Gjuha shqipe sot

[Lioness]

Qysh kur ka mbetë Forumi Shqiptar me ma msue gjuhën shqipe more lladik.
Unë jam prej Kosove edhe mundem me shkrue Toskërishten ma mirë se ti, po unë jam rritë në Kosovë e Gegnishtja më flen në shpirt kur flas.
Pra ato gabime që po thua ti jan "kime në voe" apo siç thuani ju atje "qime në vezë", për mue asht e randësishme se e kuptoj si atë tjetrin si këtë ndërsa ti që kërkon që të gjithë tjerët të flasin sikur ti, d.m.th. se je nji hap mbrapa, trurrudhosur që kupton vetëm gjuhën e librave.

alibaba, nuk besoj se me fjaline e pare te postimit te tij, Frodo u drejtohet vetem shqiptareve ne trevat shqiptare, por me duket eshte shprehur ne pergjithesi edhe per emigrantet. Pastaj ai trajton dy probleme:

I pari, ai qe permenda me siper, dhe qe ti e ke mare per ofendim (c'do te thote lladik? lol) eshte mese i vertete, dhe po flas nga eksperienca personale. Para se te aktivizohesha ne forum (po te shikosh daten time te regjistrimit, eshte vetem nje vit e ca) nuk kam pasur menyra te tjera per te shkruar apo lexuar shqip. Fatkeqesisht asnje liber shqip nuk kam ne shtepi. Kur erdha ne fillim ne US, para 10 vjetesh shkruaja letra, por per fat te keq nga aspekti financiar, ia morem doren telefonit, dhe keshtu qe s'shkruaja me. Kur fillova te postoja ne fillim ne forum, e kisha te veshtire te kujtoja fjale apo shprehje specifike, per me teper, ato qe kane te bejne me degen time, por edhe biznesin, terma te cilat kur ika nga Shqiperia nuk i kisha hasur, apo sepse shume koncepte jane relativisht te reja.
Aktivizimi ne forum ne te shkruar dhe lexuar, por dhe mundesia qe te jep virtualiteti ne pergjithesi, eshte shume e vlefshme per shqiptaret emigrante qe gjate jetes se perditshme nuk kane rast te komunikojne ne shqip. Secili nga ne eshte ne rrethana te ndryshme, disa jane me familjet, disa jo, si ne rastin tim, keshtu qe kemi kufizim ne perdorimin e shqipes.

Pra, nga ky aspekt, forumi apo forumet e tjera shqiptare te ndihmojne te ruash, dhe pse jo, edhe te permiresosh shqipen per shqiptaret kudo qe jane.

Problemi i dyte qe shtron Frodo, eshte pak me i thelle, dhe i perket nje debati tjeter. Gjuha zyrtare vs. dialektet, apo gegerishtja vs. toskerishtja. Personalisht per mua nuk duhet te kete ndryshime te theksuara te gjuhes letrare. Por ka akademike apo shqiptare te tjere qe mendojne se dominimi i toskerishtes (per arsye politike apo te tjera) nuk eshte ide e mire, apo e varferon shqipen dhe duhet ndryshuar. Pavaresisht nga debati, apo nese je geg apo tosk, per momentin kjo eshte gjuha letrare. Dhe vihet re ne shkrimet e shqiptareve nga krahina te ndryshme te Shqiperise, por dhe jashte saj (ne Kosove apo Maqedoni) qe nuk shkruajne, apo evitojne gjuhen letrare, disa per bindje (si ato qe shpjegova me siper) dhe disa thjesht sepse nuk dine ta shkruajne mire.

A duhet ndryshuar gjuha zyrtare? Edhe sikur te debatojme 100 here ne forum, te hapim sondazhe etj, ky vendim nuk varet nga ne por nga akademiket. Por cfare kemi ne dore, eshte shmangia e huazimeve gjate perdorimit te shqipes, ne forum, apo jashte tij. Kur lexoj ndonjehere artikuj nga gazetare (Shekulli etj) me ngrihen nervat nga perdorimi i shume fjaleve te huaja qe s'eshte nevoja te perdoren sepse ka fjale ne shqip qe shprehin te njejten gje.

Hmmm, u zgjata pak si teper, por mendoj qe ia vlen ky diskutim, dhe per me teper, duhet te evitohen keqkuptimet apo "krahinizmat." Humbasim thelbin, dhe me shume se thelbin, nqs kapemi pas ketyre "mikro-ceshtjeve" apo "ceshtjeve te vogla" .

[alibaba]

Po e saktë është që një kontakt më i shpeshtë, apo si të them një aktivitet në këtë forum është shumë frytdhënës për të përvetësuar më mirë shkrim-lexim, kjo është një gjë që kuptohet.
Por më duket veprim i tepruar kur disa anëtarë (nuk është vetëm Frodo) gjejnë gabime për një shkronjë ose dy shkronja,

[Baptist]

Hej, hej ,hej, hej...
Ky eshte forum dhe gjithkush ka te drejte te shkruaj dhe te beje gabime tipografike cfare te doje. Ketu nuk mesohet gjuha shqipe, ketu komunikohet ne gjuhen shqipe. Nese nena nuk ia ka mesuar gjuhen dikujte, kjo nuk do te thote se eshte me pak shqiptar se ne qe e njohim mire dhe kemi patur fatin e tille.
Per mua eshte me rendesi ta kuptoj mendimin e tjetrit.
Une cmendem per dite nga gabimet leksikore drejtshkrimore gjinore sidomos, gramatikore e te tjera neper kanalet tona te famshme kombetare, kurse ketu ne kete forum shoh shume me pak gabime banale qe me pirishin veshet nder mediat dhe jam shume i lumtur se si njerezit e rendomte e flasin dhe e shkruajne gjuhen disafish me mire se njerezit qe paguhen neper mediat tona publike.

[Brari]

mu duk interesant ky komenti ne gazeten Shekulli

--

Koment nga Arben Dulo

2006-09-13 21:11:25

Ne të gjithë jemi pjesë e problemit, prandaj ne të gjithë duhet të bëhemi pjesë e zgjidhjes së problemeve të lidhura me kulturën kombëtare.
Më vjen shumë mirë që zoti Klosi po e harxhon artilerinë e tij të rëndë për një problem shumë të rëndësishëm siç është gjuha shqipe. Nga ana tjetër desha ta falenderoj gazetën “Shekulli” për afrimin e penave të tilla si zotërinjtë Dosti, Mejdani, Nazarko, Dervishi, Beqa.
Si ish-mësues i Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe mendoj se problemet e gjuhës dhe kulturës Shqiptare, në trojet amëtare të shqiptarëve apo jashtë tyre, janë shumë të mprehta. Më të mprehta bëhen këto probleme në kaosin e vazhdueshëm dhe tranzicionin e stërzgjatur që po kalon shoqëria shqiptare në trojet amtare. Kam ndjekur debatin e zotit Dosti , Kelmendi, Lafe, etj në emisionin “Shqip” drejtuar nga Rudina Xhunga. Besoj se zoti Dosti dhe Kelmendi i japin problemit të Gegërishtes rëndësi më shumë sec duhet. Ndonëse jam nga Jugu, nuk kam ndonjë paragjykim për Gegërishten. Kam lexuar shkrimet e shkrimtarëve të veriut. Stilistika dhe pasuria e tyre gjuhesore është e shkëlqyer, sidomos përdorimi i pjesoreve, apo i kohëve të përbëra, të cilat kanë një përshtatje të shkëlqyer me ato të gjuhës angleze. Po kështu edhe sintaksa. Mendoj se me kalimin e kohës Gegërishtja do të çlirohet nga pengesat e kohës së komunizmit, apo të ndarjes territoriale dhe natyrshëm fjalë të prejardhura prej saj do të futen vetiu në thesarin dhe përdorimin e përditshëm të gjuhës kombëtare.
Mendoj se problemi më i mprehtë për gjuhën dhe kulturën kombëtare në përgjithësi është i lidhur me komplekset që Shqiptarët si individë kanë ndaj kulturës së moderinitetit, kulturës kibernetike, dhe globalizmit në tërësi, komplekse këto të analizuara mjeshtërisht nga Arbën Xhaferri. Pasojat e këtyre komplekseve janë përdorimi i tepruar i fjalëve të huaja dhe pamundësisë për të ndarë kumtin e reales nga kumti i teknologjisë së komunikimit. Të më ndjejë zoti Klosi, por këto fenomene janë më shumë të theksuara nga folësit e Gegërishtes dhe veçanërisht të atyre që jetojnë jashtë kufijve të shtetit shqiptar. E kuptoj se ky fenomen mund të burojë nga shkaku i mosgjetjes së vetvetes në variantin zyrtar të gjuhës shqipe, por nga ana tjetër them se mund të jetë një reflektim ekstrem kundër këtij varianti. Migjeni, Kelmendi mund të përdori cilindo variant të gjuhës shqipe që dëshiron. Kjo mendoj se nuk përbën ndonjë problem, gjalpi vazhdon të jetë në lakror. Por kur ai përdor me shumicë fjalë të huaja të Gegëzuara atëhere problemi bëhet vërtet i pashmangshëm. Nuk mbeten pas tij shumica e politikanëve Shqiptarë, të cilët kujtojnë se përdorimi i fjalëve të huaja, te gegëzuara apo toskëzuara, i bën të duken të kulturuar. E them këtë se sipas proverbit të vjetër, kur gjenerali merr një kokërr mollë, ushtarët do të shkulin pemën. Të dashur akademikë, politikanë, njerëz në media, që keni fuqinë e “gjeneralëve” të gjuhës dhe kulturës shqipe, më përpara se ta ndotni shqipen me fjalë të huaja, shikohuni në pasqyrë tek gjuha e Fishtës, Koliqit, Camajt, Nolit, Konicës, Pllumit (Zef), Poradecit, Kadaresë, Kokonës, Plasarit, të cilët pasurinë kulturore të marrë nga kulturat e huaja e përdorën për të ruajtur gjuhën shqipe të pastër e për ta pasuruar atë me më të mirën e këtyre kulturave.
Kam folur dhe flas me shumë shqiptarë këtu në ShBA të cilët po të mos kisha një arsim universitar dhe pas universitar në të dy gjuhët anglisht dhe shqip, apo të mos njihja shumicën e varianteve dhe dialekteve të Shqipes, nuk do t’i merrja vesh se çfarë thonin. Këto probleme nuk janë vetëm të kulturës dhe gjuhës Shqipe. Këto janë problemet e kulturave të shteteve-kombe në shekullin e XXI-të cilave iu desh të përballonin logjikën pozitiviste të perandorive industrialo-mediatike Angleze dhe Amerikane. Prandaj sugjerimi im do të ishte studimi më i thelluar i akademikëve që vijnë nga këto vende, veçanërisht nga Gjermania dhe Franca, të cilat u ndeshën me problemet e analizuara më sipër. Për mua personalisht do të ishte shumë i vlefshëm studimi i filozofisë së Europës kontinentale te fillimit të shekullit të XX-të, kryesisht asaj të themeluar nga Husserl, Heidegger e të pasuar nga Derrida, Habermas etj.
Është një fat i madh që themeluesit e Albanologjisë u formuan dhe u rritën në kulturën Gjermanike, e cila jo vetëm ka dhënë ndihmesën kryesore në Albanalogjinë e shekujve të kaluar, por mund të japë akoma ndihmesë në konceptet bashkëkohore. Kjo për faktin se filozofët dhe etimologët gjermanë janë jo vetëm bashkëkohore, por gjithashtu kanë qënë dhe janë në avangardë të kulturës botërore në përgjithësi.
Z. Dosti gjithashtu ngre problemin e kujdesit të qeverisë dhe shtetit Shqiptar përsa i përket gjuhës dhe kulturës kombëtare në përgjithësi. Në rradhë të parë ne si individë prurës të gjuhës dhe kulturës shqiptare duhet të edukohemi dhe udhëhiqemi nga bota akademike dhe elita Albanologjike e cila padyshim duhet përkrahur nga qeveria. Problemi është se ndihma e ardhur nga qeveria ka një çmim të lartë, nxit servilizmin dhe bindjen ndaj parimeve të cilët janë më shumë politikë se sa shkencorë. Përvoja Franceze e shekullit tonë dhe përvoja e Gjermanisë së Bismarkut e kanë vërtetuar këtë.
Qeveritarë, akademikë dhe njerëzit me fuqi të madhe mediatike në Shqipëri, Kosovë, apo në viset të tjera ku banojnë Shqiptarë do të mund të jepnin një ndihmesë të madhe në dhënien e shembullit personal të një respekti real ndaj pastërtisë së gjuhës dhe kulturës kombëtare në përgjithësi. Kultura kombëtare nuk ka nevojë vetëm për fonde. Më shumë se çdo gjë ajo ka nevojë për udhëheqës shpirtërorë që flasin me vepra reale.
Prandaj udhëheqësit shpirtërorë të Shqiptarëve më përpara se të flasin për “katharset” politike, le ta fillojnë nga vetja, familja, rruga, lagjja e tyre dhe të mbarojnë në një shkallë lokale dhe kombëtare me “katharset” individuale, gjuhësore, kulturore dhe ambientaliste. Keto “katharse” do të bënin që Shqiptarët kudo që janë të pastronin veten nga kompleksiteti përbuzës ndaj asaj që është vlerë kombëtare, dhe të hiqnin dorë nga mbiçmimi i modave kulturore të cilat më shumë se produkte kombëtare janë produkte të një marketingu teknologjik, financiar dhe mediatik. Pas pesëmbedhjetë vjet të tranzicionit kaotik Shqiptarët me të vërtetë kanë nevojë për ketë lloj katharsis.
Asnjë nuk do të vijë të na ndihmojë në qoftë se ne vetë nuk marrim përgjegjsinë të japim kontributet që na takojnë, në qoftë se ne vetë nuk kërkojmë llogari për atë që është e një rëndësie të veçantë për mbijetesën tonë. Sado të përpiqemi të dukemi të kohës e të transformohemi në Amerikanë, Grekë, Italianë etj, ne jemi dhe do të jemi Shqiptarë. Prandaj le të zhvillohemi si të tillë dhe ti lëmë imitimet majmunore, se “bota do qeshet e fshati do tallet”.
Edhe njëherë zoti Dosti, faleminderime për ngritjen e këtij problemi të rëndësishëm në “Blog”.
Arben Dulo.

arbendulo1@Juno.com

[Baptist]

Ky zoteria kish per te bere mire sikur te mesonte vet gjuhen dhe te mos leshonte gabime si p.sh.:

Pas pesëmbedhjetë vjet të tranzicionit kaotik

Do duhej te ishte:

Pas pesëmbëdhjetë vjetësh të tranzicionit kaotik...

pjesa tjeter:

...Shqiptarët me të vërtetë kanë nevojë për ketë lloj katharsis.

duhet te jete:

...shqiptarët me të vërtetë kanë nevojë për ketë lloj të katharsisit.

ose me drejte:

...shqiptarët me të vërtetë kanë nevojë për ketë lloj të katarzës.

me thjeshte:

...shqiptarët me të vërtetë kanë nevojë për ketë lloj katarze.

ose te:

Prandaj udhëheqësit shpirtërorë të Shqiptarëve më përpara se të flasin për “katharset” politike...

Prandaj, udhëheqësit shpirtërorë të Shqiptarëve, para se të flasin për “katharset” politike...

apo ndoshta edhe me shqip:

Prandaj, para se udhëheqësit shpirtërorë të Shqiptarëve të flasin për “katharset” politike...

Ndersa sa i perket mendimit te tij celes te temes qe ka nisur:

Klosi po e harxhon artilerinë e tij të rëndë për një problem shumë të rëndësishëm siç është gjuha shqipe

Mund te them lirisht se gjuha shqipe nuk eshte problem, por e kunderta. Ajo ka problem te rende me njerezit qe e perdorin ate.

[sadete71]

[INDENT][B]Mund te them lirisht se gjuha shqipe nuk eshte problem, por e kunderta. Ajo ka problem te rende me njerezit qe e perdorin ate.

Baptist plotesisht pajtohem me juve.