Pavarėsia pa pėlqimin e Beogradit mund tė jetė zgjidhje e vajtueshme, por ėshtė mė e mirė se sa secili opsion tjetėr, sepse mandej rajoni do tė mund tė shkonte drejt luftimeve.
The Economist
The future of Kosovo
Nov 2nd 2006
From The Economist print edition
THE shabby manoeuvring that triggered first war and then the break-up of Yugoslavia began in Kosovo in 1989, when Slobodan Milosevic scrapped the Serbian province's autonomous status. Now the Balkans have turned full circle, back to negotiations over Kosovo's final status. But this time there is no doubt as to the result: independence from Serbia.…
Njė Kosovė e pavarur ėshtė duke ardhur. Pyetja ėshtė se cila ėshtė rruga mė e mirė pėr ta arritur kėtė.Manovrimi i kobshėm qė e filloi luftėn e parė dhe pastaj shthurjen e Jugosllavisė filloi luftėn nė vitin 1989 nė Kosovė, ku Sllobodan Millosheviq ia grabiti statusin autonom provincės serbe. Tash Ballkani e ka kthyer komplet orbitėn, pėr tė filluar negociatat pėr statusin final. Por kėsaj here s`ka dyshime sa i pėrket rezultatit:Pavarėsia nga Serbia.
Kosova ėshtė njė ēėshtje emocionale pėr Serbinė. Shtrihet nė zemrėn e perandorisė sė tyre mesjetare, ėshtė nė vendin ku ata e kanė humbur betejėn kundėr sunduesve turq para 500 vjetėsh dhe aty gjenden disa prej objekteve kryesore religjioze. Ėshtė njė provincė serbe, e jo njė republikė ish- jugosllave, siē kanė qenė Maqedonia ose Mali i Zi. Kurse prej sulmeve tė NATO-sė nė vitin 1999, Kosova ėshtė administruar nga Kombet e Bashkuara. Mbi 90 pėrqind e rreth dy milionė banorėve tė Kosovės janė shqiptarė etnik dhe nuk lėshojnė pe pėr asgjė mė pak se pavarėsi.
Kjo ėshtė kėshtu, edhe pėrkundėr zhurmės sė aprovimit tė kushtetutės sė re tė Serbisė, e cila e riafirmon Kosovėn si pjesė integrale tė shtetit. Kushtetuta dhe zgjdhjet qė pritet tė organizohen, ndoshta nė dhjetor, janė taktika vonuese tė Qeverisė sė Serbisė, e cila nuk ėshtė e gatshme tė marrė mbi vete pėrgjegjėsinė e "humbjes sė Kosovės". Dilema qė i ka mbetur negociatorit tė Kombeve tė Bashkuara, Marti Ahtisari, ėshtė nėse duhet t`i bashkėngjitė pavarėsisė edhe disa kushte, pėr t`ia bėrė Serbisė mė tė kėndshėm statusin final.
Njė kusht i tillė mund tė jetė garantimi i qartė i tė drejtave tė minoriteteve, posaēėrisht i 100 mijė serbėve qė kanė mbetur aty. Kjo do tė kėrkojė dhėnien e njė autonomie pėr komunat ku banojnė serbėt, qė tėrheq pas vetės edhe rivizatimin e vijave kufitare; dhe mbrojtje tė plotė tė objekteve religjioze serbe. Njė kusht tjetėr mund tė jetė ndalimi i Kosovės pėr t`u bashkuar me fqinjėt (pėr shembull Shqipėrinė). Krejt kjo nėnkupton mbajtjen e trupave tė NATO-s dhe mbikėqyrėsve ndėrkombėtar nė Kosovė, madje edhe pas pavarėsisė. Mundėsi tjera, si ajo e ndarjes sė pjesės veriore, e cila banohet me serbė, apo pamundėsimi i Kosovės qė t`i bashkohet Kombeve tė Bashkuara, janė zgjidhje qė nuk e bėjnė askėnd tė lumtur.
Efektet e hidhura anėsore
Thėnė shkurt, duket e pamundur qė tė gjendet ndonjė rrugė qė veshja e Kosovės me pavarėsi tė bėhet e pranueshme pėr Beogradin. Pėr kėtė arsye pavarėsia duhet tė imponohet ndėrkombėtarisht. Rusia mund ta bllokojė kėtė nė Kėshillin e Sigurimit tė OKB-sė, por mandej shtetet e ndryshme mund ta njohin Kosovėn. Shumica e shteteve duket se do tė bėjnė kėshtu, duke lėnė vendet qė nuk e pranojnė pavarėsinė (pėrfshirė edhe Serbinė) qė tė ketė hap ta bėjnė mė vonė. Dorėn nė zemėr, disa liderė serbė do ta dėshironin njė zgjidhje tė tillė, sepse ashtu do tė dukeshin se kanė bėrė gjithēka pėr ta penguar pavarėsinė e Kosovės.
Pavrėsia pa pėlqimin e Beogradit mund tė jetė zgjidhje e vajtueshme, por ėshtė mė e mirė se sa secili opsion tjetėr, sepse mandej rajoni do tė mund tė shkonte drejt luftimeve, por edhe mė tutje kėtu kemi dy rreziqe tė mėdha. E para lėnien e Serbisė, shtetin mė tė madh nė rajon, nė duart e grupeve tė mėrzitura nacionaliste. Njė Serbi e hidhėruar do ta ketė tė pamundur tė nis ndonjė luftė tė re, por mundet edhe mė tjutje tė shkaktojė trazira nė Ballkan. Mėnyra pėr t`i shmangur njė mundėsi tė tillė ėshtė qė Bashkimi Evropian ta miklojė Serbinė duke e inkurajuar qė t`i rikthehet negociatave pėr t`u bėrė pjesė e kėtij mekanizmi, gjė e cila do tė mund tė bėhet edhe me Kosovėn. Pra, ėshtė Bashkimi Evropian, e jo OKB ose NATO, qė duhet ta luajė rolin vendimtar. Kjo kushton shumė pare, por nė fund tė fundit gjithashtu donė tė thotė pranimin e shteteve tė Ballkanit Perėndimor si vende anėtare tė EU-sė.
Rreziku i dytė ėshtė krijimi i njė precedenti tė papėrshtatshėm. Liderėt e Republika Srpskės tashmė pyesin pse, nėse Kosova dhe Mali i Zi mund tė bėhen tė pavarura, ata nuk mund tė jenė, Rusia po murmuritė kėrcėnueshėm pėr Abkhazian dhe Ossetinė Jugore, dy enklava nė Gjeorgji dhe Transdniestria, nė Moldavi (pėrderisa e mban rreptėsisht tė heshtur rastin e Ēeēenisė).
Por paralelet nė mes tė shteteve dhe grupeve etnike rrallėherė janė tė qėndrueshme. Shumė pak popuj kanė qenė tė shtypur dhe tė sulmuar sikur qė kanė qenė kosovarėt. Por kėtu nuk po shpėrblehet "pastrimi etnik", qė do tė ndikonte tė pavarėsohej edhe Republika Srpska ose Republika e Abkhazis. Problemi ėshhė se humbja e autonomisė sė Kosovės kishte shėnuar fillimin e luftėrave ballkanike; pavarėsia, me pak fat, mund t`i mbyllė ato.
The economist
Krijoni Kontakt