Përkthimi, ç'është ai ?

[Pasiqe]

Qe cupka prej Korce te mos mendoje me se Shqiperise i mungojne filozofet, propozova nje teoreme te re te pjesa e biznesit. Vetem per kenaqesine e cupes.

http://www.forumishqiptar.com/showth...57#post1135857

Tani meqe une jam rast atipik sepse kam bere shume perkthime dhe kam lexuar ca me teper, do i lejoj vetes te them timen.

Shqiperim=Perkthim + Pershtatje.

- Per veprat letrare eshte i keshillueshem per te pasur sukses tregtar dhe letrar.
- Per veprat filozofike shqipja ende e ka shume te varfer gjuhen e shkruar dhe shume fjale gojore apo pjese te "visareve te kombit" nuk jane marre asnjehere seriozisht per perhapje masive qe te zevendesojne latinizmat.

Keto jane kufizimet e leksikologeve te varfer shqiptare. Fundja, jane te gjithe nga jugu, dhe gegerishten nuk e dine fare. Ca here s'dine as toskerishten, sepse "visaret e kombit" nuk u grumbulluan kurre ne jug. I vetmi burim eshte vepra e Mitrush Kutelit, po he me thoni, sa prej jush e keni lexuar? Enveri e nxori jashte loje.

Si perfundim, lipset puna e grumbullimit te "Visareve te kombit" pas 70 vjetesh te botimit te pare dhe kete here duhet bere pune kombetare e jo rajonale. Kur pashe botimin e tyre te kohes se Zogut me kater vellime, vura duart ne koke se nuk dija asnje fjale!

[Cupke_pe_Korce]

epo degjo, kenge me ishin kenduar, por teorema asnjehere (lol) Zombie, mersi boku sikur te tere forumistat te propozonin nganje teori (vetem per kenaqesi te cupkes) yhy, si do ish bere shqiperia.
Gjer sa te mentoji yve, ika te shof ca patinazh une.
Shifena,

[Manulaki]

Cupke shiko mp!

Kusuri, ok, nuk mendoj se te perkthesh do te thote t'u sherbesh dy zoterinjve dhe te jesh besnik me njerin dhe te tradhetosh tjetrin. Perkunderazi, eshte te jesh besnik vetem i vepres, jo i gjuhes (qofte te shkruar, apo te perkthyer)
Nese perkthimi ben qe vepra te humbase vlerat, atehere eshte tradhetuar vepra dhe jo gjuha.

Eshte si te hash nje rosto te pjekur mire me thiken ne nje dore dhe pirunin ne doren tjeter. Puna eshte e fut roston dhe as merr mundimin ta pertypesh, por e gelltit menjehere, apo e fut ne goje dale ngadale, e pertyp me te 32 dhembet (ne mos me te 28 lol) e shijon cdo molekule ... e me the e te thashe se mos i leshoje goja jarge ndonjerit.

Keshtu pra eshte dhe perkthimi. Gjuhet nuk jane vecse pirun dhe thike dhe perkthyesi eshte ngrenesi/shijuesi dhe e percjell ate qe shijon tek te gjithe te tjeret hihihiiiii.
Shendet

[oiseau en vol]

Po pse xhanem gjithe kjo terselleme ? Edhe ne nje teme si kjo aman do te ziheni ? Po ç'hyn ketu fluturimi me presh ne sqep ? Ja e pata emrin "ujku ne vathe", ç'do thoje ti ? Nje shprehje tjeter me ujq ? Nejse...

Çupke, une u mundova te ndertoj nje debat te qete dhe po aq sa e mundur, pak a shume qe te merrnim vesh diçka.

Ke vene aty me lart dy fjale ne korsive : perkthim dhe pershtatje. Shume mire. I ke analizuar ndonjehere ne shqip ç'do te thone keto fjale ? Kur them analize qe tu hysh ne themel ketyre fjaleve, te mos u lesh skute pa e ndriçuar. Nuk besoj. Do te isha shume mirenjohes nese e ben kete. Sigurisht qe do te perfitoja shume.

Shqiperise i mungojne filozofet dhe jo fjalet filozofike, thua ti. Sa keq ! Mendon vertete qe filozofohet me perrallat e gjyshit qe nuk i ka askush ne bote si ne ? Mendon vertete qe filozofia eshte e mbushur me fjale te urta popullore ? Po te jete keshtu, atehere po ! Shqiperise nuk i mungojne fjalet filozofike. Por kam frike qe nuk eshte keshtu. Gjuhes sone nuk i mungon aftesia per te krijuar fjale por i mungon cytesi qe do ta beje te mundur kete gje. Une nuk them se duhen futur fjale te huaja ashtu siç jane dhe qe gjuha jone te mos ngjaje me asgje pastaj. Por them qe te fillojme t'ua dime mire kuptimet fjaleve, me nje fjale te germohet thelle deri ne etimologjine e tyre, dhe ne mos ne etimologjine atehere te degjohet vete fjala per çka ajo na flet.

Dhe e ke shume gabim kur thua qe gjermanishtja nuk na paska perfituar nga perkthimet sepse, me vjen keq ta them, por parapelqej te besoj ata qe kam cituar me lart sesa ty. Dhe kete nuk e kam per te ulur besueshmerine tende por thjesht ngaqe ti nuk je gjermane. Parapelqej te degjoj vete gjermanet (dhe cilet madje !) sesa dike qe i ka pare ata ne TV duke bere lufte me partizanet.

Edhe per pasurimin, prape jo me vend. As une as ti nuk do te behemi te pasur ndonjehere nga kjo pune. Une dhjame nuk kam nxjerre atje ku nxirrej e jo me te var shpresat tek pleshti. Por thjesht ngaqe me pelqen te shoh pak me tej se hunda ime, edhe duke paguar çmimin e humbjes sime nga te gjitha anet.

Ja te sjell ketu nje copez te shkeputur nga nje konference e nje filozofi te madh, e perkthyer e plote nga uazoja qe fluturon me ç'te mundet :

Ajo çka është qysh më parë e pranishme në gjithçka grumbullon gjithçka që është e veçuar në një prani unike dhe i jep çdo gjëje mjetin për t’u shfaqur. Gjithëprania e drejtpërdrejtë është ndërmjetësuese për çdo të ndërmjetësuar, dmth për të ndërmjetësueshmen. Vetë e drejtpërdrejta nuk është kurrë një e ndërmjetësueshme ; përkundrazi e drejtpërdrejta e marrë mirëfilli është vetë ndërmjetësimi, dmth ajo nga e cila e ndërmjetësueshmja mundet për të qenë e ndërmjetësuar, sepse ai e sjell këtë të ndërmjetësueshme të mundur në thelbin e saj. Natyra është ndërmjetësia që ndërmjetëson gjithçka. Ky është statuti. Ngaqë Natyra mbetet para së gjithash fillestarja, zanafillisht e palëkundshmja, ajo është statuti i palëvizshëm. Duke u zgjuar në vetvete, ajo merr origjinë në përputhje me thelbin e saj : sipas një statuti të palëvizshëm.

Tani me thuaj Çupke, ne çfare teksti shqip ke pare ti kete mpleksje pese termash : i ndermjetesuar, i ndermjetesueshem, ndermjetesuese, ndermjetesi, ndermjetesim ? Dhe ne kaq pak rreshta ?

Ja perse them une qe perkthimi mund ta pasuroje gjuhen tone duke e vene ate ne levizje, duke i dhene asaj njefare rrotullimi te ri, qe ajo te jete e afte te na sjelle me fjalet e veta te saj (pe gje ketu ndonje fjale te huaj ?) idete nga me te nderlikuarat.

Shtremberimi dhe keqkuptimi i qellimshem i gjerave jane thjesht nje kacavjerrje e mjere per te mos rene kurre ne llucen e bute qe i kemi ndertuar vetes.

[Veshtrusja]

Cupke shiko mp!

Kusuri, ok, nuk mendoj se te perkthesh do te thote t'u sherbesh dy zoterinjve dhe te jesh besnik me njerin dhe te tradhetosh tjetrin. Perkunderazi, eshte te jesh besnik vetem i vepres, jo i gjuhes (qofte te shkruar, apo te perkthyer)
Nese perkthimi ben qe vepra te humbase vlerat, atehere eshte tradhetuar vepra dhe jo gjuha.

dhe kur kemi te bejme me nje perkthim ne te cilin gjuha s'eshte besnike e vepres, atehere cfare ndodhe ?

debati eshte shume informues. Pershendetje te gjitheve.

[Pasiqe]

Ajo çka është qysh më parë e pranishme në gjithçka grumbullon gjithçka që është e veçuar në një prani unike dhe i jep çdo gjëje mjetin për t’u shfaqur. Gjithëprania e drejtpërdrejtë është ndërmjetësuese për çdo të ndërmjetësuar, dmth për të ndërmjetësueshmen. Vetë e drejtpërdrejta nuk është kurrë një e ndërmjetësueshme ; përkundrazi e drejtpërdrejta e marrë mirëfilli është vetë ndërmjetësimi, dmth ajo nga e cila e ndërmjetësueshmja mundet për të qenë e ndërmjetësuar, sepse ai e sjell këtë të ndërmjetësueshme të mundur në thelbin e saj. Natyra është ndërmjetësia që ndërmjetëson gjithçka. Ky është statuti. Ngaqë Natyra mbetet para së gjithash fillestarja, zanafillisht e palëkundshmja, ajo është statuti i palëvizshëm. Duke u zgjuar në vetvete, ajo merr origjinë në përputhje me thelbin e saj : sipas një statuti të palëvizshëm.

Oiseau, mund te na sjellesh edhe origjinalin?

[Cupke_pe_Korce]

Dhe e ke shume gabim kur thua qe gjermanishtja nuk na paska perfituar nga perkthimet sepse, me vjen keq ta them, por parapelqej te besoj ata qe kam cituar me lart sesa ty. Dhe kete nuk e kam per te ulur besueshmerine tende por thjesht ngaqe ti nuk je gjermane. Parapelqej te degjoj vete gjermanet (dhe cilet madje !) sesa dike qe i ka pare ata ne TV duke bere lufte me partizanet.

aha, pardhon lartmadheri!
Manulke, si the ti? Ah po eshte kjo goja ime qe do care, s'kane faj njerezia.
Njerez, merreni si te doni; dac me teresellembe, dac me tarnana.
Naten-e.

[oiseau en vol]

Oiseau, mund te na sjellesh edhe origjinalin?

Megjithe qejf Zombie

[Pasiqe]

Oiseau, Hygoi thoshte "Qui n'est pas intelligible, n'est pas intelligent": ky filozofi mund te jete i madh, po nese perdor te njejten fjale ose rrenje fjale 6 here ne te njejten fjali, ka probleme edhe me leksikun, edhe me sintaksen. Bile per mua ka probleme me filozofine, pasi nuk mundet te shpjegoje ne menyre te sakte fenomenet e natyres. Si mund te shpjegohet nje fjale duke perdorur po ate fjale?

Bile perkthimi yt eshte goxha i mire. Eshte ndoshta teper preciz, sepse filozofi, pershembull nuk di ta perdore mire presjen dhe ti e ke respektuar, pa i bere korigjime.

Vetem nje keshille: nese te duhet te perkthesh keta derra filozofe, me mire specializohu ne perkthimet e bilanceve te bankave nderkombetare se japin me shume para! Te pakten aty llogarite e kane secila nga nje kuptim (kuptohet, kur s'fut hundet revizori!).

[oiseau en vol]

Ah more Zombie, po Blaise Pascal qe thoshte :

"Qu'on ne nous reproche donc plus le manque de clarté, puisque nous en faisons profession."

(po e perkthej per anglishtfolesit)

"Le të mos na qortojne pra më mungesën e qartësisë, sepse ne e kemi bërë profesion këtë."

Faleminderit per vleresimin. Por, megjithese nuk eshte vendi i duhur, le te mos i biem shume ne qafe atij filozofit sepse eshte nga me te medhenjte ne historine e filozofise. Vertete eshte i veshtire, por me tu hapur dera e gjen veten neper shtigje e lirishta, diku drite e diku erresire, dhe vetem kur ta shohesh veten ne buze te nje gremine, bile vetem fizikisht nuk e ke hedhur hapin fatal, por mendja tashme eshte persiper nje honi qe nuk ka fund. Dhe kur fundi mungon nuk mund te thuash qe ti do te biesh diku, thjesht pezull Zombie...

Copeza e shkeputur duhet vene ne kontekst, duhet lexuar konferenca e plote per qe te fillohet te kuptohet, e perseris, te fillohet te kuptohet, dhe jo te kuptohet. Konferencat e ketij duhen lexuar te tera pernjeheresh, duhet patur nja 100 sy e 100 mendje.

Ai nuk ka probleme as me filozofine, as me sintaksen, aq me pak me leksikun. Ka nje gjuhe te veten ai o Zombie, une e ti flasim shqip e ai flet gjuhen e vet te tij, te shpikur nga ai vete dhe per ate vete. Dhe aty nuk po flet aspak per fenomenet e Natyres por per vete Natyren !

Dhe e fundit fare, meqe the per perkthime financash, a mundet nje gjeolog qe di anglisht te perktheje poezite e Cummings (meqe ky mu kujtua andej nga ju) ? Po nje romancier historish roze qe di gjermanisht te perktheje per shembull Wittgenstein ? Nuk ma merr mendja... por kushedi, mos na fut zot ne gjynah, çfare s'ka ne kete bote...