi në kohën e ish RSFJ se së më 1991, sipas te cilit në Mal të Zi vetëm 9 përqind e popullsisë është deklaruar si serbe më 1991. Dhe befas statistikat politike serbe pretendojnë 50 përqind, per të mos thënë pretendimin ultranacionalist te mohimit të së drejtës dhe të ekzistencës së popullit malazez.

Eshtë bërë e qartë për të gjithë se Serbia, që ka dominuar federatën e mëparshme jugosllave, ka qenë dhe është kundër të drejtës së çdo populli të kësaj ish-federate për pavarësi. Serbia është kundër pavarësisë së Malit të Zi. Sikundër është kunder pavarësisë së Kosovës. Sikundër ka qenë kundër pavarësisë së Sllovenisë, Kroacise apo Bosnjës. Për Kosovën argumenti i saj është se nuk ka qenë repulike dhe nuk i takon pavarësia. Për Malin e Zi, që ka qënë republike, argumenti i saj është se duhet të plotësojë statistikat politike serbe. Dhe kjo shoqërohet me kërcënimin për ta coptuar Malin e Zi, nëse do të fitojë referendumi për pavarësi, kërcënim të cilin e bëri publikisht drejtuesi i partisë më të madhe të parlamentit të Serbisë, T.Nikoliç.

Statistikat po shërbejnë si gjethe e fikut për një politikë nacionaliste serbë. Ka shume rëndësi të kuptohet kjo nga njerëzit përgjegjës për marrëdhëniet me Ballkanin ne Bruksel. Por gjasat jane që konfuzioni mbi Malin e Zi dhe për Ballkanin të shtohet më shumë, nëse si emisare apo si të dërguar të posaçëm në terren do të dërgohen ambasadorë me nostalgji të lexueshme proserbe.