Kosova dhe politika anglo-amerikane

[Arian Oboku]

Arian Oboku Student ne UEJL ne Tetove
Fakulteti: Administrimi Publik Viti 4

Status qua-se ne kosove si duket po i vje fundi,pasi te gjithe faktoret relevant politik qofshin ne permasa kombetare dhe nderkombetare e kan kuptuar se nje kosove e pa identifikuar nga aspekti i statusit eshte gjenerator i krizave ne rajon.Me veprimin e fundit te kryeministrit Harajdina gjegjesit me dorzimin e tij vullnetar me hage ,Kosova deshmoi pjekurine e saj politike dhe beri nje hap perpara zgjidhjes se statusit te saj final,i cili status per kosovaret ka kuptim te pavarsise dhe kostutuimit te Kosoves si shtet i pavarur

Baza Juridike per zgjidhjen e statusit

Gjithsesi se per tu zgjedh statusi perfundimtar i kosoves duhet qe qe KB ta kalojne kete proces neper rregullat dhe procedurat e te drejtes nderkombetare .
Shikuar nga dokrina juridike nderkombetaro-publike,Kosova i ploteson tri kushtet esenciale te te qenit shtet,keto kushte janeerritori,popullata e perhershme si dhe aftesia qe te hyj ne marredhenje me shtetet tjera .Per kushtin e fundit te cilet duan shum faktore politik ta zbehin kosova e ka deshmuar duke hyre ne marredhenie tregtare me shtetet fqinje,sic eshte marreveshja e trektise se lire me Shqiperine si dhe hapjen e zyrave perfaqesuese ne Prishtine nga disa shtete Europjane dhe SH.B.A .Gjith ashtu kosoves i perket pavarsia edhe ne baze te parimit te vetevendosjes i cili mund te realizohet permes mekanizmit juridik te referendumit.Nje pengese e vogel ne kete aspekt eshte rezuluta 1244 ecila formalisht e njeh njesine tokesore te federates Serbi&Mali Zi, por megjithate rezulutat kan karakter politik dhe nuk prodhojne efekte juridike ne plotekuptimin e fjales
Plotesimi i Standarteve

Me gjithate rruga per zgjidhjen final te statusit te Kosoves kalon nepermjet te permbushjes te standarteve te vendosura si kusht nga Kombet e Bashkuara .Realisht nga popullata shumice shqiptare nuk kerkohet as gje tjeter pervec qe ti rrespektoj te drejtat e pakices serbe dhe komuniteteve tjera qe jetojne ne kosove, sa per standartet tjera permenden vetem siperfaqesisht.ne anen tjeter standartet nuk mund te plotesohen pa transferimin e kopetencave prej misionit civil te KB tek organet vendore ,pasi shpesh ka ndoshe qe brenda nje dite ,nje organ vendor ka sjell nje vendim, ndersa organi i misionit civil te KB-se e ka ndryshuar ose e ka shpalle te pa vlevshem .Nje hap pozitiv ne kete aspekt eshte arritur me dhenien e garancive nga administratori civil i KB ne lidhje me investimet e huaja ne Kosove,ku KB garanton investimet e huaja per 99 vjet.

Negociatat e fillimit teketij viti per Statusin final te KosovesNegociatat ne lidhje me statusin perfundimtar te kosoves –kan filluar ne kte vit keto negocisata do te jene mjaf te renda pasi qe nuk ka nje qendrim te harmonizuar te bashkesise nderkombetare,keshtu qe SH.B.A-ja dhe Britania e Madhe angazhohet per pavarsi,shtet tjera europjane,kalkulojne politikisht,ndersa aleati natiror i serbeve Rusia, apsolutisht eshte kunder pavarsise se Kosoves.Qendrimi rus mund te sjell mja probleme ne Keshillin e Sigurimit te Kombeve te Bashkuara,pasi qe Rusia eshte anetare e perhershme me te drejte votedhe mund ta pengoj pavarsine e kosoves.Ne anen tjeter mund te shpreohet se SH.B.A mund te bejne presion ekonomik ndaj Rusise dhe mund ta detyroje ate qe te apstenoj gjate votimit ne Keshillin e Sigurimit

[Arian Oboku]

Arian Oboku


Ky eshte konkluzioni I deritanishem I bisedimeve per statusin e Kosoves. Shumica shqiptare ne Kosove deri me tani eshte peng I pakices serbe te Kosoves. Ja disa argumente: Per çfare u bisedua ne Viene? U bisedua jo per decentralizimin e Serbise, por te Kosoves. U bisedua per lirite dhe te drejtat e serbeve te Kosoves. Perseri edhe ne 17 mars 2001 do te bisedohet per lirite dhe te drejtat e serbeve te Kosoves. Por çfare do te thone bisedimet per decentralizim kur nuk ka kufij politik dhe as Kushtetute? Do te thote se jane biseda per teritore.
Degjon bashkesine nderkombetare dhe shumica e politikaneve te huaj shprehen se: Shqiptaret ne fillim duhet te garantojne lirite dhe te drejtat e minoriettit serb dhe pastaj statusin e tyre. Shume bukur. Edhe vete shqiptaret ne Kosove jane dakord me nje gje te tille. Por… Le tu bejme edhe disa pyetje politikaneve dhe diplomateve nderkombetare: Po neqoftese serbet te perkrahur edhe nga ju do te kerkojne ne kuader te decentralizimit autonomi politiko -teritoriale me lidhje edhe me Beogradin, a do jeni ju dakord? Po qe Mitovica Veriore dhe nje pjese e mire e Kosoves Veriore jane te ndara, jane qysh tani te lidhura me Beogradin, a e dini ju nje gje te tille? (Keshtu ka ndodhur edhe ne qershor te vitit 1941 kur pas Marreveshjes Ciano-Ribentrop, qeveria e Nediçit vendosi ne Uren e Ibrit Batalionin e pare te Rojes Shteterore Serbe. Ndersa per te kenaqur shqiptaret shpiku Shqiperine e Madhe). Po sikur ne kuadrin e decentralizimit, ata te kerkojne qe Mitrovica Veriore te jete kryeqyteti I tyre? (Edhe tani ajo sherben si e tille. Po qe regjistri kadastral I pronave te Kosoves ndodhet ne Beograd, a e dini nje gje te tille? (Dhe duke qene atje, serbet mund te manipulojne shume me pronat e objekteve fetare serbe ne Kosove, sepse qysh nga viti 1919 pronesia e tokes ne Kosove ka pasur shume oshilacione). Po qe serbet kane telefonine e tyre dhe shqiptaret ne Kosove perdorin prefiksin e Monakos, po kete a e dini? Ja dhe nje pyetje permbyllese: A e dini se deri me tani, serbet e Kosoves kane votuar ne shumice per partine radikale serbe te Sheshelit. (Cfare do te thote bashkesia nderkombetare neqoftese serbet do te kerkojne qe edhe neser te votojne edhe per parlamentin e Kosoves, por edhe per te Beogradit. Ajo deri tani i ka lejuar, po neser ?)
Dhe para se te perfundoj me pyetjet per disa politikane dhe diplomate nderkombetare, po sjell ne vemendjen e lexuesit nje informacion:
Ne Kornizen Kushtetuese te Kosoves lidhur me te drejtat e pakicave thuhet se: «Të përdorin lirisht gjuhën dhe alfabetin e tyre, duke përfshirë përdorimin e saj para gjykatave, organizmave dhe organeve të tjera publike të Kosovës. Të arsimohen në gjuhën e tyre. Të gëzojnë të drejtën për informacion në gjuhën e tyre. Të gëzojnë të drejta të barabarta në lidhje me punësimin në organet publike të të gjitha niveleve dhe në shërbimet publike të të gjitha niveleve. Të kenë kontakte të papenguara me njëri-tjetrin dhe me anëtarët e komuniteteve të tyre brenda dhe jashtë Kosovës. Të ofrojnë informacion në gjuhën dhe alfabetin e komunitetit të tyre, duke përfshirë krijimin dhe mbajtjen e mediave të tyre».
(A mund te gjeni ndonje vend me kete shkallle tolerance ndaj pakicave? Edhe Marreveshja e Ohrit qe disa e marrin si model per Kosoven, parashikon se duhet te jesh mbi 20 perqind e popullsise qe te perfitosh te drejten e gjuhes amtare si gjuhe zyrtare. Ndersa Ne Kosove nuk ka perqindje. Bile edhe atje ku nuk ka serbe, gjuha serbe parashikohet si gjuhe zyrtare?!

Dhe ne fund te pyetjeve, nje pyetje-konkluzion : A e di Ahtisari, ndihmesit e tij apo edhe te tjere se ne Viene kane biseduar ne te vertete shqiptaret e Kosoves me serbet e Kosoves ? Per kujtese te lexuesit : Delegacioni serb prej 8 antaresh perbehej nga : Milorad Todorovic nga Kosova, Mirko Jakshic nga Kosova, Goran Bogdanovic nga Kosova, Rangjelo Nojkic nga Kosova. Tomas Fleiner nga Zvicra. (Drejtor i Institutit federal te Friburgut i martuar me Lidija Basta-Fleiner me kombesi serbe). Por ne menyre jo te çuditshme mungonte politikani serb po nga Kosova Oliver Ivanovic) ?
Pra deri me tani pakica serbe ne Kosove mban peng shumicen shqiptare ne Kosove. Deri me tani pakica serbe nuk lejon shumicen shqiptare te vendose per fatin e saj. Shumcia shqiptare deri tani ka vetem deklarata pavarsie dhe realitet protektorati.
Ka dy rruge : Rruga e pare eshte qe te vazhdojne bisedimet deri sa te harxhohet fondi financiar i caktuar nga OKB per kete çeshtje. (Ahtisari ka deklaruar se ai e ka kontraten financiare me OKB deri ne 9 nentor 2006). Pastaj te thuhet se palet nuk rane dakord dhe te vendose Keshilli i Sigurimit.
Ka edhe nje rruge tjeter qe eshte hedhur ne tregun e politikes : Kjo eshte rruga e imponimit te statusit te Kosoves mbi Beogradin, por edhe mbi Prishtinen.
Por ka edhe nje rruge me te efektshme : Nje shumice nuk mund te rrije peng i nje pakice. Prandaj, Grupi negociator i Kosoves duhet te kerkoje ndryshimin e problematikes se bisedimeve : Ai duhet te kerkoje qe bisedimet te fillojne nga Statusi i Kosoves dhe jo nga decentralizimi. Dhe e fundit, Grupi Negociator i Kosoves duhet te marre shembull nga ish-Presidenti Rugova qe dinte te vinte edhe kushte per bisedime.(Tre ministra te Kosoves duhet te kerkojne homologet e tyre nga Beogradi dhe disa keshilltare dhe funksionare serbe nga Mitrovica. Ky eshte partneritet midis shtetesh fqinje. Neqoftese edhe ne 17 mars Grupi Negociator do te pranoje formatin e Vienes, atehere do te thote se pranon akoma varesine nga Serbia.

[Sabriu]

MJEGULLAT E DIPLOMACISË SHQIPTARE Nga prof.dr.Fehmi BAFTIU

Kohët e fundit, e veçanërisht pas ekspozesë së zotit Petersen në KS të OKB-së, jemi dëshmitarë të lloj-lloj opcionesh për çështjen e statusit politik të Kosovës. Trumbetojnë mjetet informative, ato radiodifuzive e televizive me deklarata, shpeshherë edhe qesharake në aspektin e njohjes së të drejtës ndërkombëtare. Nuk do ishte ky kurrfarë senzacioni sikur këto veprime të mos krijonin edhe në opinionin tonë qoftë ai qytetar apo subjekt politik, aso konfuzioni nga mosdija, deri në shkallën e vetëngatërrimit dhe mosdefinimit të qartë të synimeve të tyre. KS i OKB-së, si organ ekzekutiv i Asamblesë së Kombeve të Bashkuara është kompetent të përcjellë të gjitha vlimet diplomatike të shteteve anëtare të OKB-së, por edhe të territoreve të caktuara, pa të drejtë të përcaktimit definitiv të statusit politik të këtyre territoreve.

Njeri është i bindur dhe decidohet se KS i OKB-së është organi i vetëm që do të vendosi lidhur me statusin përfundimtar politik të Kosovës. Tjetri thotë se këtë do ta bëjë BE-ja. I treti ia “ falë “ këto kompetenca Grupit të Kontaktit. Dikujt i bie ndërmend idea se vetëm me dialog me Serbinë duhet të vendoset ky status politik i Kosovës. Kurse opcioni më i shpeshtë është njohja unilaterale nga SHBA-të dhe se kjo do të ishte zgjidhja më e mirë për fatin politik të Kosovës! E gjithë kjo rrëmujë pasaktësisë, nuk është asgjë tjetër pos mosnjohuri e realiteteve të kompetencave faktike të këtyre organizmave të sigurisë kolektive sipas akteve ndërkombëtare apo të praktikës së deritanishme në formimim e shteteve të reja.

Tërë këtë rrëmujë deklaratash momentale politike në Kosovë nuk mund ta kualifikojmë assesi ndryshe, pos si diplomaci e pakrye, inerte, anemike, pa koncepcione dhe njohuri faktike të situatave të këtilla, e cila prodhon vetëm mjegull dhe e cila kurrsesi nuk dinë dhe nuk është e aftë ta gjejë rrugën e përcaktuar sipas juridiksionit ndërkombëtar, por, mbi të gjitha, të artikullojë qëllimet dhe interesin e vet kombëtar!

Opcioni se KS i OKB-së është organi i vetëm i cili kinse duhet të vendosë lidhur me statusin përfundimtar politik të Kosoves, jo vetëm që është i pasaktë, por diç e tillë, vetëvetiu legjitimon aftësitë tona në njohje të kompetencave të këtij organi. KS i OKB-së, si organ ekzekutiv i Asamblesë së Kombeve të Bashkuara është kompetent të përcjellë të gjitha vlimet diplomatike të shteteve anëtare të OKB-së, por edhe të territoreve të caktuara, pa të drejtë të përcaktimit definitiv të statusit politik të këtyre territoreve.

Në fakt përmes shqetësimeve, sugjerimeve, preferimeve dhe vendimeve që i nxjerrë, ai përfaqëson shtetet anëtare të sigurisë kolektive në botë - OKB-së. Sa i përket kompetencave të formës së prerë të KS të OKB-së, janë dy aktet detyruese për tërë anëtarët e Asamblesë së Kombeve të Bashkuara. Atëherë kur marrin vendimin detyrues të pranimit të një shteti apo territori se i plotëson kushtet e nenit katër të Kartës të OKB-së, për anëtarësim në OKB. Dhe rasti i dytë është marrja e vendimeve për aplikimin e Kreut VII të Kartës së OKB-së.

Meqë me rastin e Kosovës vendimi mbi aplikimin e Kreut VII të Kartës së OKB-së, fare nuk e ka nxjerrë KS i OKB-së, vetëvetiu pas hartimit të tekstit të Rezolutës 1244 nga ana e Grupit të Kontaktit në Petersburg më 6 qershor 1999, dhe për dijeni të opinionit shqiptar kjo bëhet vetëm pas konsultimeve të Ishingerit edhe me disa udhëheqës të subjekteve dhe intelektualë shqiptarë, KS i OKB-së e aprovon Rezolutën 1244, e cila në fakt ka përbrenda edhe alternativën e mosnjohjes së statusit politik nga asnjëra palë ndërluftuese që sipas akteve ndërkombëtare është çështje e vullnetit të popullit.

Kjo, ngase siç shihet nga teksti, kjo rezolutë jo vetëm që është tepër konfuze, por gjithsesi është edhe në kundërshtim me tri masat që parasheh Karta e OKB-së për rregullimin e krizave ndërkombëtare sipas kreut XI, XII dhe XIII, KS i OKB-së. Aq më tepër kur dihet se edhe vetë diplomacia botërore për t`iu ikur opcioneve të diplomacisë ruse, e cila në rastin konkret, pra lidhur me statusin definitiv politik të Kosovës, qysh atëbotë pat propozuar dhe ishte këmbëngulëse në qëndrimet e saja që statusi final i Kosovës të rregullohet sipas opcioneve dhe modelit të Tatarstanit, të ujëdhesave të Alandës, Tirolit Jugor, Transilvanisë apo edhe të kthimit në statusin politik të Kosovës të vitit 1974, dhe me kokëfortësi kërkonte që ky status të ishte përfundimtar.

Në fakt, atëbotë Rusia, me djallëzirat diplomatike, asokohe përmes kësaj zgjidhjeje të përhershme tentonte që përmes Kosovës ta rregullojë edhe statusin e Çeçenisë. Siç dihet një iniciative të tillë, iu patën kundërvënë në radhë të parë diplomacia angleze dhe ajo amerikane, me propozimin e një “zgjidhje të përkohshme kalimtare, e pastaj të shohim”. Dhe faktikisht, ndodhi ajo që diplomacitë e këtyre dy vendeve dëshironin që çështja e Kosovës, përmes Rezolutës 1244 të mbetet jo vetëm krizë ndërkombëtare, por edhe çështje që e obligonte Asamblenë e Kombeve të Bashkuara që në të ardhmen të kërkojë zgjidhje qoftë të praktikës së saj të deritanishme gjatë zgjidhjeve të krizave ndërkombëtare në të gjitha territoret e globit tokësor, të cilat zakonisht kanë përfunduar me njohje ndërkombëtare të tyre si shtete dhe anëtare të reja të këtij organi të sigurisë kolektive në botë, pra asambleja e Kombeve të Bashkuara përmes sugjerimit të Këshillit të Sigurimit.

Diplomacia e këtyre shteteve që atëbotë kundërshtuan propozimin e Rusisë, e deri diku edhe atë franceze e gjermane që ishin për një zgjidhje të përhershme sipas propozimeve ruse - ishin të bindur se në një të ardhme faktori politik shqiptar, pas gjithë asaj katrahure të spastrimit etnik, do të kthjellejë dhe në bazë të argumenteve që ua mundësojnë aktet aktuale ndërkombëtare në fuqi do të pozicionoheshin në rrugën më të drejtë të mundshme që deri atëherë nuk e kishin bërë, pra, të thirrjes në aktete ndërkombëtare valide për dekolonizim dhe të njohjes domosdoshmërisht të vullnetit të shprehur lirisht të popullit për statusin politik të saj, ngase trojet etnike shqiptare në ish-Jugosllavi ishin fakt i pamohueshëm i një sistemi kolonial në Evropë. Pra, të luftohej për ruajtjen e institucionit më të shenjtë sigurisë kolektive, në eliminim të vatrave dhe krizave ndërkombëtare që OKB-ja e ka fanar të shenjtë të punës së saj, për çlirimin e popujve të robëruar apo të flakjes së kolonializmit në botë.

Qëndrimet e këtilla kishin edhe cakun, por mbi të gjitha, kjo diplomaci fare mirë e dinte se në rastin konkret të Kosovës kishim të bëjmë me një okupim klasik të tokave të shtetit tjetër, pa asfarë mbulese qoftë historike, juridike, etnike, apo marrëveshjeje ndërkombëtarisht të njohur. Të gjitha shtetet anëtare të Asamblesë së Kombeve të Bashkuara e dinin se Kosova dhe shqiptarët në tokat e tyre etnike ishin të okupuar me forcën e armëve, se ishin nën presionin çnjerëzor civilizues të spastrimeve etnike nga forcat serbe, maqedonase dhe malazeze. Madje, ishte fakti se rasti i tokave etnike shqiptare nën MSKS e më pastaj nën ish -Jugosllavinë, faktikisht nuk ishte rregulluar me asnjë akt ndërkombëtar, qoftë duke iu përmbajtur vendimeve të Konferencës së Londrës apo asaj të Versajes.

Se një konstatim të këtillë kishte baza në fakte, më së miri e vërteton vetë diplomati jugosllav Jovan Jovanoviq - Pizhoni në librin e tij “ Historia e diplomacisë së Evropës së re” Bgd. 1939, kur konstaton se “ Komisioni për përcaktimin e kufijve të shtetit të pranuar shqiptar, nga Ulqini, Tuzi, Hoti, Plavnica e deri në Ohër, nuk arriti ta kryejë punën e vet në terren për shkak të Luftës së Parë Botërore, siç e kishte kryer Komisioni për përcaktim të vijës kufitare në jug me Greqinë….Por këtë përcaktim të vijës kufitare sipas Konferencës së Londrës, në mes MSKS dhe Shqipërisë me disa korrektime në favor të MSKS do ta përcaktojë Komisioni i riformuar më datë 9 nëntor 1921 nga ana e Konferencës së Paqes në Versaj, me të vetmin problem lidhur me Shën Naumin dhe me malin Vërmosh, çështje kjo që iu la në zgjidhje Gjykatës Ndërkombëtare në Hagë”.

Andaj, të pesë qeveritë që u formuan në shtetin e ri shqiptar pas vitit 1913, kurrnjëherë nuk ia kanë njohur suverenitetin dhe sovranitetin e MSKS, në tokat e okupuara shqiptare deri më 26 korrik 1926, atëbotë kur mbreti Ahmet Zogu pranon vijën kufitare MSKS- Shqipëri, por pa marrëveshje ndërkombëtare, ku do të precizoheshin obligimet dhe të drejtat e shtetasve të vet që ngelnin nën sovranitetin e shtetit tjetër. Pra, siç shihet në këtë rast, nuk ka marrëveshje ndërkombëtare në mes të Shqipërisë dhe MSKS siç ishte rasti i marrëveshjes lidhur me Tirolit Jugor, të arritur në mes të Italisë dhe Austrisë, asaj për Transilvani në mes të Hungarisë dhe Rumanisë, apo te e fundit marrëveshjen në mes të Britanisë së Madhe dhe Irlandës për pjesën e Irlandës që iu dha Mbretërisë angleze.

Në të gjitha këto marrëveshje janë përcaktuar në detaje të gjitha të drejtat e secilit shtet sipas Traktatit të Shën Zhermenit 10 shtator 1919, mbi të drejtat e pakicave kombëtare edhe pse shqiptarët në trojet e tyre etnike sipas kësaj marrëveshjeje do të kualifikohen si mysliman. Siç shihet në rastin e tokave shqiptare të okupuara nga ish- MSKS dhe Jugosllavia nuk ekziston asfarë marrëveshje se diç e tillë është arritur në mes të shteteve fqinje.

Ky fakt ishte tepër domethënës për kompetencat që sipas Kartës së OKB-së i gëzon Asambleja e OKB-së. Okupimi dhe përcaktimi i vijës kufitare ishte i njëanshëm dhe i përkrahur nga Franca dhe Anglia vetëm atëherë kur përfaqësuesit anglezë Xhorxh Llojdit i premtohen koncesionet 50-vjeçare në Trepçë nga ana e MSKS, ky okupim kinse zyrtarizohet në Konferencën e Paqes në Paris, dhe atë vetëm si dhuratë të tokave të huaja kinse në emër të aleancës për luftë të përbashkët.

Andaj, atëbotë, siç konstaton historiani serb Batakoviq në librin e tij “Trashëgimia historike dhe përkufizimet gjeopolitike në Kosovë” Nikola Pashiqi kishte të vetmin parim që këtë padrejtësi ndërkombëtare ta shfrytëzonte dhe realizonte përmes parimeve dhe veprimeve të mirënjohura të qeverisë së tij se “përmes përkufizimeve ndërkombëtare dhe pengesave të tjera ne në vazhdimsi, duhet dobësuar forcen dhe fuqinë e shtetit shqiptar si shtet amë i shqiptarëve, për të mbrojtur interesat serbe në Jugosllavi”. Normalisht, se ai mirëfilli e ka ditur parimin se edhe diplomacia më e kualifikuar dhe e aftë, nuk mund të jetë në gjendje të realizojë qëllimin nëse këto qëllime janë të paqarta, jofunksionale në synime apo plane afatgjata, të arritjes së aspiratave dhe e interesave kombëtare. E veçanërisht nëse këto qëllime parcializohen.

Taktikë të cilën e përdorte Franca ndaj Gjermanisë deri në Luftën e Dytë Botërore. Sikurse dihet pas Luftës së Dytë Botërore, parimi themelor do të jetë se asfarë aneksioni i territoreve të shtetit tjetër me forcën e armëve apo farë metode apo mënyre tjetër të okupimit, duhet të jetë i papranueshëm me aktet ndërkombëtare, pos rastit, nëse ai bëhet me vullnetin e popullit të një shteti apo të një territori. Por shtrohet pyetja, se Rezoluta 1244 a është akt që mund të lejojë zyrtarizimin e një situate të tillë ta konsiderojë si shprehje e vullnetit edhe ankesimin apo kolonizimin e këtij territori pa vullnetin e popullit që jeton në të, apo kur nuk posedon asfarë marrëveshje në mes të shtetit amë dhe shtetit që i aneksohet territori? Apo a është Rezoluta 1244 akt i shenjtë “bibël” siç thoshte z. Kushner, apo vetëm mashtrim i kulluar i opinionit të painformuar? Ose a mund që ky akt të ndërrohet, ose tek e fundit të mos respektohet fare dhe të mos sjellë pas vetes edhe pasoja juridike ndërkombëtare apo diplomatike për Kosoven? Rezoluta 1244, në rend të parë është akt i cili është sjellur vetëm atëherë kur OKB-ja ta kuptojë se çështja e Kosovës ishte, është dhe mund të jetë krizë ndërkombëtare, ku në konflikt shumë lehtë mund të implikohen edhe shumë shtete madje të dy kontinenteve.

Mos të harrojmë se Rezolutat e KS të OKB-së, të cilat nuk mbështeten në kriza eventuale, madje edhe aty ku ato paraqesin këtë kategori obligative të OKB-së, nuk do të thotë se mund të aplikohen vetëvetiu pa asfarë kundërshtimi, apo mospajtimi ose përderisa nuk ndërrohen. Të përkujtomë vetëm rastet e Palestinës, ku deri më tani janë nxjerrë 27 rezoluta të KS të OKB –së, por siç dihet asnjëra deri më tani nuk është respektuar qoftë nga njëra apo pala tjetër. Ose, rasti i Qiprosë, por më i kthjelltë është rasti i Kosovës, ku para se të nxirrej Rezoluta 1244 KS i OKB-së më parë i ka aprovuar edhe tri rezoluta për Kosovën, por sikurse dihet ato shteti serb fare nuk i respektoi, madje me justifikime tepër arrogante e banale. Duhet kuptuar se të vetmet rezoluta të KS të OKB-së që nuk mund të ndërrojnë pa vendimin e Asamblesë së OKB-së, janë ato për pranimin e shtetit apo territorit shtet i pavarur i shpallur me vullnetin e popullit - referendum (shih: Sllovenia, Maqedonia, Kroacia, Bosnja e Hercegovina, Estonia, Mauritania, Timori Lindor, etj.). As Rezoluta 1244, por mbi të gjitha as Korniza e Përkoheshme Kushtetuese e Kosovës, kurrë dhe në asnjë rast, sipas Kartës së OKB-së, konventave, rezolutave dhe deklaratave të Asamblesë së OKB-së, nuk mund të jenë pengesë që lidhur me statusin përfundimtar politik të mos vendosë pozitivisht OKB-ja.

Dhe atë po theksojmë se në këtë drejtim duhet vepruar shumë shpejt, me mençuri, aftësi, kreativitet dhe respektim të akteve ndërkombëtare. Nuk mund të jetë në asnjë mënyrë pengesë Rezoluta 1244, apo thënë thjesht Korniza që në një faqe e gjysmë si burim të akteve juridike për bazë ka vetëm rezolutat për mbrojtjen e të drejtave të njeriut që automatikisht eliminojnë shprehjen e vullnetit të shumicës në një shtet-territor, e kurrsesi konventat, rezolutat apo deklaratat që kanë synim dekolonizimin, me ç`rast Kosova ishte rast madje eklatant. Në rend të parë është fakt i pakuptueshem, se përse tri qeveri në Kosovë, deri më tani asnjeherë nuk iu drejtuan organit më të lartë botëror për siguri kolektive, pra Asamblesë së OKB-së me farë memorandumi, se vullneti i shprehur i popullit në Kosovë është obligim i OKB-së për ta zbatuar. Apo, përse nuk angazhohet fare ndonjë shtet që do të sponzoronte në Asamble kërkesat e drejta të popullit të Kosovës?

Madje, për habi, në vend të angazhimit të shtetit amë që e ka edhe për detyrë ta gjejë sponzoruesin apo vetë ta bëjë këtë, ai si për habi, na këshillon se KS i OKB-së duhet të vendosë për statusin final të Kosovës edhe pse e dinë se pavarësia e Kosovës asnjëherë nuk do të lejohej përderisa Rusia, Franca e Kina të jenë anëtarë me të drejtë vetoje në KS të OKB-së! Përse shteti amë nuk kërkon që përmes Asamblesë së OKB-së, e cila i ka aprovuar këto akte, të vendoset edhe statusi final i Kosovës sipas vullnetit të popullit ngase çdo anëtar i OKB-së e di mirëfilli se KS i OKB-së nuk është kompetent lidhur me përcaktimin e statusit politik të një territori apo shteti, nëse shprehja e vullnetit nuk është bërë në pajtim me aktet e aprovuara të OKB-së, pra të shprehjes së vullnetit të popullit! Veçanërisht, kur në pyetje është vullneti i shprehur me aktet ndërkombëtare që i ka aprovuar vetë kjo Asamble, anëtare e secilës është edhe shteti amë i shqiptarëve! Vullneti i popullit ka ndodhur në të kaluarën, ai domosdoshmërisht do të ndodhë edhe tani një ditë, por për të mos u bërë tepër vonë, patjetër më duhet të parafrazoj Mosha Dajanin lidhur me Rezolutën e KS të OKB-së për formimin e shtetit izraelito-palestinez, kur pat deklaruar se: “Unë, sot, lirisht këtë rezolutë mund ta pranoj dhe zbatoj, por çfarë të bëj më pastaj kur sheikët arabë vijnë dhe e blejnë tërë Izraelin me gjithë sovranitetin dhe integritetin e tij.” Diç e tillë në Kosovë tani po ndodh ngase me veprimet e vetë shqiptarëve, “sheikët” e shteteve që nuk ia dëshirojnë të mirën Kosovës, tanimë, thuaja për çdo ditë e bëjnë këtë dhe janë duke blerë tërë pasurinë e Kosovës, e së bashku me të edhe sovranitetin dhe integritetin mbi pasuritë dhe tokat shqiptare.

Pra, duhet lëvizur përderisa nuk është bërë vonë, sepse pa pasuri nuk ka as sovranitet e as integritet shtetëror! Aq më tepër kur me veprimet tona, me vetëdije apo pa të, nuk do të jemi në gjendje që të plotësojmë kushtin themelor dhe të domosdoshëm për anëtarësim në OKB, ngase nuk do të jemi shtete që do të jetë i aftë për vetëmbajtje dhe mirëqenie! Pra, siç shihet, teoria se ne duhet të sillemi vetëm rreth Rezolutës 1244 apo se KS i OKB-së duhet të vendosë për statusin final politik të Kosovës, është një gënjeshtër e kulluar e atyre që manipulojnë me këto veprime. Statusi final politik i Kosovës përcaktohet nga vetë vullneti i popullit, normalisht me plotësimin e kushteve të parapara në Kartën e OKB-së, pra të mbizotërimit politik në tërë territorrin, të kufijve të përcaktuar, të sovranitetit dhe integritetit në tërë territorin dhe të aftësisë për mirëmbajtje dhe mirëqenie të popullit të këtij territori. Tjetër alternativë nuk ka pasur deri më sot as Asambleja e OKB-së, e as që ka për të pasur në të ardhmen.

Solucioni i dytë se bashkësia evropiane duhet të vendosë për statusin politik të Kosovës, jo vetëm që është anakronik, i dëmshëm, por dhe i pajustifikueshëm me asnjë akt ndërkombëtar. Krizën e Kosovës as që e ka krijuar vetëm Evropa, duke u bazuar në konferencat e Londrës dhe të Versajës, por edhe shtetet e kontinenteve të tjera. Pra, faktori ndërkombëtar botëror. Evropa ka mundur që çështjen e Ballkanit ta rregullojë kaherë, me parimin e mirënjohur të shekullit XX, se çdo popull ka të drejtë në vetëvendosje apo kërkesës ultimative të Wudrov Wilsonit se Ballkanin do ta qetësojmë vetëm duke i përkufizuar vijat ndërkufitare të shteteve sipas parimit etnik.

Aq më tepër, kur mosrespektimi i këtij parimi do ta shtyejë krijuesin e Lidhjes së popujve që për mosrespektim të këtij parimi të largohet nga anëtarësia në këtë organ të sigurisë kolektive në botë. Veçanërisht, kur dihet se tanimë ishin varrosur parimet e Kongresit të Vienës 1815, për përkujdesjen e perandorive ndaj bashkëbesimtarëve të vet dhe në emër të konfesioneve fetare bënin shtrirje sipas vullnetit të tyre dhe okuponin zakonisht tokat e popujve të konfesioneve të tjera. BE si pjesë e organizmit të sigurisë kolektive në botë, vetëm mund të jepë sugjerime dhe këshilla e kurrsesi të vendosë lidhur me fatin e tokave të okupuara shqiptare.

Në fund të fundit edhe vetë Evropa ka problemet e njëjta me disa territore, qoftë që i ka okupuar me forcën e armëve apo përmes marrëveshjeve imponuese, e që si të tilla i ka njohur edhe Akti Final i Helsinkut, e të cilin akt OKB-ja e respekton si akt të karakterit ndërkombëtar, ngase nënshkruese janë edhe SHBA-të dhe Kanadaja. Kosova dhe tokat e tjera të okupuara shqiptare, sipas akteve ndërkombëtare që mbahen në sirtaret e Sekretariatit të OKB-së, nuk janë objekt i asnjë marrëveshjeje, qoftë të karakterit ndërkombëtar, qoftë unilateral.

Pra, nuk janë as Transilvani, as Tirol Jugor e as Irlandë Veriore. Andaj, meqë, Evropa ka problemet e veta të pazgjidhura, e që esencialisht dhe juridikisht dallojnë nga Kosova, në rastin e situatës momentale, BE ja nuk duhet që të jetë edhe farë faktori kyç në zgjidhjen e çështjes së tokave shqiptare të okupuara.

Aq më pak Franca, Rusia, që historikisht vetë e kanë krijuar këtë situatë në Ballkan. Ose Greqia dhe Italia, të cilat kurrë nuk kanë hequr dorë nga Marrëveshja sekrete e Londrës 1915 për ndarjen e tokave shqiptare, pos kinse një deklarimi me një justifikim banal, se ajo nuk është bërë publike kur është arritur, por vetëm në vitin 1919, pra, pas katër vjetësh. Janë këto disa arsye, të cilat eliminojnë vetëvetiu implikimin e Evropës në zgjidhjen e statusit politik final të Kosovës që faktori shqiptar duhet ta ketë parasysh në raport veçanërisht ndaj disa shteteve evropiane, të cilat, jo vetëm që kanë qëndrime ksenofobike ndaj vetë shqiptarëve, posaçërisht duke mos ua njohur të drejtën në shprehje të vullnetit të lirë shqiptarëve, por edhe me veprimet e tyre në zonat e krizave në Kosovë, haptas po e manifestojnë qëllimin e tyre.

Pra, në asnjë mënyrë, nuk i valorizojnë faktet e proceset pozitive dhe ecuritë e zhvillimeve demokratike në tokat shqiptare qoftë duke akuzuar shtetin amë si burimin kryesor të shumë të veprimeve jo civilizuese, por edhe popullin shqiptar në tokat e okupuara ku momentalisht veprojnë këto shtete si paqeruajtëse, e konsiderojnë si primitive dhe të papërmirësueshëm.

Përcaktimi i kinse Grupit të Kontaktit, si organ i cili do të vendosë për statusin final politik të Kosovës, do të ishte i paautorizuar ligjërisht sipas juridiksionit ndërkombëtar, por dhe do të krijonte konfuzione në sugjerimet dhe qëndrimet e tija. Dihet se nga gjashtë anëtarë, Rusia dhe Italia, janë me çdo kusht që tokat e okupura shqiptare gjithnjë të mbeten nën sovranitetin e Unionit Serbi- Mali i Zi. Këtë qëndrim ato e kanë manifestuar haptas që nga fillimi i luftës së UÇK-së, disa herë me disa qëndrime e sugjerime të këtij grupi, i cili vështron kinse situatat në ish-Jugosllavi.

Duke ditur se ky grup me qëllim ishte formuar në këtë përbërje dhe se nuk ka asfarë kompetence pos preferimeve dhe qëndrime të shteteve që i përfaqësojnë. Siç dihet disa herë në mënyrën më vullgare ky grup është injoruar nga vetë Millosheviqi edhe pse shumë nga këto sugjerime e qëndrime gjithnjë ishin më të favorshme për të se sa për shqiptarët, të cilët për habi, asnjëherë nuk kanë reaguar ndaj këtyre sugjerimeve e qëndrimeve të Grupit të Kontaktit! Nisur nga fakti se Grupi i Kontaktit, në asnjë rast nuk e ka përkrahur (shih: nëntë sugjerime e qëndrime gjatë viteve 1988/99) pavarësinë e Kosovës, vetëvetiu dihet se edhe në të ardhmen nuk do t’i ndërrojë qëndrimet e veta. Në asnjërin nga sugjerimet dhe qëndrimet e mëparshme ndaj Kosovës, Grupi i Kontaktit me qëllim çështjen shqiptare e zbret në konflikt ndëretnik e jo ndërshtetëror. UÇK-në zakonisht e ka quajtuar “terroriste” edhe pse ndërkombëtarisht pat fituar legjitimitetin dhe tretmanin e akterit ndërkombëtar të pranuar. Edhe për kundër këtij fakti mbi të gjitha, asnjëherë në asnjë mënyrë nuk ka dashur ta kualifikojë situatën si krizë ndërkombëtare, ku patjetër institucioni i vullnetit të lirë të popullit duhet të vijë në shprehje, së paku sipas akteve të Asamblesë së OKB-së apo praktikës së punës së saj gjatë krizave identike në Afrikë, Amerikën Jugore e të Mesme, apo në shtetet e Lindjes së Largët.

Thjesht, Grupi i Kontaktit pos që është devalvuar në vlerësime të drejta të krizave apo me qëndrimet dhe sugjerimet e tija, nuk ka kontribuar as direkt e as indirekt në zgjidhjen e krizës në Kosovë, tanimë, është tepër hap anakronik nëse i lihet në kompetencë farë sugjerimi apo qëndrimi lidhur me statusin e ardhshëm politik të Kosovës. Kjo, nga vetë shkaku se që në start ky grup ndërkombëtar do ta eliminojë vullnetin e shprehur lirisht të shqiptarëve për status politik të tyre.

Ndërkaq, sa i përket dialogut të drejtpërdrejtë me Serbinë, ky është një objektiv që diplomacia botërore që në fillim e quan lajthim i thellë. Vetë faktorizimi i Serbisë si palë kontraktuese dhe bashkëbiseduese atë po e faktorizon dhe situatën po e kthen në gjendjen e paraluftës, kur dikur Serbia me refrenin e pandarë pat caktuar 19 takime me palën shqiptare, madje në disa takime morën pjesë edhe shqiptarët ( shih: Raportin dërguar KS të OKB-së nga Qeveria Serbe “ Me dialog kundër separatizmit dhe terrorizmit” 8 prill 1988). Sipas këtij raporti më së miri shihet se sa është e aftë diplomacia serbe për makinacione dhe lojëra. Apo artin se si ajo udhëheq, orienton dhe drejton zhvillimin e këtyre dialogjeve. Konstatimi i Milosheviqit se “Dialogu me partite politike shqiptare dhe pakicave tjera në Kosovë e Metohi është i sinqertë dhe i hapur për të gjitha çështjet pa kushtëzime. Kuptohet se bisedimet do të zhvillohen në një shtet me institucione kushtetuese, e cila ka rendin e rregulluar juridik, suverenitetin dhe sovranitetin e pushtetit faktik”.

Kjo, faktikisht në aspektin diplomatik flet shumë, por më së miri do të zbërthehet në letrën e dërguar I. Rugovës dhe Fehmi Aganit nga ana e kryetarit të delegacionit serb Ratko Markoviq, i cili cek se “ gatishëeria jonë për dialog bazohet në Kornizat e Konventave evropiane për mbrojtjen e të drejtave të pakicave kombëtare.“ Nëse dikush mendon se me dialog të drejtpërdrejtë me Serbinë mund të zgjidhë çështjen e statusit final politik të Kosovës, pa asfarë dyshimi jo vetëm që gjendet në një lajthim të thellë, por me këtë jep të kuptojmë se aftësitë e tija janë të ngecura shumë në përcaktim të kohës, ambientit dhe mbi të gjitha njohurive bazë se çka është interesi kombëtar.

Vetë kërkesa për dialog edhe pse disi po mundohen ta kamuflojnë si bisedimet teknike, siç faktikisht dikur i quante vetë Millosheviqi edhe bisedimet shqiptaro-serbe, vetëvetiu ky hap do të thotë restaurim i politikës serbe dhe situatës politike në këtë pjesë të Ballkanit. Kjo jep të kuptojmë se nuk ekzistojnë parametra të qarta diplomatike në qëllime apo më mirë të themi artikulim të koncepcioneve dhe prioriteteve diplomatike. Ndërsa mungesa e këtyre kritereve aq më tepër kur interesat e palëve shtrohen në tavolinë të bisedimeve sy me sy dhe pala serbe është profesionalisht aq e ngritur në krahasim me palën shqiptare, vetëvetiu krijohet bindja se do të jemi dëshmitarë të një hendikepi me pasoja afatgjata.

Pra, dialogu i drejtpërdrejtë, ku vendoset për pasurinë e Kosovës, nuk mund të quhet edhe dialog teknik, ngase siç dihet e po shihet, sheikët serbë e blenë pasurinë e gjeneratave të shqiptarëve e që është qëllimi kryesor i tyre politik, të cilët që neser, do t’i konsiderojnë shqiptarët vetëm krah pune i përfitimeve të tyre nga resurset e Kosoves. Pala që nuk gëzon pavarësinë e veprimeve dhe vendimeve nuk mund të jetë në asnjë mënyrë edhe palë e barabartë në tavolinën e bisedimeve, ngase nuk peshon sa i pavaruri për shkak të imponimeve.

E imponimet po që se iu nënshtrohesh vullnetarisht peshojnë shumë. Së paku, këtë duhet ta dijë Qeveria e Kosovës. Apo duhet përkujtuar me një shembull ndoshta vullgar: luftërat gjatë tërë historisë nuk janë bërë, tek e fundit për likuidim fizik të njerëzve, por për pasuri e tyre. Andaj dhe Aleksandri i Madh, posa e pa shkretëtirën Gob në Indi u kthye prapa.

Sa i përket opcionit më të përfolur nga kryetari i Kosovës, e madje edhe nga një pjesë e elitës së “politikanëve” se njohja unilaterale e shtetit të Kosovës nga SHBA-të do të jetë zgjidhja më e mirë për statusin politik të Kosovës, patjetër, të detyron të konkludosh se sa pak njohuri kanë institucionet tona në krijimin dhe njohjen formale dhe faktike të shteteve sipas akteve ndërkombëtare. Asnjë shtet në botë, po që se nuk është edhe anëtar i OKB-së, ai nuk mund të jetë shtet sovran dhe i pavarur me njohje ndërkombëtare. Këto shtete, gjithnjë në raport me organet e sigurisë kolektive, mbeten të vetizoluara, pa garanca të mbrojtjes juridike ndërkombëtare dhe zakonisht mbesin vetëm satelite të shteteve që ato e njohin qoftë de jure, qoftë de facto.

Por, ajo që mbetet zvarrë është gjithnjë statusi problematik i tyre. Po e marrim vetëm rastin e dikur Formozës e tani Tajvanit. Edhe pse gati thuajse dhjetë vjet ishte anëtar i KS të OKB-së në vend të Kinës, siç dihet ajo tani nuk është as anëtare e Asamblesë së OKB-së. Apo rasti i Qiprosë. Dikush, po mendon në analogjinë e njohjes së Sllovenisë, Kroacisë, BeH, Maqedonisë e raste të tjera si në Estoni, Mauritani, etj. Mirëpo, nuk duhet harruar faktin se asnjëra prej këtyre shteteve nuk ka mundur të anëtarësohet si shtet i pavarur e sovran para se të vendoset me referendum lidhur me statusin politik të tyre. Vetëm kur është shpallur vullneti i tyre për status politik, janë njohur si shtetet dhe janë bërë anëtar të përhershem të Asamblesë së Kombeve të Bashkuara. Edhe neve dikur na është njohur statusi i shtetit të pavarur nga ana e Shqiperisë, por dihen efektet dhe rezultatet e kësaj njohje.

Duhet kuptuar edhe diplomacia e jonë njëherë e përgjithmonë se për t’u krijuar shteti i pavarur dhe sovran, patjetër duhet që në kuptim të akteve ndërkombëtare të shpallë vullnetin e lirë të popullit për një shtet të tillë.

Mjafton të cekim këtu vetëm rastin e Marrëveshjes Hakerup-Çoviq për të mësuar se cilat hapa diplomatikë duhet t’i ndërmerrë Qeveria dhe Kuvendi i Kosovës për njohje formale dhe faktike. Atëbotë, kërkesa e parë dhe më këmbëngulëse e Qeverisë serbe dhe Çoviqit ishte që Kuvendi i Kosovës të mos shpallë pavarësinë e Kosovës, duke aluduar në referendumin e popullit.

Fakt, ky që vërtet asnjëherë nuk e bëri Kuvendi, pos ndonjë deklarate shterpe, edhe pse rruga e vetme e një diplomacie efektive është që duke u bazuar në legjislacionin ndërkombëtar, është dashur kaherë ta bëjë duke shpallur referendumin për shpalljen e lirë të vullnetit të popullit. Përderisa një hap i këtillë nuk ndërmerret, çdo deklarim i opcioneve të tjera i kujdoqoftë, është vetëm mashtrim, iluzion apo manipulim me qëllimet dhe idealet e popullit.

Një ndërmarrje të këtillë tanimë faktori i huaj nuk mund ta injorojë me vetë faktin se është prezent në Kosovë, dhe normalisht, ky hap do të hapte rrugën dhe mundësitë që shtetet që dëshirojnë ta flakin krizën ndërkombëtare në Kosovë, ta njohin suverenitetin dhe integritetin në mënyrë unilaterale.

Kurse, nga praktika e vet dhe aktet ndërkombëtare të Asamblesë së OKB-së, ajo vetëvetiu do të sillejë në situatë të pashtegdalje, dhe dosido, do ta njihte juridikisht dhe faktikisht shtetin sovran e të pavarur të Kosovës, ngase nuk mund ta pengonte për shkak se lidhur me Kosovën nuk ka asnjë akt të karakterit ndërkombëtar që i jep të drejtë ndonjë shteti për ta mbajtur si koloni, pos shtetit amë, i cili e gëzon një të drejtë të këtillë natyrore e juridike.

Andaj, edhe diplomacia e shtetit amë nuk guxon dhe as që ka të drejtë morale e as kombëtare që të heshtë për tokat e veta, të cilat i janë shkëputur me anën e forcës e jo vullnetit. Andaj, angazhimi i saj në këtë drejtim, pa marrë parasysh, relacionet e shteteve fqinje apo të farë përfaqësuesi të “principatave” shqiptare, nuk mund e as që guxon të flasë në emër të popullit pa e pasur të drejtën sovrane të shpalljes së vullnetit të tij.