Pse shkruajnë keq femrat?

[Kosovari_78_Ca]

Pse shkruajnë keq femrat?

Gilmana Bushati

pse shkruajnë keq femrat? Të paktën pse shkruajnë më keq se meshkujt? Këto
pyetje bëhen gjithnjë duke pasur parasysh nivelin e vlerësimit të artit të
krijuar nga ato (vetëm nëntë shkrimtare kanë marrë ndër vite çmimin
Nobel). Historiku i këtij vlerësimi tregon disnivelin mes vlerësimeve të
bëra apo të dhëna për shkrimtaret dhe shkrimtarët. Nuk besoj se kjo vjen
si pasojë vetëm e diskriminimit të vazhdueshëm të racës së femrave. Në
fakt, është e vështirë të përcaktosh se cila është e vërteta absolute për
përgjigjet e këtyre dy pyetjeve. Sigurisht që shkrimtaret as nuk do t’i
përgjigjeshin, madje nuk do të donin ta dëgjonin, edhe pse të gjitha të
dhënat flasin për inferioritetin e saj në arte, e më shumti në
krijimtarinë letrare. Në këtë gjini, ashtu si dhe në shumë të tjera, ajo
arriti të ishte personazh i jashtëzakonshëm, pra subjekt. Por në ndryshim
nga ky pozicion, dmth. si krijuese, ajo, në përgjithësi, nuk i arriti
majat. Njihen pak emra të veçantë shkrimtaresh, të vlerësuarat numërohen
me gishta, madje ky vlerësim apo njohje shpesh është bërë për hir të
ashtuquajturës barazi gjinore, të përfshirjes së saj me pahir në krijueset
më të mira, pasi përndryshe shkrimtaret realisht të vlerësuara për veprën
e tyre do të ishin më pak se sa janë tani. Ndërsa shkrimtarët bënë
historinë e letërsisë, ishin e janë promotorë të lindjes së rrymave të
reja dhe vlerat e tyre i mbijetojnë shekujve. Është e vërtetë se sot,
numri i shkrimtareve “të shumëshitura” apo “best-sellers” është i madh,
por nuk mjafton vetëm kjo. Kjo kategori shkrimtaresh, por edhe
shkrimtarësh ka ekzistuar gjithnjë dhe kjo situatë do të përsëritet edhe
në të ardhmen. Por kjo nuk do të thotë që të gjitha shkrimtaret të
trajtojnë tema qaramane, romantike, me dashuri të paarritshme, pra si
telenovela të shkruara. Sigurisht që nuk duhet të mungojë ky tip
shkrimtarjeje, pasi një pjesë e shoqërisë, kryesisht gratë, mbi të gjitha
ato shtëpiaket, apo ato që nuk duan të lodhen shumë nga leximi, pra kjo
pjesë e shoqërisë ka nevojë për të lexuar dhe duhet një lloj letërsie edhe
për to. Si kjo e vërtetë ekziston edhe e vërteta tjetër, ajo që lexuesi,
pavarësisht nga mbytja me konsumizëm, kërkon të lexojë letërsi klasike, po
kërkon letërsi të mirë, po kërkon diçka tjetër dhe pikërisht ky lexues
paracakton fatin e shkrimtareve nëse do të vazhdojnë të jenë apo jo.
Shkrimtaret nuk e përdorin mirë fjalën dhe gjuhën, ndërsa shkrimtarët,
ndonëse disa prej tyre janë nën nivelin e shkrimtareve, dinë ta përdorin
gjuhën, fjalën dhe vendosin atë mënyrë komunikimi që e afron lexuesin, që
ky afrim të mos i mungojë lexuesit edhe sikur t’i kthehet leximit të një
vepre edhe pas njëqind vitesh.
A është e hidhur kjo e vërtetë? Sigurisht që po. Sepse shkrimtaret nuk
mund ta pranojnë kurrë një diskriminim të tillë, një ndarje të tillë,
sepse ata nuk ndryshojnë shumë nga një pjesë e mirë e shkrimtarëve që
vetëm rrahin gjoksin se janë ato dhe askush tjetër. Nuk janë të
vetëdijshme për pozicionin në të cilin ndodhen, nuk punojnë për të qenë
realisht shkrimtare, ato vetkënaqen shpejt nga vlerësimet që u bëhen. Nuk
e di se çka u mungoi atyre, apo u mungon shkrimtareve të jenë një pjesëzës
në përmasa më të vogla një të Virginia Woolf, Sylvia Plath, Flannery
O’Connor, apo një Natalia Ginsburg, ose për t’u afruar edhe më shumë në
moshë e vite një Margaret Mazantini. Ajo që i bashkon këto shkrimtare
është se në veprat e tyre ditën të ishin vetvetja. Sigurisht që ka mjaft
shembuj për t’u përmendur, por u mjaftuam me kaq. Nëse do të ishte njëfarë
ngushëllimi për shkrimtaret duhet thënë se as shkrimtarët nuk i afrohen
shembujve të sipërpërmendur dhe jo më t’i krahasojmë me të ngjashmit e
tyre në kohë dhe me të sotshmit. Por shembujt nuk duhen marrë si
ngushëllim, por si një pikë a kufi në të cilin nuk do të arrijmë dhe që hë
për hë as nuk e shohim e jo më ta kalojmë.
Eshtë e qartë se diskriminimi i parë i gruas erdhi nga Zoti, i cili nuk
pranoi ta krijonte, por këputi një brinjë burri dhe e nxori në dritë, pra
edhe fakti se nuk e nxorri nga ndonjë element tjetër i trupit është
njëlloj përbuzjeje fillestare që ka gruaja në krahasim me burrin. Por në
kohët moderne, gruaja, që nuk ishte e aftë gjatë shekujve të vendoste
dinjitetin e vet, ka zgjedhur si lloj pavarësie vetëdiskriminimin: ajo
vendos të mos jetë qenia më e lartë riprodhuese dhe pret që fëmijën ta
marrë të gatshëm nga një epruvetë. Madje nismëtarja e prodhimit të fëmijës
në epruvetë është pikërisht një grua. Mendojeni sikur ky proces të jetë i
ngjashëm edhe për krijimin tjetër, atë letrar.
Ky pozicion është një pështjellim historik, biblik, psikik, pra që gruaja
nuk merr përsipër të jetë ajo për të cilën u krijua nga një veprim pak
makabër, pra shkyerja e njërës brinjë nga trupi, sigurisht që do t’i ketë
lënë shenja domethënëse burrit të parë. Ndërsa në procesin e saj krijues
ajo përpiqet të marrë një pozicion tjetër, atë të joinferiores, sepse në
atë moment ajo nuk e ndjen veten të tillë dhe në atë moment, ajo nuk është
e tillë. Eshtë krijuese e mirëfilltë dhe mbështetet te frymëzimi, te
kultura e saj e të shkruarit dhe e të menduarit të gjërave. Por gjithësesi
edhe duke mbajtur njëfarë pozicioni në procesin e krijimit, përsëri
libraritë mbushen me libra të krijueseve, që nga ata të moshës tepër të
re, adoleshtente e deri tek mosha më e pjekur apo dhe e plakur, që herë
herë mund edhe të quhen shkrimtare. Një pjese të mirë të këtyre
shkrimtareve u mungon ndërgjegja e lartë, e cila dikton momentin se kur
duhet të dorëzohet sepse nuk mund të shkruajë më gjëra me vlerë.
Përkundrazi ato e vazhdojnë këtë krijimtari, ndërsa kritika vazhdon t’i
vlerësojë me të njëjtat fjalë shambllone që ngrejnë lart sakrificën e
gruas që do të bëhet edhe shkrimtare, juritë vazhdojnë t’i japin çmime
vlerave të dyshimta që krijuara nga këto shkrimtare dhe përfundimi është
se as kritika, as dhënia e marrja e çmimeve nuk do të jenë momente të
vlerësuara në të ardhmen. Asnjë shkrimtare nuk do të ishte e lumtur nëse
nipi apo mbesa e saj do t’i thonë një ditë se “kush të ka dhënë çmim me
këtë që ke shkruar?”.
Ekziston edhe një kategori tjetër e krijueseve që e braktisin
krijimtarinë. Jo ngaqë ndërgjegjësohen se nuk mund të shkruajnë apo se nuk
i vlerësojnë siç duhet, por braktisja vjen për shkaqe të tjera të jashtme,
për një realitet pak më komod apo për plotësimin e kushtit traditë,
familje, shoqëri.
Që të dyja këto kategori që nuk mund të jenë të ndara me thikë kanë një
gjë të përbashkët: shkrimtaret a krijueset janë të bindura në vetvete se
mund të krijojnë vlera të qëndrueshme, dhe kjo mund të jetë e vërtetë, por
për aq kohë sa ato vlera nuk deklarohen, nuk shkruhen apo nuk thuhen nuk
mund të quhen të tilla.
Si çdo rregull edhe ky ka përjashtimet e veta. Por prapëseprapë
përjashtimet mbeten tepër të pakta që të mund të vendosin një ekuilibër
vlerash mes shkrimtareve dhe shkrimtarëve.
E megjithatë asnjë shkrimtar nuk do të mund ta shkruante “Letër një fëmije
që kurrë s’u lind”, ashtu siç besoj se asnjë grua nuk do të mund ta
shkruajë, as tani e as pas disa vitesh “Lehtësinë e papërballueshme të
qenies”.

[serenata]

Nuk mund te them se jam dakort me shkrimin me lart se ka disa mendime te parafolesit qe bie ne kundershtim me natyren e sotme dhe jeten qe ne jetojme duke pasur ketu parasysh dhe barazine qe ka fituar femra e sotme ne krahasim me mashkullin, po mund te them se femrat shkruajne duke perdorur me shume zemren, kurse meshkujt perdorin me shume mendjen dhe trimerine duke mos e pranuar pothuajse kurre te verteten ose te jene te barabarte me nje femer dhe kjo gje bie ne kundershtim me natyren e femres dhe duket sikur femrat kane nivel me te ulet sesa meshkujt sepse shumica nuk kane forcen te kundershtojne nje mashkull.
Shpresoj mos ju kem ofenduar,
Serenata.

[roza]

says who?????????????

un per vete e kom shkrimin si rruaz

[Kosovari_78_Ca]

Says Gilmana Bushati

[Henri]

Me shkrimin e mesiperm autorja i ka qendruar besnike (deri ne rreze) vetem nje opinioni te saj: qe e keqja femres i vjen nga soji i vet (inferioriteti ne kete rast).

"O Muço të rëntë tënja/ e ke të keqen nga brënda" kendon popullja jonë

[Rhea]

Kush eshte Gilmana Bushati njehere?

[Akili-A]

Nuk mund te them se jam dakort me shkrimin me lart se ka disa mendime te parafolesit qe bie ne kundershtim me natyren e sotme dhe jeten qe ne jetojme duke pasur ketu parasysh dhe barazine qe ka fituar femra e sotme ne krahasim me mashkullin, po mund te them se femrat shkruajne duke perdorur me shume zemren, kurse meshkujt perdorin me shume mendjen dhe trimerine duke mos e pranuar pothuajse kurre te verteten ose te jene te barabarte me nje femer dhe kjo gje bie ne kundershtim me natyren e femres dhe duket sikur femrat kane nivel me te ulet sesa meshkujt sepse shumica nuk kane forcen te kundershtojne nje mashkull.
Shpresoj mos ju kem ofenduar,
Serenata.

Une besoj se femrat kur shkruajne, nuk kane si qellim zbulimin e te vertetes, por shkruajne ne menyre te tille, qe te terheqin vetem vemendjen e te tjereve......(per te plotesuar nevojat e saj instiktive dhe ekzistenciale......vetem kaq)...

[buffa]

Une besoj se femrat kur shkruajne, nuk kane si qellim zbulimin e te vertetes, por shkruajne ne menyre te tille, qe te terheqin vetem vemendjen e te tjereve......(per te plotesuar nevojat e saj instiktive dhe ekzistenciale......vetem kaq)...

Hej ke lexuar shume para se te arrije ne konluzion apo keshtu ,thjesht kot per sport .Mendoj se se ti para se te shkosh ne shtrat (te pakten nga keto qe shkruan)merr me vete ndonje shkrim te ndonje femre keshtu je me i qete .
Gezuar vitin e ri e suksese (ishallh ky vit te ben te ndryshosh mendje)

[BaBa]

Pse shkruajnë keq femrat?

Ngaqe kan shum dije Dhe Sduan me Msu meshkujt

[DI_ANA]

Pse shkruajnë keq femrat?

Gilmana Bushati


ME DUKET PLOTESISHT E PADREJTE KJO THENIE..
NE NJOHURINE TIME GILMANA BUSHATI NUK E DI KUSH ESHTE DHE THEM QE NUK KA TE DREJTE TE VLERESOJE FEMREN NE KETE LLOJ MENYRE..
MENDOJ QE BOTA KULTURORE E FEMRES ..E TE GJITHA FEMRAVE NE PERGJIGJESI..MENDOJ QE KJO BOTE ESHTE E PASUR DHE E BRISHTE..
FEMRA NE AKADEMINE FRANCEZE PSH KA ROLIN KRYESOR..
FEMRA LUAN NJE ROL TE NGJASHEM ME ATE TE MASHKULLIT SI NE KULTURE ..SPORT..MUZIKE..POLITIKE E KUDO..
ME DUKET NORMALE QE GJILMANA BUSHATI TE PREFEROJE MESHKUJT NAG FEMRAT POR GJITHSESI NUK JAM DAKORT ME TE!!!