Nėnkryetari Limaj: Unitet pėr Shtet
19.07.2007
Road Map i politikanit Fatmir Limaj, si duhet ecur tutje
Nėnkryetari i PDK-sė, z.Fatmir Limaj ka dhėnė njė intervistė ekskluzive pėr tė pėrjavshmen kosovare Java, nė tė cilėn pos tė tjerash ka folur pėr ēėshtjen e statusit, planin e tij pėr daljen e institucioneve nga kriza qeveritare, domosdoshmėrinė e mbajtjes sė zgjedhjeve etj. Mė poshtė do ta japim tė plotė intervistėn e nėnkryetarit Limaj tė botuar nė Java.
MOTO: I interesuar pėr unitet, nėnkryetari i PDKs, Fatmir Limaj, i pari nga politikanėt kosovarė ka hartuar njė plan pėr daljen e institucioneve kosovare nga kriza e legjitimitetit. Thotė se zgjedhjet duhet mbajtur patjetėr, mirėpo me njė marrėveshje paraprake
Java: Z. Limaj, ju e pėrkrahni mbajtjen e zgjedhjeve?
Fatmir Limaj: Po.
JAVA: Ēka do ndryshonin ato?
Fatmir Limaj: Unė jam munduar qė ta pėrpunoj njė ide politike, e cila do tė ishte njė road map, qė do tė definonte rrugėn nė tė cilėn do ecte e gjithė politika kosovare. Kjo ide do definonte rrugėn deri nė zgjedhjet e reja, gjegjėsisht, deri nė krijimin e institucioneve tė reja.
Procesi politik i definimit tė statusit dhe zgjedhjet janė dy elemente tė ndryshme. Kundėrshtarėt e zgjedhjeve e pėrdorin statusin si pretekst pėr tė mos u mbajtur zgjedhjet, pėr shkak tė implikimeve tė mundshme tė kėtyre tė fundit nė proces. Unė i kuptoj kėto shqetėsime, mirėpo zgjedhjet janė tė pashmangshme, andaj kam hartuar njė ide.
JAVA: A po e shpalosni idenė
Fatmir Limaj: po po por, duhet thėnė diēka tjetėr mė parė .mė duhet konteksti Duke marrė parasysh zhvillimet politike, momentin nė tė cilin ėshtė Kosova, duke marrė parasysh angazhimet tona mbi njėvjet e gjysėm pėr statusin, pastaj duke marrė parasysh dokumentin e Ahtisaarit, i cili ėshtė dokument qė ka ardhur nga bisedimet dhe i pranuar nga Kuvendi i Kosovės, jemi nė njė situatė atipike. Pas komplikimeve qė janė bėrė nė procesin e statusit, pėr shkak tė ndikimit rus, parashikimet tona pėr kohėn e definimit tė statusit dhe parashikimet qė zgjedhjet tė mbahen pas tij, kanė ndryshuar. Pritjet tona kanė qenė qė statusi do tė definohet deri nė qershor, mirėpo nuk doli kėshtu. Ne tash jemi nė njė fazė kur duhet tė marrim vendim pėr zgjedhjet. Organet vendore po e humbin legjitimitetin. Ne jemi tė obliguar t`i mbajmė zgjedhjet. Duhet tė kemi institucione nga vota e popullit. Ne na janė dashur tetė vite qė t`i ndėrtojmė kėto institucione qė kemi, tė mira apo tė kėqija, por ato janė nga vota e popullit. Domethėnė, Kosova e ka adresėn e saj politike
JAVA: Zgjedhjet, mos do e komplikonin edhe mė situatėn?
Fatmir Limaj: Nėse ikim nga zgjedhjet, nė nėntor do tė jemi nė njė situatė politike kur kėtyre institucioneve do tu humb legjitimiteti. Mė pėrfundimin e mandatit, nėnkuptohet se kėta njerėz qė janė sot nė institucione do tė jenė qytetarė tė rėndomtė, pra, pa mandat. Paramendojeni njė situatė kur Kuvendi i Kosovės do tė kthehej nė njė vend ku diskutojnė qytetarėt dhe jo pėrfaqėsuesit e tyre. Nuk dua ta shoh vendin tim sėrish nė situatėn nė tė cilėn ka qenė nė vitin 1999, kur i kemi pasur tri qeveri, dhe ku secila fliste nė emėr tė popullit, duke pretenduar legjitimitetin. Ne nuk mund tė bėjme marrėveshje pėr zgjatje mandatesh tė njėri-tjetrit, sepse e kemi ligjin dhe ai thotė se kėtyre institucioneve nė tetor u skadon mandati. Ne duhet ta respektojme ligjin, sidomos institucionet, pra ne qė e promovojmė ligjin, duhet medoemos ta respektojmė atė.
JAVA: Si tė tejkalohet kjo, na elaboroni idenė tuaj?
Fatmir Limaj: Nisur nga ky polarizim qė ekziston, ideja ime ėshte qė i gjithė spektri politik tė dalim me njė marrėveshje, me njė pakt, qė unė e kam quajtur Unitet pėr Shtet. Kryetari i Kosovės, qė me anė tė Kornizės Kushtetuese pėrfaqėson simbolin e unitetit tė vendit, duhet t`i ftojė tė gjitha partitė politike qė duan tė marrin pjesė nė zgjedhje, nė njė tryezė. Nė kėtė tryezė do tė miratohej ky pakt, qė nė vete do tė pėrmbante disa pika:
a) Kosova pėr ne ėshtė shtet, kjo nuk vihet nė dyshim nga ne, ne duhet tė pėrqėndrohemi nė zhvillimin e kėtij shteti.
b) Tė gjithė tė zotohemi se Pako e Ahtisaarit pėr ne ėshtė e padiskutueshme dhe e pandryshuar, pasi ėshtė pranuar nga Kuvendi i Kosovės. Pra, nė fushatat tona elektorale nuk do tė diskutohej mė se a do e bėjmė a jo Kosovėn shtet. Kosova ėshtė shtet mė njė dokument ndėrkombėtar (Planin e Ahtisaarit).
c) Institucionet e tanishme, Qeveria, Kuvendi dhe Ekipi i Unitetiti, vazhdojnė funksionimin e tyre normal, deri nė krijimin e institucioneve nga zgjedhjet e reja. Pra, zgjedhjet nuk do ta ndalnin procesin e statusit, Kosova edhe gjatė procesit tė zgjedhjeve do ta ketė adresėn e saj politike.
d) Tė gjitha partitė politike do obligoheshin qė ta respektonin kėtė marrėveshje dhe tė angazhoheshin gjatė fushatave tė tyre nė kėto drejtime, pra, tė orientoheshin nė zhvillimin ekonomik, edukativ, etj. tė shtetit, dhe jo mė nė drejtim tė asaj se a do kemi shtet a jo.
Kjo do tė ishte njė marrėveshje qė do na obligontye si njė kod i sjelljes sonė, nėse mund ta quajmė kėshtu. Kemi nevojė pėr tė, sepse jemi nė situatė specifike. Qytetarėve duhet tu shpjegojmė se, ndonėse ėshtė situatė tejet e ndėrlikuar, ne duhet patjetėr tė kemi zgjedhje. Kjo do tė duhej tė bėhej mė iniciativė tė kryetarit tė vendit.
JAVA: Ēka nėse qytetarėt nuk marrin pjesė nė zgjedhje, pėr shkak tė dėshpėrimit qė ekziston?
Fatmir Limaj: Duhet sinqerisht tu tregojmė qytetarėve qėllimin tonė. Ne me kėtė do tė dėshmojmė para botės se Kosova ka kapacitete tė mjaftueshme, ka pėrgjegjėsi tė madhe politike, ėshtė e pjekur politikisht, qė dy procese tejet tė rendėsishme t`i procedojė nė tė njėjtėn kohė, sepse qė tė dyja janė tejet tė nevojshme. Ky do tė ishte njė akt tejet serioz nga ana jonė, do tė ishte akti i kryerjes sė ndėrtimit tė shtetit.
JAVA: Ēka nėse zgjedhjet legjitimojnė subjekte tė cilat kanė qenė kundėr procesit tė deritanishėm, ose edhe kundėr Pakos sė Ahtisaarit? A do tė ndryshojė politika kosovare?
Fatmir Limaj: Pėr kėtė edhe po e jap idenė qė tė mblidhet tryeza, ku partitė do tė merrnin obligim. Pra, do ta ndėrtonim hartėn e rrugės sonė. Kritikat janė krejtėsisht normale gjatė njė procesi, si pėr partitė qė janė jashtė procesit, apo edhe pėr rastet kur dhe vetė partitė qė janė pjesėmarrėse nė proces kanė pasur kritikat e tyre. Nėse shkojmė nė zgjedhje pa kėtė marrėveshje, atėherė ekziston rreziku i implikimeve tė mundshme. Ne duhet tė dalim mbi interesat tona partiake. Asgjė mė tė rėndėsishme se ndėrtimi i shtetit nuk ka pėr ne, andaj duhet ta ruajmė kėtė qė e kemi ndėrtuar. Pako e Ahtisaarit ėshtė e pranuar nga Kuvendi i Kosovės dhe cilado parti qė tė vijė nė pushtet duhet ta respektojė atė.
Java: Cili do tė ishte organi qė do tė mund tė legjitimonte njė marrėveshje tė tillė, me ekstra-kushte pėr tė marrė pjesė nė zgjedhje?
Fatmir Limaj: Ėshtė Presidenti i Kosovės si dhe janė liderėt kosovarė. Kjo ėshtė marrėveshje politike. I pari i vendit ka mandat qė tė jetėsojė njė marrėveshje tė tillė, natyrisht, kur marrėveshja ėshtė mes njerėzve qė janė tė legjitimuar me votėn qytetare. Ne vetėm kemi arritur disa konsenzuse pėr zgjedhjet.
JAVA: Ēka do tė bėhej me Ekipin e Unitetit pastaj?
Fatmir Limaj: Ideja ime ėshtė qė kjo marrėveshje tė jetė valide deri nė daljen e institucioneve tė reja nga vota e popullit, pastaj pėr politikat e mėtejme, ku pėrfshihet edhe ekzistimi apo jo i Ekipit tė Unitetit, do vendosej nga institucionet e reja qė do jenė legjitime. Kėto zgjedhje do tė ridefinonin si akt tė kryer shtetin e Kosovės, do konfirmonin pjekurinė tonė politike, dhe natyrisht do sillnin udhėheqėsit legjitimė tė Kosovės. Unė nuk dua tė prejudikoj se a do tė ndryshohet apo jo Ekipi i Unitetit, kjo u takon qytetarėve, une e di qė do tė kemi pėrfaqėsues legjitimė.
JAVA: Tė supozojmė, ēka nėse nė pushtet vjen njė parti politike qė ėshtė kundėr Pakos sė Ahtisaarit?
Fatmir Limaj: Kjo ėshtė demokraci dhe nė demokraci vendosin qytetarėt, pra, vendosė vullneti i sovranit, qė ėshtė - qytetari. Mirėpo, unė nuk besoj se asnjė subjekt politik do guxonte tė hynte nė aventura tė tilla politike. Dokumenti i Ahtisaarit nuk ėshtė vullnet i njė partie politike, por ėshtė dokument zyrtar i Kosovės, i pranuar nga Kuvendi i saj. Cilado parti politike qė vjen nė pushtet, patjetėr do duhej ta respektonte atė. Ai tash ėshtė dokument nacional. Pėr kėtė do tė na shėrbejė edhe marrėveshja.
Krijoni Kontakt