Charles P. Baudelaire

[Luna01]

Ballkoni


Dashnore e dashnoreve, nënë e kujtimeve
për mua je çdo detyrë dhe çdo kënaqësi!
Do të bjerë ndërmend bukuria e përkëdhelimeve,
nuri i mbrëmjeve dhe vatra plot ngrohtësi,
dashnore e dashnoreve, nënë e kujtimeve!

Mbrëmjet ndriçuar nga qymyri plot ngrohtësi,
Dhe mbrëmjet në ballkon, me avuj të trëndafiltë mbuluar!
Ah, sa mirësi zemra jote më rrezatonte, sa butësi!
Shpesh ne patëm thënë gjëra të paharruara;
Mbrëmjeve ndriçuar nga qymyri plot ngrohtësi.

Sa të bukur diejt në mbrëmjet e ngrohta të praruara!
Sa e fortë është zemra! Hapësira pa anë e kënd!
Duke u përkulur mbi ty, mbretëreshë e vashave të adhuruara,
më dukej sikur thëthija, parfumin e gjakut tënd.
Sa të bukur diejt në mbrëmjet e ngrohta, të praruara.

Posi mur i madh gjithnjë më shumë nata nxinte
dhe sytë e mi n'errësirë të tutë donin të gjenin.
O helm, o ëmbëlsi, goja frymën tënde thëthinte!
Në duart e mia vëllazërore këmbët e tua flinin.
Porsi mur i madh gjithnjë më shumë nata nxinte.

E njoh artin për të thirrur minuta lumturie,
të kaluarën pashë tulatur nën gjurin tënd.
Pse të kërkoj më kot bukuritë e tua dalldie,
përveçse te trupi, zemra jote, në tjetër vënd?
E njoh artin për të thirrur minuta lumturie!

Këto betime, aroma, puthje që s'kanë të mbaruar,
nga ky hon i ndaluar për ne a do lindin përsëri?
siç ngjiten në qiell diejt e rinuar,
pasi në detra janë larë, zhytur në thellësi?
O betime! O aroma! O puthje që s'kanë të mbaruar!

[Luna01]

Ftesë për udhëtim


Vogëlushe, motërzo,
ëmbëlsinë në mendje ço,
që të ikim larg, të jetojmë të dy!
Të duhemi, kënaqësi të marrim,
të duhemi, e të kemi varrin
në vendin që ngjan me ty!
Diejt n'lagështi zhytur,
nga këto qiej n'mjegull mbytur,
Për shpirtin kahëhirë prej natyre
misterioze në të parë,
si të syve të tu tradhëtarë,
që shkëlqejnë mes lotëve të tyre.
Atje gjithçka është rregull, bukuri,
Luks, epsh dhe qetësi.
Mobilje shkëlqim-mbuluar,
nga vitet krejt lëmuar,
do ishin stoli për dhomën tonë;
Lulet që rrallë lulëzojnë,
aromën e tyre bashkojnë,
me cilëndo aromë,
tavanët larmishëm zbukuruar,
pasqyrat pamje kulluar,
shkëlqim i jetës në Lindje,
gjithçka do t'i ishte shprehur
shpirtit në mënyrë të fshehur,
me gjuhën e mësuar në gjindje.
Atje, ku gjithçka është rregull, bukuri,
Luks, epsh dhe qetësi.
Mbi këto kanale hidh shikimin,
mbi ato anije që dremitin,
e me pamje endacaku,
Janë për të të plotësuar
dhe atë që më pak ke dëshiruar.
Vijnë nga së largu
Diejt që përëndojnë
arat mbulojnë,
kanalet, qytetin n'tërësi,
me nenexhik e me ar i stolisin,
njerëzia dremisin
në një dritë plot ngrohtësi.
Atje ku gjithçka është rregull, bukuri
Luks, epsh, e qetësi.

[Luna01]

Ji i dehur


Duhet të jesh gjithmonë i dehur. Kaq është e tera është e vetmja mënyrë. Për qe mos te ndjesh barrën e kohës qe thyen kurrizin tënd dhe qe te perkul ty ndaj tokes, duhet të jesh vazhdimisht i dehur.

Por me çfarë? Vere, poezi, apo virtyt, si te deshirosh. Por ji i dehur. Dhe ne qoftë se nganjëherë, mbi shkallet e një pallati apo mbi barin e gjelber e një hendeku, ne vetmine vajtore te dhomes tënde, zgjohesh serisht, e dehura tashmë duke u zhdukur apo e ikur, pyet eren, dallgen, yllin, zogun, orën, gjithçka qe është duke fluturuar, gjithçka qe është duke qare, gjithçka qe është duke u rokullisur, gjithçka qe është duke kenduar, gjithçka qe është duke folur. . . pyet sa është ora dhe ere, dallge, yll, zog, ore do të te përgjigjen: "Është ora qe të jesh i dehur! Për qe të mos jesh martiri skllav i kohës, ji i dehur, ji vazhdimisht i dehur! Ne vere, ne poezi ose ne virtyt si te deshirosh."

[Luna01]

Asaj qe shkoj

perkthyer nga: Fan Noli


Rreth meje rruga ulërin edhe bucet.
E gjat'e hollë, sterrë, kujë madhështore,
Një grua shkoj me një fustan të zi për dore,
Q'e kolovitte posht'e lart me salltanet.

Si ëngjëll, si statuj'e gjallë vetëtin.
Si i shastisur dhe i cakërdisur unë,
Nga syr'i saj si qjell që mbrun furtunë
Thëthinja mjaltë që magjeps, dëfrim që grin.

Ia shkrepi dhe u-err. Moj flutur e farosur,
Që me vështrimin tënt më bëre flag'e furrë,
S'të shoh më vallë vec në jetën e pasosur?

Ah, gjetkë, tutje, tepër vonë, ndofta kurrë,
Se unë s'di ku ike, ti ku shkonj's'e di,
Të desha, moj, e dinje, vetë moj, dhe ti.

[Luna01]

Kapaku i tenxheres

perkthyer nga: Fan Noli


Kudo që vete nëpër tok'e nëpër det,
Ku klima ngroh, e dielli të ngrin mynxyrë,
Dishepull i Jesujt, a derr pa selamet,
Lipës i humbur, a miliunar i fryrë.

Fshatar a qytetar, i ckafët a tembel,
Me trurin që lëvrin, a që gërret e fle,
Njeriu, lëmsh prej një mysteri teveqel,
Më kot përpjet'i drithtëruar syt'i ngre.

Dhe qjelli si kube qëndron prej shpelle gufe,
Tavan i ndritur prej një operaje bufe.
Ku cdo xhambaz mi pellk prej gjaku po këcen.

Për mëkatarin tmerr, për murgun shpres'e murme,
Qjelli kapak po e mbulon tenxheren zhurme
Ku e padukur njerëzi'e zezë zjen.

[Diabolis]

Pendim i vonët

E zymtë bukuroshe, kur t'shkosh për të pushuar,
Në fund të nj'monumenti krejt në mermer të zi,
Dhe kur s'do t'i kesh më për shtrat e për shtëpi
Veç një bodrumi t'lagët dhe një grope të thelluar;

Kur guri, duke shtypur at'gjirin e fiksuar
Dhe ijet që t'i dredh një e plogësht energji,
S'do ta lejë të rrahë zemrën e të bëjë dashuri,
Dhe këmbët të baresin udhës së dëshiruar,

Varri, besniku im për ëndrrën e pasosur
(Gjithmonë poetin varri do ta kuptojë prore),
Gjatë netëve pa fund e gjumë - syrgjynosur,

Do t'thotë: "Ç'të shërben moj kurvëz shembullore,
Që s'njohe ç'qan njeriu që shkon për jetë të flejë?"
Dhe krimbi si pendimi lëkurën do ta brejë.

perkthyer nga Vilson Blloshmi
( marre nga gazeta Standart)

[[Perla]]

*Libri është kopsht, është pemëtore, thesar, është festë, është një shoqëri si të thuash, është këshilltar, një mori këshilltarësh.

*Pasioni i çmendur për artin është një krimb që gëlltit gjithçka tjetër.

*E dashura është një shishe me verë, gruaja është shishe vere.

*Gjithçka e bukur dhe fisnike është fruti i arsyes dhe përllogaritjes.

*Gjithmonë ji poet, edhe në prozë.

*Çdo njeri i shëndoshë mund t’i kalojë dy ditë pa ngrënë, por jo pa poezi.

*Çdo njeri që nuk i pranon kushtet e jetës, e shet shpirtin e tij.

*Çdo gazetë, nga rreshti i parë tek i fundit, nuk është gjë tjetër veçse një rrjet tmerresh, unë nuk e kuptoj sesi një dorë e pafajshme mund të prekë një gazetë pa u dridhur nga neveria.

*Secili, me kusht që të dijë si të jetë argëtues, ka të drejtë të flasë për veten.

*Që i vogël unë ndjeva në zemrën time dy gjëra kundërthënëse, tmerrin e jetës dhe harenë e jetës.

*Bukuria është ambicja e vetme, qëllimi ekskluziv i Shijes.

*Por një burrë bandill bosh nuk mund të jetë një burrë vulgar.

*Arsyeja e thjeshtë na tregon ne se gjërat tokësore janë të pakëta, dhe se realiteti i vërtetë ekziston vetëm në ëndërra.

*Edhe sikur të ish provuar se Zoti nuk ka ekzistuar, Feja do të jetë gjithmonë e Shenjtëruar dhe Hyjnore.

*Edhe në shekujt të cilët do të na duken të përbindshëm e të shëmtuar, oreksi i pavdekshëm i bukurisë do të gjejë gjithmonë kënaqësinë.

*Duke pasur parasysh gjithçka, puna është më pak e mërzitëshme se dëfryese.

*Gjithçka për mua shndërrohet në alegori.

*E keqja bëhet pa u lodhur, natyrshëm, në mënyrë fatale; mirësia është gjithmonë frut i mirëfilltë arti.

*Për çdo letër të dërguar nga huadhënësi juaj, shkruani pesëdhjetë rreshta me temë jashtëtokësore dhe do të shpëtoni.

*Për tregtarin, edhe ndershmëria është një spekullim financiar.

*Franca nuk është poetike; madje ajo e ndjen, në fakt, është një gabim i bashkëlindur i poezisë. Mes shkrimtarëve që përdorin vargun, ata të cilët ajo gjithmonë i parapëlqen janë pikërisht më prozaikët.

*Sa pak ka mbetur nga njeriu që ishte dikur, përveç kujtesës së tij! Por kujtimi është e vetmja fomë e vuajtjes.

*Lexues hipokrit, shoku im, vëllai im !

*Unë vështirë mund të pranoj një tip bukurie në të cilën nuk ka Melankoli.

*E kam kultivuar histerinë time me kënaqësi dhe terror.

*Unë kam kujtime më shumë se të isha i moçëm një mijë vjeç.

*E adhuroj Vagnerin, por muzika që parapëlqej është macja e vjerrur nga bishti jashtë një dritarje dhe që përpiqet të kapet në xhama me kthetrat e saj.

*Nëse poeti i është përmbajtur një qëllimi moral, ai ka dobësuar forcën e tij petike.

*Në letërsi si në etikë ekziston rreziku, ashtu si lavdia, të jenë të pakapshme. Aristoteli na ka izoluar ne.

*Frymëzimi vjen duke punuar çdo ditë.

*Është keqkuptimi universal arsyeja pse merremi vesh. Sepse, për fat, nëse njerëzit do ta kuptonin njër tjetrin, ata kurrë nuk do të merreshin vesh.

*Kritika ka lindur nga mitra e artit.

*Është ora të dehemi! të mos jemi më skllevërit martirë të kohës, të jemi pafundësisht të dehur. Me verë, me poezi, apo me virtute, me çfarë të doni.

*Do të ishte e vështirë të mos arrihet në përfundimin se tipi më i përkryer i bukurisë mashkullore është Satani, siç e ka portretizuar Miltoni.

*Do të ishte ndoshta bukur të jesh ndërthurazi viktima dhe ekzekutori.

*Le të ruhemi nga njerëzit e zakonshëm, nga ndjesia e zakonshme, nga ndjenja e zakonshme, nga frymëzimi i zakonshëm dhe nga i qarti.

*Moderniteti është kalimtari, rrjedhësi, rastësia; është njëra gjysmë art, gjysma tjetër është e përjetëshme dhe e patundëshme.

*Muzika e shkumbon qiellin.

*Natyra është tempulli ku kolona të gjallësh lëshojnë zëra të ngatërruar. Njeriu i afrohet asaj nëpërmjet pyjeve të simboleve, të cilët e shikojnë atë me vështrime familjare.

*Natyra…nuk është gjë tjetër veçse zëri i brendshëm i vetinteresit.

*Pothuaj çdo origjinalitet i yni vjen nga vula që koha shtampon mbi ndjeshmërinë tonë.

*Asgjë nuk mund të bëhet ndryshe, veçse pak e nga pak.

*Përparimi, kjo herezi e madhe e rrënimit.

*Kërcimi mund të shpalosë gjithçka misterioze që fshihet në muzikë, dhe e ka meritën shtesë që është njerëzor dhe i prekshëm. Kërcimi është poezi me këmbë dhe krahë.

*Etja e pangopur për gjithçka që shtrihet përtej, dhe të cilën jeta e shpalos, është prova më e gjallë e pavdekshmërisë sonë.

*Jeta e qytetit tonë është e pasur në subjekte poetike dhe të mrekullueshme. Ne jemi mbështjellë dhe larë në një atmosferë të mrekullisë; por ne nuk e vëmë re këtë.

*Njeriu që thotë lutjet e mbrëmjes është një kapiten duke iu rënë borive të tij. Ai mund të flejë.

*Kënaqësia që vjen nga pasqyrimi i së tashmes vjen falë jo vetëm prej bukurisë me të cilën është veshur, por edhe nga cilësia thelbësore e të qenit e tashme.

*Poeti gëzon privilegjin e pakrahasueshëm të jetë vetvetja dhe të tjerët, si të dojë.

*Studimi i bukurisë është një duel në të cilin artisti qan i tmerruar përpara se të jetë mundur.

*Plotshmëria e vetme dhe supreme e dashurisë ndodhet në sigurinë se po veprohet keq. Dhe meshkujt e femrat e dinë që nga lindja se në të keqen gjendet kënaqësia.

*Botën e vërtit rrotull vetëm keqkuptimi.

*Janë po aq lloje të bukurisë sa dhe mënyra të zakonshme të kërkimit të lumturisë.

*Ka momente të ekzistencës kur koha dhe hapësira janë më të thella, dhe vetëdija e ekzistencës është lartësuar pafundësisht.

*Ekzistojnë vetëm tri qenie të respektueshme: prifti, luftëtari dhe poeti. Me ditë, me vra dhe me krijue.

*Nuk ka ëndërr dashurie, sado ideale të jetë ajo, e cila nuk përfundon me një foshnjë topolake, qaramane që varet tek gjinjtë.

*Nuk ka gjemb më të çeliktë se ai i Pafundësisë.

*Nuk ka vepër më të gjatë se ajo të cilën nuk guxoni ta filloni.

*Jeta është një spital ku çdo pacient është i zotëruar nga ideja për të ndërruar shtrat.

*Burrat shkojnë më shumë me ato gra pa të cilat mund të ishin edhe më mirë.

*Të jesh njeri i madh dhe një shenjt për veten, kjo është gjëja më e rëndësishme.

*Ta përdorësh gjuhën në mënyrë të përkryer do të thotë të praktikosh njëfarë magjie joshëse.

*Të thuash fjalën Romantizëm është si të thuash art modern – i cili është intimitet, spiritualitet, ngjyrë, tentim drejt pafundësisë, shprehur nga të gjitha mjetet që zotëron arti.

*Dy cilësi themelore letrare: supernatyralizmi dhe ironia.

*Ne jemi të trysnuar në çdo moment nga konceptimi dhe ndjesia e Kohës. Dhe ka vetëm dy mënyra për t’i ikur e për ta harruar makthin: qejfi dhe puna. Qejfi na konsumon. Puna na forcon. Le të zgjedhim.

*A vjen ti nga parajsa apo ferri, punë e madhe, o Bukuri!

Nga Elida Buçpapaj
Voal

[Edra2009]

Dhembja ekstaza jote,
urrejtja ajri qe ti thith,
shtirja orgazma qe shpirti e trupi yt provojne ne te njejten kohe,
dashuria fantazma qe nuk te le te flesh.
Me fut aty ne strofkullen tende,
lerme te qelbem ere dhe une nga letargjia e gjate e dimrit tend pa fund,
do hedh poshte ate deren e hekurt qe ke vene ne hyrje te asaj shpelle groteske,
dua erresiren tende te me vrase syte
e aty e verber te fshihem nen kraharorin tend
te te perkedhel butesisht fytyren, buzet,floket
e te puth shpirtin tend te virgjer.
E di qe do me kafshosh,do perpelitesh,
do me derrmosh trupin e do kerkosh te jem vakti yt i radhes.
E une e lumtur do te le te me gelltisesh pa fryme!
Do te cjerr zemren nga brenda nate e dite,
ti do ulerasesh,do te bucasin veshet nga gjemtimi i vazhdueshem,
do perpelitesh,do kerkosh te depertosh ate porte celesat e se ciles i kam une
e do duash deshperimisht te kerkosh nje shpelle tjeter
ta ndertosh nga fillimi e ti vendosesh dy porta kesaj radhe.
Fatzi!E ndertova shtratin tim!
Fli i qete.Erresira jote nuk do jete kurre mjaft per mua.

[[Perla]]

Shkruan : Ben Andoni

Nuk ka shumë fjalë, por qoftë dhe botimi më i thjeshtë i Baudelaire, duket gjithmonë një mision i këndshëm dhe pse jo dhe i suksesshëm. Mbase, kjo ka qenë një nga gjërat, që ka pasur në kokë, përkthyesi Alket Çani, kur ka përmbledhur në një vëllim, të botuar estetikisht mirë, një përmbledhje poezish të këtij autori të madh.

Një ese, pastaj nga Paul Valéry, ka treguar mrekullinë e poezisë së autorit dhe periudhën në të cilën veproi ai, kurse më poshtë -sprovën e përkthimit nga vetë Alket Çani dhe me radhë të Edmond Tupjes, Ismail Kadaresë, Fan S. Nolit, Romeo Çollakut, Arben Dedjes.

Duhet të jesh një njohës i mirë i gjuhës, për të gjykuar për cilësinë e përkthimit dhe për mënyrën e ardhjes së Baudelaire në shqip. Por duke pasur në kokë një postulat, sipas të cilit, poezia është tejet e vështirë për të përkthyer dhe gati e pamundur, atëherë ia vlen t’i nënshtrohesh me mirëkuptim punës së përkthyesve, që janë absolutisht disa nga emrat e respektuar të përkthimit nga kjo gjuhë. Nuk besoj se mund të jetë arritur në cilësinë e vargëzimit apo në përshtatjen vende-vende të rimës, por në vetvete poezitë janë të ndjera dhe të sjellin kënaqësi.

Gjithsesi, mjafton që ta lexosh dhe të ndjehesh mirë.
Baudelaire është tentuar të përkthehet nga shumë shqiptarë të trevave të ndryshme. Mungesa e kritikës së specializuar ka lënë shumë shteg për interpretimin e duhur të këtij autori dhe fuqinë e ardhjes së tij në shqip. Për shumë kohë dihet se ka qenë i ndaluar, një gjë e cila më shumë ia ka ngritur vlerat- sesa ia ka ulur në të vërtetë.

Duke u kthyer te Valery, mund të citojmë atë që thotë ai, sipas të cilit, “Me Baudelaire poezia franceze del më në fund nga kufijtë e kombit. Ajo lexohet në botë: imponohet madje si poezia e modernitetit; përfton imitimin, pjellon shumë mëndje. Njerëz të tillë si Swinburne, Gabriele d’Annunzio, Stefan George, dëshmojnë mrekullisht ndikimin bodlerian jashtë Francës”.
Por në një kohë tjetër, përpjekja e sotme e Alket Çanit është shumë më tokësore:”më kishte joshur me ngjyrat e zymta e të larmishme, me forcën e revoltës e, sidomos, me zërin e tij origjinal që thërriste impulset më të fshehta të qenies, duke nxjerrë një konceptim të ri për artin nga misteri, i analizuar mprehtësisht, i gjërave të botës”.
Për fat, shtuar dhe me cilësinë e botimit të mrekullueshëm të ODEON, ai ka arritur të sjellë një nga zërat më interesantë të historisë së poezisë. Do të mjaftonte kjo përpjekje shumë fisnike, për të respektuar dhe nderuar përmbledhjen. Ajo mund të vlerësohet më shumë dhe quhet si një gjë e këndshme, në këtë periudhë kaq të lodhshme politike, që ti të kesh diçka ndryshe. Dhe, në këtë rast, duhet të ndajmë perceptimin e kritikut me kënaqësinë estetike, që ky libër me përmbledhjet e poezive të tij, duket se ia ka arritur plotësisht qëllimit. Mund ndoshta që të përfshiheshin dhe përkthyes të tjerë, por gjithsesi Baudelaire, me përmbledhjen e Çanit, mund të shijohet shqip.

[Xhuxhumaku]

Dehuni pa pushim!

CHARLES BAUDELAIRE


Një libër me poezi dhe prozë të shkurtër, të përzgjedhura nga Charles Baudelaire, në shqip nga Alket Çani, shoqëruar dhe me përkthyes të tjerë të dorës së parë nga frëngjishtja, si Ismail Kadare me përkthimin e poezisë “Albatros”; Edmond Tupja për poezitë “Parfumin ekzotik”, “Vajzës shend e verë”, “Bisedë”, “Lugati”, “Muzika”, “Metamorfoza e vampirit” dhe “Perëndim dielli romantik”; Arben Dedja për poezinë “Abeli dhe Kaini”, si dhe Romeo Çollaku për poezinë “Njeriu dhe deti”





Asaj që shkoi



Rreth meje rruga ulërin dhe buçet,

E gjat’ e hollë, sterrë, kujë madhështore,

Një grua shkoi me një fustan të zi për dore,

Q’e kolovite posht’ e lart me salltanet.



Si ëngjëll, si statuj’ e gjallë vetëtin.

Si i shastisur dhe i çakërdisur unë

Nga syr’i saj si qiell që mbrun furtunë

Thëthinja mjaltë që magjeps, dëfrim që grin.



Ja shkrepi dhe u err. Moj flutur e farosur

Që me vështrimin tënt më bërë flag’ e furrë,

S’të shoh më vallë veç në jetën e pasosur?



Ah, gjetkë, tutje, tepër vonë, ndofta kurrë,

Se unë s’di ku ike, ti ku shkonj s’e di,

Të desha, moj, e dinje, vetë, moj, dhe ti.

Përkthyer nga Fan Noli





Albatros



Shpesh marinarët marrin për zbavitje

Me vete albatrosët, zogjtë fisnikë

Që ngathtësisht mbi det ndjekin anijen

Tek shket mbi gropa, përmbi hone ik.



Të lënë mbi kuvertë, këta princa

Të kaltërsisë, si leshko janë tani

Mjerueshëm varin ata krahë të bardhë

Si rremat e braktisura përbri.



Ky udhëtar me flatra ç’qulls që ngjan,

Ç’i bukur ish, ç’komik duket, i keq.

Dikush ia tall ecjen e tij të çalë.

Një tjetër sqepin me çakmak ia djeg.



Kështu dhe ti, poet, princ resh të larta

Që mbi stuhitë zotëron e qesh,

Porsa të zbresin nëpër tokë e baltra,

Krahët viganë të pengojnë t’ecësh.

Përkthyer nga Ismail Kadare





Njeriu dhe deti



Njeri i lirë, ti detin do ta duash përherë!

Deti është pasqyra jote; shpirtin tënd t’i sodit

Rrokullimës së pagund ku dallga përpëlitet,

Dhe mendjen e ke të hidhur si humnerë.



Të pëlqen me gjoks të zhytesh shëmbëlltyre,

Me sy e krahë e rrok dhe zemra ndonjëherë

Harron rrahjete veta duke ndjekur poteren

E atij rënkimi sovran prej egërsire.



Ju jeni që të dy të mbyllur e të vranët,

Askush, o njeri, nuk t’i ndriçoi zgafellet,

O det, askush s’t’i di thesaret e thella,

Ju jeni xhelozë të t’fshehtave që mbani.



Megjithatë pa reshtur rrjedhës shekullore

Njëri-tjetrin luftoni pa mëshirë as pendim.

Ngaqë e keni për zemër vdekjen e shkatërrimin,

O armiq të përjetshëm, o vëllezër mizorë!

Përkthyer nga Romeo Çollaku





Vajzës shend e verë



Kokën, pamjen e lëvizjet ti m’i ke

Të bukura si një peizazh i rrallë;

Buzëqeshja në fytyrë të lodron e re

Si fllad i freskët në qiellin rrezelarë.



Kalimtar’ i zymtë që del shëtitje

Mahnitet kur ta sheh atë shëndet

Që të shpërthen gjithë llamburitje

Nga llërët deri tek supet e lehtë.



Ngjyrat e ndezura me të cilat përndrit

Rrobat e stolitë e tua tërë shkëlqim,

U ngjallin poetëve thellë në shpirt

Vegimin e një baleti lulesh në agim.



Ato fustane farfuritëse janë përnjëmend

Simbol i mendjes satë plot ngjyra për mua,

O e çmendur që egër po më çmend,

Unë të urrej po aq sa dhe të dua!



Nganjëherë në kopshtin gjithë hijeshi,

Ku plogështia rëndë më kapte,

Kam ndier të më shponte një si qesëndi

Kur në kraharor dielli plagë më hapte.



Dhe pranvera me blerimin e saj pa fund

Ma ka poshtëruar aq keq zemrën e shkretë

Saqë një luleje petlat m’u desh t’ia shkul

Për të dënuar paturpësinë e Natyrës vetë.



Një natë, pra, do të doja marrëzisht,

Kur vjen ora e epshit të ndezur furrë,

Drejt thesareve të kurmit tënd pabesisht

Të zvarritesha pa më të voglën zhurmë,



Që ta ndëshkoja atë trup shend e verë,

Që ta lëndoja të gji, ku fle falja,

Dhe një plagë të gjerë, të thellë humnerë,

Tek barku i habitur ty të të hapja.



Pastaj, o ëmbëlsi marramendëse!

Përmes atyre buzëve djegur nga etja,

Shumë më mahnitëse e më tërheqëse,

Helmin tim, o shpirt, brenda ta derdhja!

Përkthyer nga Edmond Tupja





Soditje shpirtërore



Ji e urtë, o Dhimbja ime, më e qetë ji.

Ti Mbrëmjen thërrisje: ja ku vjen me endje:

Qytetin errësira e mbulon krejt tani,

Disave u sjell paqe, të tjerëve vramendje.



Ndërsa turmë e gjerë e njerëzve trushkulur,

Nën kamxhikun e Qjefit, xhelatit mizor,

Shkon të vjelë pendime në festën e përulur,

Dhimbja ime, këtej eja, më jep dorën,



Larg tyre. Shih si përkulen Vitet e vdekur,

Mbi ballkonet e qiellit, me vjeturina veshur;

Pendimin duke qeshur si del nga thellësitë;



Diellin, që jep shpirt, përgjumur nën një hark,

Dhe, si qefin i gjatë që Lindja e zvarrit,

Dëgjo, o shpirt, dëgj, si ec e ëmbla Natë.

Përkthyer nga Alket Çani





I vdekur i gëzuar

Në një tokë të trashë me shumë kërmij

Një hendek të thellë ta hap dua vetë,

Që të mund të qetohem dhe eshtrat të shtrij

E të fle në harresë si peshkaqeni në det.



I urrej testamentet dhe varret i urrej;

Më mirë se të lyp vajtimet e botës,

Siç jam gjallë, korbat të grish do pëlqeja,

Të më thithnin gjithë gjakun nga skeleti i ndotur



O krimba! Shokë të zinj, shurdhanë e të verbuar,

Po ju vjen një i vdekur i lirë e i gëzuar,

Filozofë qejflinj, o bij të kalbëzimit,



Kurmin tim rrënojë përshkojeni në heshtje,

Dhe thomëni po ka ende ndonjë mundim

Për këtë trup pa shpirt, të vdekur mes të vdekurve!

Përkthyer nga Alket Çani





Ballkoni



Dashnore e dashnorëve, burim i kujtimeve,

O ti, ëndjet e mia! Borxhet e mia, ti!

Ndërmende bukurinë e atyre ledhatimeve,

Hijeshinë e muzgjeve, të vatrës ëmbëlsi,

Dashnore e dashnorëve, burim i kujtimeve!



Mbrëmjet e përflakura nga zjarri i tymtarit,

Dhe mbrëmjet në ballkon me avuj rozë veshur.

Sa i butë gjiri yt!Zemra jote ç’e mbarë!

Gjëra të paharruara kemi thënë ne shpesh

Mbrëmjeve të përflakura nga zjarri i tymtarit.



Mbrëmjeve të nxehta më diej të pashuar!

Sa e fuqishme zemra! Hapësira - e pafund!

Mbi ty i përkulur, mbretëreshë e adhuruar,

Besoja se thithja aromën e gjakut tënd.

Mbrëmjeve të nxehta me diej të pashuar.



Pastaj si natë e ngjeshur bashkoheshim të dy,

Sytë e mi në errësirë sytë e tu zbulonin,

Dhe pija frymën tënde, o helm, o ëmbëlsi!

Këmbët e tua më flinin në duart vëllazërore.

Pastaj si natë e ngjeshur bashkoheshim të dy.



Kam dhuntinë të ndërmend lumturinë tonë të vjetër,

Të rishoh të shkuarën mbi prehrin tënd i shtrirë.

Kapitëset bukuri ku vallë t’i kërkosh tjetër

Veçse në trupin tënd, zemrën tënde të mirë?

Kam dhuntinë të ndërmend lumturinë tonë të vjetër.



Këto bekime, aroma e puthje pa mbarim,

Do lindin vallë prej të panjohurës humnerë,

Siç ngjiten lart në qiell diejt e përtërimë

Pasi janë larë në fund të deteve të thellë?

-O bekime, aroma, o puthje pa mbarim!

Përkthyer nga Alket Çani



Prozë e përkthyer nga Alket Çani



Vetmia



Një gazetar filantrop më thotë se vetmia është e keqe për njeriun; dhe, për të mbështetur tezën e tij, ai citon, ashtu si gjithë ata që nuk besojnë lehtë, fjalë të Etërve të Kishës.

Unë e di që Demoni i frekuenton me dëshirë vendet e shkreta, dhe që fryma e vrasjes dhe shthurjes përflaket mrekullisht te vetmit. Por, do t’ishte e mundur që kjo vetmi të qe e rrezikshme vetëm për shpirtin e ngeshëm e të përçartur që e mbush me pasionet dhe kimerat e tij.

Sigurisht që një llafazan, kënaqësia më e madhe të cilit qëndron tek e folura nga maja e një katedre apo tribune, do rrezikonte shumë të bëhej një i marrë i tërbuar në ishullin e Robinsonit. Nuk kërkoj nga gazetari im virtytet kurajëplota të Kruzoes, por kërkoj që ai të mos i mbulojë me akuza dashnorët e vetmisë dhe të misterit.

Në racat tona dërdëllitëse, ka individë që do pranonin me mosdashjen më të vogël dënimin me vdekje, nëse do t’u lejohej të mbanin nga maja e gijotinës një fjalim të buhishëm, pa u trembur se daullet e Santerre-it do t’u prisnin befasisht fjalën.

Nuk ua qaj hallin, sepse zbuloj se derdhjet e tyre gojëtare u sigurojnë kënaqësi të njëjta me ato që të tjerët i marrin nga heshtja dhe prehja shpirtërore; por i përçmoj.

Unë dua, mbi të gjitha, që gazetari im i mallkuar të më lejë të zbavitem pas qejfit tim. “Ju, pra, nuk provoni kurrë- më thotë ai, me një ton hundor tepër apostolik,- nevojën për të ndarë me dikë tjetër kënaqësitë tuaja?”. Shikojeni ziliqarin e hollë! Ai e di që unë i përbuz kënaqësitë e tij dhe vjen të futet më marifet te të miat, ky ters i urryer!

“Kjo fatkeqësi e madhe që s’mund të jesh i vetëm!...”, thotë diku La Bruyere-i, si për t’i bërë me turp të gjithë ata që ngarendin të përhumben mes turmës, duke pasur frikë se s’do mund ta duronin veten.

“Pothuajse gjithë fatkeqësitë na vijnë ngaqë s’kemi ditur të rrimë në dhomën tonë”, thotë, më duket, një tjetër urtan. Pascal-i, duke thirrur kështu në qelizën e prehjes shpirtërore gjithë ata mendjehumbur që e kërkojnë lumturinë te lëvizja dhe te një prostitucion që do mund ta quaja vëllazërues, po qe se do flisja gjuhën e bukur të shekullit tim.



Cila është e vërteta?



Kam njohur njëfarë Benedikta, që mbushte atmosferën me idel, sytë e së cilës përhapnin dëshirën e madhështisë, të bukurisë, të lavdisë dhe të gjithçkaje që të bën të besosh te pavdekësia.

Por kjo vajzë e mrekullueshme ishte shumë e bukur për të jetuar gjatë; ajo vdiq vetëm pak ditë pasi e kisha njohur, dhe unë vetë e varrosa, një ditë kur pranvera tundte temjanicën e saj gjer te varrezat. Isha unë ai që e varrosa, të mbyllur mirë brenda një tabuti të bërë me një dru aromatik dhe të pavdekshëm si sëndukët e Indisë.

Dhe, teksa sytë i mbaja ngulur mbi vendin ku ishte kallur thesari im, krejt papritur pashë një njeri trupvogël që i ngjante në mënyrë të habitshme të ndjerës e që, duke përplasur me një egërsi histerike e të çuditshme këmbët mbi tokën e shkrifët, thoshte duke u shkrirë së qeshuri: “Jam unë Benedikta e vërtetë! Jam unë, një maskareshë e madhe! Dhe, si dënim për marrëzinë dhe verbimin tënd, ti do më dashurosh kështu siç jam!”

Por unë, i tërbuar, iu përgjigja: Jo, jo jo! Dhe, për ta theksuar më fort refuzimin tim, e godita aq fort tokën me shutë saqë këmba m’u zhyt gjer te gjuri brenda varrit të porsabërë, ku, si një ujk i kapur në grackë, qëndroj i mbërthyer, ndoshta përgjithmonë, në gropën e idealit.





Dehuni

Duhet të jesh gjithmonë i dehur. Këtu qëndron gjithë puna; kjo është e vetmja çështje. Për të mos ndier barrën e tmerrshme të Kohës që ju thyen shpinën e ju kërrus drejt tokës, duhet të deheni pa pushim.

Po me çfarë? Me verë, me poezi a me virtyt, si të doni. Por, dehuni, ama.

Dhe nëse ndonjëherë, në shkallët e një pallati, mbi barin e gjelbër të një hendeku, në vetminë e zymtë të dhomë suaj, ju zgjoheni dhe dehja ju është pakësuar apo zhdukur plotësisht, pyetni erën, valën, yllin, zogun, sahatin, gjithçka që ofshan, gjithçka që ecën, gjithçka që këndon, gjithçka që flet, pyetni sa është ora; dhe era, vala, ylli, zogu, sahati, do t’ju përgjigjen: “Është ora për t’u dehur! Për të mos qenë skllevërit e martirizuar të Kohës, dehuni, dehuni pa reshtur! Me verë, me poezi a me virtyt, sipas dëshirës”

Përkthyer nga Alket Çani


09/09/2009

standart.