Ramiz Alia dhe roli i tij në vendosjen e pluralizmit politik në vend

[Xhuxhumaku]

Ramiz Alia,Engjelli apo djalli i tranzicionit

Nga Robert Papa

Po ndiqja pjesë nga një intervistë e Ramiz Alisë për krijimin e pluralizmit. Pse gënjen? A harroi se cfarë ka thënë më 16 prill për pluralizmin? A harroi se si i ka tërhequr me tela me gjemba në Sarandë dhe Shkodër të vrarë ata që deshën të arratiseshin?


Ja cfarë thuhej më 16 prill në pallatin e Kongresve në mbledhjen e KQ PPSH-së
16 prill 1990.


Pallati i Kongreseve. Salla e mbledhjeve e KQ të PPSH-së. Në podium flet Ramiz Alia. Në krah ka: djathtas Adil Carcanin, majtas Simon Stefanin. Nga lart shikon vëngër një portret i madh i Hoxhës së plakur.


Ramiz Alia ngre zërin.




‘” Dy gjëra nuk do t’i lejojmë, këto kurrën e kurrës, e para puna e shumë partive, që do të thotë të lejojmë një parti e Legalitetit apo e Balllit, apo cfarëdo emri t’i thonë.. Këtë kurrën e kurrës, sepse kjo do të thoshte tradhëti e atdheut , mbaroi pushteti popullor mbaroi revolucioni, e dyta ne kurrë nuk do të pranojmë cështjen e pronës private, tregun e lirë të varur mbi pronësinë private , se po bëhet zhurmë e madhe. Kjo do të thotë likujdim i socializmit. Po të vijë puna deri këtu, ta kemi parasysh se këtu jemi në Komitetin Qendror, edhe bar do hamë edhe gjak do derdhim. Këtu s’shkon më dhe s’doshkojë më tej, s’mund të shkojë asgjë. Këtë duhet ta kemi mirë të qartë…”




Shoku Ramiz vë gishtin pak mbi buzë. Në krah të tij kamera fikson duke mbajtur shënime si Hekuran isain, Adil Carcanin, Simon Stefanin dhe Lenka Cukon. Alia po flet pa letër. Ai vazhdon:




“Presionet e armiqve do jenë të mëdha por qëndrimi ynë duhet të jetë i prerë…”




Sakaq kamera e Fokus kthehet në studjo. Ka qenë një studjo e thejshtë, e improvizuar te studjo e vjetër e lajmeve në TVSH. Një ekran i madh në krahun tim të djathtë dhe pas shpinës sime një dritare me disa re të bardha në horizont. Komenti im pas fjalëve të Ramiz Alisë:


“ Të nderuar shikues, këto fjalë që sapo dëgjuat nga goja e ish-kreut të socializmit shqiptar nuk kanë ndodhur vite e vite më parë. Ka qenë 16 prill i vitit 1990. Plenumi i Komitetit Qendrot të Partisë së Punës, ish-Partia Komuniste. Në këtë plenum thurreshin skenare gjaku, dhune. Pra jemi më 16 prill, dy muaj para ngjarjes së ambasadave, dhe pas dy muajsh ky skenar do merrte jetë: gjak, dhunë mbi djemtë dhe vajzat shqiptare. Flitet shumë për Malin me Gropa. Një vit më vonë më 2 prill në Shkodër a nuk duket sikur dhuna ishte projektuar më parë? Dhuna strehohej në Komitetet e partisë. Le të dëgjojmë se cthuhej në atë plenum të Komitetit Qëndror …”


Në ekran del Hekuran Isai, ish-anëtar i Byrosë Politike. Ai flet serbes në podium:




“ Edhe demonstrata po të na ndodhin ne do t’i shtypin, po pse të na ndodhin. 120 mijë komunistë, gjithë këto organizata masash pse të lejojnë të dalin në rrugë dhe të bërtasin me gishta lart qoftë edhe 50 dhe 100 rrrugacë. Cdo komitet partie i ka në dispozicion mjetet e dhunës për të goditur në kohë organizimin e elementeve keqbërës. Eshtë momenti shumë i acaruar qe kerkon nga cdo kuader të tregojë aftësite për lëto lloj punësh…”


Kamera kthehet në studjo. Unë flas i qetë( pa letër dhe atëherë nuk kishte telepromter kur sot lexojnë në kamera e duket sikur flasin pa letër)”


‘Askush në këtë sallë, anëtar të Komitetit Qendror apo kandidatë nuk folën. Me heshtjen e tyre ata u bënë komplistë në krimin e ardhshëm, jo vonë pas një viti.( kamera fokuson Skënder Gjinushin i ulur ngjitur me Gramoz Rucin.) Në këto tavolina të këtij plenumi thurreshin skenare gjaku por kishte edhe karagjozë që qeshnin.”


Në kamera fiksohej , në këmbë duke qeshur pa kuptim Manush Myftiu. Ramiz Alia në podiumin qëndror i vetëm, tund kokën duke qeshur.:”se këto do shkojnë në Kuvendin Popullor, por para se të shkojnë atje, të shprehim neve se c‘mendime kemi..”




Ndodhën ambasadat. Alia deklaronte:”hynë ca debilë.. kush ishin ata që ikën, c’janë ata në Shkodër që cohen ne demonstratë.Po këta nuk dolën tani, ata ishin, se baballarët e tyre nuk ua vramë tani, por ua kemi vrarë për 40 vjet.”




Shtator 1990.


Alia shkon në vizitë në SHBA ku takohet kokë më kokë me Shevrenazen.


Alia ishte nësesionin e OKB-së por takon ministrin e jahstëm të Bashkimit Sovjetik, pai më 30 korrik kishte firmosur një marrëveshje të normalizimit të marrëdhenieve , pasi kishte kundërshtuar marrëdheniet me SHBA. Antoni Athanas e priste ne Boston. Jashtë protestonin shqiptarët kundër diktatorit komunist. Alia përgjigjej:” Qentë le të lehnin, karvani shkon përpara”( Liria, tetor 1, 1990)


Një vit më parë Athanas me At Lionilin kishin bërë një vizitë në Shqipëri por nuk e kanë bindur dot Alinë për ndryshime. Alia nuk donte të lidhej me Uashingtonin.


28 nëntor 1989. SHBA dërgonte një mësazh për Alinë, përmes Zërit të Amerikës. Në një intervistë me James Seihart, Drejtor i Evropës Lindore në Departamentin e Shtetit. Ai ishte pyetur:” Si janë perspektivat e marrëdhenive të SHBA me Shqipërinë?” Ai përgjigjej:” SHBA ka qenë gjithmonë gati për dialog dhe marrëdhenie miqësore normale me popullin dhe qeverinë e Shqipërisë. Ne e kemi bërë të qartë edhe në të kaluarën, kjo mbetet dhe sot. Unë mund të them se varët nga qeveria e Shqipërisë të vendosë kur dëshiron të lidhë marrëdhënie me ne. Natyrisht ne nuk shikojmë ndonjë pengesë nga këndvështrimi ynë.” ( Dielli, 28 dhejtor, 1989. faqe 4)


Më 17 prill në KQ të PPSH-së , Ramiz Alia deklaron:


“ Si rezultat i ndryshimeve ndërkombëtare, problemi i vendosjes së marrëdhenieve diplomatike me SHBA dhe BS është në cështje të ditës. Nuk duhet të ketë kushte poltike. Ata duan ta pranojnë Shqipërinë ashtu si është dhe në do të pranojmë të tjerët ashtu sic janë. Për deri sa Amerika është dakord me këto parime, dhe nuk përpiqet të ndërhyjë në problemet tona të brendëshme, atëherë Shqipëria është gati të hapë dyert e miqësisë dhe bashkëpunimit me Amerikën.” (Fokus nga Robert Papa. 1996)


21 prill 1990. Kongresmeni Joe Kenedi morri lejen për të vizituar Shqipërinë( Boston Globe, 21 prill 1990). Kurse në qershor, vjen për vizitë në Tiranë, Uilljam Poist, presidenti i Komunules Gas Kompani. Ai vizitoi fushate naftës dhe diskutoi me zyrtarë një ndihmë të mundhsme teknike dhe në biznesin e kompjuterave.


10 maj 1990.


Junajtid Pres nga Athina shkruante se :” Të gjitha reformat që po bën Alia, ishin si rrjedhojë e presioneve nga SHBA në lidhje me Konsventën e Helsinkit dhe të Drejtave të Njeriut.”


15 maj, 1990.


Nju Jork Tajms shkruan se zyrtarë të SHBA dhe Shqipërisë , ishin takuar në godinën e OKB-së dhe kishin nisur bisedimet për marrëdhenit diplomatike.

28-31 maj, 1990.

Dy kongresmenë amerikanë, Tom Lantosh dhe Joe Diguardi, vizitojnë Shqipërinë. Më vonë do akuzoheshin si njerëz pro-Alisë. A erdhën ti zgjasnin jetën?! Diguardi më ka deklaruar se:” Ramiz Alia na thirri për të përfituar nga ne, ndërsa ne ndërhymë duke përfituar të ndihmonin demokracinë dhe jo atë.”


Tom Lantosh më ka deklaruar në një darkë n e Uashington se :” Alia më ka kërkuar që të bindë Bushin dhe Xhejms Bejkerin se ai kishte dëshirën e plotë për marrëdhënië diplomatike me SHBA-në. Ne e detyruam Alinë që të shpallte amnistinë e përgjithsme për të burgosurit politikë. Alia ishte i zgjuar, duke e dityr se jam ebre me dha një liber me gjithe ebrejte e shpëtuar në Shqipëri gjatë pushtimit nazist.”






Vjen lëvizja e dhjetorit. Alia, flet në byronë poltike, dhe kërkon se sit a kalojë situatën e jot e pranpje pluralizmin. Sepse mbledhja duhej të fillonte: Unë propozoj të lejoj pluralizmin sepse s’ka se ku të shkojmë por ai flet..




Roli i Ramiz Alisë në krijimin e pluralizmit. Lëshoi nga frika apo ishte liberal dhe tolerues? Gjykoni vetë. A kemi akoma liberalët të stilit të Alisë dhe pse, thujase dridheshin kur flisnin ne takimin me studenet si pedagogë por edhe disa të infiltruar. A ishte lojë? ishte rrjedhojë logjike apo nje fitim kohe prej Alisë. Por ndërkohë do përfitonin lojtarë të tjerë, edhe pse në dukje si të zgjedhurit e Alisë, ata do ndërronin kursin e kohës do risillnin pluralizmin e nisur në kohën e Nolit dhe Zogut.




Lëvizja e dhjetorit. ishte dicka rastësore, por mbase edhe e mirë organizuar. Pas ngjarjeve të Ambasadave, agjenturat e huaja kishin kohë që kishin projektuar edhe shprishjen e sistemit të Ramiz Alisë. Ndaj studentëve u përdor dhunë. Në një intervistë për Fokus në vitin 1995, Berisha iu është përgjigjur me kujdes disa pyetjeve për të sqaruar pozicionin e tij si dhe për të hedhur dritë sado pak se si rrodhën ngjarjet. Ai flet për takimin me Ramiz Alinë.Berisha i ka thënë “Ju rrahët dërgatën e tyre.”


.Le të shikojmë mes arkivit të Fokusit se cfarë thoshte Ramiz Alia në Byronë Politike në dhjetorin e vitit 1990 kur në tavolinën e tij kishte ardhur një kërkese për pluralizmin.


Dhjetor 1990




Ramiz Alia



“. Këtë mbledhje tani, thac të diskutojmë para mbledhjes së Plenumit të Komitetit Qendror të Partisë. Situata është jashtëzakonisht e rëndë, bile mund të them që është tepër e rëndë. i dini historitë që ngritën ato studentët. Shkaku ose sebepi më mirë ishin të gjitha ato të gjendjes atje, por është e qartë se nuk është kjo, ky motivi. Ky është sebep, motivi është politik. Dhe në fakt, dje, aty ku janë mbledhur studenët dhe që kërkojnë takim me mua ,thonë duam të na vijë prezidenti. Po të shikosh kushtet, kërkesat janë politike. Kërkojmë fajtorët që dhanë urdhër të përdoret dhuna. Kërkojmë një komision me studentë dhe mjekë për gjendjen shëndetësore. Kjo është ordinere, tani vjen e bukurura. Anët politike. Kërkojmë pluralizëm politik si shkalla më e lartë e demokracisë. Kërkojmë krijimin e një Organizatë të Pavarur Demokratike të Studentëvë dhe intelektualëve të rinj, statusi i të cilës do të paraqitet për miratim në Ministrinë e Drejtesisë. Duam që kjo organizatë të ketë deputetët e vet në Kuvendin Popullor. Të botohen karta e OKB-së, Kartat e Helsinkit 1 dhe 2 si dheKarta e Parisit. Kërkojmë liri të shtypit dhe të fjalës pa censure. Kërkojmë të sqarohet opinioni për ngjarjet në qytetin Studenti. Kërkojmë që të gjendet rrugë sa më të shpejta për të dalë nga kjo gjëndje ekonomike. Kërkojmë takim me prezidentin Alia. Kjo është, kërkesat e tyre. Sic e shikoni , janë të gjitha të karakterit politik. Tashi, situate ështe keq. Nuk janë vetëm studentët e qytetit Studenti. Me ta po solidarizohen pothuaj e gjithë rinia studentore në Tiranë. Edhe instituti Bujqësor edhe insituti i Fizkulturës, edhe të gjitha. Bën hesap sa edhe Shkolla Ushtarake, kupton që do t’i merrnim për të rregulluar, për rendin si të thuash, edhe ata pati një kompani e tërë, nji togë që tha ne jemi me studentët, nuk vemi të luftojmë kundër tyre.
Thashë ka një pakënaqësi të madhe, kupton për organet dretjuese. Të partisë, të qeverisë, të shtetit në tërësi. Bën hesap, që ata deri tani mbahen me mua si të thuac duan të dëgjojnë vetëm fjalën time, por vet kjo, domethënë kërkojnë të takoj me presidentin Alia , këtu fillon distanca; kurse e dyta, kërkesa që unë t’iu vete aty ku janë më mijëra veta, ajo është më një fjalë shqip, për të eliminuar dhe diskretituar edhe mua.


Pjesa e egër edhe kjo do llogaritur, a fitojmë gjë? Por duhet them nuk kursejnë njeri. Këta desha të them, fillova me veten time por mund të vazhdoj më këdo nga ju. Hekuranin ja e shikoni me kërkesën, se po qe puna kush dha urdhër, ky dha urdhër, domethënë s’do mend ajo. Urdhër kush e dha, puna është ja, ta thotë. Për Simonin flasin, për Lenkën flasin për Hajredinin flasin..Per Palin flasim, c‘te them unë, për të gjithë.

Si të bëjmë tashi? Cfarë mendoni ju? Si të veprojmë? Em.. Si mund të kapërcehete ,ne kuptimin që të ruac atë emrin e mirë të partisë .Duhet thënë një gjë, që kartat tona janë dobesuar, ta themi shqip, por dobësuar kështu, shumë. Pse janë dobësuar, është dobësuar karta ekonomike. Thelbi e të tërave.Gjendja ekonomike na ka dëmtuar keq. E keqe po i bën jehone propagandës së armiqve se socializmi si rend dështoi nuk dha efektivitetin e vet, kutpon. Ti mundohu sa të duash se nuk lidhje me rëndin, ai të thotë po mire o vlla ora 2 te nates, ja atë natë që ishim ne më një e gjysëm ishim dhe njerëzit kishin zënë radhë për qumësht. Ti me Pirro Kondin vajte në orën 2 kishin zënë radhë Në 2 të natës të zësh rradhën, dhe për ca ta zësh, për qumësht. Pra unë po e them, atehere ishim. i panë me syte e tyre këta shokët por keta qe shkuan e pane. Tashi domethënë është një pikë shumë dobët që nuk ke asnjë argument për t’u folur. Kupton, mishi mungon, vezet mungon , qumeshti mungon, a rrimë ne bëjmë hesap jo 140, jo 130 mijë rëndësi ka që vezë nuk ka , rëndësi ka që qumësht s’ka. Kjo shton bazen e pakënaqësisë dhe për këtë përgjegjës na bëjnë ne . Të jemi të ndërgjegjshëm për këtë. Tashi, ja ,cfare të them une. Si e mendoni juve? Këto duhet masa te dy karajktereve. Një, masa Politike. C’farë qëndrimi do mbajmë ndaj këtyre kërkesave politike?


, Si? Mirë po kërkesa e tyre është të marrin pjesë në kuvendin popullor në zgjedhje. Prit, prit , para se të shkojmë o ti zgjedhin atëhere mund të themi edhe ate tjetrën po të na e zgjedhin edhe neve. Eshte tjeter problem .Ne kemi thënë që teza e jona ka qenë , deri tani, ne kongrese dhe nëpër mbledhje që ne pranojmë pluralizëm mendimi por nuk pranojmë pluralizëm partiak. Kupton, që edhe pranojmë vetëm këto lloje subjekte politike qe kemi edhe sot,
Si? Epo si
Lenka Cuko:
“Të vijnë t’i marrin prindërit se aty janë vetëm disa vajza që shkojnë nëpër dhomat e tyre”
Ramiz Alia:
“Mos harrojmë se nuk është vetëm problem universiteti. Shikoni, thotë se edhe në Korcë ,filluan edhe në shkollat e mesme.
Lenka Cuko:
“Mos lëshojmë atje, se bëjnë presion ata dhe lëshojmë ne, Mund të behët kjo, Të mbyllet shkollat. Viti ri po vjen, 10-15 ditë mundet.”
Flet dikush që nuk e fokuson kamera:
“Mund të mbyllet për të rregulluar kaldajat. Mund të mbyllet.”
Ramiz Alia:
“Ore shokë, ku do ti coni këta, në Afganistan? Si thatë? Ore vëllezër. 5 mijë vetë do shkojnë në rrethet tona, Të gjithë këta , do ti shikosh ti, Kjo situate kalojti ne Durrës në Kavajë, në Shkodër në Fier. Si, si. Kështu. A ikin a s’ikin, të bllokojnë ata , E, Kurse ajo e presidiumit nuk bëhet dot, s’bëhet dot, cdo gjë bëhët por e para duhet mblidhet kuvendi pastaj është cështje e qeverise .Shtrohet problemi i qeverise . C’ kompetenca me Xhafer Spahiun dhe Rexhën.
Ore shokë lëreni zgjedhjet e reja ,është fjala sot për nesër ,se edhe kete mbledhje kot e bëjmë ne, kemi mbledhjen e radhës më vone. Më 26 kemi mbledhjen tjetër.


Po Mbledhja ne Plenum?
Kjo kasetë nuk u transmetua për probleme teknike .
Mbledhja u zhvillua fill pas mbledhje së Byrosë dhe pas kërkesë për të krijuar një organizatë demokratike të studentëvë nuk flitej për parti.
Mbledhja mbahet në sallën e Komitetit Qendror, ajo sallë kur eliminonin Kadri Hazbiun. Nardh e zi. Një bust i madh i Hoxhës me allci. Ramiz Alia djathas ka Xhelil Gjonin, majtas, në mos gaboj Adil Carcanin. Gjatë mbledhjes Ramizit i vijnë disa pusulla letër, që e njoftojnë me ecurinë marramendëse.
i pari e ka hapur fjalën Petrit Gace:
‘: Nuk flitet as për kaldaja e as për drita. Njerezit nuk duam më fytyrat tona, nuk duan partinë e punës. Duhet lejuar pluralizmi. Komunistët janë demaskuar keq dhe nuk gëzojnë përkrahjen e njerezve.”
Marash Hajati:
“Ka ardhur kota të pranojmë se kemi dështuar. Njerezit nuk durojnë dot privilegjet pa vend. Dhendurët e Sofokli Lazrit apo shishet e uiskit të shokut Sofo.
Simon Stefani:
“Unë nuk jam dakort të përdorim tanket dhe dhunën por duhet të pranojmë lejimin e pluralizmit.”
Pali Miska:
“Unë jam kundër dhunës, aty janë fëmijët tanë.”
Dritëro Agolli dhe Gramoz Ruci kanë mbrojtur idenë e mos lejimit të pluralizmit, fjalë për fjalë nuk mund ta riprodhoj por kjo ishte esenca. Ndërkohë me histeri ka rreshti i parë është cuar Rita Marko i cili ishte kundër pluralizmit ashtu si edhe Nexhmije Hoxha. Marko ka uluritur se:”Kush është ky Sali Berisha që po na drejton studentet?
Pergjigjet Alia por nuk dëgjohet mire.”E kemi …..” Flet edhe Xhelil Gjoni.
Rita Marko: Nuk e gjeni dot biografine e ketij Azem Hajdari, i cili na paska qenë vizite ne Jugosllavi?!



Letra ne tryezën e Alisë është shkruar nga Azem Hajdari dhe disa studentë. Hajdari ka kërkuar që të largohen nga byroja politike Pali Miska, Hekuran Isai, Lenka Cuko, por te afruarit VIP, u kanë thënë grupit të Hajdarit se “ le ti mbajnë në byro se ata afrojnë fundin e tyre”. Sipas bisedave, Berisha ka sugjeruar që shkruaj:”Duam pluralizëm si forma më e lartë e demokracisë.”


Ishte një lloj bllofi ,por Ramiz Alia e pranoi. Këto ishin faktet. Mendojeni vetë. Ishte lojë, rrjedhojë apo paralojë.Nejse kishte nisur të binte diktatura e PPSH-së.

EKSPRESS.

[Brari]

a pranon mizi pronen private qe cke me te ..kur thon muzeqaret..
tere diten e ke ne oazin e hasanve ne plazh te durrsit..me thane.. ose ne tjera oaze qe kan krijuar ca mafioze tjere.. per vipa e sharabajga me mini..

e ai me mir se kushdo e di se kampet e puntorve ne thonjza apo kuadrove pa thonjza jan djers e mijra muratoro-bojaxhi-o në.shë.nëro proletareve.. qe punuan neper objektet e ndertuara bregut detit nga saranda ne durres dajt e korce e kudo.. si dhe e djerses dhe diturise se qindra arkitekto inxhiniero teknikve dhe as qe tha gjysem fjale se keto objekte u rruajten nga ca mafioze.. dhe ndertuesit e vertete mbeten me gisht ne goje..
hajde se nuku fliste dot ne koh te berishes..po ne 8 vitet nano meto majko edviniste kush e ndaloi..
po ai kurre ska qen mik me te drejten.. por me hipokrizine..

dhe mir e ka.. e di ai se ku te con ndjekja e se drejtes.. ne te semes.. lol.

[Xhuxhumaku]

Uashingtoni ushtron trysni ndaj Alisë

Ramiz Alia në dileme:Mes Uashingtonit dhe Nexhmije Hoxhës

Nga Robert Papa

Pas vizitës së Lantosh dhe Diguardit, Ramiz Alia, detyrohet të lirojë të burgosurit politikë dhe të hyjë në OSBE. Po të shikosh , kasetat e “Fokus”, bindesh se kush na kanë drejtuar , dhe se Alia, nuk ishte liberator-reformator. 23 gusht 1990.
Mbledhje e Byrosë Politike. Në Mbledhje merr pjesë edhe Nexhmije Hoxha e veshur me të zeza. Në krah të saj, qëndron Spiro Dede. Në sallë hyjnë një nga një, pa shumë zhurmë. Dëgjohet zëri i Ramiz Alisë:”Hajde se ka një vend andej…”


Ramiz Alia:
”Tashi kemi sot, këto dy materialet që ka paraqitur Ministria e Jashtëme lidhur me këtë pjesëmarrjen e Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë në KSBE, si edhe këtë mbledhjen e Ministrave të Jashtëm të Ballkanit , keni ndonjë pyetje ndonjë gjë? Para së të fillojmë diskutimin për këto. Ndize nji çik, atë kështu..( bën me shenjë nga butoni i mikrofonit. Dëgjohet zëri i Xhelil Gjonit_
Xhelil Gjoni:
“Në material, flas per të parin, për sigurimin europian, ndofta se kuptova unë, por nuk thuhet cilat janë pasojat negative me pjesëmarrjen tonë dhe si mund të përabllohen. Se, siç thuhet në material diku atje, këto nuk mund të perballohen me disa formulime të përgjithshme që sugjerohet, që kjo KSBE po fikson me dokumentat e saj rregulla, norma që kërkohet gjithmonë e më shumë të marrin karakter detyrues për shtetet pjesëmarrëse, thuhet diku atje.
Ramiz Alia:
“Po..”
Xhelil Gjoni:
”E dyta, po të jete e mundur edhe për përparësitë, të na thuhen më açike, vetëm paralajmërohemi se në përgjithësi do të na bëhen per reforma edhe më të thella, dhe ndofta s’është rasti këtu, por duhet menduar se cilat mund të ishin këto formulime fleskibële që duhet t’u japim përgjigje per pluralizmin, ekonominë e tregut dhe fenë..


Foto Cami:
“ E dimë neve me saktësi se nuk do na vënë kushte. Që po nuk pranuam këto kushte që nuk pranohemi , se ka patur vende që janë pranuar pa patur pluralizmë politik as treg të lirë. Janë vënë tani me domosdo këto..”


Reis Malile:( ish-Ministër i Punëve të Jashtëme)”
“Thelbi është Sigurimi Europian, që të mos kete konfrontim politik dhe ushtarak. Duke patur parasysh që kryesorja është problemi i mbrojtjes paqes dhe sigurisë, llogjikisht do të ishte që ne të merrnin pjesë dhe këto problemet e tjera të zinin një vend më të vogël , por perëndimi tani i ka dhën më shumë rëndësi këtyre gjërave më të vogla. Të drejtat e Njeriut, pluralizmit të partive, tregut te lirë. Pse ja ka vënë këtyre rëndësi ,sepse gjeti terren nga kundërshtari. Kush mund të ishte kundërshtari? BS, ai shkojti vetë u dorëzua, Evropa Lindore u denigrua, morri fund, ish- kampi socialist morri fund, kështu që në këto rrethana , perëndimi është në pozita superiore per goditje me të madhe,. Dispozitat nuk jane detyruese.”
Ramiz Alia:
“Atëhere nuk ka problem.
Reis Mailile:
“Urdhëro”
Ramiz Alia:
“S’ka problem. Edhe këtë mbledhje kot e bëjmë..”
Reis Malile:
”Jo, jo unë nuk dua ta injoroj kuptimin e thelbit, sepse kjo botë është e ngatërruar shumë.”
Ramiz Alia:
“Në rregull, se Bota e ngatërruar, kjo ashtu është. Sipas kësaj që thua ti, nuk je i detyruar që të zbato[, pra për rrjedhojë nuk je i detyruar as ti pranoç. S’ka probleme për neve , domethëne.”
Reis Malile:
“ Ne jemi një vend i vogël dhe duke qenë një vend i vogël presionet do jenë më të mëdha. Do na vënë kushte..”
Sofokli Lazri: ( Këshilltar i Ramiz Alisë)
“Këto janë gjëra të përgjitshme…”
Reis Malile:
“Nuk është ashtu, se nuk është Evropa, por sepse kështu vendosi Amerika..
Pirro Kondi:( ish-anëtar i Byrosë Politike)”
“ Na pranojnë apo s’na pranojmë pa këto kushte, këtë të na sqarojë.”
Ramiz Alia:
“ Me pak përpjekje do të pranohemi”
Reis Malile:
“ Me përpjekje pa dyshim.”
Ramiz Alia:
“Po si do bëjmë përpjekje?”
Reis Malile:
“Një herë duhet bërë një deklaratë.”
Ramiz Alia:
“ Si e kupton ti?”
Reiz Malile:
“Një deklaratë..”
Ramiz Alia:
“Cfarë deklarate?”
Reis Malile:
“Një deklaratë në të cilën të thuhet se
Ramiz Alia:
“Hë”
Reis Malile:
“Shqipëria i njeh dokumnetat e Helsinkit..”
Ramiz Alia:
:Po,.”
Reis Malile:
“Kjo paraprakisht.”
Ramiz Alia:
“Vazhdo.”
Reis Malile:
“se këto shtetet na bëjnë presion ju i njihni këto dokumente apo jo. Ata i kanë firmosur. Deklarata do ishte kjo:
Ramiz Alia:
“Domethënë?
Reis Maile:
“Domethënë eshtë kjo. Tashi me konsultimet që kemi bërë me Francën , Italinë, Gjermaninë dhe Komisionin e Kongresit, kanë theksuar që medoemos, duhet bërë një deklaratë e qartë. Qeveria Shqiptare njeh dokumentet bazë të Konferencës së Sigurmit Europian, si akti final i Helsinkit dhe është e gatshme për pjesëmarrje e plotë me angazhimin e zbatimit, ashtu si edhe shtetet e tjera anëtare. Kjo deklaratë , që të kishte efekt, mund të bëhej nga Presidenti nga Kryeministri ose nga Ministri i Jashtëm.”
Ramiz Alia:
“Jo më çfarë presidenti..”
Reis Malile:
“Që të kishte efekt, kupton apo jo. Kjo i hapte rrugë atyre të tjerave..”
Sofokli Lazri:
“Ne s’e kemi bërë bashkë këtë material. Se e ka bërë Ministria e Jashtëme dhe unë si funksionar i KQ nuk e di se ndryshe s’ka pse të ishim këtu dhe të ishte pa oponencë që të gjikohet. Çështja më duket mua, nuk është aq e thjeshtë dhe nuk ka nevojë ta thjeshtëzojmë kaq shumë problemin se bëjmë një gabim jo vetëm taktik por edhe strategjik që mund të na kushtojë shumë në të ardhmen .Puna është se , nëse hyjmë në Helsinki, nuk janë vetëm presione si janë tani. Tani ai vjen e të thotë se pse nuk keni pluripartitizëm. Une i them nuk e dua, se unë nuk jam në Helsinki, por nëse unë, bashkohem në këtë të Helsinkit, ai nuk ka më vetëm të drejtë të pyesë por edhe të drejte morale e ligjore të thotë të lutem shumë ti e ke nënshkruar dhe kur të vijë puna për [ështje tregtare, të thotë shiko edhe këtë tjetrën. Ka gjithë ato edhe per kreditë vetëm privatët, sektori privat. Këtu është problem i madh, e dita ,këtu është problem i brendshëm se po të pranosh se do të anagzhohemi në këtë që thotë Reis, të dalim më një deklaratë, më jep mua te drejtën, këtij tonit, po ti parti, qeveri, je angazhuar pse nuk e zbaton , kjo nuk kalon me deklaratë truke. Bile problemi më i madh është i brendshëm. Po marrë atë që ështe më i lehtë, [ështjen e fesë
Të vijë literature e huaj, financim për komunitete fetare, jo vetëm kundërshtari thotë, ti i ke pranuar, këtu nuk e lejon.
Xhelil Gjoni:
“Unë nuk shikoj në këtë hyrjen si vëzhgues, se ne do të fitojmë ndonjë gjë, nëqoftë se nuk do lëshojmë nga gjërat parimore. Po ju thamë atyre, që ne do kemi pluripartizëm, po ju thamë atyre që ne do kemi tregun dhe pronënë private, do thotë të pranosh të bëhesh Evropë. Me thënë, në themel, Une kujtoj se këtë nuk duhet ta lejojmë dhe jam i bindur që të qëndrojmë si vëzhgues me ato atribute që ka ky fuksion dhe pastaja, se unë nuk e kuptoj edhe këtë përgatitjen e opinionit me thënë të brendshëm nuk e quaj formal, si t’u themi masave si do t’i bejme këto partitë. (pra Alia qysh në gusht flet për të krijuar ca parti të sajuara opozitare) Ne duhet ta gjykojmë që vërtet të jetë ajo, partia jonë që të ketë pluralizëm ne mendime dhe të jete partia mëshiruese, të përfaqësohen shtresa të ndryshem në problemet politike ne adminiutrimin e punëve te shtetit, por me ato dy kucet qe lirinë, pavarësinë dhe socializmin të mos i atakojme, Them, se të jemi edhe realistë, të paktën për veten time, se jemi injorantë për problemet e politikes së jashtëme . Ja problemi qe shtrohet sot në byronë politike, na vë ngushtë në gjykim , materiali i Sofos , pse ta fsheh nuk i dinja dhe pyeta, mor keto kushte që vihen, do jenë të detyrueshme… “
Foto Cami:
“Njohja e këtyre dokumnetve dhe pjesëmarrrja në këtë organizmë, i jep të drejtë palës tjetër të na kërkojë më shumë, të na imponohet, se duke qenë jashtë, të zë e te thotë je anëtar, i ke pranuar,.


Hekuran Isai:
“M’fal nji minut, se atë që than shokët se është nji term terhiqe mos e këput. Osht nji term interesant, se kjo që thu tim se mun t’na imponohena ne, se po ekzagjerohet shum, se mund të na imponohet. Pse nuk i imponohet Bashkimit Sovjetik, Helsinki që të krijojë një parti tjetër, qysh prej shumë kohësh, e dyta, më fal, pse nuk ka vendos deri tani që në Jugosllavi të krijohet një parti tjetër përveç lidhjes komuniste, pse nuk ka marrë një vendim të tillë.?Meqë qeka kështu. Pse ?”
Foto Cami:
“Këtu ndryshon problemi..”
Hekuran Isai:
“Mir dakort.”
Foto Cami:
“ Ka dy momente që duhen marrë parasysh. Situata ishte tjetër dhe tjetër situate është tani, S’ka kush ta kundërshtoj perëndimin si e kundërshtonte Bashkimi Sovjetik.”
Hekuran Isai:
“Me pluralizmin jan duke o morr tani.”
Foto Cami:
“Pastaj krahasimi s’bëhet dot mes BS dhe Shqipërisë..’
Hekuran Isai:
“Po me Jugosllavinë?”
Foto Cami:
“As me Jugosllavinë, ata mund të na imponohen më shumë lehtësi ne, sa sa ndaj tyre.”
Xhelil Gjoni:
“Po të na pranojnë pa kushte, ne jemi gati të hyjmë.”
Hekuran Isai:
“Ti po na thu do të na imponojë..”
Foto Cami:
“ Ka nji llogjikë shoku Hekuran..’
Hekuran Isai:
“Pse, parti artificiale do krijojmë ne?
Foto Cami:
“Jo, por tjetri të kërkon, t’i zbatosh pikat, nëqoftëse je jashtë nuk të detyron.”
Hekuran Isai:
“Ne jemi shtet ateist. Pluralizëm jo, dhe e treta edhe ekonominë e tregut jo si dun ata, por me kushtet tona, ne nuk e bëjmë dot si kapitalizmi i atyne. Këto tre probleme, pra hiq e mos këput, por të jemi present ku flitet per ne edhe ne keshtu e gjykoj une problemin e ..Po kjo puna e shkrimeve të Zoni Popullit dhe te Drtita, si osht. Ç’jon këto shkrime kundërb nesesh?
Foto Cami:
“Ata janë shkrime me porosi nga ne.
Xhelil Gjoni:
“Jam marrë unë me ato shkrimet si me Ylli Popën. I kam porositur unë me shokun Foto.”
Adil Carcani:
“Materiali të ishtë më i plotë më i gjerë.’
Reis Malile:
“Pluralizmin, ekonomia e tregut, feja, këto te treja janë.”
Adil Carcani:
“Ato i dimë ne..”
Reis Malile:
“Të tjerat janë rjedhoja.”
Nexhmije Hoxha:
“ Esenca e dekllaratës do ishte ajo që keni thënë juve dhe që i keni dekllaruar edhe Peres Dekuelarit, që Shqipëria duhet pranuar kështu siç është. Kjo duhet duhet jete esenca e dekllaratës, pastaj se cfare presione që do na bëjnë, se ka presione te karakerit për të drejta humanitare ,por ka edhe presione të karakterit politik që janë te mprehta, porsa përket cështjes delikate të pluralizmit, unë mendoj se ne duhet të mbetemi të patundur, sipas vendimeve të plenumit KQ dhe dekllaratave të prera të shokut Ramiz, se pranimi i partive të tjera do ishte përçarje e unitetit që eshtë problem jetik për vendin tonë. Do thotë të dorëzoh çelsat e pushtetit popullor..
Xhelil Gjoni:
“Po të na pranojnë kështu si jemi, ne jemi dakort të hyjme që nesër.”
Nezhmije Hoxha:
“Po. Ky kusht është i domosdoshëm, ky është kusht esencial, po nëse do duhet lidhur me pluralizmit.. ose keto do i themi ndryshe..”
Ramiz Alia:
“Tani në plenumin e 10-të folëm edhe për politikën e jashtëme. Detyrë themelore, që shtruam , ishte as të mos ndiqnim modën, as t’i adapotoheshim perestrojkave të lindjes. Ne kishim parasysh të mos tërhiqemi por të ndryshonim taktikat. Nuk jam i mendjes se deklarata të jetë dakort me deklaratën si e thotë Reisi, që ne pranojmë të gjitha dokumenatat, do gjetur nje formulë, një gjë tjetër që të japi idenë se Shqipëria aderon në dokumentat, por në Helsniki të jetë anëtare pa marrë angazhim zyrtar,, a do ta shtojmë si kusht, po shtruan kushte do jeni te qartë se do kërkojnë edhe per këtë edhe për atë.




Komenti sot: Pas Fokusit mbaj mend se kam zhvilluar një bisedë më Kujtim Hysenaj, ish-ambasador në Jugosllavi( më vonë drejtor i SHISH). Ai më ka thënë se është ndjerë keq kur ka dëgjuar ate nivel diskutimesh dhe për kë paska punuar.
Reis Malile flet me realizëm dhe me guxim. Bie në sy qëndrimi pasiv i Alisë dhe duket qartë se Hekuran Isai është kundër, kurse edhe Foto Cami ka frikë të pranojë kushtet. Jo më kot në fund flet Nexhmije Hoxha, e cila i kujton Alisë premtimin ndaj Peres de Kulearit. Pra këta nuk duan të ndryshojnë. Malile është sulmuar edhe nga Sofokli Lazri, i cili në fakt ishte nr një i politikës së jashtëmne të Alisë. Carcani, Cuko dhe Stefani nuk ndihen fare sepse e ndjejnë veten inferiorë, por edhe Xhelil Gjoni e pranon vetë se për këto probleme jemi “injorantë.” Mbase iu duket ireale,mbase e stisur, por Xhelil Gjoni del qartazi kur thotë se PPSH duhet të mëshirojë gjithë pluralizmit. Ndaj, jo më kot, e jo rrallë është shkruar dhe është përfolur për “Katovicën” shqiptare. A mund të kishte ndodhur ndryshe? Vështirë. Do ishte një luftë mes komnistëve të privelegjuar dhe atyre qefmbetur.
Duket qartë se Alia nuk donte të lëshonte. Pra, Uashingtoni, ushtronte presion, por Alia ishte , I shtërnguar mes Nexhmijes dhe Uashingtonit. Pse thirrej Nexhmoja në mbledhjet e Byrosë? Vallë, a drejtonte ajo, si mëkëmbësja e Hoxhës? A ishte Ramiz Alia manekini klloun i rradhës? Alia, duke afruar Xhelil Gjonin, jepte mesazhin, se dontë dorën e fortë, por ngaqë Gjoni ishte nga Dibra, ai kënaqte edhe Nexhmije Xhunglinin, por merrte me të mirë edhe klanin Kapo, sepse Gjoni ishte kunati i Hysni Kapos, mbase njeriut më zi , pas Hoxhës te diktatura shqiptare.
(vijon. )

Ekspress.

[Brari]

Hekurani....
....

Po kjo puna e shkrimeve të Zoni Popullit dhe te Drtita, si osht. Ç’jon këto shkrime kundër nesh?
Foto Cami:
“Ata janë shkrime me porosi nga ne.
Xhelil Gjoni:
“Jam marrë unë me ato shkrimet si me Ylli Popën. I kam porositur unë me shokun Foto.”

..

lol




yll popja me porosi paska shkrujt i ziu..
cfar rrufjani..

hej cvete..
thx .. xhu per kto artikuj.. vazhdo..

[Prototype]

loooooooool i lexova me shumeee interes keto shkrimet .. papapa sa te thella paskan qene keto pune : )

..dhe un them vazhdo .. lol

[Brari]

zgjedhjet e para pluraliste
dokumentet

Zbardhet procesverbali sekret i janarit të 1991


Alia para Byrosë së ’91-shit: Partia Demokratike po na merr pushtetin

Ai deklaronte se ekonomia e shkatërruar e vendit po favorizonte opozitën


Fatos Veliu
Ishte 9 janari i vitit 1991. Byroja Politike e KQ të PPSH-së prej disa orësh, nën drejtimin e Ramiz Alisë, vazhdonte një takim nga më të jashtëzakonshmit që mund të ishin njohur në 50 vjetët e sundimit komunist.

Një ditë më parë, Alia kishte pasur një takim të veçantë me përfaqësuesit e Partisë Demokratike të porsakrijuar. Në atë takim, ndryshe nga si ishte mësuar, Alia kishte marrë ultimatum që të shtynte patjetër zgjedhjet e përgjithshme parlamentare, të cilat ishin caktuar të bëheshin në 10 shkurt (1991), pra një muaj më pas atij takimi. Kërkesa e tyre kufizohej qoftë edhe me një shtyrje tremujore. Këtë ultimatum opozitarët e parë e bënin me pretekstin që të kishin kohë të merrnin masa organizative, që edhe ata të hynin në zgjedhjet si të barabartë me Partinë e Punës. Pikërisht, atë bisedë dyorëshe që Alia kishte bërë një ditë më parë me ta, e cila ishte shoqëruar vazhdimisht me tone të ashpra, ultimatume, kundërshtime e përplasje etj., ai po e transmetonte në mënyrën më të hollësishme para Byrosë, të cilën e kishte mbledhur me urgjencë. Ramiz Alia përcillte para vartësve të tij byroistë, jo vetëm dialogun e tensionuar që kishte bërë me njerëzit që donin t’i merrnin pushtetin, por edhe për situatën e disfavorshme që ishte krijuar në të gjithë vendin, aq sa ai pranonte se nuk mund ta kishin më nën kontroll. Ai flet për një përfshirje greviste të shumë kolektivave të sektorëve prodhues të vendit. Ndërkohë që Alia bënte atë rezyme, ai vazhdonte t’u kërkonte mendim byroistëve nëse duhej të shtyheshin zgjedhjet apo të bëheshin në kohën që ishtin caktuar, pra në 10 shkurt. Gjithçka rreth asaj që ka ndodhur brenda sallës së Komitetit Qendror, ku byroistët për herë të parë shqyrtonin një situatë që u kishte dalë nga kontrolli, bëhet e mundur vetëm tani, kur kanë kaluar plot 15 vjet nga ajo ditë. Gjithçka mundësohet kur redaksia e gazetës “Panorama”, e cila ka siguruar procesverbalin origjinal të asaj mbledhjeje, që deri tani ka qenë i ruajtur nën logon “Top-Sekret”. Kush është saktësisht ekspozeja që Alia bën para byroistëve? Cilat janë bisedat që ai pranon se ka bërë me Partinë Demokratike dhe çfarë reagimi bëjnë kolegët e tij, të cilët vazhdojnë të kërkojnë kredibilitet edhe në një kohë që vazhdojnë të sigurojnë bukën e popullit, duke përdorur thesarin e paprekshëm të tij, pasi vendi ishte pllakosur në një krizë ekonomike të papërballueshme.

SHOKU RAMIZ ALIA
(vijon fjala e tij nga numri i kaluar, ku bën një rezyme të asaj që ka biseduar me përfaqësuesit e PD-së, të cilët i kanë kërkuar shtyrjen e zgjedhjeve)

. . . “Ju nuk e dini”, u thashë, “që në Kosovë ka 15 mijë ushtarë dhe që ne jemi të detyruar të mbajmë në kufi 20 mijë ushtarë për t’iu bërë ballë, gjë që e rëndon jashtëzakonisht shumë ekonominë. Se mos aty, se keni bërë një proçkë duke i thënë shtypit të huaj që qeveria shqiptare është e interesuar t’i përzërë grekët nga territori i saj. Mos harro që ky është një krim kombëtar, prandaj matu për gjërat që thua”.
* * *
Gjithashtu, u tërhoqa vëmendje që të kenë kujdes dhe për një gjë tjetër. Të ruajnë sensibilitetin e popullit, se ai është tepër sensibël në disa gjëra. Për shembull, është shumë sensibël në çështjen e Luftës Nacionalçlirimtare, se ka derdhur gjak për fitoren e saj. “Të ofendosh luftën”, u thashë, “është e palejueshme. Ajo ka pasur një komandant të përgjithshëm, që e ka udhëhequr atë gjatë gjithë kohës së saj, prandaj duhet të kini kujdes në këtë çështje”.
“Ne nuk e ofendojmë luftën”, thanë, “dhe nuk kemi folur asnjëherë kundër Enver Hoxhës. Madje, në një miting, kur dikush nga masa tha: ‘poshtë!’ nga tribuna i thamë që nuk flasim për ‘poshtë’ po për ‘rroftë’ dhe për të ecur përpara. Nuk i shikojmë këto, pavarësisht që kemi vërejtje”.
“Vërejtje mund të keni për kë të doni dhe për çfarë të doni, është e drejta juaj”, u thashë “por, duhet të kini kujdes për disa gjëra që janë të shenjta dhe të paprekshme për popullin, ruajuni nga kjo, sepse mund të tërhiqni mbi vete një urrejtje të madhe popullore”.
* * *
Konkluzioni i gjithë këtij takimi ishte që ata nuk marrin pjesë në zgjedhje, duke deklaruar se “do të abstenojmë, do t’i bojkotojmë zgjedhjet, do t’i bëjmë thirrje popullit në forma të ndryshme, që të mos marrë pjesë në to”.
* * *
Natyrisht, kjo situatë implikon disa probleme që ia vlen të shkëmbejmë mendime. Eshtë fakt se ideja e shtyrjes së zgjedhjeve ka dalë jo vetëm nga këta në mitingjet e tyre, po edhe nëpër mbledhje të ndryshme, madje dhe në mbledhjet që po bëhen tani për paraqitjen e kandidatëve për deputetë, siç ka dalë dhe në qendra pune. Kështu, minatorët e Valiasit nuk kërkojnë vetëm ngritjen e pagës po u është lënë shteg dhe kërkesave në fushën politike, siç është për shtyrjen e zgjedhjeve.
* * *
Eshtë e vërtetë që ne e kemi diskutuar një herë çështjen e zgjedhjeve dhe nuk mund të mos e diskutojmë më, por meqenëse lindin herë pas here probleme të reja, është e mira t’i diskutojmë dhe të parashikojmë më tej, sepse fatkeqësisht parashikime nuk ka shumë, vetëm si ta zgjidhim këtë apo atë problem që na ka dalë, pa pasur parasysh që kemi të bëjmë me luftë të rreptë, e cila shkallëzohet sipas disa ligjeve të caktuara, që tashmë për ne nuk janë të panjohura. Ka një eksperiencë të Evropës Lindore, por ka shumë pak përpjekje bëhen për ta njohur atë, qoftë për të dhënat e veta negative, qoftë dhe për të parë veprimtarinë konkrete të armikut kundër komunizmit. Kjo eksperiencë na tregon që armiku synon pushtetin.
* * *
...Të supozojmë që zgjedhjet do të bojkotohen nga kjo parti, (P.D shënimi im FV) po mundet dhe kjo nga subjekte të tjera politike që do të dalin. Ç’ndikim do të ketë kjo në zgjedhjet në disa zona? Kur themi në disa zona, kam parasysh qytete të tilla siç janë Shkodra, Durrësi, Kavaja, Elbasani, Vlora, Fieri, Lushnja, Korça. Zgjedhjet do të bëhen apo nuk do të bëhen dot fare? Kjo është e para.
* * *
E dyta, fitojmë gjë? Ç’efekt do të ketë kjo brenda dhe jashtë vendit? Sepse zgjedhjet do të shpallen, nuk mbahen sekret jo vetëm për arsye se komisionet duhet të jenë detyrimisht publike, por kësaj here nuk mund të evitojmë as prezencën e gazetarëve ose përfaqësuesve të ndryshëm të huaj, që natyrisht do t’i zgjedhim.
Kjo çështje duhet menduar, duke marrë parasysh konsekuencat negative dhe pozitive që do të ketë çfarë fitojmë dhe çfarë humbim. Pra, sipas variantit të parë bojkotimit të zgjedhjeve, duke pasur gjithmonë parasysh eksperiencën e të tjerëve, ndaç eksperiencën bullgare, ndaç atë rumune etj.
* * *
Në rastin tonë konkret është eksperienca bullgare. Kundërshtimi mund të jetë me anë të grevave ose të manifestimeve, qofshin këto dhe paqësore, por që janë shqetësuese. Manifestimet mund të jenë të llojeve të ndryshme, dalja e njerëzve në qendër të qytetit para Kryeministrisë, para Presidiumit të Kuvendit Popullor, para Komitetit Qendror të Partisë, grumbullim njerëzish që bërtasin, bëjnë grevë, rrinë tërë ditën dhe tërë natën në një vend të caktuar siç ka ndodhur në vendet e tjera të Evropës Lindore.
Natyrisht këto veprime që në pamje të parë janë shumë paqësore, do të paralizojë plotësisht ekonominë sepse të tëra pleksen me një fenomen tepër negativ që kemi aktualisht në vendin tonë, mungesat e mëdha në fushën e ekonomisë.
* * *
Faktori ekonomik është një nga faktorët kryesorë që i inkurajon ose u jep peshë të madhe politike veprimeve të opozitës. Punonjësit e kombinatit të tekstileve në Tiranë nuk punojnë, sepse nuk kanë lëndë të parë, nuk kanë avull se nuk u ka ardhur qymyri, për këtë gjë nuk punon dhe TEC-i. Minatorët e minierës së Valiasit kërkojnë t’u ngrihet paga dyfish. Po nuk është vetëm Valiasi dhe kombinati i tekstileve. Pika të dobëta në Tiranë, përveç këtyre dy objekteve janë kombinati i autotraktorëve, që është gjithashtu në një situatë jo të mirë, studentët që ndodhen në një gjendje shumë të keqe, veçanërisht për ngrohjen. Kurse bashkimet profesionale bëjnë sehir. Ky subjekt elektoral në vend që të vejë të rrëmbejë flamurin në Valias apo gjetkë e të thotë që avash djema, çfarë kërkoni, në qoftë se është nevoja për të kërkuar, do t’ia kërkoj unë qeverisë, largohet andej, domethënë shkëput kontaktin me atë klasë e cila do të votojë për këtë subjekt.
* * *
Po nuk është vetëm Tirana që ka këto pika të dobëta. Shikojmë që edhe miniera e Memaliajt është po në të njëjtën situatë. Po ashtu minierat e Qafës së Barit, Krastës etj.
SHOKU BESNIK BEKTESHI:
Dje filluan grevën edhe minierat e qymyrit në Verdovë, në Bitinckë dhe në Rehovë.
SHOKU XHELIL GJONI:
Dhe në minierat e bakrit, kromit, qymyrit është kjo situatë.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Kjo do të thotë që Ministria e Industrisë së Minierave dhe Energjetikës nuk i ka nën kontroll drejtoritë e minierave. Në Rumani për të mposhtur studentët përdorën minatorët. Po minatorët tanë a vijnë të vendosin rregull në Tiranë? Asnjë nuk vjen. Të gjithë janë me studentët. Kjo tregon që puna e Partisë, e organeve shtetërore dhe e gjithë organizmave që kemi, është jashtëzakonisht e dobët.
Ne themi që nuk është tërë Shqipëria si Tirana. Kjo është e vërtetë por edhe në Vlorë që ka qenë ndër qendrat kryesore të luftës dhe Bregu i Detit, duke filluar që nga Dhërmiu e deri në Borsh, dhe Vunoi, një qendër që ka heronj e luftëtarë sa të duash, janë paralizuar, infektuar me arratisje etj. Në Ramicë u krijua dega e Partisë Demokratike, në Tragjas ka elementë të ndryshëm, që dalin me Partinë Demokratike. Mitingu i kësaj partie në qytetin e Vlorës ishte goxha i madh, ku u fut deri dhe drejtori i shpim-kërkimit të naftës.
Nuk mund të them që janë infektuar të gjithë njerëzit po fakti është që këta të Partisë Demokratike kanë gjetur bazë dhe elementë për të kërkuar shtyrjen e zgjedhjeve. Në këto kushte të reja që janë krijuar kam përshtypjen që si Partia, ashtu edhe organet shtetërore janë paralizuar, nuk po shikojmë asnjë reagim nga ana e tyre.
Kjo është gjendja që desha t’ju them për të cilën shokët të japin mendime si të veprojmë.
SHOKU PALI MISKA:
Gramoz Pashkoja foli dje në radio dhe bëri një presion shumë të madh, duke thënë që në rast se nuk do të shtyhen zgjedhjet, situata do të rëndohet jashtëzakonisht. Ndërsa për çështjen e pranimit në KSBE tërë fajin na e hodhi neve. Pastaj tha “që në rast se nuk bëhet shtyrja e zgjedhjeve dhe për t’u pranuar në KSBE i bëjmë kot përpjekjet”. Pra, presionet janë të mëdha siç i keni dëgjuar dhe vetë, por më të egra më brutale më të ashpra i kanë bërë në mitingjet që kanë organizuar.
Natyrisht po të zhvillohej normalisht situata për Partinë do të ishte shumë e favorshme që të mos e shtynin datën e zgjedhjeve, jo vetëm pse jemi përgatitur deri në këto momente për to, por do të pranonim dhe fjalët e njerëzve që “ja i shtynë, ranë nën presionin e tyre”. Kjo do të ketë një tjetër situatë që duhet ta përballojë Partia.
Por, me këtë rrugë që kanë nisur këta kam mendimin se zgjedhjet duhet ti shtyjmë dy a tre muaj. Bojkotimi është një anë po këta do të bëjnë presione të tjera para bojkotimit. Përvojë në këtë punë siç e tregon deri tani situata nuk kemi nuk jemi mësuar me kundërvënie, me ballafaqime etj.
Ju keni të drejtë të thoni pse nuk i mendojmë ca gjëra që më përpara, po si ti mendosh?
SHOKU RAMIZ ALIA:
Këtu kemi faj të tërë, sepse të gjithë lexoni materialet që nga axhanset për ngjarjen e Bullgarisë, Rumanisë, Çekosllovakisë, Polonisë, Gjermanisë Lindore, Hungarisë e Bashkimit Sovjetik po kam përshtypjen që asnjë nga ju nuk tërheq vëmendjen mbi to, vetëm sa i lexoni për kuriozitet. Duhet ët jemi realistë në gjërat që ndodhin e të mësojmë dhe nga eksperiencat negative e të tjerëve.
SHOKU PALI MISKA:
Do të vijë puna nesër që të krijohet partia tjetër dhe do të kërkojë edhe ajo të shtyhen zgjedhjet, se do të thotë që nuk jam përgatitur. Ne do të veprojmë sipas situatave që krijohen. Ose ne mund ti bëjmë zgjedhjet siç i bëri Bullgaria po dhe pas zgjedhjeve vazhduan presionet, derisa dhanë dorëheqjen Mlladenovi dhe Llukanovi. Para situatës që është krijuar ne duhet të zgjedhim atë që është më pak e dëmshme. Siç e kanë zënë ata nuk ndahen nga kërkesat e tyre. Nuk e di si mund të jenë bërë muhabetet në takimin me ju, po nuk besoj të jenë zhvilluat qetë-qetë. Ata janë me mllefe të mëdha dhe këtë e shfaqin kudo që venë.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Sigurisht që kanë mllefe. Mllefi i tyre është pushteti. Duke biseduar, njëri nga ata Arben Imami, tha që “programin ekonomik ne e kemi më të mirë nga ju”. “Kur qenka kështu”, u thashë, “ma thoni mua si president se ç’përmban, që ta aplikojmë, se shpëtojmë ekonominë”. Mirëpo ai ngeci, se nuk dinte gjë. Ndërkaq u hodh Gramoz Pashko që e kisha në anën tjetër e tha që “ne duhet medoemos të marrim ndihma nga jashtë”. “Eshtë shumë e thjeshtë të marrim ndihma nga jashtë”, u thashë, “dhe ne kemi kërkuar po kush të jep?E keni parë ç’po ndodh me Bullgarinë dhe Rumaninë?” “Po atje janë akoma komunistët në pushtet”, tha.
SHOKU SPIRO DEDE:
“Domethënë të ikin komunistët nga pushteti”, thotë ai...




Në vitet ’90 Shqipëria harxhonte thesarin e paprekshëm për bukë

Pas vitit 1985, kur Shqipërinë komuniste e drejtonte Ramiz Alia, mësohet se ekonomia po rrënohej në mënyrë të përshpejtuar, deri sa në vitin 1990 arriti në pikën e katastrofës. Një gjë e tillë ndodhi jo vetëm për mosrealizim planesh, që u bënë si fenomene të zakonshme pothuajse në pjesën më të madhe të ndërmarrjeve prodhuese, por edhe për shkak se në atë kohë u prenë dhe shumë ndihma ekonomike, që kompensonin kërkesat e domosdoshme të tregut. Mirëpo, pasojat pas mosrealizimeve të vazhdueshme arritën në pika tepër kritike, duke bërë që të ndodhte ajo që nuk ishte menduar asnjëherë. Kështu, nga deklarata e kryetarit të komisionit të Planit të Shtetit të asaj kohe, Niko Gjyzari, mësohet se, “në vitin 1990 ishin konsumuar plotësisht të gjitha rezervat e shtetit. Jo vetëm kaq, por pas kësaj u arrit të përdorej dhe thesari i shtetit, i cili ishte në flori (në shufra dhe në monedha). Sigurisht, monedha ishte në sasi të vogël, por ishte në shufra floriri. Në atë kohë, sasi të vogla floriri prodhonim edhe në vend. Mirëpo, harxhimi i atij thesari që filloi në vitet ‘90 bëhej kryesisht për grurë, pasi ngeli shteti fare pa bukë. Por, me atë thesar u blenë edhe elementët më të domosdoshëm, duke filluar që nga ushqimet deri te ilaçet emergjente për spitalet. Kështu, veç grurit blihej sheqer, vaj, oriz, makarona dhe dhjetëra lloje ilaçesh, për nevojat e spitaleve për të sëmurët e shkallëve dhe diagnozave të rënda.
Në atë kohë floriri mbahej në bankën e shtetit, (pasi atje ka vende të posaçme) dhe në tunelet e posaçme të Skraparit. Atje ishin përshtatur posaçërisht për atë gjë. Ishin tunele dopio të mbyllura hermetikisht dhe tepër të siguruara.
Gjithsesi, harxhimi i tij bëhej në përputhje të plotë me të gjitha sanksionet ligjore. Në fillim u evidentua, u dokumentua, u mblodh komisioni i posaçëm, që kishte kompetencë për përdorimin e tij. U parashikua situata dhe së fundmi u vendos. Floriri i kalonte Zvicrës dhe ajo e kthente në dollarë, me të cilën blenim produktet e përmendura. Me situatën e vështirë për jetesën e popullit në atë kohë ishte e vetmja rrugë që i kishte ngelur udhëheqjes. Mbaj mënd që çdo ditë mblidhej kryesia e Këshillit të Ministrave dhe diskutonte gjendjen e rëndë ekonomike. Kërkoheshin rrugëzgjidhje dhe mundësi. Por, mundësia e vetme ishte vetëm ajo”.




Për harxhimin e floririt kishte ligj të posaçëm

Në kohën e shtetit komunist përdorimi i thesarit të shtetit, i cili ishte në shufra dhe monedha ari, bëhej sipas një ligji të posaçëm. Sipas atij ligji, thesari i shtetit shqiptar ishte i paprekshëm. Ai duhej të përdorej vetëm në situata katastrofike për vendin, pra kur të pllakoste zia e bukës. “Unë mund të them se”, deklaron Niko Gjyzari, i cili ka qenë udhëheqës i asaj kohe, “ajo situatë për të cilën ruhej thesari erdhi. Nuk na kishte shkuar në mendje se diçka e tillë do të ndodhte, por fakti është fakt. Në vitet ‘90 nuk plotësoheshin më planet. Situata arriti deri aty, saqë nuk kishte më bukë në treg, gjë që do të thotë se shteti kishte marrë fund. Akoma më e rëndë u bë ajo situatë për ekipin drejtues të shtetit, ku veç krizës që po kalonte vendi po i bëhej kudo edhe bllokadë ekonomike. E keqja e atij ekipi qëndronte se ishte një ekip konservator, që u ndenji strikt ligjeve dhe dogmave të trashëguara dhe nuk ishte në gjendje të përpunonte legjislacionin në përputhje me kushtet e reja politike dhe ekonomike që kishin ardhur. Atëherë u bënë disa tratativa, për t’i marrë ushqimet me kredi, por edhe ajo nuk u bë e mundur, pasi firmat private nuk t’i plotësonin kërkesat me financim të vonuar. Kushdo të kërkonte lekët në dorë”.




neser do te lexoni

Vazhdon dialogu i Ramiz Alisë me byroistët e mbledhur në 9 janar 1991. Cili është reagimi, kur mësojnë se situata e popullit po del nga influenca e tyre
Çfarë deklaroi Llambi Gegprifti, Adil Çarçani, Hekuran Isai etj. Kundërveprimi që u bën Ramiz Alia, i cili kërkon të koncentrojnë një
përgjigje për PD
Aludimet absurde të byroistëve për t’u përballur me punëtorët grevistë në ndërmarrje të ndryshme. Mendimet e Pali Miskës, i cili shpresonte se mund të ulte minatorët e Valiasit
Kërkesat e tyre për të mbrojtur figurën e Enver Hoxhës, siç ishte ajo e LLambi Gegpriftit, i cili kërkonte të zbatohej ligji kur Azem Hjdari thërriste “Poshtë Enver Hoxha!”





panorama

..

[Brari]

zgjedhjet e para pluraliste
dokumentet

Zbardhet procesverbali sekret i janarit të 1991


Alia para Byrosë së ’91-shit: Partia Demokratike po na merr pushtetin

Ai deklaronte se ekonomia e shkatërruar e vendit po favorizonte opozitën


Fatos Veliu
Ishte 9 janari i vitit 1991. Byroja Politike e KQ të PPSH-së prej disa orësh, nën drejtimin e Ramiz Alisë, vazhdonte një takim nga më të jashtëzakonshmit që mund të ishin njohur në 50 vjetët e sundimit komunist.

Një ditë më parë, Alia kishte pasur një takim të veçantë me përfaqësuesit e Partisë Demokratike të porsakrijuar. Në atë takim, ndryshe nga si ishte mësuar, Alia kishte marrë ultimatum që të shtynte patjetër zgjedhjet e përgjithshme parlamentare, të cilat ishin caktuar të bëheshin në 10 shkurt (1991), pra një muaj më pas atij takimi. Kërkesa e tyre kufizohej qoftë edhe me një shtyrje tremujore. Këtë ultimatum opozitarët e parë e bënin me pretekstin që të kishin kohë të merrnin masa organizative, që edhe ata të hynin në zgjedhjet si të barabartë me Partinë e Punës. Pikërisht, atë bisedë dyorëshe që Alia kishte bërë një ditë më parë me ta, e cila ishte shoqëruar vazhdimisht me tone të ashpra, ultimatume, kundërshtime e përplasje etj., ai po e transmetonte në mënyrën më të hollësishme para Byrosë, të cilën e kishte mbledhur me urgjencë. Ramiz Alia përcillte para vartësve të tij byroistë, jo vetëm dialogun e tensionuar që kishte bërë me njerëzit që donin t’i merrnin pushtetin, por edhe për situatën e disfavorshme që ishte krijuar në të gjithë vendin, aq sa ai pranonte se nuk mund ta kishin më nën kontroll. Ai flet për një përfshirje greviste të shumë kolektivave të sektorëve prodhues të vendit. Ndërkohë që Alia bënte atë rezyme, ai vazhdonte t’u kërkonte mendim byroistëve nëse duhej të shtyheshin zgjedhjet apo të bëheshin në kohën që ishtin caktuar, pra në 10 shkurt. Gjithçka rreth asaj që ka ndodhur brenda sallës së Komitetit Qendror, ku byroistët për herë të parë shqyrtonin një situatë që u kishte dalë nga kontrolli, bëhet e mundur vetëm tani, kur kanë kaluar plot 15 vjet nga ajo ditë. Gjithçka mundësohet kur redaksia e gazetës “Panorama”, e cila ka siguruar procesverbalin origjinal të asaj mbledhjeje, që deri tani ka qenë i ruajtur nën logon “Top-Sekret”. Kush është saktësisht ekspozeja që Alia bën para byroistëve? Cilat janë bisedat që ai pranon se ka bërë me Partinë Demokratike dhe çfarë reagimi bëjnë kolegët e tij, të cilët vazhdojnë të kërkojnë kredibilitet edhe në një kohë që vazhdojnë të sigurojnë bukën e popullit, duke përdorur thesarin e paprekshëm të tij, pasi vendi ishte pllakosur në një krizë ekonomike të papërballueshme.

SHOKU RAMIZ ALIA
(vijon fjala e tij nga numri i kaluar, ku bën një rezyme të asaj që ka biseduar me përfaqësuesit e PD-së, të cilët i kanë kërkuar shtyrjen e zgjedhjeve)

. . . “Ju nuk e dini”, u thashë, “që në Kosovë ka 15 mijë ushtarë dhe që ne jemi të detyruar të mbajmë në kufi 20 mijë ushtarë për t’iu bërë ballë, gjë që e rëndon jashtëzakonisht shumë ekonominë. Se mos aty, se keni bërë një proçkë duke i thënë shtypit të huaj që qeveria shqiptare është e interesuar t’i përzërë grekët nga territori i saj. Mos harro që ky është një krim kombëtar, prandaj matu për gjërat që thua”.
* * *
Gjithashtu, u tërhoqa vëmendje që të kenë kujdes dhe për një gjë tjetër. Të ruajnë sensibilitetin e popullit, se ai është tepër sensibël në disa gjëra. Për shembull, është shumë sensibël në çështjen e Luftës Nacionalçlirimtare, se ka derdhur gjak për fitoren e saj. “Të ofendosh luftën”, u thashë, “është e palejueshme. Ajo ka pasur një komandant të përgjithshëm, që e ka udhëhequr atë gjatë gjithë kohës së saj, prandaj duhet të kini kujdes në këtë çështje”.
“Ne nuk e ofendojmë luftën”, thanë, “dhe nuk kemi folur asnjëherë kundër Enver Hoxhës. Madje, në një miting, kur dikush nga masa tha: ‘poshtë!’ nga tribuna i thamë që nuk flasim për ‘poshtë’ po për ‘rroftë’ dhe për të ecur përpara. Nuk i shikojmë këto, pavarësisht që kemi vërejtje”.
“Vërejtje mund të keni për kë të doni dhe për çfarë të doni, është e drejta juaj”, u thashë “por, duhet të kini kujdes për disa gjëra që janë të shenjta dhe të paprekshme për popullin, ruajuni nga kjo, sepse mund të tërhiqni mbi vete një urrejtje të madhe popullore”.
* * *
Konkluzioni i gjithë këtij takimi ishte që ata nuk marrin pjesë në zgjedhje, duke deklaruar se “do të abstenojmë, do t’i bojkotojmë zgjedhjet, do t’i bëjmë thirrje popullit në forma të ndryshme, që të mos marrë pjesë në to”.
* * *
Natyrisht, kjo situatë implikon disa probleme që ia vlen të shkëmbejmë mendime. Eshtë fakt se ideja e shtyrjes së zgjedhjeve ka dalë jo vetëm nga këta në mitingjet e tyre, po edhe nëpër mbledhje të ndryshme, madje dhe në mbledhjet që po bëhen tani për paraqitjen e kandidatëve për deputetë, siç ka dalë dhe në qendra pune. Kështu, minatorët e Valiasit nuk kërkojnë vetëm ngritjen e pagës po u është lënë shteg dhe kërkesave në fushën politike, siç është për shtyrjen e zgjedhjeve.
* * *
Eshtë e vërtetë që ne e kemi diskutuar një herë çështjen e zgjedhjeve dhe nuk mund të mos e diskutojmë më, por meqenëse lindin herë pas here probleme të reja, është e mira t’i diskutojmë dhe të parashikojmë më tej, sepse fatkeqësisht parashikime nuk ka shumë, vetëm si ta zgjidhim këtë apo atë problem që na ka dalë, pa pasur parasysh që kemi të bëjmë me luftë të rreptë, e cila shkallëzohet sipas disa ligjeve të caktuara, që tashmë për ne nuk janë të panjohura. Ka një eksperiencë të Evropës Lindore, por ka shumë pak përpjekje bëhen për ta njohur atë, qoftë për të dhënat e veta negative, qoftë dhe për të parë veprimtarinë konkrete të armikut kundër komunizmit. Kjo eksperiencë na tregon që armiku synon pushtetin.
* * *
...Të supozojmë që zgjedhjet do të bojkotohen nga kjo parti, (P.D shënimi im FV) po mundet dhe kjo nga subjekte të tjera politike që do të dalin. Ç’ndikim do të ketë kjo në zgjedhjet në disa zona? Kur themi në disa zona, kam parasysh qytete të tilla siç janë Shkodra, Durrësi, Kavaja, Elbasani, Vlora, Fieri, Lushnja, Korça. Zgjedhjet do të bëhen apo nuk do të bëhen dot fare? Kjo është e para.
* * *
E dyta, fitojmë gjë? Ç’efekt do të ketë kjo brenda dhe jashtë vendit? Sepse zgjedhjet do të shpallen, nuk mbahen sekret jo vetëm për arsye se komisionet duhet të jenë detyrimisht publike, por kësaj here nuk mund të evitojmë as prezencën e gazetarëve ose përfaqësuesve të ndryshëm të huaj, që natyrisht do t’i zgjedhim.
Kjo çështje duhet menduar, duke marrë parasysh konsekuencat negative dhe pozitive që do të ketë çfarë fitojmë dhe çfarë humbim. Pra, sipas variantit të parë bojkotimit të zgjedhjeve, duke pasur gjithmonë parasysh eksperiencën e të tjerëve, ndaç eksperiencën bullgare, ndaç atë rumune etj.
* * *
Në rastin tonë konkret është eksperienca bullgare. Kundërshtimi mund të jetë me anë të grevave ose të manifestimeve, qofshin këto dhe paqësore, por që janë shqetësuese. Manifestimet mund të jenë të llojeve të ndryshme, dalja e njerëzve në qendër të qytetit para Kryeministrisë, para Presidiumit të Kuvendit Popullor, para Komitetit Qendror të Partisë, grumbullim njerëzish që bërtasin, bëjnë grevë, rrinë tërë ditën dhe tërë natën në një vend të caktuar siç ka ndodhur në vendet e tjera të Evropës Lindore.
Natyrisht këto veprime që në pamje të parë janë shumë paqësore, do të paralizojë plotësisht ekonominë sepse të tëra pleksen me një fenomen tepër negativ që kemi aktualisht në vendin tonë, mungesat e mëdha në fushën e ekonomisë.
* * *
Faktori ekonomik është një nga faktorët kryesorë që i inkurajon ose u jep peshë të madhe politike veprimeve të opozitës. Punonjësit e kombinatit të tekstileve në Tiranë nuk punojnë, sepse nuk kanë lëndë të parë, nuk kanë avull se nuk u ka ardhur qymyri, për këtë gjë nuk punon dhe TEC-i. Minatorët e minierës së Valiasit kërkojnë t’u ngrihet paga dyfish. Po nuk është vetëm Valiasi dhe kombinati i tekstileve. Pika të dobëta në Tiranë, përveç këtyre dy objekteve janë kombinati i autotraktorëve, që është gjithashtu në një situatë jo të mirë, studentët që ndodhen në një gjendje shumë të keqe, veçanërisht për ngrohjen. Kurse bashkimet profesionale bëjnë sehir. Ky subjekt elektoral në vend që të vejë të rrëmbejë flamurin në Valias apo gjetkë e të thotë që avash djema, çfarë kërkoni, në qoftë se është nevoja për të kërkuar, do t’ia kërkoj unë qeverisë, largohet andej, domethënë shkëput kontaktin me atë klasë e cila do të votojë për këtë subjekt.
* * *
Po nuk është vetëm Tirana që ka këto pika të dobëta. Shikojmë që edhe miniera e Memaliajt është po në të njëjtën situatë. Po ashtu minierat e Qafës së Barit, Krastës etj.
SHOKU BESNIK BEKTESHI:
Dje filluan grevën edhe minierat e qymyrit në Verdovë, në Bitinckë dhe në Rehovë.
SHOKU XHELIL GJONI:
Dhe në minierat e bakrit, kromit, qymyrit është kjo situatë.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Kjo do të thotë që Ministria e Industrisë së Minierave dhe Energjetikës nuk i ka nën kontroll drejtoritë e minierave. Në Rumani për të mposhtur studentët përdorën minatorët. Po minatorët tanë a vijnë të vendosin rregull në Tiranë? Asnjë nuk vjen. Të gjithë janë me studentët. Kjo tregon që puna e Partisë, e organeve shtetërore dhe e gjithë organizmave që kemi, është jashtëzakonisht e dobët.
Ne themi që nuk është tërë Shqipëria si Tirana. Kjo është e vërtetë por edhe në Vlorë që ka qenë ndër qendrat kryesore të luftës dhe Bregu i Detit, duke filluar që nga Dhërmiu e deri në Borsh, dhe Vunoi, një qendër që ka heronj e luftëtarë sa të duash, janë paralizuar, infektuar me arratisje etj. Në Ramicë u krijua dega e Partisë Demokratike, në Tragjas ka elementë të ndryshëm, që dalin me Partinë Demokratike. Mitingu i kësaj partie në qytetin e Vlorës ishte goxha i madh, ku u fut deri dhe drejtori i shpim-kërkimit të naftës.
Nuk mund të them që janë infektuar të gjithë njerëzit po fakti është që këta të Partisë Demokratike kanë gjetur bazë dhe elementë për të kërkuar shtyrjen e zgjedhjeve. Në këto kushte të reja që janë krijuar kam përshtypjen që si Partia, ashtu edhe organet shtetërore janë paralizuar, nuk po shikojmë asnjë reagim nga ana e tyre.
Kjo është gjendja që desha t’ju them për të cilën shokët të japin mendime si të veprojmë.
SHOKU PALI MISKA:
Gramoz Pashkoja foli dje në radio dhe bëri një presion shumë të madh, duke thënë që në rast se nuk do të shtyhen zgjedhjet, situata do të rëndohet jashtëzakonisht. Ndërsa për çështjen e pranimit në KSBE tërë fajin na e hodhi neve. Pastaj tha “që në rast se nuk bëhet shtyrja e zgjedhjeve dhe për t’u pranuar në KSBE i bëjmë kot përpjekjet”. Pra, presionet janë të mëdha siç i keni dëgjuar dhe vetë, por më të egra më brutale më të ashpra i kanë bërë në mitingjet që kanë organizuar.
Natyrisht po të zhvillohej normalisht situata për Partinë do të ishte shumë e favorshme që të mos e shtynin datën e zgjedhjeve, jo vetëm pse jemi përgatitur deri në këto momente për to, por do të pranonim dhe fjalët e njerëzve që “ja i shtynë, ranë nën presionin e tyre”. Kjo do të ketë një tjetër situatë që duhet ta përballojë Partia.
Por, me këtë rrugë që kanë nisur këta kam mendimin se zgjedhjet duhet ti shtyjmë dy a tre muaj. Bojkotimi është një anë po këta do të bëjnë presione të tjera para bojkotimit. Përvojë në këtë punë siç e tregon deri tani situata nuk kemi nuk jemi mësuar me kundërvënie, me ballafaqime etj.
Ju keni të drejtë të thoni pse nuk i mendojmë ca gjëra që më përpara, po si ti mendosh?
SHOKU RAMIZ ALIA:
Këtu kemi faj të tërë, sepse të gjithë lexoni materialet që nga axhanset për ngjarjen e Bullgarisë, Rumanisë, Çekosllovakisë, Polonisë, Gjermanisë Lindore, Hungarisë e Bashkimit Sovjetik po kam përshtypjen që asnjë nga ju nuk tërheq vëmendjen mbi to, vetëm sa i lexoni për kuriozitet. Duhet ët jemi realistë në gjërat që ndodhin e të mësojmë dhe nga eksperiencat negative e të tjerëve.
SHOKU PALI MISKA:
Do të vijë puna nesër që të krijohet partia tjetër dhe do të kërkojë edhe ajo të shtyhen zgjedhjet, se do të thotë që nuk jam përgatitur. Ne do të veprojmë sipas situatave që krijohen. Ose ne mund ti bëjmë zgjedhjet siç i bëri Bullgaria po dhe pas zgjedhjeve vazhduan presionet, derisa dhanë dorëheqjen Mlladenovi dhe Llukanovi. Para situatës që është krijuar ne duhet të zgjedhim atë që është më pak e dëmshme. Siç e kanë zënë ata nuk ndahen nga kërkesat e tyre. Nuk e di si mund të jenë bërë muhabetet në takimin me ju, po nuk besoj të jenë zhvilluat qetë-qetë. Ata janë me mllefe të mëdha dhe këtë e shfaqin kudo që venë.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Sigurisht që kanë mllefe. Mllefi i tyre është pushteti. Duke biseduar, njëri nga ata Arben Imami, tha që “programin ekonomik ne e kemi më të mirë nga ju”. “Kur qenka kështu”, u thashë, “ma thoni mua si president se ç’përmban, që ta aplikojmë, se shpëtojmë ekonominë”. Mirëpo ai ngeci, se nuk dinte gjë. Ndërkaq u hodh Gramoz Pashko që e kisha në anën tjetër e tha që “ne duhet medoemos të marrim ndihma nga jashtë”. “Eshtë shumë e thjeshtë të marrim ndihma nga jashtë”, u thashë, “dhe ne kemi kërkuar po kush të jep?E keni parë ç’po ndodh me Bullgarinë dhe Rumaninë?” “Po atje janë akoma komunistët në pushtet”, tha.
SHOKU SPIRO DEDE:
“Domethënë të ikin komunistët nga pushteti”, thotë ai...




Në vitet ’90 Shqipëria harxhonte thesarin e paprekshëm për bukë

Pas vitit 1985, kur Shqipërinë komuniste e drejtonte Ramiz Alia, mësohet se ekonomia po rrënohej në mënyrë të përshpejtuar, deri sa në vitin 1990 arriti në pikën e katastrofës. Një gjë e tillë ndodhi jo vetëm për mosrealizim planesh, që u bënë si fenomene të zakonshme pothuajse në pjesën më të madhe të ndërmarrjeve prodhuese, por edhe për shkak se në atë kohë u prenë dhe shumë ndihma ekonomike, që kompensonin kërkesat e domosdoshme të tregut. Mirëpo, pasojat pas mosrealizimeve të vazhdueshme arritën në pika tepër kritike, duke bërë që të ndodhte ajo që nuk ishte menduar asnjëherë. Kështu, nga deklarata e kryetarit të komisionit të Planit të Shtetit të asaj kohe, Niko Gjyzari, mësohet se, “në vitin 1990 ishin konsumuar plotësisht të gjitha rezervat e shtetit. Jo vetëm kaq, por pas kësaj u arrit të përdorej dhe thesari i shtetit, i cili ishte në flori (në shufra dhe në monedha). Sigurisht, monedha ishte në sasi të vogël, por ishte në shufra floriri. Në atë kohë, sasi të vogla floriri prodhonim edhe në vend. Mirëpo, harxhimi i atij thesari që filloi në vitet ‘90 bëhej kryesisht për grurë, pasi ngeli shteti fare pa bukë. Por, me atë thesar u blenë edhe elementët më të domosdoshëm, duke filluar që nga ushqimet deri te ilaçet emergjente për spitalet. Kështu, veç grurit blihej sheqer, vaj, oriz, makarona dhe dhjetëra lloje ilaçesh, për nevojat e spitaleve për të sëmurët e shkallëve dhe diagnozave të rënda.
Në atë kohë floriri mbahej në bankën e shtetit, (pasi atje ka vende të posaçme) dhe në tunelet e posaçme të Skraparit. Atje ishin përshtatur posaçërisht për atë gjë. Ishin tunele dopio të mbyllura hermetikisht dhe tepër të siguruara.
Gjithsesi, harxhimi i tij bëhej në përputhje të plotë me të gjitha sanksionet ligjore. Në fillim u evidentua, u dokumentua, u mblodh komisioni i posaçëm, që kishte kompetencë për përdorimin e tij. U parashikua situata dhe së fundmi u vendos. Floriri i kalonte Zvicrës dhe ajo e kthente në dollarë, me të cilën blenim produktet e përmendura. Me situatën e vështirë për jetesën e popullit në atë kohë ishte e vetmja rrugë që i kishte ngelur udhëheqjes. Mbaj mënd që çdo ditë mblidhej kryesia e Këshillit të Ministrave dhe diskutonte gjendjen e rëndë ekonomike. Kërkoheshin rrugëzgjidhje dhe mundësi. Por, mundësia e vetme ishte vetëm ajo”.




Për harxhimin e floririt kishte ligj të posaçëm

Në kohën e shtetit komunist përdorimi i thesarit të shtetit, i cili ishte në shufra dhe monedha ari, bëhej sipas një ligji të posaçëm. Sipas atij ligji, thesari i shtetit shqiptar ishte i paprekshëm. Ai duhej të përdorej vetëm në situata katastrofike për vendin, pra kur të pllakoste zia e bukës. “Unë mund të them se”, deklaron Niko Gjyzari, i cili ka qenë udhëheqës i asaj kohe, “ajo situatë për të cilën ruhej thesari erdhi. Nuk na kishte shkuar në mendje se diçka e tillë do të ndodhte, por fakti është fakt. Në vitet ‘90 nuk plotësoheshin më planet. Situata arriti deri aty, saqë nuk kishte më bukë në treg, gjë që do të thotë se shteti kishte marrë fund. Akoma më e rëndë u bë ajo situatë për ekipin drejtues të shtetit, ku veç krizës që po kalonte vendi po i bëhej kudo edhe bllokadë ekonomike. E keqja e atij ekipi qëndronte se ishte një ekip konservator, që u ndenji strikt ligjeve dhe dogmave të trashëguara dhe nuk ishte në gjendje të përpunonte legjislacionin në përputhje me kushtet e reja politike dhe ekonomike që kishin ardhur. Atëherë u bënë disa tratativa, për t’i marrë ushqimet me kredi, por edhe ajo nuk u bë e mundur, pasi firmat private nuk t’i plotësonin kërkesat me financim të vonuar. Kushdo të kërkonte lekët në dorë”.




neser do te lexoni

Vazhdon dialogu i Ramiz Alisë me byroistët e mbledhur në 9 janar 1991. Cili është reagimi, kur mësojnë se situata e popullit po del nga influenca e tyre
Çfarë deklaroi Llambi Gegprifti, Adil Çarçani, Hekuran Isai etj. Kundërveprimi që u bën Ramiz Alia, i cili kërkon të koncentrojnë një
përgjigje për PD
Aludimet absurde të byroistëve për t’u përballur me punëtorët grevistë në ndërmarrje të ndryshme. Mendimet e Pali Miskës, i cili shpresonte se mund të ulte minatorët e Valiasit
Kërkesat e tyre për të mbrojtur figurën e Enver Hoxhës, siç ishte ajo e LLambi Gegpriftit, i cili kërkonte të zbatohej ligji kur Azem Hjdari thërriste “Poshtë Enver Hoxha!”





panorama

..

[DoLpHiN]

Ramizi djalli vete

[Brari]

Delfin.. mos gjyko se je i ri..

Lexo e meso..
ramizi ne ato momente eshte kryetari i shtetit.. dhe vendi eshte ne kolaps dhe nuk ka lojna e duhet qe arsyeja te behet ligj e jo pasionet.
Ka momente ku vendi behet si fshati qe digjet e askush sduhet te krihet..kushdoqoft ai..

Pra do maturi shume..
Prandaj i postova kto qe te mendojme se si vijne punet nganjihere e cfar duhet te jene veprimet e pushtetareve dhe opozitareve.. sepse ka momente kur.. duhet qetesi e vetem qetesi.. e u del rendesia ambicjeve politike e mbetet interesi atdheut mbi te gjitha..
PD ne ate Kohe nuk dinte ose nuk donte te dinte.. ca gjera..
Por e pa ne 97 vet se cdo te thote anarki..
Pra Anarkija eshte armiku nr 1 pastaj tjerat.. prandaj per te mos ardhur anarkia duhet bere cdo kompromis..

nejse ja te lexojme panoramen:

--

Procesverbali sekret para zgjedhjeve të ’91-ës


Byroja e ’91: Ta dënojmë Azem Hajdarin se ka sharë Enverin

Ramiz Alia: Nuk ekziston ligj për një dënim të tillë


Fatos Veliu
Vazhdon situata e tensionuar në Byronë Politike të mbledhur në 9 janar të vitit 1991, pas një ultimatumi për shtyrjen e zgjedhjeve që Partia Demokratike e porsakrijuar i kishte bërë një ditë më parë Ramiz Alisë.

Në diskutimet e atij takimi, i cili ka vazhduar dy ditë me radhë, byroistët kanë shfaqur mendime nga më të ndryshmet, duke guxuar në të njëjtën kohë që për herë të parë ata të pranonin edhe shumë të meta që kishin në shtetin të cilin kanë drejtuar për 50 vjet me dorë të hekurt. Të shtyjnë apo të mos shtyjnë zgjedhjet e përgjithshme, të cilat i kanë përcaktuar të mbahen jo më shumë se një muaj më mbrapa, pikërisht në 10 shkurt (1991). Kjo është tema, e cila atyre u “hëngri” jo vetëm dy ditë kohë, por orë e orë të tëra debatesh dhe përplasesh deri në akuza për njëri–tjetrin. Megjithëse nga mendimet e shfaqura nuk kanë aspak dëshirë të zbatojnë ultimatumin e PD-së, sërish ndër ta shfaqet një frikë e hapur se, një veprim i tillë mund t’u kushtojë shtrenjtë, ndoshta deri në sabotimin e zgjedhjeve. Pikërisht në këto momente pranohet hapur se “PD-ja, pavarësisht se nuk i ka ngritur akoma mirë strukturat e saj në të gjithë vendin, gjithsesi dalëngadalë ajo po bën për vete të gjitha shtresat e punëtorëve, gjë që duket nga grevat me karakter politik që kanë përfshirë pjesën më të madhe të ndërmarrjeve të rëndësishme të vendit”. Por nga ata njerëz, që deri atë ditë nuk ishin mësuar me ultimatume të atij karakteri, pranohej edhe fakti tjetër se, pavarësisht se çfarë ka deklaruar për ta sekretari i Parë i Komitetit Qendror të Rinisë, Lisien Bashkëshkurti, se “rinia është e gjitha me Partinë e Punës”, mitingashët e PD-së nuk janë më të mëdhenj se 35 vjeç. Gjithsesi, aludimet mes diskutimesh dhe ndërhyrjesh të panumërta të bëra në atë sallë karakteristike të Komitetit Qendror të PPSH-së, ku dikur kishin marrë vendime të tilla si shpronësimet e fshatarësisë nga toka dhe bagëtia, janë nga më të ndryshmet, që tregonin edhe frikën nga situata në të cilën ndodhen, edhe atë të parandjenjës se shpejt mund të iknin nga pushteti. Pikërisht në ato momente, shumë prej tyre dalin me propozime si ato të Vangjel Çërravës dhe Pali Miskës që të ndëshkoheshin njerëzit si Azem Hajdari, të cilët në mitingjet e PD-së kishin guxuar të shanin mësuesin e tyre, Enver Hoxhën. Gjithçka rreth asaj historie të ndodhur plot 15 vjet më parë, pikërisht vetëm pak kohë para zgjedhjeve të para pluraliste parlamentare, zbardhet vetëm sot pas sigurimit nga redaksia e “Panorama” të procesverbalit tepër sekret të ruajtur deri tani në kaskadat më misterioze të ish-arkivës së Partisë së Punës.

(Në mbyllje të shkrimit të numrit të kaluar u pasqyruan sqarimet që Ramiz Alia ka bërë me byroistët. Ai tregon kryesisht për bisedën e bërë me përfaqësuesit e PD-së, Gramoz Pashko dhe Arben Imami, për gjendjen ekonomike në vend. Ndërsa Alia u ka thënë se ka kërkuar ndihmat që ata pretendojnë të marrin nga jashtë dhe të gjitha qeveritë i janë përgjigjur negativisht. Në këtë rast, Pashko i ka thënë se, nuk ka marrë dot ndihma sepse në shtetin tonë qeverisin komunistët. Pas kësaj e merr fjalën sërish Alia, gjë që pasqyrohet në vijim të shkrimit të mëposhtëm.)

SHOKU RAMIZ ALIA:
“Po Hungarisë, i thashë, çfarë i kanë dhënë?” “Ja, u fut në Këshillin e Evropës”, tha. “Po Këshilli i Evropës nuk është organ ekonomik, po politik, prandaj nuk më the gjë. Ke ndonjë argument tjetër, i thashë, pa me këto nuk më bind”. Me një fjalë ra brenda. Synimi i tyre është të ikin komunistët nga pushteti.
SHOKU PALI MISKA:
Atje është synimi i tyre.
Ja e pranuam datën e shtyrjes, po me ligjin e zgjedhjeve si do të bëhet?
SHOKU RAMIZ ALIA:
Një herë të shikojmë çështjen e shtyrjes së zgjedhjeve, pastaj ligjin e zgjedhjeve. Si e ke mendimin ti?
SHOKU PALI MISKA:
Unë e kam mendimin tim që ta shtyjmë datën e zgjedhjeve.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Po opinioni i brendshëm ç’do të thotë?
SHOKU PALI MISKA:
Opinioni i brendshëm është tepër i ngarkuar nga kjo anë, se do të na thonë që po lëshoni e po lëshoni. Ta mendojmë si do t’ia bëjmë.
SHOKU ADIL ÇARÇANI:
Dy rrugë janë, o do t’i shtyjmë zgjedhjet, o do t’i bëjmë, nuk ka tjetër rrugë. Në qoftë se i shtyjmë brenda vendit, do të kemi disa avantazhe. Do të duhet që Partia të përballojë një punë shumë më të madhe dhe në rezultatet e zgjedhjeve do të parashikojmë që do të kemi një minus karshi asaj që parashikonim të kishim duke i bërë në datën 10 shkurt. Nuk kemi bërë asnjë anketim, po sipas fjalëve që thuhen në takimet që janë organizuar për shpalljen e kandidatëve për deputetë shumica janë që të mos shtyhen.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Në kushtet që jemi, duke pasur parasysh avantazhet dhe disavantazhet, të mirat dhe të këqijat, qoftë për situatën brendshme, qoftë për atë të jashtme, një kompromis, shoku Ramiz, duhet bërë por të shikojmë masën sa do të lëshojmë. Në mbledhjet që po shpallen kandidaturat ata po dalin hapur për shtyrjen e zgjedhjeve. Do ta lëmë një muaj, një muaj e gjysmë apo dy muaj kohën e shtyrjes, kjo nuk ka rëndësi.
SHOKU ADIL ÇARÇANI:
Që të mos bojkotohen zgjedhjet, ata duhet të marrin pjesë, të vënë kandidaturat e tyre që edhe Parlamenti të ketë përfaqësuesit e tyre.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Në qoftë se nuk i shtyjmë zgjedhjet, si do të reagojë opinioni i jashtëm?
SHOKU RAMIZ ALIA:
Duhet të llogaritim edhe opinionin e brendshëm.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Do të vemi të takojmë popullin dhe do t’ia shpjegojmë me shumë urtësi që doli ky problem i ri.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Ku janë kontaktet me popullin? Nuk e shihni që minierat po hidhen në grevë?
SHOKU ADIL ÇARÇANI:
Të gjithë popullin nuk e kemi kundër.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Ajo që thatë ju, shoku Ramiz është e vërtetë, infeksioni ka hyrë dhe në fshat.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Në Lushnjë nuk janë mbjellë akoma 1500 hektarë tokë.
SHOKU PALI MISKA:
Ka pasur dhe kushte objektive, shoku Ramiz, që nuk është mbjellë kjo sipërfaqe toke.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Në muajin nëntor ti nuk na ke thënë që nuk i kemi mbjellë 1500 hektarët, megjithëse i kishit kushtet për t’i mbjellë.
Shoku pali miska:
Nuk është e vërtetë, shoku Ramiz, që fshatarësia është shkrehur nga puna. Unë jam takuar me përgjegjësit e seksioneve të bujqësisë në rrethe, me punëtorët e me kooperativistë dhe del që ka vetëm një tërheqje të vogël.
Tani ndodhi greva e Valiasit. Eshtë fakt se motivet që i shtyjnë minatorët të bëjnë grevë janë të tëra politike (politike janë –thonë dhe shokë të tjerë) Po dhe këtë situatë do ta përballojmë.
Si nuk na dëgjojnë punëtorët ne? Na dëgjojnë, do t’u themi dhe masat që janë marrë.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Çfarë masash?
SHOKU PALI MISKA:
Siç ishte ajo e pagave.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Çfarë iu bë pagave? Ajo i ngatërroi punët.
SHOKU HEKURAN ISAI:
Dhe unë jam për kompromis, shoku Ramiz.
Situatat, ashtu siç thatë ju, do të vijnë duke u acaruar.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Ne, shoku Ramiz, nuk po zbatojmë ligjet. Përderisa jemi shtet ligjor, duhet të zbatojmë ligjet. Në qoftë se ngrihet Azem Hajdari e thotë: “Poshtë Enver Hoxha!”, atëherë të zbatohet ligji.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Ku e ka thënë?
SHOKU PALI MISKA:
E ka thënë në mitingun e Lushnjës, është e incizuar.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Nuk është e incizuar, por edhe në qoftë se e ka thënë, cili është ligji që e dënon?
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Ka dalë jashtë kontureve të parullave që do të hidhte në miting.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Nuk ke ligj për ta dënuar.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
E dënon për shpifje, intriga, gënjeshtra.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Atëherë ligji duhet zbatuar për të tërë.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Po, për të tërë duhet zbatuar.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Me urdhër të sekretarit të Parë të Komitetit të Partisë të rrethit kanë nxjerrë policinë që të mos i linin njerëzit në Vlorë nga fshatrat përreth, për të marrë pjesë në mitingun e Partisë Demokratike.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Ajo është bërë gabim.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Epo atëherë, të jemi korrektë dhe ne.
SHOKU LLAMBI GEGPRIFTI:
Ne po tregohemi korrektë, po i presim shumë mirë ata. Tek unë sot erdhën ata të Partisë Ekologjike.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Jo, nuk jemi korrektë.
SHOKU PALI MISKA:
Ne duhet t’i dalim zot partisë sonë dhe Enver Hoxhës. Po të jetë se duhet të plotësojmë ndonjë ligj, le ta plotësojmë.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Këtu ngarkesat emocionale, Pali, duhen lënë mënjanë.
SHOKU PALI MISKA:
Po dhe me ndjenja jemi, shoku Ramiz, nuk bëhet kjo punë kështu që të rrimë kur ata flasin mbarë e mbrapsht për Enver Hoxhën.
SHOKU ADIL ÇARÇANI:
Duhet kuptuar, Pali, që ligji ndërhyn kur është çështja e vandalizmit, akteve të dhunës, veprimeve raciste, fashiste.
SHOKU PALI MISKA:
Ata nuk ndalen, do të ketë edhe gjëra më të rënda.
SHOKU ADIL ÇARÇANI:
Ne le ta bëjmë shtyrjen e zgjedhjeve, po përsëri eksese nga ana e tyre do të ketë. Ata si parti nuk kanë akoma një strukturë të organizuar që direktiva e tyre të zbatohet, por me vete tërheqin elementë të tjerë, provokatorë, gjithfarëlloj njerëzish, që do të provokojnë shtyrjen e zgjedhjeve për qëllimet e tyre.
SHOKU BESNIK BEKTESHI:
Edhe unë jam për një kompromis në këtë drejtim. Rrugët dhe metodat, rregullat dhe ligjet duhen parë, se vendimin për t’i bërë zgjedhjet më 10 shkurt e ka marrë presidiumi i Kuvendit Popullor. Megjithatë, faktori ekonomik prapë mbetet, nuk është shtyrja e zgjedhjeve çelësi që do të qetësojë gjendjen.
SHOKU RAMIZ ALIA;
Cili është motivi i kërkesave të minatorëve të rrethit të Korçës?
SHOKU BESNIK BEKTESHI:
Minatorët e Bitinckës dhe Rehovës në Korçë kanë të njëjtat kërkesa si ata në Qafën e Barit. Bile këta të pellgut të Devollit, siç më tha Vangjeli (Vangjel Çërrava, anëtar i Byrosë Politike të KQ të PPSH-së dhe sekretar i Parë Komitetit të Partisë të rrethit të Korçës. Shënimi im F.V.) mbrëmë, veç të tjerave kanë ngritur idenë që të dalin si rajon më vete, siç ka dalë Kavaja. Kërkesa e tyre është që të shumëfishohet paga.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Po ju çfarë përgjigje u dhatë?
SHOKU BESNIK BEKTESHI:
Kanë vajtur shokët tanë për të punuar me njerëzit, për t’u shpjeguar në radhë të parë vendimin që morën për punonjësit e nëntokës.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Në qoftë se nuk duan të punojnë, le të mbyllet miniera dhe të shkojnë në fshat.
SHOKU BESNIK BEKTESHI:
Ne akoma nuk kemi mbërritur te kjo. E kaluam nëpër mendje këtë, po këtu nuk është problemi i 30 vetave, siç kishim në Qafën e Barit, është një sasi më e madhe e punëtorëve. Prandaj biseduam që tani të punohet në këtë drejtim, pastaj të shtrojmë problemin tjetër, që në qoftë se nuk fillohet puna në minierë, të veprohet në bazë të Kodit të Punës.
SHOKU RAMIZ ALIA:
Sa më shumë të zgjatet kjo punë, aq më tepër komplikohen gjërat.
SHOKU BESNIK BEKTESHI:
Përfundimisht jam i mendimit për t’u bërë një kompromis në këtë kuadër. Mendoj që ju, shoku Ramiz, jashtëzakonisht drejt i shtruat gjërat dhe diçka duhet bërë në këtë kuadër.
(Vijon nesër)



Ish-kryetari i Komisionit të Planit të Shtetit tregon për krizën e bukës në ‘90
Niko Gjuzari: Qeveria e viteve ’90 nuk dinte për harxhimin e floririt

Zoti Gjyzari, keni deklaruar për publikun e gjerë shqiptar se gjatë viteve të komunizmit, kur ju kryenit detyrën më specifike si kryetar i Komisionit të Planit të shtetit, siguronit produktet ushqimore, duke filluar që nga gruri, duke përdorur thesarin e paprekshëm të shtetit. Kishte dijeni qeveria për një veprim të tillë të ndërmarrë nga instancat eprore të saj?
Ishte kryesia e Këshillit të Ministrave dhe nuk flitej për të pasur dijeni të gjithë ministrat.

Ju thoni se nuk kishte dijeni një ministër për harxhimin e thesarit të shtetit?
Përse duhet të dinte fjala vjen ministri i Transporteve apo ndonjë tjetër? Këtu flitet që çdo ditë kryesia e Këshillit të Ministrave mblidhej dhe diskutonte për problemet e reja që kishin dalë në tregun ekonomik ndërkombëtar, të cilat i sillte qartazi ministri i Tregtisë së Jashtme, Shane Korbeci. Ministrat e tjerë të qeverisë dinin vetëm faktin se po harxhohej rezerva kryesore e shtetit, por për detaje të hollësishme, si për shembull sa ishte sasia mujore e harxhuar apo ç’mallra bliheshin saktësisht, ata nuk kishin dijeni. Jo vetëm kaq, por të gjithë ministrat, sikur të mos merrnin erë fare nga situatat dramatike të ekonomisë së shtetit, synimin e kishin që, në planizimet vjetore të buxhetit të shtetit të merrnin për dikasteret e tyre sa më shumë fonde, ndërsa sa për të tjerat nuk donin t’ia dinin. Kështu që diskutimet e tyre sa herë vinte puna te buxhetet synonin vetëm në këtë pikë, duke pretenduar orë e minutë për problemet dikasteriale. Herë-herë më vinte keq që ata njerëz të përzgjedhur si zyrtarët më të lartë të shtetit nuk jetonin me situatat konkrete, të cilat detyrimisht në njërën formë apo në tjetrën do të rëndonin mbi kurrizin e popullit.



neser do te lexoni

Vazhdon dialogu i tensionuar i Byrosë Politike në janar të vitit 1991, e mbledhur pas ultimatumit të PD-së për shtyrjen e zgjedhjeve të përgjithshme parlamentare.
Cilat janë deklaratat e në vazhdim të byroistëve. Përpjekjet dhe propozimet e ndryshme të tyre për të paraqitur lëshimet e detyruara nga PD-ja si iniciativa të vetat.
Frika e byroistëve kur mendojnë se shtyrja e zgjedhjeve mund të ndikojë që të humbasin rininë. Për të Lisien Bashkëshkurti i ka garantuar se e kanë të gjithë me vete
Aludimet e byroistëve për pozicionin politik të rinisë, që gjatë ndërhyrjeve në dialog deklaron se pjesëmarrësit në mitingjet e PD-së janë të moshës deri në 35 vjeç




----
panorama

[BlueBaron]

Nexhmije Hoxha letër nga burgu Zhoao Amazonasit.


Nga Robert PAPA


Tirana, April 14, 1992.

“Unë kam parë me shumë besim veprimtarinë e një organizate të re, Euro-Socialsitët, edhe pse kështu e quajnë vetën, ata janë një degë e Partisë Socialiste, mbase dalin më vete më vonë. Edhe pse, ata janë distancuar nga e kaluara dhe kritikojnë PPSH-në dhe Enver Hoxhën, ajo që është e rëndësishme, është se kjo organizatë është në proçesin e grumbullimit të të rinjve, të shëndetshëm, të qartë nga mendja, të edukuar dhe që duan të mësojnë dhe janë kundër PD-së dhe organizatës së rinisë së PD-së, që ështe e njohur për liberalizmin e degjeneruar, shpirtin anarkist, kozmopolitizmin dhe snobizmin…”

Pra Nexhmije Hoxha, i tregon qartë Kryekomunistit të Brazilit, dikur i paguar me rrogë të mirë nga Hoxha, se ajo, direkt ose iniderekt ka ndikim, ose përmes Ramiz Alisë, te erusocialistët. Hoxha denigron rininë e PD-së, dhe tregon se ruan akoma luftën e klasave dhe nuk ka fituar aspak qytetari. Por letra shkruhet nga burgu dhe ajo ka vetëm mllef dhe urrejtje ndaj liderit demokrat Sali Berisha.

“Presidenti i ri, Sali Berisha, praktikon një politikë diletante dhe është një person, të cilit i mungon stabiliteti.(Ai ka qenë komunist për 27 vjet dhe Sekretar Partie në Shkollën e Mjeksisë dhe e tranformoi veten një anti-komunist të hekurt.)”

Nexhmije Hoxha, nuk rri dot, pa sulmuar edhe , “nxënësin”, shokun e saj të dashur, Ramiz Alia. Më poshtë letra e saj, e botuar në gazetën e Partisë Komuniste të Brazilit, vazhdon, duke kujtuar hedhjen e bustit të Enverit:

“Ramiz Alia e humbi besimin e komunistëve, kur u rrëzua statuja e Enverit dhe u tërhoq në rrugët e Tiranës, dyshohet shumë se si ministri i Brendshëm, Hekuran Isai, nuk bëri asgjë. E kështu që Ramizi humbi besimin e popullit, ai e nënvlerësoi popullin dhe humbi lidhjet me të, deri në atë pikë, sa humbi zgjedhjet në distriktin e tij. I distancuar, ai mbeti i izoluar, pa shokë, pa popullin dhe pa pushtet, pa fuqi. Shumë njerëz thonë se ai u sakrifikua dhe morri mbi vete një peshë të madhe që nuk e mbante dot. Kjo është e vërtetë, por ai duhet të tregonte më shumë determinim. Shumë njerëz kanë pyetje për durimin e tij dhe sjelljen e vazhdueshme duke evituar derdhjen e gjakut, edhe pse demonstratat ishin ilegale, apo kur po shkatërroheshin monumentet, kudo. Askush nuk donte që të derdhej gjak. Kjo është thënë nga të gjithë, përfshi Plenumin e KQ të PPSH-së. Unë e kam thënë këtë gjithashtu…”

Pra Nexhmija del se nuk ka dashur të derdhej gjak, por kjo nuk duket e besueshme. Sepse faktet ishin ndryshe. Ajo ishte, gruaja e hekurt që tërhiqte nga hunda të djallëzuarin Alia. Shën i autorit)

Letra vazhdon:
“Kur statuja e Enverit u kthye kokëposhtë në Tiranë, dhe kur unë pashë në televizion njerëzit e egërsuar në mitingje, kur një milion njerëz nënshkruan një dokument, duke shprehur dëshirën të mbronin Enverin me sloganin: ”Le të shkojmë në Tiranë dhe të vemë statujën përsëri në këmbë”, -unë isha shumë e frikësuar se akti barabar nga vandalët e PD-së, nuk duhet të hidhte njerëzit tanë, në provokime të përgjakura dhe kjo do kishte një lidhje me emrin e Enverit.
Unë shkova te zyrat kryesore të KQ të PPSH-së, direkt te kabineti i Ramiz Alisë. Ai kishte shumë letra nga këto mitingje, përfshi shumë ofendime dhe sharje ndaj tij dhe dekretit të nënshkruar nga ai. Ata dënonin tërheqjen barbare zvarrë të statujës së Enverit, e cila ishte shfaqur disa herë në televizion. Ai ishte shumë i dëshpëruar nga situata e krijuar.”

Pra Nexhmija shkon direkt te zyra e Ramiz Alisë. Ajo nuk shkon t’i lutet, por ta urdhërojë. Sepse ai ishte i përzgjedhuri i saj. Dhe ajo nuk e kishte zgjedhur as për njeri të ditur, apo për burrë të bukur. Ai duhet të mbronte klanin e saj. Por Alia, nuk mbronte dot veten e tij. E qetësonte fakti se i biri ishte diku në perëndim dhe mbase kishte me vete edhe një sasi valute, për më vonë. Kur Alia, shkonte për vizitë ne SHBA, kishte marrë me vete djalin e tij, për të vazhduar, mbase, lidhjet me njerëzit e Sigurimit dhe Policisë Sekrete të tij, ose për të lëvruar, thesarin e PPSH-së, apo edhe llogari sekrete.

Nexhmija urdhëron Ramiz Alinë të mbrojë klanet. Ajo vazhdon në letrën e saj për Amazonasin:
“I thashë Ramizit, se si komuniste që mbaja emrin e Enverit, isha e përgatitur të shkoja në gjithë zonat e vendit, të ribashkoja popullin, t’u flisja atyre, dhe t’u qetësoja shpirtin… Por ai hezitoi, sepse nëpër rajone, kishte gjithashtu, ekstremistë të PD-së, anti-Enveristë të çmendur, dhe diçka mund të ndodhte ndaj meje. Ne ramë dakord, të thirrnim në Tiranë, 20-30 njerëz nga çdo zonë e Shqipërisë. Ne folëm me ata për dy ditë…”

Pra asokohe Shqipëria drejtohej nga dyshja Ramiz –Nexhmije. Pse?

Nexhmija shkruan;
“Populli foli hapur për kapitullimin e Ramiz Alisë, dhe ai tha: ”Ku doni të na hidhni? Ai e kuptoi se e kishte humbur besimin e komunistëve dhe të simpatizantëve të PPSH-së dhe Enverit. Njerëzit, me ngulmim, kërkonin një referendum për të vendosur, nëse statuja duhej rivendosur apo jo. Unë u fola njerëzve dhe ndër të tjera, unë mbrojta Ramizin, sepse situata e kërkonte këtë. Kuj do tia besojmë drejtimin e vendit? -pyeta veten. Sa për referendumin unë u thashë se nuk duhej një referendum vetëm për rivënien e statujës, por për të vendosur për rolin dhe vendin e E. Hoxhës në historinë e këtij gjysëm shekulli…”

Nexhmija nuk tregon se si ka zhdukur shumë dokumente, atë natë kur u hodh busti.

Në vitin 1995 kam qenë në Londër, në përbërje të një komisioini Parlamentar për hartimin e ligjit për Televizionin Publik dhe Privat. Ishim në një hotel në Oxford Circus. Zonë e shtrenjtë por edhe historike. Ka ardhur një djalë i ri, i cili kishte qënë punonjës i Sigurimit në shtëpinë-pallat të Hoxhës, si pjestar i grupit të shoqërimit. Ishte nga Durrësi. Kishte kërkuar azil politik. Meqë ishte nga Durrësi, kishte ardhur të takonte Moikom Zeqon, sepse kishte një porosi për njerëzit e tij, ose Zeqo, do t’i jepte diçka prej njerëzve të tij në Durrës. Zeqo, nuk ndodhej aty, kështu që ai ndenji me mua, më shumë se koha për një kafe. Fliste fjalët më të këqija për Nexhmije Hoxhën dhe trupën e rojeve të saj besnike. Por edhe për rojet e Ramiz Alisë, -në fakt ai kishte qënë me truprojen e Ramiz Alisë, -por natën e hedhjes së bustit, ishte dërguar për sigurinë e familjes Hoxha.
“Kemi shkuar për gjithë natën në Dajt. Nga shtëpia e Hoxhës kemi ngarkuar për gjithë natën, një makinë të madhe IFA, me dokumenta. Ishin shumë dhe na rrinin në kokë, madje, ajo, edhe na bërtiste. Ishte në panik. Të egër ishin edhe eprorët tanë. Kemi shkuar në Dajt, dhe me revolver të koka na kanë detyruar të digjnin çdo gjë.”

Nexhmija dhe Ramizi kishin dhënë urdhër të ekzekutroheshin ata që dinin më shumë së çduhej.

Viti 1994. Isha me studime në SHBA. Kam shkuar në Hjuston. Ishte maj. Lagështi e madhe. Jam takuar me një shqiptaro - amerikan. Aty erdhi edhe një shqiptar nga Tirana me emërin Ilir. E ëma e tij kishte qenë punonjëse në vilën e Hoxhës, si kuzhiniere. Ajo dinte shumë. Kishte parë dhe dëgjuar jo pak. I biri kishte disa fotografi nga familja Hoxha. Madje se si talleshin me byronë..

Iliri më thotë: ”Një ditë një maune e madhe e ka marrë zvarrë nënën time, te stacioni i trenit. Donin ta vrisnin.”
Ilir Hoti (në mos gaboj, ose le t’i themi kështu), në mos gaboj, jeton, akoma në kontinentin amerikan. Por më vonë u largua edhe nga SHBA, dhe mbase është vendosur në Kanada. Ai, mbase, di diçka që nxjerr keq dyshien mizore Alia- N. Hoxha.

Nexhmije Hoxha njofton Zhoa Amazonasin se është burgosur nga dhjetori i vitit 1991, pra e ka burgosur Ramiz Alia. Pra Alia, e ka shitur “turoren” e tij për të shpëtuar për ca kohë kokën e tij. Por burgu do priste edhe Ramiz Alinë.
Nexhmija në letrën e saj shkruan për kongresin e 10-të të PPSH-së, në atë kongres ku do ndërrohej emëri i partisë dhe sipas Nexhmijes, Ramizi organizoi një puç kundër partisë.

“…për përgatitjen e raportit dhe dokumenteve të kongresit, Ramizi propozoi krijimin e një komisioni të madh, jashtë KQ të PPSH-së. Në plenumin e KQ të PPSH-së, dy ditë para kongresit, disa anëtarë të komisionit filluan të sulmojnë disa anëtarë të byrosë politike duke kërkuar përjashtimin e tyre nga plenumi dhe nga partia. Pati propozime që të shkrihej i gjithë Komiteti Qëndror i Partisë, kështu që në kongres të dëgjohej zëri i njerëzve të rinj. Unë i thashë shokut Ramiz se kjo ka vetëm një emër” -një puç. Si mundte që një komision të përmbyste Komitetin Qendror të Partisë? Kongresi mbahej pas dy ditësh dhe Komiteti Qëndror nuk kundërshtonte vijën e Partisë.
Ajo që nuk ndodhi në plenum, ndodhi në kongres. Iu kërkua llogari lidershipit të vjetër të partisë, por nuk pati kërkesa për autokritika sepse kjo do të implikonte edhe Ramiz Alinë si ish-Sekretar i Parë. U dhanë fakte për të diskretituar shokët e lidershipit që kishin privilegje lidhur me funksionet e tyre. Por kishte akuza se ata u kishin dhënë privilegje njerëzve të lidhur me ta, për diferencime lidhur me ushqimin, strehimin dhe kjo i bëri anëtarët e kongresit shumë të ndjeshëm. Shumë nga këta udhëheqës u përjashtuan nga partia, pa marrë parasysh luftën dhe punën e tyre për 45 vjet.
Po shkruaj diçka edhe për veten. Jam e burgosur që nga 4 dhjetori. Hetimi është bërë në mungesën time dhe më akzuojnë për përfitim të një sasie parash nga shteti.
Shtypi deklaron e kam marrë thesarin e shtetit dhe kam depozituar para në Zvicër. Pa sens! Akuza e uzurpimit të pushtetit, nuk ka bazë. Nuk ka asnjë akuzë legale ndaj meje sepse shpenzimet kanë qenë të justifikuara nga vendimet e partisë dhe shtetit. 6 avokatë kanë refuzuar të më marrin në mbrojtje dhe unë mbrojta veten. Kundërshtova gjithë akuzat por ata më arrestuan dhe më dëurguan direkt nga hetuesia në burg. U akuzan 20 nga ne dhe 5 u dënuan. Unë kundërshtova të dilja para një gjykate ushtarake…”

Tanët dhe jo tanët. Ne dhe armiku. Kjo ishte filozofia e Nexhmije Hoxhës. Pra te ne, ishin ata- dhe ne. Pra ajo e shpreh qartë edhe pse duket e dëshpëruar, se në burg, shumëkush do kalonte edhe në depresion. Pra, kur të analizojmë atë kohë, nuk duhet të harrojmë filozofinë: I yni dhe i atyre.

Pra blloku, klanet, tunelet, ishin pjesë e “tanëvë” kurse pjesa tjetër ndarje në ata. Dhe ata ishin ca me ‘ne’ për Nexhmijen, dhe në shumë e “atyrë” ishin “Kundër” “Nesh”

Kjo ka sens. Ndaj kur lexoj ato që shkruan Liljana Hoxha, me realizëm, guxim dhe ngulmin, kuptoj se Liljana nuk bë kurrë “e jona” për Nexhmije Hoxhën dhe klanin e Ramiz Alisë. Ajo, vinte nga “ata”. Për habi, ajo nuk ishte, ”vajza e bllokut” por ajo në shkrimet e saj kërkon të japë edhe atë pak dinjitet të bllokut, pra publikon se çfarë ka ndodhur atje nga klanet e zeza. Mbase ”bijtë“ e vërtetë të bllokut tash i ke edhe si gjoja anti-komunistë apo demokratë të flaktë. E sakaq, kur shkruhet për zonjën Nexhmije Hoxha, “turoren” e vërtetë të “puçistit” Alia, harrojmë të shkruajmë ose flasim për klanin Kapo e ajo që mbase ia kalon edhe Nexhmijes. Vito Kondi (Kapo). Klanet vazhdojnë.

Dhe ajo mbledhje sekret e Ramiz Alisë, me një pjesë të byrosë, tregon se si Alia ka planifikuar çdo gjë. Dhe Alia shfaqet i trefishtë. Ai ka dëshirë ta quajnë Gorbaçov apo Hrushov dhe mbase me këtë qëllim ka falsifikuar letrën e Mehmet Shehut, sepse në arkiv ka pasur njeriun e tij, Sinani. Por Alia vetëm Hrushov apo Gorbaçov nuk ka qenë… Ishte dinak, ishte diktator, sepse ka tërhequr me tela me gjemba deri në vitin 1990, ishte puçist sepse e akuzon vetë “shefja” e tij. Dhe ishte i djallëzuar: Ai donte që klani i tij të kthehej në pronarë. Shikoni vetë se si nxenësit e tij, se si të gjithë sekretarët e Komitetit Qëndror të BRPSH-së sot janë milionierë e biznesmenë. Madje nga Insitituti i Nexhmije Hoxhës ka edhe te radhët e demokratëve. Pra Alia me djallëzinë e tij arriti ta fuste helmin në gjithë spektrin politik. Ndaj gjithkush që di diçka, duhet të shkruajë. Para një jave Marash Hajati ishte i ftuar në emsionin tim 20/20 dhe foli qartë, saktë dhe me realizëm. Unë vazhdoj të hetoj. Nga arkivat do sjell te ju se kush ishte Alia, pseudo Hrushovi, i cili me paftësinë dhe pa vendsomirinë apo djallëzinë e tij, na ka mbajtur peng për këta 15 vjet tranzicioni, sa mizor aq edhe qesharak.

[dardajan]

Ishte nje kohe kur mbi popullin Shqiptar u bene eksperimentet komuniste me ekstreme si ato te marrjes se tokes pronarve dhe dhenies ate fashatarve , pastaj marrjes fshatarve sepse po lindte borgjezia dhe kapitalizmi i vogel dhe dhenies ate shtetit qe ishte gjithkush dhe askushi ne te njejten kohe, pastaj tufezimi i bagetive dhe i njerzve ne kooperativa po po tufezimi i njerzve si bagetit dhe kontrolli i tyre nga te gjitha drejtimet, pastaj shperndarja e tufave dhe e njerzve duke u dhene prap nga nje cop toke nje lope ca bageti te imta dhe disa pula , dhe nga gjith keto eksperimente arriti nje dit kur ata qe na thonishin qe

SE SOTMJA ESHTE E GARANTUAR DHE E ARDHMJA E SIGURT

na thane me gojen e kryeminstrit te tyre Yllit Bufit se kemi vetem


6 DIT BUKE ?????


por harroj te thoshte se edhe tollonat qe kishim neper duar ishin bosh si ato ceqet pa lek ne banke pra nuk kishte as mish as veze as qumesht e as buke as cdo gje tjeter ....

dhe nuk kishin me guxim ti thoshin popullit

oooo popull ne deshtuam falimentuam ne te gjitha drejtimet ekonomi politik socializem komunizem apo ne krijimin e njeriut tone te ri i cili kur mori rruget neper evrop la ko.qen e namit e na nxiu faqen, jjo nuk e thoshin dot se donin te nxirrnin dhjam nga pleshti akoma prandaj dhe filluan ta kthejne pllaken se ju ra by.tha ne uje dhe jo se i morri malli per kapitalizmin apo demokracine por nuk kishte me asnje alternative tjeter.



Por populli INE ishte mesuar me parrullen

C'THOT PARTIA BEN POPULLI

PRANDAJ DHE PRISTE QE PARTIA JON E DASHHUR TE NA NXIRRTE NGA SELAMETI KU KISHIM RENE ME NDONJE PREJ ATYRE MBLEDHJEVE TE PLENUMIT TE SAJ.

dhe keshtu RAMIZI ine filloj dhe mblodhi intelektualet ku ishte Kadareja dhe Saliu Driteroi dhe Pashkoi Bufi dhe Skifteri e ju tha troc se skemi nga ja mbajme do kthejme pllaken se perndryshe do mbitemi te tere brenda prandaj dilni e shkruani qe revulocioni nuk eshte ceshtje dite dhe qe lufta e klasave nuk egziston me te bejme ca parti qe te jemi pluralist
po si i thane ti bejme ja ju tha nje parti te behet ajo e gruas nje ajo e veteranve nje bashkimi demokratik pra te gjitha levat e Partise do ngelen po ato por te ndara me vete e keshtu tju u hedhim atyre dhe te na ndihmojne para se te na coptojne ujqerit e urritur qe vijne rreth bllokut tone.


Por ce do qe te huajt nuk e hengren dhe i kerkuan demokraci te vertet duke liruar disidentet politik dhe ti lejonte te krijonin partite e tyre , dhe ashtu u be por perpara se ata te organizoheshin Ramua ine me shoke organizoj drejtoj dhe perfundoj me sukses krijimin e Partise Demokratike
krijimin e Partise socialiste dhe ate ekologjiste kete e arriti duke organizuar dhe shfrytzuar levizjen studentore nepermjet SALI BERISHES dhe
te ndjerit Azem HAJDARI qe ende nuk e kish kuptuar lojen por qe e kuptoj brenda vitit dhe ne pervjetorin e pare te krijimit te PD ne sheshin demokracia kur liderit e ardhshem flisnin euforik ai qante duke thene se ishte i zhgenjyer .....etj etj

PER ME SHUME RRETH DITEVE TE DHJETORIT LEXONI KUJTIMET E MIA TE ATYRE DITEVE NE POSTIMIN TIM NR 27 DERI TEK 35 OSE NE FORUMIN EMIGRACION TEMA

Te ikim ishte klithme e kohes...

[Albo]

Spiro Dede: Ramiz Alia vepronte kundër pluralizmit, Nexhmija mbronte Stalinin

Luljeta Progni

Rrëfimi autentik i një personazhi që ka çfarë të tregojë dhe që ka folur pak apo aspak, sjell gjithmonë interes për publikun. Është enigmatiku Spiro Dede, dikur ish-sekretar i Komitetit Qendror të Partisë së Punës dhe më tej ish-nënkryetar i Partisë Socialiste të sapoformuar, që ka pranuar t’u përgjigjet pyetjeve të gazetares së mirënjohur të politikës, Luljeta Progni. Duke rrëfyer për herë të parë të gjitha momentet delikate si dhe prapaskenat e themelimit të Partisë Socialiste, një formacion i dalë nga radhët e Partisë së vjetër të Punës, një rrëfim autentik, që në rastin e gazetares së mirënjohur i ka shërbyer librit të saj të sapobotuar “Trashëgimtarët” si një nga gurët më të fortë të themelit. Në intervistë, ish-politikani i pëlqyer i kapërcyellit të historisë më të fundit të madhe të shqiptarëve, rrëfen ngjarjet më të rëndësishme që formatuan dhe vunë në brazdën e saj Partinë Socialiste, protagonistët me gjithë reflektimet e hershme të vetive të tyre, duke mbërritur në përfundimin se jo vetëm Partia Socialiste nuk ka arritur të shkëputet nga e shkuara komuniste.
Progni: Kur është folur për herë të parë për ndryshim, brenda radhëve të PPSH-së?
Dede: Nevoja për ndryshime, apo siç quhej, nevoja për demokratizimin e partisë, është ndjerë shumë më herët se sa viti ‘90. Ne kemi qenë më të vonshëm, se të gjitha vendet e tjera të Lindjes, ku kishin nisur ndryshimet, por nga mesi i viteve ‘80, zhvillimet e brendshme në Shqipëri, po pësonin një “skifo” të plotë, pasi vendi po shkonte drejt rrënimit ekonomik. Mundësitë për të dalë nga ai kolaps ishin shumë të vogla, duke i shtuar këtu edhe qëndrimet gjithnjë e më shtrënguese të Perëndimit, apo të të gjitha vendeve ndaj Shqipërisë. Pra, bëhej fjalë për rritje të embargos në mënyrë të vazhdueshme. Ne ndjenim presionin nga brenda, sepse s’kishte zhvillim. Njerëzit kishin nevojë të punonin për të jetuar normalisht. Situata ekonomike ishte e rëndë. Ndërkombëtarët theksonin gjithnjë e më shumë se në kushtet politike të PPSH-së, pa ndryshuar, nuk do të kishte asnjë ndihmë dhe se do të ndërpritej çdo ndihmë e tyre, që do të thoshte se vendi do të shkonte në një kolaps të plotë.
Pikërisht kjo bëri që në PPSH të fillonte njëfarë ndryshimi, edhe pse ndryshimet ishin shumë të pakta, të vonuara dhe jo largpamëse. Mendoj se kjo vonesë në reagim vinte ngaqë mungonte përvoja. Ekzistonte frika se po rrëzohej pushteti i popullit, por edhe nëse kishte nga ata që e dinin se si duhej vepruar, nuk di arsyet, se pse nuk e bënin këtë ndryshim më shpejt se në vitet ‘85 ose ‘86. Nuk di ta them këtë, sepse asokohe unë nuk isha në rangjet e larta të sistemit komunist. Ishte një udhëheqje shumë e dobët. Megjithatë filluan disa hapa demokratizimi, siç ishte porosia për demokratizimin e partisë në të gjitha strukturat e saj, mbledhjet e hapura të PPSH-së, ku mund të merrnin pjesë jo vetëm komunistët. Pra kishte nisur njëfarë lëshimi.
Në vitet ’87 – ‘88, në Komitetin Qendror ishte ngritur një komision i drejtuar nga Foto Çami, ku merrnin pjesë intelektualë të ndryshëm, madje ky është dhe momenti kur unë kam marrë pjesë në rangje të larta. Ishte edhe Mehmet Elezi, Ismail Lleshi, Fatmir Kumbaro etj., por merrnin pjesë edhe zyrtarë të lartë të Byrosë Politike. Merrte pjesë edhe Nexhmije Hoxha. Në këto komisione diskutohej pa dorashka, për gjithçka dhe çdo gjë. Filloi të flitej me kritika për Stalinin dhe çfarë qëndrimi duhej të mbahej në vazhdimësi për të. Çfarë qëndrimi duhej mbajtur për çështje të ndryshme.
Ndërkohë vendet e Lindjes po intensifikonin zhvillimet dhe partitë komuniste po binin. Në vitet ’88 – ‘89 filloi të mendohej seriozisht, se partia ka nevojë për ndryshime të thella. Dhe këto ndryshime s’mund të bëheshin vetëm në disa politika të ditës, por edhe në rolin e saj udhëheqës.
A ishte embargoja pikë kyçe e ndryshimeve dhe a u arrit një pikë, kur embargoja ishte absolute nga të gjithë shtetet ndaj Shqipërisë?
Po, patjetër që arriti. Presioni i botës së jashtme ishte në rritje qysh në mesin e viteve ‘80, madje qysh në fillim të viteve ‘80 kishte filluar të ndihej një ndërhyrje e tillë, kryesisht për liritë fetare. Në vitet ‘87 dhe ‘88 u intensifikua embargoja. Bëhej fjalë për një sërë kërkesash nga bota e jashtme, për respektimin e lirive fetare, lirive politike, liritë dhe të drejtat e njeriut, në shkëmbim të heqjes së embargos. Në vitet ‘89 erdhi në Shqipëri Peres de Kuelar dhe ndryshimi kishte filluar të konkretizohej.
Por ndërkohë, pas vdekjes së Enverit, kongresi pasues, u quajt kongresi i vazhdimësisë dhe në mendjen e njerëzve ishte ngulitur fort ky slogan. Pra ishte shumë e vështirë, që të ndodhte demokratizimi, por në vitet ’87-’88, ishte shumë e vështirë të flisje gjithashtu edhe për vazhdimësi. Nuk flitej për vazhdimësi, por për ndryshim. Se sa e aftë ishte udhëheqja e PPSH-së të realizonte këto ndryshime, është tjetër çështje. Por deri në vitin 1988 nuk kemi të bëjmë me asnjë platformë konkrete për ndryshime. Në vitin 1989 kemi të bëjmë me ndryshim, me diskutim konkret dhe përpjekje konkrete për ndryshim. Megjithatë, nuk bëhej fjalë për lënien pas të rolit udhëheqës të partisë. Në këto kohë kemi ato lodrat, apo më saktë hiletë e përdorimit të konceptit të pluralizmit me petkun e Frontit Demokratik, Lidhjes së Shkrimtarëve etj. Por shumë shpejt rezultoi, se ato ishin “skifo”.
Pra, byroistët shpresonin se do të vazhdonin ta mbanin të pacenuar rolin e partisë dhe sistemin monist?
Më shumë sesa përpjekje, medoemos për të mbajtur statusin apo pozitat e veta, të Ramiz Alisë apo edhe të anëtarëve të tjerë të Byrosë Politike, kishim të bënim me shkallë të njohjes të së vërtetës. Me atë kalcifikim të një ideologjie dhe praktike të tërë. Atyre u dukej se po bënin blasfemi, nëse do të pranonin të lëshonin sadopak nga pushteti i partisë. Ishte çështje mangësish në dije.
Po Ramiz Alia, a kishte më shumë dijeni për çfarë ndodhte jashtë kufijve të monizmit shqiptar?
Mendoj se edhe ai s’dinte shumë. Ai shprehu një qëndrim: “Ne shqiptarët nuk jemi as Lindje, as Perëndim. Jemi këtu ku jemi me qëndrimet tona dhe po të doni të na pranoni kështu siç jemi, na pranoni. Ne s’kemi pse ndryshojmë”. Kam qenë në një mbledhje ku u diskutua pikërisht për kushtet që kishte vënë faktori ndërkombëtar për disa lëshime që duheshin bërë. Por, Ramiz Alia u shpreh në atë mbledhje se lista e kushteve, që ata kërkojnë të plotësojmë është shumë e gjatë, prandaj mendoj që të themi, se ne jemi ata që jemi dhe po të doni na pranoni. Kushtet nuk mund t’i plotësojmë.
Nuk mund të themi se Ramiz Alia dhe anëtarë të tjerë të Byrosë Politike apo KQ, nuk kishin dëshirë të vazhdonin të ruanin pozitën e tyre. Ata e dëshironin një gjë të tillë dhe bënë përpjekje të ruanin pushtetin e tyre, por nuk është ky i vetmi faktor, që ata mundën të vonojnë ndryshimet demokratike në Shqipëri. Në mbledhjen që Ramiz Alia organizoi me inteligjencien, ose intelektualët, ai u shpreh: “Po ikën pushteti popullor që e kemi fituar me gjak e sakrifica”. Dukej si një çudi, që po ikte roli udhëheqës i partisë. Ata ishin mësuar për 45 vite me radhë me rolin udhëheqës të partisë dhe nuk e konceptonin dot, që të vinte një ditë dhe t’ju duhej të pranonin, se nuk kishte më rol udhëheqës të partisë. Nuk mund të pranonin, që të ndodhte rënia e rolit të PPSH-së. Kjo gjë ndodhi vetiu, kur në skenë dolën PD, PR dhe ndërkohë roli i PPSH-së kishte rënë, por byroistët ende nuk e pranonin se kjo kishte ndodhur.
Shqetësimi i madh i tyre ishte se kishin frikë se do të ktheheshin klasat e përmbysura, bëhej fjalë për bejlerët dhe agallarët, pra për ish-pronarët, dhe do të merrnin pushtetin. Mendoj se kishim të bënim më shumë me kalcifikim me dogma të PPSH-së, i cili nuk i lejonte që udhëheqja e kësaj partie të pranonte në kohën e duhur ndryshimin. Një tjetër faktor ishte edhe fakti, se në Shqipëri në atë kohë nuk kishim ekspertë të çështjeve politike. Gjithçka ishte e përqendruar në filozofinë marksiste-leniniste. Ata që studionin jashtë ishin vetëm për shkenca ekzakte, por për shkenca shoqërore s’kishte dhe për pasojë s’kishim ekspertë të politikës. Kontaktet me botën demokratike i kishim tërësisht të shkëputura.
Po me BS?
E shumta që kërkonim të shihnim nga ata ishte Perestrojka, por marrëdhënie nuk kishim. Pra, gjithçka bëhej ishte vetëm për sytë e botës. Bëhej fjalë për një hapje të ngadaltë spontane dhe të paorganizuar. Nuk kishte ekspertë në PPSH, që të mund të çonin më përpara dhe me shpejtësi ndryshimet, madje ky handikap u vu re deri vonë, edhe në partitë e tjera që u krijuan me lejimin e pluralizmit. Është e vërtetë se anëtarët e Byrosë Politike nuk kundërshtuan kurrë ato çfarë propozoheshin për ndryshimin dhe demokratizimin e partisë.
Në plenumin e 9-të të PPSH-së Ramiz Alia filloi të shfaqë shenjat e ndryshimit, duke kritikuar pak nga e shkuara e PPSH-së, por këtë nuk e miratonin anëtarët e tjerë të udhëheqjes. Çfarë po ndodhte në atë kohë në këtë marrëdhënie të udhëheqësit me strukturat? A bëhej fjalë për krijim të palës liberale dhe asaj konservatore?
Po fillonte të dënohej e kaluara dhe po fillonte një ndryshim konkret, edhe pse shumë i ngadaltë. Filloi të lejohej feja dhe në të gjitha këto lëshime unë nuk kam parë, që të kundërshtohej nga Byroja Politike apo KQ asnjë pikë e lëshimeve që po kryheshin. Ata që quheshin konservatorë, dhe bëhet fjalë për një kategori të madhe të Byrosë Politike dhe KQ, quheshin të tillë, sepse ishin të paditur. Ishin marrë nga nivele të ulëta, nuk ishin inteligjentë dhe në atë kohë ndryshimesh ishin tërësisht të paqartë dhe nuk pranonin dot që roli udhëheqës i partisë të binte menjëherë. Por nuk bëhet fjalë për krah konservator dhe liberal, nuk kishte një ndarje të tillë. Nuk u ngrit asnjë anëtar i Byrosë apo i KQ, që të kundërshtonte Ramiz Alinë në ato lëshime të ngadalta që ai deklaronte herë pas here. Ato kundërshtime mund t’i dëgjoje në fshatra, sepse u gjendën të papërgatitur dhe çuditeshin kur shikonin, se po lejohej feja. Në komisionin e ngritur pranë Byrosë, që thashë më lart, thuhej hapur se partia ka gabuar dhe po gabon. Por në këtë komision ishte edhe Nexhmije Hoxha, e cila ishte e palëkundur në qëndrimin e saj, se partia dhe Enver Hoxha janë të pagabueshëm. Diskutohej një rast për Stalinin dhe qëndrimin që duhet të mbanim. U tha aty se gjithë bota e ka dënuar politikën e tij dhe vetëm Shqipëria ka mbetur në mbrojtje, ndaj dhe duhej gjetur mënyra të dënohej figura e Stalinit. Nexhmija nuk pranonte në asnjë mënyrë. Ajo thoshte, se s’mund të dënohej Stalini, s’mund të thuhet se partia është e gabueshme, se shoku Enver ishte i gabueshëm. Ata ishin, sipas saj, të pagabueshëm. Megjithatë, në atë kohë filloi të flitej hapur për gabimet e së shkuarës.
Nexhmije Hoxha duhet të ishte patjetër aty? Kush e propozoi të ishte në këtë komision?
Nexhmija ishte drejtore e Institutit të Studimeve Marksiste-Leniniste, institut që përpunonte ideologjitë dhe s’mund të përjashtohej nga ky komision. Ishte Nexhmija, por ishim shumica të rinj. Në këtë diskutim ne ishim pjesa, që kërkonim të njiheshin gabimet e së shkuarës, por Nexhmija ishte pengesë e madhe, sepse ajo as që lejonte të vihej në diskutim kjo gjë. Nuk është se ne e kundërshtuam aq shumë, por e vërteta është se aty ajo nuk lejonte asnjë diskutim.
Po qëndrimi i anëtarëve të Byrosë Politike, cili ishte përballë Nexhmije Hoxhës?
Në këto kohë, unë zëvendësova Anastas Kondon, i cili ishte në komitetin Qendror për ideologjinë, dhe ishte larguar nga detyra. Unë kam qenë në mbledhjen ku diskutohej të vijë apo jo në Shqipëri Peres de Kuelar, sekretari i përgjithshëm i OKB-së, i asaj kohe. Ishte mbledhje e Byrosë Politike dhe në atë mbledhje ministri i Jashtëm, Reiz Malile, paraqiti kushtet, që Perëndimi kishte vënë për Shqipërinë në mënyrë që të anëtarësohej në disa struktura ndërkombëtare, për aq sa partia kishte vendosur të hapej me botën. Po ju them, se shumë prej anëtarëve të byrosë politikë nuk jepnin asnjë mendim. Për katër vitet e fundit, kishte nga ata që si dëgjova zërin, se si e kanë. Nexhmia kishte të drejtë të diskutonte, por jo të votonte. Në atë mbledhje u diskutua për kushtet e vëna nga ndërkombëtarët dhe u vendos, që të kërkohej nga ata, që Shqipëria të përfitonte anëtarësim në disa organizma pa bërë ndryshime të mëtejshme. Në këtë kohë, ende nuk bëhej fjalë, që të bëheshin ndryshime radikale, që do të thotë të vihej në diskutim roli udhëheqës i partisë, PPSH. Gjithçka që bëhej në Shqipëri, miratohej më parë në Byronë Politike. Pyetja bëhej, cili organizëm do të miratojë vendimet e qeverisë, në se bie roli udhëheqës i partisë. Ishte një marrëzi.
Po Ramiz Alia, ç’rol luante në këtë situatë?
Ramiz Alia e ndiente se ndryshimet duheshin bërë. Por i mungonte qoftë largpamësia, qoftë aftësia për të thyer atë guaskë, në të cilën ishte mbyllur vizioni i së ardhmes. Këtë ai nuk e bëri dot, por bëri lëvizje hap pas hapi, duke vonuar ndryshimet e mëdha, dhe mendonte se çfarë do ndodhte, në se do ta thyente menjëherë atë guaskë të regjimit, që kishte qëndruar deri atëherë e pacenuar. Deri në vitet ‘90 ai ishte i vendosur që, pavarësisht nga çfarë do të ndodhte në Shqipëri, pasi ishin dhënë sinjalet e ndryshimit, roli udhëheqës i PPSH-së nuk do të binte kurrë. Gjithçka bënte Ramizi, i bënte në funksion të këtij qëllimi, që PPSH-ja të vazhdonte të udhëhiqte. Shumë vonë u kuptua se nuk mund të bëhej ndryshimi me hapa të vegjël.
Ramiz Alia nuk bënte hapa konkretë dhe as nuk përpiqej të merrte përvojë nga jashtë. Pra, deri në këtë kohë, në vitet ’90, nuk mund të flitej, se kishte një mendim për përmbysje të sistemit. Nuk pranohej kurrsesi një gjykim i tillë, as që diskutohej. Në të vërtetë, përmbysja e sistemit erdhi nga faktorë të tjerë. Pikë së pari nga presioni i jashtëm, nga zhvillimet e jashtme, dhe jo se u krijua një grup, i cili të kishte një mendim aq të qartë që të përmbysej sistemi. Dhe të mos harrojmë që jemi në vitin 1989, kur në të gjitha vendet e Evropës Lindore po ndodhte përmbysja. Nuk ka pasur asnjëherë një platformë të qartë për ndryshime brenda PPSH-së. Gjithnjë synohej që në varësi të situatës, të kërkoheshin zgjidhje brenda sistemit.
Do të thotë, se nuk kishte liberalë brenda radhëve të PPSH-së?
Ramiz Alia e kishte stofin e liberalit, por ky stof ishte vjetruar nga praktika 45-vjeçare në udhëheqjen e lartë të partisë. E kishte të vështirë të ndryshonte. Ishte një stof liberal, që aq shumë ishte vjetruar, sa pak po ta prekje, mund të shkërmoqej, si puna e atyre mumieve, që po t’ua hiqje atë cipën, shpërbëheshin në moment. Nuk kishte më liberalizëm te Ramiz Aia. E kishte humbur nga përvoja 45-vjeçare. Ramiz Alia ishte shumë fleksibël brenda vijës së PPSH, por jo jashtë saj. Nuk ishte tip diktatori dhe i dorës së ashpër, siç mund të flitej për të tjerët.
Kush ishte i dorës së ashpër?
Pas Enver Hoxhës nuk kishte më të dorës së ashpër. Edhe më përpara, veç Enver Hoxhës, ishte edhe Mehmet Shehu, por të tjerë s’kishte të kësaj natyre diktatori. Ishte Enver Hoxha diktator dhe politika e tij shtrihej në të gjithë jetën e vendit, ndaj dhe dukej se të gjithë ishin diktatorë. Tani mund të thonë se ç’faj kishte Enveri që ekzekutoheshin njerëz në një zonë të largët, apo tjetër, por ishte pikërisht dora e tij e ashpër, që përcillte vijën e tij në të gjithë jetën e vendit. Gjithçka ndodhi varej drejtpërdrejt nga Enver Hoxha. Pas viteve ‘85 nuk kishte diktatorë në Shqipëri. Byroja Politike ishte e ndryshme nga Enver Hoxha. Ata bënin vetëm çfarë thoshte Ramiz Alia. Unë kam marrë pjesë në mbledhjet e Byrosë Politike dhe të Komitetit Qendror për dy vitet e fundit dhe nuk kam dëgjuar një herë të hapë gojën, p.sh., Lenka Çuko. Pra kishim të bënim me rol tërësisht pasiv.
Është e vërtetë që Ramiz Alia deklarohej nga njëra anë për nevojën e ndryshimeve dhe, nga ana tjetër, u kërkonte anëtarëve të Byrosë t’i kundërshtonin ato nëpër organizata?
Duhet të theksoj një detaj. Ramiz Alia fliste me ne dhe na thoshte se duhet bërë kjo apo ajo gjë, por fliste nga pozitat e kryetarit të shtetit dhe thoshte ma kërkon Perëndimi.
Aty nga fundi i funksionimit të PPSH-së u doli nami disa anëtarëve të Byrosë si konservatorë, por e vërteta është ndryshe. Vërtet bënin ca veprime të çuditshme. Foto Çami ishte një njeri liberal, një njeri demokrat, një njeri me komunikim shumë të mirë dhe ai s’kishte pasur kurrë të bënte me dënime. Ka qëndruar gjithmonë larg këtyre veprimeve dhe nuk është solidarizuar. Unë nuk e di se ç’qëndrim ka mbajtur në plenumet ku dënoheshin njerëzit, por për sa kohë kam qenë unë, ai nuk ishte i ashpër dhe kur ishe kundër tij. Ai ishte komunikues dhe të dëgjonte e mirëkuptonte. Por diçka nuk po shkonte normalisht dhe pak më vonë e mora vesh. Kur Ramiz Alisë i tërhiqte vëmendjen bota jashtë që të bënte lëshime për fenë, apo për liri të tjera, ai ishte i detyruar, që t’i thoshte si deklarata në mbledhjet e Byrosë, apo diku tjetër, sepse ishin vënë kushte për të hequr embargon. Por, nga ana tjetër, ai u thoshte anëtarëve të Byrosë, që të shkonin në organizata bazë të partisë, që të bënin të kundërtën e asaj që kërkonte Ramiz Alia si president, si kryetar shteti. Ai fliste si kryetar shteti dhe ishte i detyruar, por Partia Komuniste ishte tjetër gjë. “Partia Komuniste ishte ndriçuesja e mendjes dhe zemrës së popullit”, thoshte Ramizi dhe i kërkonte partisë dhe anëtarëve të Byrosë të ngriheshin në organizata dhe të thoshin atë çfarë mendon partia, luftë kundër fesë, luftë kundër pluralizmit etj. Ramizi e linte këtë detyrë, si detyrë partie dhe e argumentonte shumë qartë. Lenini, thoshte ai, në kohën e pararevolucionit të tetorit, kur ideologjia zyrtare e Carit ishte ndryshe, bënte të kundërtën në Partinë Komuniste. U mbushte mendjen njerëzve për të kundërtën e asaj që kërkonte Cari, ndaj dhe ju duhet t’i mbushni mendjen njerëzve, që feja është opium për popujt. Foto Çami e të tjerë, shkuan në Kinostudio e në Institutin e Arteve, madje në institut i kishin nxjerrë përjashta. Edi Rama e kishte nxjerrë jashtë Foto Çamin. Por Foto mendonte se po mbronte politikën e partisë dhe nuk arrinte të kuptonte se ku po katandisej. Për mendimin tim ata vepruan me një bindje të verbër ndaj partisë. Pra, ata nuk është se ishin më konservatorë se të tjerët. Mirëpo Ramizi u thoshte tjetër gjë të nesërmen. Për disa muaj unë zëvendësova Foto Çamin në Komitetin Qendror dhe më ka ndodhur edhe mua kjo, që i ndodhi Fotos me Ramizin. Një ditë ai ngrihet dhe flet për ato që kishte detyrë si kryetar shteti dhe më thotë mua, shko në organizata dhe thuaj të kundërtën, sepse është detyrë e partisë që të luftohet feja etj. Unë i thashë se ju jeni udhëheqës shteti dhe s’më shkon mua që t’ju kundërshtoj, ndaj dhe unë do të kujdesem, që të ecin porositë e tua dhe jo t’i pengoj ato. Pra, ne duhet t’i avancojmë më tej porositë e tua. Ai më tha: “E ke gabim, se roli i partisë është që të shkosh të mbrosh vijën e saj. Mua më kërkohet nga rrethanat e brendshme dhe të jashtme, që të kërkoj hapjen e vendit ndaj botës demokratike, por ju duhet të kërkoni këtë tjetrën, që të ruhet roli udhëheqës i partisë, që t’i tregojmë botës së jashtme, se populli shqiptar do partinë e tij në krye. Të njëjtin qëndrim mbajti edhe me Ismail Lleshin.
Kur Ramiz Alia u detyrua të shpallte pluralizmin, cila ishte situata?
Diskutohej shumë për pluralizmin dhe mund të dukej se çfarë do të bëhej. Ramizi kishte mendimin se me shpalljen e pluralizmit bëhej kiameti, sikur çfarë do të ndodhte etj. Madje edhe liderët e tjerë të partive të tjera asokohe, të njëjtin mendim shprehnin, se populli nuk ishte ende i përgatitur për pluralizmin. Edhe Berisha, edhe Kadare këtë thoshin, se populli shqiptar nuk ishte i përgatitur për pluralizëm. Ndodhën ato grevat e demonstratat dhe Ramizi thirri studentët në takime. Mbaj mend atë ditë që u bë plenumi për të shpallur pluralizmin, që mua më duket një budallallëk i madh. Çfarë pune kishte PPSH-ja të shpallte pluralizmin. Ishte shteti që duhet ta bënte këtë lëshim, të shpallte pluralizëm. Pse duhej PPSH në plenum, të shpallte pluralizmin. Atë mëngjes unë shkova në Qytetin Studenti. Unë kisha mik Berishën dhe kisha dëgjuar për Azem Hajdarin, por nuk e njihja. Vajta të shikoj se çfarë bëhej. Në orën 11 ishte plenumi. Aty ishte një atmosferë e nxehtë dhe mu lëshuan me të bërtitura. Takova Saliun dhe i thashë se dua të takoj Azem Hajdarin. Vajtëm atje dhe e takova. Ishte i lodhur e pa gjumë, siç ishin të irrituar.
Me cilin status të takoi Berisha?
Ishim miq, ai atëherë ishte ndër organizatorët kryesorë. Ishte vënë në krye të lëvizjes studentore, por nuk e kishte dërguar atje Ramiz Alia, siç thonë, se e çoi Ramizi që të krijonte PD-në. Saliu ishte i përgatitur, sepse prej kohësh e dinte se po ndodhte përmbysja. Kur shkova në mbledhjen e plenumit, u thashë se kisha qenë në sheshin e protestave. Më pyetën dhe u thashë se ishin të acaruar dhe të zemëruar dhe kërkojnë medoemos pluralizmin. Kishte mendim nga anëtarët e Byrosë dhe KQ se protestuesit ishin grupe armiqësore të përgatitura. Unë u thashë atyre në plenum se ata protestues në shesh, ata studentë, ishin djem e vajza komunistësh dhe djem shumë të mirë. Nuk kanë as një qëllim që të kthejnë klasën e përmbysur, por thjesht duan pluralizëm, që të krijojnë partinë e tyre. Vazhduan diskutimet.
Njëri foli më shumë nga të tjerët, tha se kemi hyrë në borgjezi, në kapitalizëm dhe s’ka më diktaturë proletariati. Ishte zëvendësministri i Punëve të Brendshme, quhej Zylyftar Ramizi. Kjo u pranua nga të gjithë dhe u shpall pluralizmi. Por po ta shikosh hollë-hollë, ç’punë kishte PPSH të shpallte pluralizmin.

21 janar 2009.

Panorama
(vijon nesër)