Alain FINKIELKRAUT, filozof

[Veshtrusja]

Le monde, 04 gusht 1998

Dashuria sipas Slobodan Milosheviç

nga Alain Finkielkraut dhe Antoine Garapon
(përkatësisht zv/president dhe president i Komitetit ‘Kosova’ në Francë)

Me vjen mire qe Finkielkraut mban nje qendrim ne favor te popullit Shqiptar te Kosoves nga menyra si eshte shprehur te ky artikull.

Të tmerruar nga një dashuri kaq e fortë, Sllovenia dhe republikat e tjera të Jugosllavisë marrin rrugën e shkëputjes. Gjatë luftës që pason më tej, Shqiptarët e Kosovës, që kanë arritur të ngrejnë në këmbë në shoqëri të vërtetë paralele, zgjedhin, nën drejtimin e Ibrahim Rugovës, udhën e jo-dhunës. Dhe për këtë ato përgëzohen ngrohtësisht nga bashkësia ndërkombëtare. Përgëzohen por jo shpërblehen. Vetëpërmbajtja e tyre bën që ata të harrohen nga akordet e Dayton. Dhe Millosheviçi, po aq dinak sa dhe i dashuruar i madh, përfundon së diskredituari Rugovën pranë të tijve duke e kompromentuar atë në bisedime të pafrytshme.

Thjesht per te shtuar dicka persa i perket akordeve te Dayton qe mu kujtua: Kam lexuar librin Kosovo - An unfinished peace nga W. G. O'neal para ca kohe dhe me beri pershtypje nje shenim te ky liber. Spo e perkthej sepse besoj shumica eshte ne gjendje ta kuptoj ne anglisht (plus sme jepet shume per perkthime). Holbrooke ka qene udheheqes i delegacionit Amerikan ne Dayton:


"Holbrooke's memoirs on Dayton include an episode where he and Milosevic are out for a walk and see a group of Kosovo Albanians at a fence holding up signs. Holbrooke suggests that they go over to talk to them and Milosevic immediately rejects the idea, insisting that Kosovo is an "internal" problem.
Richard Holbrooke, To End a War (New York: Random House, 1998), p. 234"

A thoni se Holbrooke te jete kaq i pafajshem? Nejse teme tjeter kjo... por thjesht e solla sepse mu kujtua....

[oiseau en vol]

Miredita Veshtruse,

Une per veten time nuk shoh asnje nxitje urrejtje ne shkrimin e Finkielkraut, por ai shkruan hapur, pa dorashka per diçka qe e kemi pare te gjithe : ne keto protesta kane marre pjese pothuaj pjesa me e erret e islamit, pjesa qe jo vetem Danimarken nuk di ta gjeje ne harte (ngaqe eshte dhe e vogel) por dhe qe te vetmin liber qe mund te kene lexuar mund te jete Kurani. Turma te eksituara, turma pa kurrfare mendimi, por thjesht per te bere pak teater per ndjenjat e tyre te fyera, keto jane pasqyra dhe reklama me e keqe qe mund t'i behet islamit. Une ne ato protesta nuk pashe asnje qe mund te ngjante me nenen apo babain tim, as dhe me fqinjin tim qe mund te falet per çdo dite. Shkurt, ne ato protesta te dhunshme perçohej me teper se kurre njefare ndrydhje e tyre persa i perket mosqenies rehat ne veten e vet. Nejse, ajo pune ka kaluar dhe shyqyr qe na pushuan veshet.

Kurse per kapitullimin e krereve te shteteve europiane, perveç atij te Danimarkes i cili ne kete çeshtje nuk u terhoq kurre, ai ishte si mos me keq. Qe nje kryetar shteti te shkoje e te preke ne lirine e shtypit ngaqe ndjenjat e njerit apo te tjetrit qenkan fyer, kjo nuk duhet te ndodhte. Per çdo dite na fyhen ndjenjat neve : hape TV dhe sheh nje film western me dy homoseksuale hipur mbi kale qe bien ne dashuri. Po kjo, nuk qenka fyerje per heteroseksualet ? Po per dashamiresit e western, nuk qenka fyerje ? Sigurisht, por une nuk e shoh ate film ose kthej kanalin e TV. Por ç'ndodhi ne Danimarke ? Nje reviste krejt lokale, ne nje vend prej 5 milione banoresh, boton ca gjera qe kurre nuk do te kishin dale per t'i pare tere bota pa nderhyrjen idiote te imameve daneze qe dalin me pelerina te bardha per te ngritur turmat ne kembe. Me thuaj, kishe degjuar ti per keto karikatura para 5 muajve kur jane botuar per here te pare ne Danimarke ? Me siguri qe jo. As une. Por eshte dashur te nderhyjne mjekroshat e Danimarkes per qe te behet nje gurgule qe nuk e merr vesh pastaj i pari te dytin.

Kapitullim qe dhe veprimet e disa firmave franceze te pakten si Carrefour dhe Nestle qe shkonin e u thoshin klienteve ne Arabi qe blini tek ne sepse ne nuk kemi asgje daneze. Sa turp ! Ku eshte Europa ketu ? Solidariteti europian... fjale boshe.

Une per veten time, e vetmja verejtje qe mund te kem per keto karikatura ishte qe ato nuk ishin fare te bukura, pa shije dhe nuk te benin per te qeshur fare. Kaq. Dmth cilesi e dobet. Po qe ato te karikaturojne Jezusin apo Muhametin, apo vete Zotin dora vete, kjo nuk me ben aspak pershtypje.

Kalofshi mire

[oiseau en vol]

Finkielkraut, duke u ndalur mbi një shprehje të filozofit gjerman Theodor Adorno, i cili pyeste nëse ishte e mundur të shkruheshin poema pas asaj çka kishte ndodhur në Auschwitz, citon shkrimtarin dhe disidentin rus Soljenitsyne i cili mendon që arti bën të mundur shkëmbimin e përvojave të jetës. Dhe Finkielkraut shkruan që pa artin dhe pa poezinë, Auschwitz nuk do të mund të kuptohej kurrë.


Shembull për këtë është historia e vogëlushit Hurbinek e treguar në Armëpushimi nga Primo Levi : « Hurbinek nuk ishte asgjë, ai ishte një fëmijë i vdekjes, një fëmijë i Auschwitz. Ai nuk dukej më shumë se tre vjeç, askush nuk dinte ndonjë gjë mbi të, ai nuk dinte të fliste dhe nuk kishte emër : ky emër të çuditshëm Hurbinek ia kishim ngjitur ne, ndoshta ndonjëra nga gratë që e kishte kuptuar kështu tingullin e palidhur që fëmija nxirrte nganjëherë. Ai ishte i paralizuar duke filluar nga veshkat dhe kishte këmbë të thata, të holla si fije kashte ; por sytë e tij, të humbur në një fytyrë trekëndeshe dhe të ngurtësuar, xixëllonin tejet të gjallë, përgjërues, pohues, plot vullnet për të thyer varganët e tij, për të shkallmuar pengesat mortore të heshtjes së tij. Fjala që i mungonte, që askush nuk ishte ndalur për t’ia mësuar atij, nevoja e fjalës buronte nga vështrimi i tij me një forcë shpërthyese ; një vështrim njëkohësisht i egër dhe njerëzor, një vështrim prej të rrituri që gjykonte, vështrim të cilin askush ndër ne nuk arrinte ta duronte, aq shumë ishte ai i ngarkuar me forcë dhe dhimbje. »
Në infermierinë ku ai ishte gjendur me Primo Levi dhe me një tufë të sëmurësh të tjerë pas çlirimit të Auschwitz nga Ushtria e kuqe, Hurbinek ia doli mbanë megjithatë të lëshonte një fjalë : diçka si « Masseklo » ose « Matisklo ». Vallë ishte emri i tij ? Ç’thoshte ai ? Ndonëse përreth Hurbinek kishte përfaqësues nga të gjitha kombet e Europës qendrore, fjala që ai lëshoi nuk u kuptua nga asnjë dhe « Hurbinek që ishte tre vjeç, që kishte lindur ndoshta në Auschwitz dhe nuk kishte parë kurrë një pemë, Hurbinek që kishte luftuar si një njeri deri në frymën e fundit për të hyrë në botën e njerëzve nga e cila një fuqi shtazarake e kishte përjashtuar ; Hurbinek i paemri që parakrahu i vockël i të cilit mbante tatuazhin e Auschwitz, Hurbinek pra vdiq ditët e para të marsit 1945, i lirë por jo i çliruar ; ai dëshmon përmes fjalëve të mia ».
Hurbinek, fëmija pa origjinë dhe pa gjuhë, ishte i destinuar për të vdekur nga një vdekje krejt mospërfillëse dhe pa fjalë. Asnjë gjurmë e kalimit të tij përmbi tokë nuk do të ishte dashur të ruhej, por ja që tregimi i Armëpushimi e dështon këtë program : sigurisht, asgjë nuk mbetet nga fëmija që nuk ishte asgjë, por Primo Levi, nëpërmjet fjalëve me të cilat rrëfen historinë kaq të shkurtër të Hurbinek, i jep këtij të vdekuri të vogël që nuk dallohet fizionominë e tij të veçantë. Dhe asaj pak jete që Hurbinek jetoi, Primo Levi i jep humanitetin e vet, dmth karakterin e saj të pazëvendësueshëm. Hurbinek nuk pati kohë të jetë një burrë, as dhe të hyjë në një ekzistencë foljore, por ai ishte tashmë « një individ i veçantë, një person, një qenie unike, e papërsëritshme, që asgjë nuk do ta zëvendësojë ».

Alain Finkielkraut, Njerëzimi i humbur, f. 113-114.