Ballkani

[alumni]

THE EU TAKES A FRESH LOOK AT THE BALKANS.

The countries of the western Balkans all seek rapid integration into
Euro-Atlantic institutions. The European Union seems on the way to
realizing that it must offer them serious prospects of membership,
much as NATO already has.
On 14 January, the "Frankfurter Rundschau" published an
interview with Christoph Zoepel, who is one of the leading Balkan
policy experts within Germany's governing Social Democratic Party
(SPD). He warned the EU not to be "arrogant" toward the countries of
the western Balkans -- Albania, Bosnia, Croatia, Macedonia, and
Yugoslavia -- nor to leave them outside that organization. To neglect
the five countries would be a great "historic mistake," he added.
Zoepel thinks that one way to defuse tensions surrounding
such delicate issues as the status of Kosova would be to hold out the
prospect of a common European citizenship to Serbs and Albanians
alike. To give weight to his argument, he suggested that Belgium
would have split up long ago along ethnic lines if it were not for
that country's membership in the EU. (And he might have also
recalled the positive role that European integration played in
Western Europe as a whole in the decades since World War II,
particularly in terms of Franco-German reconciliation.)
The Social Democratic legislator also noted that people
throughout the Balkans are enthusiastic about joining the EU, adding
that he has not met a single serious politician there who is opposed
to membership. Zoepel recalled that Kosovar President Ibrahim Rugova
once told him that an independent Kosova could do without its own
foreign minister and leave that job to the EU. Zoepel added that he
has not seen such eagerness to delegate prerogatives to Brussels
anywhere else.
Bringing the countries of the western Balkans into the EU, he
continued, amounts to nothing more than implementing a decision that
was, in effect, made already in 1981 when the then-European Community
voted to admit Greece. Zoepel stresses that the decision in favor of
Greece meant that Brussels accepted in principle that "everything to
the northwest of Athens" would some day belong to the EU.
That decision is well on its way to being realized by holding
out prospects of admission in 2007 to Romania and Bulgaria, he
continued. What Zoepel now misses is a readiness to engage the other
five countries of the region and to give them realistic possibilities
for membership.
He noted that there are several obstacles to doing so. One is
simple ethnic prejudice, particularly against peoples of Islamic
heritage, such as the Bosnian Muslims and many Albanians. This
prejudice is more intense than that against, for example, Poles or
Czechs, and ignores the fact that Albania is a highly secular
country, much more so than Turkey.
When asked whether the five should be admitted as a single
group, Zoepel suggested that Croatia is further along toward meeting
the EU's criteria for membership than are the others and could
proceed ahead of them. But the other four, in his view, are so
"interdependent" when it comes to ethnic and religious disputes that
it would not be practical or wise to separate them on the road to
membership.
Zoepel noted that Macedonia has met the criteria for
membership that the EU leaders set down at their recent Copenhagen
summit -- but only formally. Albania is a democracy and has a market
economy but has problems bringing its institutions into line with
European standards. Bosnia and Yugoslavia suffer from what he called
"unresolved status questions."
But the SPD legislator does not feel that the EU should wait
for the five countries to meet its standards before engaging them. On
the contrary: He argued that they can develop modern market economies
only when they have a clear perspective for EU membership. And that,
Zoepel concluded, could be a reality in 10 years.
Indeed, many people in the western Balkans concluded by the
end of 2002 that the EU had little time for them. NATO did not invite
any of them to join the alliance at its Prague summit in November.
But NATO at least held out some prospects for membership in the next
round of expansion for Partnership for Peace members Albania,
Croatia, and Macedonia (see "RFE/RL Balkan Report," 22 November
2002).
Bosnia and Yugoslavia are not so far along the road to NATO,
but the Bosnians at least know that setting up a common defense
ministry is the main obstacle keeping them from membership in
Partnership for Peace. The authorities in Belgrade, for their part,
are fully aware that membership for them depends on cooperation with
the war crimes tribunal in The Hague, establishing transparent
civilian control over the military, and purging the officer corps of
possible war criminals.
The EU has been less forthcoming with criteria and timetables
than NATO, to the point that many in the Balkans have concluded that
the five countries will be kept indefinitely in limbo (see "RFE/RL
Balkan Report," 6 December 2002).
This could be particularly problematic in the cases of Bosnia
and Yugoslavia, which are the furthest from meeting EU and NATO
criteria. The danger there is that these two countries could become
centers of organized crime, smuggling, and corruption in such a way
as to become a sort of "black hole" in the midst of the EU.
Croatia could pose a problem of a different sort. As the
"Frankfurter Allgemeine Zeitung" wrote on 28 December, many Croats
fear that they have been lumped together with four countries less
advanced along the road to meeting EU standards than they are. Those
Croats feel that their country has been sacrificed like a pawn in a
chess game to plans by some powerful forces in Brussels to re-create
a regional Balkan association based in Belgrade -- and kept outside
the door of full membership in the EU. If such perceptions continue
and become widespread, the EU could discover someday that it has
unwittingly helped anti-European, nationalist politicians on the
right to come to power in Zagreb.
But matters are looking up for those in the western Balkans
who want to join the EU. The "Frankfurter Allgemeine Zeitung"
reported from Brussels on 11 January that a recent EU study has shown
that Albania, Kosova, and Yugoslavia have made great economic
progress since the Kosova conflict ended in 1999. One might suggest
that any such progress looks impressive because these countries were
so badly off that they had nowhere to go but up. Nonetheless, the
fact that an EU report made such a conclusion suggests that Brussels
may be moving away from the message it only recently sent even to
Croatia: Don't call us, we'll call you (see "RFE/RL
Newsline," 6 November and 20 December 2002).
Indeed, there seems to be movement in the EU toward
encouraging the countries of the western Balkans without lowering
Brussels' standards. The catalyst appears to be the Greek EU
presidency, which began at the start of 2003. From 13 to 15 January,
Foreign Minister George Papandreou made a whirlwind tour of the five
countries, where his message was largely positive (see "RFE/RL
Newsline," 9, 10, 14, and 15 January 2003). For example, he let
Croatia know that its hopes of catching up with Romania and Bulgaria
and joining the EU in 2007 are realistic. He also reassured Albania
that stabilization-and-association talks will begin soon.
Even EU Commission President Romano Prodi has been upbeat on
the Balkans recently, saying that the bloc's "doors are open" to
the countries of the region.
Meanwhile, the Greek EU presidency can be expected to provide
the leadership for its neighbors that many had wished that Greece --
as the only Balkan country belonging to both the EU and NATO -- would
provide as soon as communism collapsed in the region over a decade
ago. The Greek presidency will be followed by that of Italy for the
second half of 2003, and Albania in particular is expecting good
things from its powerful neighbor.
Questions, of course, remain. The biggest issue is perhaps
whether Yugoslavia and Bosnia can put their houses in sufficient
order to meet even minimum EU standards, particularly where the roles
of mafia structures in politics, business, and the military are
concerned.
Second, the EU will have to take great care not to let those
two countries fall so far behind the others that Bosnia and
Yugoslavia become isolated. At the same time, Brussels cannot afford
to lower its standards for the two, lest Croatia and other hopefuls
feel that they have become the victims of a policy of double
standards and some sinister Western plot to reestablish Belgrade as
the dominant regional center.
Third, all five countries have their homework to do in
meeting EU criteria for membership. Politicians in some of them could
start by showing more responsibility by rejecting the culture of
boycotting parliaments and other institutions that is endemic in much
of the region.
Fourth, the status question will have to be addressed sooner
rather than later where Kosova is concerned, and probably Montenegro
as well. The EU should respect the decisions of the majority of the
voters who live there and not try to impose solutions from outside.
Zoepel's suggestion regarding the prospect of a common EU
citizenship should not be overlooked.
Finally, everyone concerned should be realistic about their
expectations. People in the region are deluding themselves if they
expect that EU membership will automatically bring them Dutch living
standards and a massive infusion of money without efforts and
sacrifice on their part.
It will in any event be interesting to see how the EU evolves
once its expansion into Eastern Europe and the Balkans is complete.
Will it become an increasingly bloated bureaucracy in which important
issues can be settled by a telephone call between the French
president and German chancellor, or will it develop into a more
transparent and democratic community of which all its citizens can be
proud? (Patrick Moore)

[Enri]

Analisti i radios "Evropa e Lirë", Patrick Moore, kërkon një zgjidhje globale në Ballkanin Perëndimor

Zoti Moore, vendet e Ballkanit perëndimor kërkojnë integrim sa më të shpejtë në strukturat euroatllantike. Disa ditë më parë, Romano Prodi tha se dyert e Unionit janë të hapura për të gjitha vendet e rajonit. Është kjo gjë e realizueshme?


Së pari, duhet të theksoj që deklarata e zotit Prodi është shumë pozitive, pasi që nga samiti i Bashkimit Evropian në Kopenhagë vitin e kaluar, të gjitha shenjat e treguara kanë qenë që Bashkimi Evropian nuk është ende i përgatitur të mendojë për anëtarë të rinj. Pra, kjo ishte një shenjë pozitive. Duhet thënë se disa vende të rajonit janë shumë larg plotësimit të kërkesave për anëtarësim në Unionin Evropian. Së pari, siç e dimë, Kosova nuk ka të zgjidhur ende statusin e vet. Së dyti, ka vende që nuk kanë filluar bisedimet për stabilizimin dhe asociimin. Shqipëria, shpresojmë t'i fillojë së shpejti, por nuk duket se ka ndonjë shpresë për Jugosllavinë ose Bosnjën në të ardhmen e afërt. I vetmi vend në Ballkanin përëndimor, që po i afrohet kushteve dhe ka një përparim të qartë është Kroacia, e cila, siç e tha edhe Papandreu, duket se ka gjasa të pranohet në vitin 2007.
Por çfarë është e re dhe çfarë ka ndryshuar këtu, përveç deklaratës së zotit Prodi. Mendoj se presidenca aktuale greke e Bashkimi Evropian është mjaft serioze dhe do të pasohet nga presidenca italiane dhe rrjedhimisht mund të presim një vëmendje më të madhe nga ana e Brukselit për rajonin e Ballkanit dhe mendoj se kjo ëshë pozitive. Por, do të ketë eventualisht edhe probleme që nuk duhet të nënçmohen.

Zoti Moore, ka disa probleme të shfaqura. Një prej tyre është nëse disa vende të Ballkanit perëndimor mund të plotësojnë qoftë dhe minimumin e standardeve të Bashkimit Evropian.

Sigurisht. Ajo që pret Bashkimi Evropian nga kandidatët është shumë e qartë. Kanë kapitujt e veçantë dhe kuadrin ligjor, që u'a prezantojnë vendeve kandidate dhe që ato duhet ta plotësojnë. Pra këto janë gjëra mjaft të qarta, ndonëse që zgjasin dhe të komplikuara....Por, ku qëndron problemi i standardeve.
Së pari, kemi çështjen e statusit që ndikon në Kosovë dhe Mal të Zi, kemi problemin e strukturave mafioze, që shkojnë nga qarqet qeveritare, ushtarake e parlamentare dhe deri tek bota e biznesit, sidomos në Bosnjë dhe Serbi- Mali i Zi. Por, çfarë ka pozitive që krijon optimizëm. Kur njerëzit të arrijnë të kuptojnë se ku qëndrojnë interesat e tyre, ku qëndron mirëqënia, ata do të marrin gjërat në duart e tyre dhe do të ushtrojnë presion mbi politikanët që të ndryshojnë diçka.
Por, tu rikthehemi standardeve minimale. Duhet të kemi parasysh që Unioni Evropian nuk duhet t'i ndryshojë standardet minimale, në mënyrë që të mos lihet përshtypja se për Kroacinë dhe Slloveninë janë shtruar standarde të vështira. Kroatët dhe sllovenët mund të thonë që ne jemi trajtuar më keq, kemi paguar çmim më të lartë, se vendet e tjera, sepse kjo pastaj do të krijonte një situatë të pakëndshme.

Një ndër pengesat kryesore në rrugën e integrimit në strukturat euro-atllantike është çështja e statusit të Kosovës dhe Malit të Zi. Disa analistë thonë se me status të pazgjidhur nuk mund të ketë stabilitet në rajon?

Sigurisht që Kosova dhe Mali i Zi, siç thatë ju, janë thelbësore në këtë aspekt. Do të doja t'u rikujtoja dëgjuesve tuaj komentet e bëra nga Sonja Biserko, e Komitetit të Helsinkit në Beograd, në të cilat ajo tha se Serbia ka humbur shumë kohë, energji dhe vëmendje në çështjen e Malit të Zi, duke nënkuptuar këtu edhe Kosovën. Llogjika e gjërave është se procesi i dizintegrimit të ish- Jugosllavisë duhet të përfundohet dhe vetëm, pasi ky proces të ketë përfunduar mund të flasim për një formë të re asociimi brenda strukturave të Bashkimit Evropian dhe kjo është e rëndësishme. Kjo na tregon një rrugëdalje nga kjo dilemë. Papandreu në turneun e tij nëpër Ballkan javën e kaluar theksoi rëndësinë e përqëndrimit drejt një të ardhmeje evropiane dhe të të menduarit në terma evropiane dhe jo nacionale.

[alumni]

"http://www.westernpolicy.org/Secondary.asp?PageName=SRR&Page=IT-7-8.asp"

Global Energy Support on Aegean Shoulders

By Lt. Col. Steve Williams, U.S. Army (Ret.)
Adjunct Fellow, Western Policy Center

January 24, 2003 -- The stability of the global economy is linked to assured access to energy sources. In the early 1970s, with major conflicts in the Middle East, the collapse of the monetary gold standard, and a number of other international crises, the global economy went into recession, as oil prices surged. Today’s threat of restricted access to oil threatens the Asian, American, and European economies, which are already struggling to recover from recession.
War in Iraq, compounded by unreliable alternatives to Middle Eastern oil, will push oil prices up with attendant economic and social consequences worldwide. With this war and a possible wider crisis in the Middle East, will alternate energy sources meet the growing global demand? Can market confidence and stability be maintained if short- and long-term access to oil is jeopardized, even temporarily?

The majority of the world's proven oil reserves are in the Middle East, which exports about 15 million barrels per day globally. Western access to these reserves has been predicated on the special relationship that the U.S. has enjoyed in the Gulf region. Since World War II, Western economies have flourished because of the U.S. role in facilitating secure international access to oil. The U.S.’s overall global oil imports average almost 12 million barrels per day, with just over 2 million barrels per day coming from the Middle East. Japan and Europe are more dependent on Middle Eastern oil than the United States.

In recent decades, the Middle East as a source of oil has been anything but reliable. With the 1979 ouster of the Shah and the introduction of a militant Islamist regime, Iran became an adversary of the West. Since Iraq’s 1990 invasion of Kuwait, the export of Iraqi oil has been restricted to an average of about 2 million barrels per day under the United Nation’s oil-for-food program. In the aftermath of the September 11 attacks on the United States by terrorists who were predominantly from Saudi Arabia, U.S.-Saudi relations suffered significantly.

Prior to the recent internal opposition to President Hugo Chavez’s undemocratic rule, Venezuela was the world's sixth-largest oil exporter, exporting over 2.5 million barrels per day, 1.5 million of which were sent to the United States. Attacks against Nigeria’s oil infrastructure currently threaten its export of almost 2 million barrels per day

Logistical challenges, the lack of free markets, and lingering armed conflicts frustrate access to the 15-30 billion barrel reserves in the Caspian and Caucasus regions. The recent rise in oil prices has helped Russia’s economy improve through the increased revenues gained from the export of Russian oil, but not as much as Moscow would like. Russian pipeline capacity is limited and in need of repair.

Oil spills, such as the Exxon Valdez spill in Alaska and recent major spills off the Spanish and Portuguese coasts, are increasing the costs of transporting oil and are strengthening environmentalists’ demands for restricted access to remaining reserves in North America and Europe.

Against this unstable geopolitical backdrop, Western leaders are under significant pressure to revitalize their economies. A concerted effort will be required to ensure that access to oil is maintained during the war in Iraq. Influential powers in adjacent regions, such as Greece and Turkey in the Aegean and eastern Mediterranean, have a responsibility to guarantee that the flow of oil will continue through their areas en route to Western markets.

An armed conflict between Iraq and the U.S. is likely during Greece's current European Union presidency. Unfortunately, the EU has not been able to provide leadership or substantive contributions in the confrontation with Saddam Hussein. The EU, along with most of the world, appears content to continue enjoying access to Middle Eastern oil while the U.S. pays the overwhelming share of the diplomatic, political, and defense costs.

In late 2002, Greek Prime Minister Costas Simitis announced the priorities for Greece’s EU presidency: enlargement, economic growth and stability, immigration issues, the new structure of Europe, the EU's common foreign and defense policy, and environmental protection. The priorities did not include a role for the EU in two of its potentially greatest crises in 2003: how to deal with a war in Iraq and how to confront the threat to the global flow of oil that such a war might pose.

Greece and Turkey have limited indigenous energy resources that include lignite, which is used for power generation, and they are almost entirely dependent on foreign oil, like many European countries. According to the International Energy Agency, oil represents over 40 percent of Turkey’s energy requirements and over 55 percent of those of Greece. Due to their lack of significant domestic oil reserves, their economies are just as vulnerable to energy crises as they were in 1973.

Any upsurge in the rivalry between Greece and Turkey would further upset oil futures. Conversely, cooperation between them assists energy futures. The two countries are expanding their energy ties, mainly by agreeing to jointly transport natural gas from east to west once infrastructure is in place in 2005.

The high volume of oil tanker traffic through the narrow Turkish straits will be relieved somewhat with the completion of the pipeline from the Caspian port of Baku, Azerbaijan, through Tbilisi, Georgia, to the Mediterranean port of Ceyhan, Turkey, and the supplementary pipeline from the Black Sea port of Burgas, Bulgaria, to the Aegean port of Alexandroupolis, Greece.

According to the U.S. Department of Energy, pipelines from Iraq to Ceyhan are capable of handling 1.2 million barrels of oil per day. The $3 billion, 1,000-mile Baku-Tbilisi-Ceyhan pipeline should deliver 1 million barrels of Azeri oil per day by 2005.

Russia transports Caspian oil through pipelines that deliver it to the Black Sea coast, from which it now travels via tanker through the Turkish straits. In the future, Russia will also transport this oil by tanker to Burgas, where it will flow through the proposed 180-mile Burgas-Alexandroupolis pipeline at a rate of 600,000 to 800,000 barrels per day.

Today, only about 2 million barrels of oil transit the Turkish straits daily. Increased demand, new pipelines, and new oil discoveries in the Caspian region underpin the pressing need for increased transport capacities through the Aegean and eastern Mediterranean.

Even with these new pipelines, oil companies will try to persuade Turkey to allow more tanker traffic from the Caspian basin to go through the Turkish straits. The oil flow through the Aegean and eastern Mediterranean will certainly increase, thereby assisting in providing credible long-term alternate energy sources for the West that do not involve the Middle East. Confidence in maintaining access to the routes for these sources depends on solutions to Greek-Turkish disputes in the Aegean and eastern Mediterranean. That confidence fosters better opportunities for foreign investment in the infrastructure needed to accommodate the increased oil flow.

On several occasions since Greece found oil near the island of Thassos in 1974, exploration for oil on the disputed Aegean continental shelf has brought Greece and Turkey close to confrontation, with armed posturing both at sea and on land. Both sides have since sought to refrain from oil exploration, or “seismic” research, but the dispute over the delimitation of the continental shelf continues.

At the December 1999 EU Helsinki summit, Greece became the leading proponent within the EU for Turkey’s membership in the bloc. One caveat placed by Greece with regard to its support for Turkey’s entry into the EU, which was acknowledged by all other EU members, was the need to resolve Aegean disputes between Athens and Ankara by the end of 2004. It was agreed that, if no progress were made toward resolution of the disputes, they would be referred to arbitration by the International Court of Justice (ICJ) in The Hague.

Greek and Turkish leaders have demonstrated a great deal of courage and maturity in the last several years, as they have sought to reduce bilateral and regional tensions and to cooperate in the Balkans and within NATO. Greece and Turkey share common energy concerns and interests. Their dispute over the Aegean continental shelf should be prioritized and solved rather than be taken to acrimonious arbitration at the ICJ, where Turkey perceives that it will not receive an equal hearing. Turkey believes that Greece has an unfair advantage in international and European forums since it is a member of the European Union and has a powerful political lobby in the United States. Although Turkey may feel somewhat empowered because of its strong relations with the United States, the U.S. cannot really help Turkey at the ICJ.

A continued strong Greek-Turkish detente is critical to stability in the eastern Mediterranean. That detente appears likely, given the calm after Cyprus's formal invitation at the December 2002 EU Copenhagen summit to join the EU.

Greece and Turkey should jointly plan oil tanker safety and security. A large oil spill in the Aegean would spoil their coastlines and be destructive to their vital tourism industries. Slow-moving oil tankers are easy prey for terrorists, as the October 2002 attack on the French tanker off the coast of Yemen demonstrated. Such an attack could be prevented in waters patrolled effectively by Greek and Turkish vessels.

Greece and Turkey now coordinate counter-narcotics trafficking operations and responses to regional disasters. They should also coordinate operations to secure energy corridors through the joint use of their coast guards and, ultimately, through military cooperation. Unfortunately, military cooperation between these neighbors in the near-term remains elusive. Unless they are working together under the NATO umbrella, the Greek and Turkish armed forces are resistant to cooperating with each other. That must change.

These two countries could pool their resources and jointly establish a regional strategic petroleum reserve. Large storage facilities near their respective pipelines would facilitate continuous pipeline operation. In addition, a joint regional reserve would contribute to the energy supply of states that cannot afford to maintain their own substantial reserves. Countries such as Albania could be allocated stock in the reserve without the burden of having to invest in the reserve infrastructure.

Greece and Turkey need to encourage foreign investment in their energy sectors. There are significant barriers to foreign investment in both countries, and corruption is a major problem. Although both countries have begun to liberalize their markets, the state still dominates their energy markets. National energy companies restrict competition, to the detriment of the consumer.

In Turkey, oil companies are frustrated by an “Ottoman bureaucracy,” the frequent demand for concessions by both the government and the business sector, and the long delays in concluding agreements. In a 2001 survey conducted by The Economist magazine on the anticipated business environments of 17 western European countries between 2002 and 2006, Greece and Turkey ranked sixteenth and seventeenth, respectively, due to enduring market rigidities.

Greece was once a significant economic liability to both the United States and the European Union. Greece, along with Turkey, received millions of dollars in economic support funds and foreign military financing from the U.S. from just after World War II until 1998. The EU has also given Greece substantial funding since 1988 in the form of Structural Funds, which are set to expire in 2006. Greece is now a member of Europe’s Economic and Monetary Union (EMU), has overcome inflationary pressures, and has a reasonably strong economy.

Turkey, however, is still an economic liability to the international community. It has received billions of dollars in loans from the IMF, underwritten by the United States, and the U.S. resumed foreign military financing for Turkey in 2002. Depending on the level of Turkish support for the U.S. in a war against Iraq, Turkey may receive massive aid and loans from Washington. Turkey is an expensive ally to maintain, and its economy continues to be weak.

Both Greece and Turkey are increasingly becoming contributors to regional stability. The Greek government and Greece’s private sector have made substantial contributions to the economies in the Balkans. Turkish government and business programs are evident in the Caucasus and elsewhere. Joint efforts by Greece and Turkey in areas such as energy would bring both countries positive returns on their investments as well as dividends for states throughout the region.

With the eventual resolution of disputes between Greece and Turkey, the Aegean may be explored for its possible hidden energy resources. Until then, the focus of the two countries should be on working together to ensure that oil flows freely and safely through the Aegean and eastern Mediterranean on its way to Western markets and other global markets.

**********
Steve Williams is a former U.S. Army Foreign Area Officer and Combat Arms Officer. He was the Pentagon's expert on the eastern Mediterranean and a policy advisor and operational planner with the Office of the Secretary of Defense (2000-2002) and Joint Chiefs of Staff (1998-2000).

[Enri]

Te mendosh per pushtetin si nocion, duke u nisur nga problemet e hasura ne studimin e shoqerive tona, duhet te marresh parasysh dy qendrime te mundshme: ose te vesh theksin tek modaliteti i nje qasjeje ekskluzive, te perqendruar ne shoqerite perendimore ose e kunderta, duke u mbeshtetur ne unitetin e te njejtes perspektive, te nxjerresh ne pah ndryshueshmerine e terreneve tona.

Ne kete menyre, zgjedhja e dyte eshte e pranueshme dhe per vendet e Ballkanit, po te kujtonim thenien e P. Clastres: "Te gjitha shoqerite, arkaike apo jo, jane politike". Si fillim, zgjedhjet si nje pike themelore te demokracive perendimore perbejne celesin e asaj qe quhet perfaqesim politik. Nuk eshte nje rastesi, qe permes ketij termi, ne ndeshemi me nje teme madhore te filozofise politike: ate te transferimit te sovranitetit te individit ne publik e ne perfaqesuesit e tij qe perbejne shtetin civil. Politika si mjet i pushtetit mund te kuptohet ne menyra te ndryshme. Paradigmat e saj karakterizohen nga ndarja e dominuesve dhe te dominuareve; shfaqet gjithashtu dhe si nje forme pushteti qe ndahet nga shoqeria. Po te veshtrosh vendet e Evropes Juglindore e te analizosh pushtetin si dicka qe qarkullon drejt shoqerise, ka disa vecanti qe te lene te mendosh se politika eshte akoma nje identitet. Pra ajo qe ndryshon ne kohet tona eshte veshja e politikes. Politika shnderrohet ne nje botekuptim, individet veprojne ne nje pluralitet jetesor.

Ajo qe bie ne sy ne rajonin e Ballkanit eshte identifikimi i shtetit me politiken, ose thene ndryshe nderhyrja e shtetit ne ekonomi e ne kulture, si nje forme krejtesisht e natyrshme. Aq me teper, dobesia e shoqerise civile te lejon te mendosh qe hapesira politike ne rajon shkon me teper nga nje kah, ne ate te pushtetit dhe te personalizimit te tij. Kur flitet per konceptin e pushtetit ne Ballkan, ne Perendim e sidomos me nje fryme shkencore permenden nocione te tilla si Kombi, Etnia, Kombesia dhe fakte sociale qe mund te interesonin nje ballkanas. Ne librin e tij te fundit "Pushtete etnike ne Ballkan", J. F Gossiaux, antropolog e studiues i Ballkanit, shpjegon se kombi eshte nje nocion politik. Ai ngre nje qasje krahasuese midis dy koncepteve, atij gjerman e francez, per te dale perfundimisht ne konceptin e kombit per rajonin tone.

Koncepti gjerman fillimisht eshte ai i Herder. Ai eshte krijuar nga nje thelbesi, nga nje substance primordiale, ate te origjines. Me fjale te tjera, rrjedhimi juridik i ketij koncepti eshte e drejta e gjakut: perkatesia ndaj nje kombi eshte e trashegueshme dhe e pavarur nga vendi ku jeton.

Koncepti francez e ka marre zanafillen e tij ne shekullin e iluministeve. Teoricieni i kesaj ideje qe kleriku Sieyès, i cili ishte dhe nje nga aktoret politike te rradheve te para. Koncepti ne fjale, u quajt revolucionar e universal, sepse vlerat dhe normat e tij i shkojne per shtat te gjitheve. Nga ana juridike, do te quhet e drejta e tokes.

Ne debatin e sotem aktual ky nocion i cilesuar ndryshe "komb qytetar" nuk eshte adekuat me konceptin e kombit ne Ballkan. Shembull per kete mund te marrim luftrat ballkanike e percaktimin e kombit ne Bosnje.

Ne historine e antropologjise lidhur me nocionin e kombit, eshte i vlefshem fakti kombetar (J. F Gossiaux), megjithe shprehjet ideologjike e racionalizimet juridike qe mund te marre ky koncept. Perpjekjet per te dhene nje percaktim te sakte per kombin i gjejme qe nga Marcel Mauss e deri tek Max Veber. Per kete te fundit , kombi eshte nje grup etnik i pajisur me nje vullnet per nje ekzistence politike; grupi etnik karakterizohet nga besimi tek nje origjine e perbashket.

Nje kthese lidhur me konceptin e kombit do te shenoje vepra e Ernest Gellner, e cila eshte ne qender te analizes se J.F. Gossiaux. Sipas Gellner, nacionalizmi nuk eshte pasoje e kombit, ne te kunderten, jane kombet ato qe prodhojne nacionalizmin. Ne kete kontekst, nacionalizmi paraqitet si legjitimitet politik. Vijme ne rastin e Ballkanit, ku kombesia lidhet me etnine e raporti komb/ popuj bie kur eshte fjala per shembull per shqiptare te shperndare neper rajon. Ky aplikim te con ne arsyetimin qe eshte populli ne kuptimin etnik, ai qe i jep emrin shtetit. Pra, emertimi kombetar, nuk mund te vije nga territori. Keshtu, te jesh nje shqiptar apo maqedonas perben nje fakt, por jo nje identitet te mirefillte.

Jane shoqerite ato qe jane katerciperisht te ndryshme. E ne kete skeme, sipas konceptit te Durkheim, "raportet shkak-pasoje te fakteve shoqerore" flasin qarte per shoqerite tona ne rajon, ne te cilat normat sociale, rregullat e te sjellurit ne shoqeri adaptohen ne diakroni e ne sinkroni ne forma te ndryshme me individin.

Antropologjia ka ndryshuar menyren e te perceptuarit te pushtetit. Cdo shoqeri eshte e ndertuar sipas nje rregulli social te vecante e ndikon ndryshe ne prurjen njerezore.

Skepticizmi shkencor per nacionalizimin ballkanas dhe diskuri parapolitik per te eshte vjeteruar. Ne driten e dimensioneve te tanishme, integrimi e raporti Ballkanizim/ Evropianizim i ka dhene nje funksion te ri jetes shoqerore ne rajon. Dinamika e gares evropiane, edhe pse me konflikte identitare duhet pare ne kendin e nje normaliteti ne shoqerine ballkanase.

[Eni]

04.02.2003


Verica Spasovska

"Solania", e quajnë kritikët konceptin e shefit të diplomacisë evropiane Havier Solana, për bashkësinë e re mes Serbisë dhe Malit të Zi. Por sa i suksesshëm mund të jetë një shtet i këtillë i ngritur mbi mbeturinat e ish Jugollavisë? Kritikët e shumtë në Serbi mendojnë se jo. Ata pohojnë se vetëm një karrigë e përbashkët në OKB dhe OSBE nuk mjafton. Beogradi dhe Podgorica edhe më tej do të kenë dy monedha të ndryshme, në Serbi dinari, ndërsa në Mal të Zi euro. Ekzistojnë edhe dy banka të ndryshme qendrore, sisteme të të ndryshme tregtare dhe regjime të ndryshme doganore.

Pas tre vjetësh secila prej këtyre republikave është e lirë që përmes referendumit të vendosë për pavarësinë. Kryeminstri malazez Millo Gjukanoviq ka bërë të qartë që tani se do të shfrytëzojë rastin e parë që përfundimisht ta bëjë vendin e tij të pavarur.

Opinioni serb është i indinjur për faktin se institucionet e përbashkëta duhet të paguhen nga financat e Serbisë. Më shkurt: Serbia dhe Mali i Zi shikohen nga kritikët si një krijesë kalimtare, e cila ka shumë pak shansa për të mbijetuar.

Po pse e gjithë kjo? BE mendon se një krijesë e tillë ka kuptim. Atë e ka krijuar për të fituar në kohë dhe për të mbajtur nën kontroll forcat centrifugale në rajon. Kjo ka të bëjë në vecanti me forcat që angazhohen për pavarësinë e Malit të Zi, por edhe në Kosovë, e cila për momentin administrohet nga faktori ndërkombëtar.

Llogaria në Bruksel është shumë e thjeshtë: Sa kohë që ekziston Jugosllavia, qoftë ajo edhe me një emër tjetër, shqiptarët e Kosovës kanë më pak shansa për pavarësi. Por BE duhet të shfrytëzojë tashti këtë periudhë për të ofruar një koncept të pranueshëm për rajonin. Fatkeqësisht për momentin një gjë e tillë nuk duket në horizont.

Shtrohet pyetja pse kryeminstrat Zoran Gjingjiq dhe Millo Gjukanoviq u pajtuan me një ide të këtillë? Shkaku kryesor është që krijesa e re shtetrore mund të bëhet antëtare e Këshillit të Evropës. Dhe ky është një hap i rëndësishëm drejt Bashkimit Evropian.

Fundi i Jugosllavisë nuk është ndonjë marrveshje me Brukselin. Por grushtin më të rëndë Jugosllavisë i ka dhënë ish-diktatori serb Sllobodan Millosheviq që para një dekade. Hegjemonizmi i tij ishte shkaku kryesor pse Sllovenia, Kroacia, Bosnje-Hercegovina dhe Maqedonia lëshuan shtetin e përbashkët dhe vendosën për rrugën e tyre.

Shteti jugosllav i cili njihet me këtë emër që nga vitin 1929, është shëndërruar në një shtet të shumë popujve prej Titos, pas Luftës së Dytë Botërore. Në qoftë se një pjesë e njerëzve kujtojnë Jugosllavinë me nostalgji, kjo ndodhë për shkak se kanë në mend një Jugosllavi të Titos të painkuadruar në blloqe, ekonomikisht të fortë dhe kur njerëzit duke i falënderuar diplomacisë së tij kishin lirinë e plotë të lëvizjes për të cilën sot vetëm mund të ë ndërrojnë. Edhe për "Solaninë" do të jenë të domosdoshme vizat.

Një shpresë të vogël jep fakti që Unioni i Serbisë dhe Malit të Zi do të jenë nën mbështetjen e BE. Dhe kjo obligon për mbajtjen në jetë të shtetit të sajuar.

DW2003

[Enri]

Nga "Shekulli", 4/Shkurt/2003

Këmbëngulja e faktorit ndërkombëtar, për të mbajtur akoma në një kohezion të sforcuar Serbinë dhe Malin e Zi, është evidente. Por, do të ishte mediokritet të mendohej, se ky faktor nuk e ka parashikuar edhe fundin. Mesa duket sipas një pjese të ndërkombëtarëve, akoma nuk ka ardhur koha për një gjë të tillë. Ka patur shumë hamendje në lidhje me faktin se sa do të ndikonte pavarësia e Malit të Zi, për një shkëputje të mundshme të Kosovës. Por duhet të jesh naiv të mos e kuptosh, se pavarësia e Malit të Zi do të ndikonte në shkëputjen e Kosovës, brenda së cilës ndodhen më pak serbë në përqindje, nga sa ndodhen pothuajse në çdo republikë të ish -Jugosllavisë, të cilat tashmë janë pavarësuar. Lidhja ndërmjet çështjes së shkëputjes së Malit të Zi me atë të shkëputjes së Kosovës, po vjen gjithnjë duke u evidentuar, për vetë faktin e këmbënguljes së çuditshme të faktorit ndërkombëtar, për të ruajtur medoemos federatën fantazmë të Jugosllavisë, brenda së cilës nënkuptohet edhe Kosova. Dështimi i injektuar i zgjedhjeve presidenciale në Mal të Zi, po tregon se edhe formula e re për krijimin e shtetit Serbi-Mali i Zi, nuk do të mund të funksionojë lehtë. Këmbëngulja e Gjykanoviçit për t’u shkëputur nga Serbia është paralajmërimi më i mirë në këtë drejtim.
Në kushtet kur parlamentet përkatëse të dy republikave që akoma vazhdojnë të qëndrojnë në një federatë, kanë votuar një kartë të re kushtetuese, e cila presupozon mbajtjen brenda saj të një shteti tjetër në formim e sipër, siç është Kosova, problemi bëhet i ndërlikuar. Akoma më i ndërlikuar bëhet ai, kur kryeministri serb Xhinxhiç, po kërkon kthimin e forcave ushtarake serbe në Kosovë. Përballë këtyre nismave, vëmendja duket e përqëndruar tek fakti, se cili do të jetë reagimi i shqiptarëve, ndaj një njohjeje të kësaj karte nga institucionet ndërkombëtare, qëndrimi i të cilëve duket i dyjëzuar. Nga njëra anë, duket ata po e njohin këtë kartë që presupozon Kosovën sërish brenda shtetit të ri Serbi-Mali i Zi, ndërsa nga ana tjetër, pranojnë që statusi i Kosovës është i përcaktuar nga rezoluta 1244 dhe që përfundimisht ai do të zgjidhet nga OKB-ja. Nisma e një pjese parlamentarësh shqiptarë, për të shpallur shtetin e ri të Kosovës, duket se mund të ishte një nga mënyrat e reagimit të shqiptarëve të kësaj pjese të Ballkanit. Natyrisht që kjo do të varet nga bashkëpunimi i faktorit parlamentar ndërshqiptar në Kosovë, ku në të vërtetë kohët e fundit ka patur probleme. Por edhe nëse do të ndodhë një gjë e tillë, ku Parlamenti ta shpallë pavarësinë e Kosovës, ky shtet nuk do të njihet momentalisht nga ndërkombëtarët. Sidoqoftë vullneti i Parlamentit legjitim të njohur ndërkombëtarisht, nuk do të mund të kundërshtohet lehtë jo vetëm nga pretenduesit territorialë, por as nga asnjanësit. Megjithatë, mbase do të ishte më mirë që fillimisht Parlamenti t’i kërkonte zyrtarisht faktorit ndërkombëtar, njohjen e pavarësisë dhe shtetit të Kosovës brenda një periudhe shkurtimisht të përcaktuar, në përgjigje të veprimeve të Beogradit dhe Podgoricës. Shqiptarët duhet të kërkojnë standarde që momentalisht nuk kanë të bëjnë menjëherë me përfshirjen e Kosovës në institucionet e njohura evropiane, por me njohjen e vetëqeverisjes së vendit të tyre. Parlameti dhe institucionet e tjera legjitime të Kosovës, të njohura ndërkombëtarisht, përbëjnë kartën më të fortë të shqiptarëve, të cilat duhet të veprojnë me maturi.
Është plotësisht e besueshme, që tendenca për të privuar edhe për njëfarë kohe kërkesën e shqiptarëve dhe disa pakicave në Kosovë, për njohjen e pavarësisë së saj, është një arsye tjetër kryesore e vendosmërisë momentale për të mbajtur në këmbë federatën jugosllave. Por nganjëherë, punët nuk shkojnë gjithnjë ashtu siç duan ndërkombëtarët dhe ata janë të detyruar të pranojnë realitetet e brendshme, për shkak të të cilave askush nuk do ta ndalonte Parlamentin e Kosovës të shpallte referendumin për pavarësi, ashtu siç në fakt patën bërë edhe republikat e tjera. Përmasat jo shumë të përfillshme të republikës së vogël të Malit të Zi, përbëjnë një faktor të prekshëm për të qenë republika e fundit që pret të shkëputet nga federata fantazmë. Pafuqia e kësaj republike për ta ndërmarrë një hap të tillë, lidhet ngushtë edhe me influencat e fuqishme serbe aty, si dhe lidhjet e kahershme gjenetike serbo-malazeze.
Natyrisht që serbët nuk janë aq naivë, sa të besojnë se përkrahja e faktorit ndërkombëtar për ruajtjen e Jugosllavisë, do të jetë për një kohë të gjatë, por sidoqoftë akoma ata nuk mund të shkëputen nga mentaliteti tradicionalisht fanatik i tyre, që gjithnjë ka penguar iniciativat e guximshme politike, për shkak të nacionalizmit të tyre primitiv. Nga ana tjetër, faktori ndërkombëtar nuk do të mund të mbajë “dy kunguj nën një sqetull”. Vërtet që proceset në Mal të Zi do të ndikonin në Kosovë, siç ndodh edhe e kundërta, por pozicioni i ri i imponuar për Malin e Zi, nuk do të thotë që të pengojë proceset në Kosovë. Pavarësia e shpejtë e Malit të Zi do të përshpejtonte të njëjtën gjë në Kosovë, por kurrsesi mospavarësia e Malit të Zi, nuk do të mund të pengojë pavarësimin e Kosovës. Megjithëse çështje të tilla janë të lidhura, siç ndodh natyrshëm në politikë, kjo nuk do të thotë që ato detyrimisht të varen direkt dhe aq më pak të jenë në ekuivalencë me njëra -tjetrën në rrethanat e një Jugosllavie të mbetur, e cila po jeton përpëlitjet e saj të fundit.

[Enri]

Jugosllavia vdes - lind Serbia-Mali i Zi

Parlamenti federal jugosllav miraton Karten Kushtetuese me te cilen formohet bashkesia Serbi-Mal i Zi

Flamuri do te nderrohet. Por sipas marreveshjes, pas tre vitesh dy vendet do të ecin drejt pavarësisë.

Parlamenti federal jugosllav me ne fund ka nenshkruar fundin zyrtar te emrit Jugosllavi, duke miratuar Karten Kushtetuese me te cilen formohet bashkesia e re me emrin Serbia dhe Mali i Zi. Kjo karte u miratua dy javet e kaluara nga dy parlamentet e Serbise dhe te Malit te Zi. Miratimi i kartes nga Parlamenti federal ishte hapi i fundit ne kete proces, te negociuar nga Bashkimi Evropian. Tashme ne harte, Jugosllavia nuk do te ekzistoje me, por do te zevendesohet nga Unioni Serbi – Mal i Zi.
Por kjo karte qe tashme mori forme te prere ka ngjallur shume debate e diskutime mes shqiptareve, per shkak se ne preamblen e saj, Kosova permendet si pjese e Serbise.
Shpallja e bashkesise se re eshte kryer dje ne oren 8 te mbremjes. Parlamenti federal me dy dhoma, gjithashtu adoptoi legjislacionin shoqerues sipas te cilit do te krijohen institucionet e bashkesise se re: Parlamenti me 126 vende dhe Keshilli i Ministrave me pese anetare. Keto institucione do të krijohen brenda 30 ditesh. Për një kohë të mirë brenda nje viti, Beogradin e kane vizituar diplomatë për të ushtruar trysni që federata të pushojë së ekzistuari. Ideja para bashkimit humbës është zëvendësuar me ndalimin e lëvizjeve drejt pavarësimit të Malit të Zi. Diplomatët kanë frikë se kjo mund të çojë drejt përshkallëzimit të situatës në rajon. Por të dyja republikat janë lejuar, sipas marrëveshjes së re, që të ecin drejt pavarësisë pas tre vjetësh. Ministri i Jashtëm jugoslav, Goran Svilanoviç, nuk e beson se problemet po fshihen nën qilim. “Nuk e besoj se do të jetë një problem më shumë se sa që ishte sot”, -thotë Svilanoviç. “Në disa vjet bashkimi do të jetë në një pozitë më të mirë, flasim në aspektin ekonomik, në atë social, në atë politik. Nuk ka dyshim, është më mirë t'i jepet një rast bashkimit shtetëror”. Kryeministri malazez, Milo Gjukanoviq është shprehur se Republika Federale Jugosllave ishte “përpjekje e dhunshme dhe e pasuksesshme” dhe se miratimi i Kartës Kushtetuese së bashkësisë së re “është fund logjik dhe i drejtë” i RFJ-së. Gjukanoviç ka vlerësuar se periudha e kaluar 10 -vjeçare “ishte më shumë përpjekje që pas emrit të RFJ-së të fshihej ajo që ishte ambicje pushtuese e Sllobodan Milosheviçit, si realizator kyç i projektit të Serbisë së Madhe”.
Nuk vdes jugonostalgjia
Për qytetarët e Jugosllavisë, që do ta gjejnë veten duke jetuar në një shtet tjetër, nuk do të jetë e lehtë. Atyre u duhet një flamur i ri për fillim. Trengjyrëshi kuq-bardh-kaltër, që po valon në ndërtesën e Parlamentit federal, do të zëvendësohet së shpejti me, siç është thënë, flamurin me katër vija. Dhe këtu ka fiksim kombëtar. Jugosllavia është aktualisht kampione botërore në basketboll. Tani idhtarët e saj duhet të punojnë shumë për të mësuar brohoritjen aspak të lehtë “Serbia-Mali i Zi”. Por nëse emri Jugosllavi po vdes, jugonostalgjia jo. Një kafene në qendër të Beogradit, që është hapur para disa muajsh, ka një sukses të madh me vizitorë nga e gjithë ish-Jugosllavia. Fotografitë e Titos, krijuesit të Jugosllavisë komuniste, mbulojnë muret. “Ishte një vend i bukur për të jetuar”, -thotë pronari i saj. “Kishte kultura të ndryshme, kombësi të ndryshme, gjuhë të ndryshme”, -thotë gazetarja Sllobodanka Ast. Njerëzit si Sllobodan Milosheviçi ndihmuan në shkatërrimin e Jugosllavisë. Tito kishte frikën se nacionalizmi do ta ndante vendin. Dhe ai brutalisht shtypi çdo shprehje të tij. Pas vdekjes së tij, Jugosllavia filloi të lëkundej. Ajo humbi rëndësinë e saj strategjike kur përfundoi Lufta e Ftohtë. Dhe pastaj nacionalizmi ngriti kokën - i përdorur dhe i shpërdoruar nga njerëzit gjithandej rajonit.

Ngritja dhe rënia e Jugosllavisë
1918 - Krijohet Mbretëria e serbëve, kroatëve dhe sllovenëve
1929 - Mbretëria riemërohet Jugosllavia
1945 - Bëhet shtet komunist nën drejtimin e Titos
Vitet 1990 - Katër republika shkëputen
2003 - Jugosllavia zhduket, dhe kthehet në Bashkimi i Serbisë dhe Malit të Zi
Marrëveshja për bashkimin
- Politikë e përbashkët e jashtme, e mbrojtjes, tregtisë dhe të drejtave të njeriut
- Parlamente të veçanta plus parlament qendror
- Presidencë e dobët qendrore
- Monedha të veçanta
- Beogradi mbetet kryeqyteti

[Enri]

Nga Bashkim Muca, "Shekulli"

Ideja e kryeministrit Xhinxhiç për të hedhur variantin e ndarjes së Kosovës, si kartën e fundit të pranuar nga serbët, ka shfaqur më hapur se çdo herë tjetër, atë çka prej kohësh ka qarkulluar së brendshmi, në një pjesë të madhe të opinionit të interesuar për këtë çështje. Por përpjekjet e përpunuara për të ardhur në këtë përfundim, në trajtën e justifikimit duken pamjaftueshmërisht të motivuara. Nëse do të merrej për bazë fakti, se serbët nuk kanë dëshirë të jetojnë në një Kosovë të pavarur dhe prandaj ajo duhet ndarë, atëherë në të njëjtën mënyrë, dëshirat e pakicave do të përqëndroheshin drejt një presioni për krijimin e një konfiguracioni të ri në Evropë. Përpjekjet për të realizuar ide të tilla, kanë lënë pasoja të mëdha në zhvillimin e shoqërisë njerëzore.

Përcaktimi nga ana e kryeministrit serb, i partnerëve të mundshëm ndër politikanët e Kosovës me të cilët mund të bisedohet rreth kësaj çështjeje dhe përmendja e njërit prej politikanëve shqiptarë më të anatemuar në Beograd, siç është Thaçi, shikohet si një shtirje e tejkaluar para opinionit ndërkombëtar, por edhe para atij serb, për të bërë surpriza gjoja në emër të realitetit të ri të krijuar në Kosovë. Shtirje të tilla, në shumë qarqe mund të shikohen si përparime të dukshme. Nëse ka patur ndonjëherë një deklaratë të pasluftës, brenda së cilës përfshihen disa ide e variante dhe që duhet marrë seriozisht nga politikanët shqiptarë, është pikërisht kjo. Kërkesa e Xhinxhiçit për kthimin e forcave ushtarake serbe në Kosovë, si dhe ideja për krijimin e një minishteti serb atje, si kushtëzime për mosndarjen e Kosovës, janë hedhur poshtë nga kryeadministratori Shtajner, i cili i ka konsideruar në kundërshtim me rezolutën 1244 dhe me synimet e bashkësisë ndërkombëtare. Duke përjashtuar alternativën e rikthimit të Kosovës brenda territorit të shtetit serb, të cilën edhe vetë serbët po e shohin si shumë të vështirë, duket se më shumë po flitet rreth idesë së ndarjes së Kosovës. Nëse shqiptarët do ta kalonin këtë në heshtje, atëherë nuk është çudi që ajo të përbënte nesër një variant të mbështetur nga një opinion më i gjerë se mbështetësit e Xhinxhiçit. Shqiptarët duhet t’i paraprijnë mendimit se çfarë do të ndodhte, në rast se një opinion i tërë do të mund të ngrihej në një mendje me kryeministrin serb.

Problemi është, se në varësi të një zgjidhjeje të pranuar për Kosovën, rrjedhin edhe pozicionimet e tjera të faktorit shqiptar në Ballkan në raport sidomos me fqinjët. Këto pozicionime, përbëjnë sot një barrë që i takon ta marrë i gjithë faktori shqiptar, në bashkëpunim me atë ndërkombëtar. Pavarësia e Kosovës nuk është një problem i cili mund të kalojë vetëm nga Thaçi, siç pohon ndonjë editorialist i këtushëm, i cili nuk arrin të perceptojë, as në kohë dhe as në hapësirë, kompleksitetin e problemit. Problemi i Kosovës nuk mund të zgjidhet me bisedime dypalëshe ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, apo nga dy a më shumë politikanë respektivë. Shqiptarët nuk mund të pranojnë më sakrifikimin e një pjese të tyre, për hir të kompromiseve të një pjese tjetër. Duke u vlerësuar me të gjithë elementët dhe detajet, si dhe me të gjitha të dhënat e realitetit të sotëm, shihet se për të gjetur një zgjidhje përfundimtare, duhet kaluar nëpër disa faza dhe duhen futur në përdorim disa formula. Asnjë pjesë tjetër e këtij rajoni, nuk mbart mbi veten e saj një intensitet ngjarjesh, që mund të vijnë si rrjedhoja të një hapi konkret në Kosovë, ngado që të ndërmerret. Kjo linjë duhet kuptuar në mënyrë të tillë që në vartësi të zgjidhjes në Kosovë, do të varet edhe fati i vetë Ballkanit jugor.

Po le të flasim më konkretisht. Nëse mund të hidhej në diskutim varianti i shkëputjes së një pjese të Kosovës veriore (që është më pak se një e dhjeta e Kosovës) në të cilën shumica është serbe, padyshim që diskutimet do të rajonizoheshin menjëherë dhe do të përqëndroheshin në disa vija kufitare. Serbët tashmë kanë lënë të kuptojnë se ndarja në qytetin e Mitrovicës, do të ishte vendi, ku ata do të dilnin së fundi të kënaqur nga një kompromis me shqiptarët. Por çmimi për lëvizje të tilla do të ishte shumë i lartë. Pa vënë në diskutim ndarjen e Mitrovicës, që nga shqiptarët konsiderohet si e shenjtë, nëse me dhimbje do të duhej që të paktën tre komunat veriore me shumicë serbe, Zubin Potoku, Zveçani dhe Leposaviçi, të krijonin një minishtet ( apo t’i bashkëngjiteshin Serbisë), atëhere brenda komunitetit shqiptar do të shfaqeshin forca, të cilat me siguri do të kërkonin një konfiguracion të ri të Ballkanit. Në përgjigje të një varianti të tillë, padyshim që do të hapeshin problemet e shqiptarëve etnikë të rajonit të Luginës së Preshevës, rajonit të Ulqinit (pjesën e Plavës dhe Gucisë) në Malin e Zi dhe pjesës perëndimore të IRJEM-it (Ish -Republika Jugosllave e Maqedonisë). Nëse do të kërkohej që minishteti serb të përfshinte edhe pjesën veriore të Mitrovicës, atëherë nuk do të vihej në dyshim, se të paktën do të duhej të ndahej edhe Shkupi. Kështu përballë një tentative serbe për të marrë territore, shqiptarët jashtë kufijve të shtetit amë, me siguri do të hidhnin kartën e rajonizimit kombëtar shqiptar, megjithëse nëpërmjet kësaj karte, ata përsëri do të dilnin territorialisht të humbur, për shkak të kolonizimit të një pjese të territoreve të tyre etnike. Sigurisht që një variant i tillë, do të ishte krejt i pamundur, që protagonistët e shumëfishtë ta zgjidhnin me kompromis. I papranueshëm do të ishte edhe për faktorin ndërkombëtar, në kushtet e një Evrope të re dhe një qetësie relative në Ballkan. Parë në këtë këndvështrim, arrijmë në konkluzionin se vetëm pavarsia e plotë e Kosovës, mund të ruante ekuilibra të qëndrueshme në Ballkanin e sotëm. Përndryshe nëse do të shkohej drejt realizimit të idesë së hedhur nga Xhinxhiçi, Ballkani do të ndodhej ndërmjet integrimit në Evropë dhe një tendence për t’u rikonfiguruar. Kjo do të varej nga shpejtësia e proceseve me drejtime të ndryshme. Nëse Evropa do të tregohet më e shpejtë në integrimin e këtyre vendeve brenda saj, atëhere ky proces do të eklipsonte të dytin. Por nëse proceset brenda Ballkanit do të ecnin në mënyrë marramendëse, atëherë gjithçka do të rridhte ndryshe.

[Enri]

Nga Genc Burimi

Hapim sot ne Shekulli, nje cikel artikujsh te perzgjdhur nga aktualiteti i krimit te organizuar ne Ballkan. E fillojme kete cikel me nje artikull mbi Serbine. Ne ditet e ardhshme, lexuesi shqiptar do te njihet me nje shikim mbi Rumanine, Maqedonine, Bullgarine, Malin e Zi. Ne çdo rresht qe lexon ne keto artikuj, ne çdo shembull qe has, nuk mund te evitosh krhasimet ne koken tende, me ate qe ndodh ne vendin tend. Disa mund te "ngushellohen" se nuk jemi te vetem ne listat e zeza te Europes. Te tere lexues si une, eshte nje ndjenje trishtimi e perzier me revolte qe na ngerthen. Ashtu siç ka nje tendence ne mode sot, per krijimin e nje tregu te perbashket ballkanik, te nje Shengeni ballkani, te nje lobingu ballkanik per t'u integruar bashkarisht ne BE, te nje fronti ballkanik qe perkrah luften ne Irak e te tjera perpjekje demagogjike per bashkerendime veprimesh, le te krijohet konkretisht nje internacionale e perbashket e luftes kundra krimit te organizuar ne Ballkan. Kjo nuk do te thote qe monopoli i organizimit te nje fronti te tille t'i takoje absolutisht qeverive, duke ditur se shpesh ato jane te infiltruara nga brenda prej organzitash tentakulare mafioze. Shoqeria civile, vete ajo duhet te jete pjese perberese e kesaj lufte. Artikulli qe do te botojme nga Rumania mund t'u hape syte gazetareve tane. Ashtu si Komunizmi qe rrezuam pati perballe ne nje lufte te heshtur, disidentet e tij, edhe Mafia gangrena apo diktatura e re qe ka zevendesuar komunizmin ne vendet tona, duhet te kete perballe anti-trupa po aq te vendosura sa dje, anti-trupa qe vetem shoqeria civile eshte e gatshme t'i prodhoje. Kur nje Romano Prodi vjen dhe me nje buzeqeshje cinike na thote se duhet te luftoni korrupsionin pa te hyni ne BE, shoqeria civile me organizimin e saj, duhet t'u kujtoje me manifestime simbolike ketyre emisareve te larte, se Europa e ka çelesin e kesaj lufte ne dore dhe jo ne. Nje reviste italiane shkruan gjere e gjate para disa kohesh per aferat e dyshimta te kryeministrit, por menjehere me pas, çeshtja mbyllet si ne Itali edhe ne Shqiperi. Nuk u morr vesh vazhdimi I nje padije ngritur nga zyrtari I larte shqiptar. Nje gjykate italiane e Barit hap proçes kundra presidentit malazez Gjukanoviç per trafik cigaresh. Momenti I zgjedhur per gjyq perkonte me kerkesen pavaresi te Podgorices. Gjukanoviç nenshkruan bashkimin me Serbine dhe çeshtja serish mbyllet, trafiku i cigareve harrohet. Mbushet shtypi shqiptar me lajmin se politikane shqiptare kane llogari bankare sekrete ne Qipro. E perseri kjo Europe qe na jep me arrogance "detyra shtepie", perton ta detyroje Qipron e vogel te cilen e "ka ne dore" per integrimin ne 2004 ne BE, te zbuloje sekretin bankar e te ndihmoje popullin shqiptar te diskreditoje, te denoje, te linçoje, ata qe po i pijne gjakun keto 12vjet varferimi ne demokraci. Boll kesaj hipokrizie, kesaj maskarade intelektuale ne emer te se ciles nje diktator politik duhet te bojkotohet, kurse qeverite e korruptuara ballkanike jo. Ku eshte ndryshimi midis nje diktaotri qe dje na vriste po te guxonim te kultivonim mendimin dhe fjalen e lire, e qe na thante barkun me triska, me qeverite mafioze sot, qe fjalen e lire e bllokojne duke blere shtypin, qe popullates ia kane kufizuar ne maksimum mundesite te ushqehet normalisht, pasi mallrat ne treg mbajne çmimet e monopoleve te klaneve mafioze qe preferojne te importojne sesa te prodhojne ne vend! Ka ardhur momenti qe gjerat te thuhen troç: Europa, Shba-te qe nga kozmozi kane kapacitetin te zhbirojne skutat ushtarake te Sadamit ne Irak, e kane katercipeisht te lehte me agjentet e tyre te panumert ne Toke, te dine se ç'bejne e me çfare trafiqesh merren politikanet ballkanas. Kris patten e deklaronte para nje grupi gazetaresh: "pyetni FBI-in, ata do te mund t'u tregojne per aferat e politikaneve shqiptare". Jo vetem gazetaret e Kris Patenit po dhe ne shqiptaret e thjeshte duam te dime se çfare di FBI. Shoqeria civile me te drejte sot ngre tonin. Ne i themi Europes dhe Shba-ve, t'I jepet fund kesaj loje si macja me miun ne Ballkan, loje qe na kujton traktativat e deshtuara me Millosheviçin qe ky t'i jepte fund represionit etnik. Boll hipokrizise se dergimit te emisareve te larte, qe vine per te kerkuar thellimin e luftes kundra mafias duke u shtrenguar doren mafizoeve ne krye te politikave te vendeve tona. Europa dhe Shba-te, Interpoli, Europol, CIA, FBI, duhet te lozin me letra te hapura. Te na tregojne publikisht neve, popujve ballkanike, te gjitha provat, faktet, elementat qe mbajne ne dosjet e tyre mbi politikanet tane. Vetem ne nje bashkepunim konstruktiv midis shoqerive civile ballkanike, sherbimeve informative dhe juridiksioneve nderkombetare, do te arrijme t'i japim nje grusht deçiziv e fatal oktapodit mafioz qe na ka mberthyer qe prej nje dekade e qe po na terheq poshte, shume poshte , ne nje ferr edhe me te tmerrshem sesa ai i komunizmit. T'u besosh qeverive aktuale per te luftuar korrupsionin, siç e ben zoti Prodi, t'u akordosh shtetareve ballkanas edhe fonde te majme per kete lufte, ne nje kohe kur nje pjese e qeveritareve jane te korruptuar, kjo do te thote qe, naivisht, t'i varesh ujkut melçite ne qafe, e cinikisht, te vazhdosh tallesh me popujt tane te shumevuajtur, pasi me sa duket nje gjysem shekulli poshterim nuk na paska mjaftuar.
Lufta kundra Mafias mund te jete vertete prioritet, por jo ai i qeveritareve tane. Edhe sikur, te donin ata , mafia me mjetet e saja te nje shteti bis, serish do te fitonte po nuk na ndihmoi bashkesia nderkombetare. Rasti i Serbise qe do te shtjellohet me poshte, dhe ai vendeve te tjera ballkanike qe do te trajtojme ne ditet ne vazhdim, vizaton tragjikisht konturet e nje Kolumbie te Ballkanit, nga Adriatiku ne Detin e Zi

[Enri]

Një veturë me të cilën udhëtonte kryeministri i Serbisë Zoran Xhinxhiç në drejtim të aeroportit të Beogradit 21 shkurtin e kaluar, i shpëtoi për një qime përplasjes së tmerrshme me një kamion austriak që papritmas bllokoi gjerë e gjatë rrugën. Falë refleksit të jashtëzakonshëm të shoferit të tij, kryeministri i shpëtoi përplasjes frontale. Policia arriti ta ndalojë shoferin e kamionit. Ai quhet Dezhan Milenkoviç, me pseudonimin Bugsi, dhe ka në të kaluarën e tij një dosje gjyqësore mjaft të rënduar. Fill pas aksidentit, Zoran Xhinxhiç i minimizoi hipotezat sipas të cilave ky incident ishte një vepër e mafias që ishte përpjekur ta vriste atë. Por dy ditë më vonë ai shprehej se nëse kjo ishte vërtet vepër e mafias, lufta kundër krimit të organizuar do të vazhdojë edhe më rreptësisht. Hetimi mbi këtë incident vazhdon. Një gazetar i Radio – televizionit shtetëror serb (RTS) mbështetur në burimet e tija policore konfirmon pa hezitim se bëhet fjalë për një tentativë të padiskutueshme për vrasje. Megjithatë akuza me të cilën policia i vuri prangat shoferit të kamionit, flet për mbajtje dokumentesh false dhe se ai e kishte vjedhur kamionin me të cilin udhëtonte. Gjykatësi urdhëroi mbajtjen në burg, por i pandehuri u lirua me kusht kundrejt një shume parash tre ditë më vonë. Avokati i tij kishte arritur të argumentonte se në bazë të akuzës nuk kishte arsye legale të mbahej në burg. Avokati po ashtu mohoi prerazi në një intervistë se klienti i tij mund të kishte qenë i përzier në një tentativë vrasjeje kundër kryeministrit. Lirimi i Dezhan Milenkoviç është denoncuar me rreptësi nga ministri serb i Drejtësisë, Vladan Batiç, që kërkon urgjentisht tani një reformë në drejtësi, pasi sipas tij, disa gjykatës "nuk dinë të bëjnë zanatin ose e bëjnë me qëllim të keq të shtyrë nga motive të tjera".
Në raportin e Radio-Televizonit serb mbështetur në të dhëna policore, shpjegohet se shoferi që lajmëruar me telefon celular për mbërritjen e karvanit të kryeministrit. Në të njëjtin raport shpjegohet se Bugsi (pseudonimi i shoferit) bënte pjesë në bandën mafioze të Surçinit dhe se kohët e fundit kishte kaluar në krahun e një bande rivale, atë të Zemunit.
Edhe në vitin 1999, në tentativën e vrasjes së Vuk Draskoviçit, udhëheqës asajkohe i opozitës serbe, ishte përdorur po ashtu një kamion shumëtonësh. Draskoviç shpëtoi, por katër personat që e shoqëronin atë vdiqën. Gjykimi i kësaj çështje sapo ka përfunduar dhe aty është treguar me gisht policia sekrete serbe që të gjithë e dinë se ecën "dora-dorës" me mafian serbe.
E vërteta është se mafia serbe dhe bandat e panumërta të saj që u zhvilluan shumë nën regjimin e Milosheviçit, kanë arritur sot atë shkallë fuqie saqë mendohet se ato përqëndrojnë më shumë pushtet sesa vetë qeveria. Në fillim të shkurtit, një përgjegjës i lartë i policisë tregonte se nëse autoritetet serbe duan të veprojnë, ato kanë sot para tyre vetëm dy opsione: ose të ndeshen drejtpërdrejt me mafian ose të braktisin pushtetin. Presione ndërkombëtare dhe vendase e kane detyruar Zoran Xhinxhiçin të marrë masa publike kundër mafias. Ai ka riorganizuar majën e paprekshme të policisë sekrete serbe si dhe ka deklaruar publikisht se transferimet drejt gjyqit të Hagës do të vazhdojnë. Megjithatë, këto masa janë dukur si simbolike e të pamjaftueshme. Qeveria e Zoran Xhinxhiçit ka trashëguar një polici sekrete mjaft të fortë, sigurimi serb, RDB. Ky organizëm u krijua nën regjimin e Milosheviçit dhe punonte ngushtë me kriminelët me qëllim që të anashkaloheshin efektet e sanksioneve ndërkombëtare kundër Beogradit. Një gazetar i mirëinformuar i të përjavshmes beogradase Jovan Duloviç, shpjegon gjatë një debati publik të kohëve të fundit me temën "Përballë të kaluarës", se policia serbe dhe mafia ishin lidhur bashkë gjatë kohës së Milosheviçit, në një lloj "martesë jashtë natyre", dhe autoritetet e reja sot në fuqi e kanë mjaft të vështirë ta prishin këtë martesë. Jovan Dulovç është gazetari që sapo ka dëshmuar në Hagë kundër Milosheviçit. RDB-ja, policia sekrete serbe u hodh kundër Milosheviçit, në revoltën e tetorit 2000 që e rrëzoi atë. Tre vjet kanë kaluar nga largimi i numrit 1 të Beogradit, por asnjë reformë serioze nuk është kryer në polici, ndërkohë që bandat e Zemunit dhe të Surçinit vazhdojnë të zhvillohen më shumë se kurrë. Një diplomat perëndimor pohon : "kishim në fillim simpati për kryeministrin Xhinxhiç, por tani duam akte konkrete. Ka ardhur momente që ai të bëjë diçka. Eshtë e qartë për ne që kriminelë, mafiozë e kriminelë lufte përbëjnë të njëjtin front".
Në vitin 2002 mafia ka shtuar pushtetin e saj mbi tregtinë e drogës së armëve dhe skllaveve të seksit. Rivaliteti midis bandave ka provokuar incidente të dhunshme ku shumë shefa të mafias kanë lënë kokën. Metoda është e pandryshueshme: njerëz të armatosur në një veturë (shpesh e markës “Audi”), batardisin me breshëri automatikësh viktimat e tyre dhe më pas ia shkelin gazit dhe zhduken. Kryetari i një bande gangsterësh, Sredoje Sljuiç, Alias Slujka dhe vëllai i tij Zoran u vranë në një autostradë të Beogradit në shtatorin e kaluar. Jovan Guzeijan Cuner , një tjetër gangster i fuqishëm u vra në rrugën e bandës rivale të Zemunit në Novi Sad më 5 tetor. Zeljko Skërba që kishte lidhje të ngushta me mafian e Beogradit dhe atë boshnjake, si dhe Nenad Batokani, ndihmës i shefit të sigurisë së VIP-ave , u vranë më 26 nëntor pranë stadiumit të Yllit të Kuq të Beogradit. Asnjë nga këto krime nuk është zbardhur nga drejtësia. Në fillim të janarit të këtij viti, një shpërthim spektakolar në Zemun Polje hodhi në erë një zonë me ndërtime që i përkiste me sa duket kapos së bandës së Surcinit. Kjo ngjarje e alarmoi seriozisht opinionin pubik. Autoritetet e komentuan atë si një akt terrorist, por për ata që e dinë se për çfarë flitet, kjo s'ishte veçse një larje hesapesh e radhës midis bandave të Surçnit dhe të Zemunit. Para disa muajsh Zoran Xhinxhiç propozoi një ligj për luftë kundër krimit të organizuar, që Parlamenti e votoi. Ligji u komentua megjithatë si mjaft i dobët. Në fund të dhjetorit, ky ligj u rishikua për t'u përforcuar. U rrit pushteti i policisë dhe u shtua një klauzolë mbrojtjeje për një kategori dëshmitarësh. Por më 23 janar, Zoran Xhinxhiç falenderonte pa zhurmë e bujë shefin e agjencisë së informacionit të Serbisë Andrija Saviç dhe zëvendësin e tij me mjaft pushtet, Milorad Brakanoviç. Nga ana tjetër, para kamerave të televizonit serb kryeministri u kërkonte policëve serbë që të ashpërsonin tonin në luftën kundër mafias së drogës që po i sjell sipas tij shumë dëm vendit. Në një operacion të përbashkët, më 7 shkurt, polica serbe dhe agjencia amerikane e luftës kundër drogës (DEA) zbuluan një uzinë droge dhe laboratorë sekretë në disa qytete serbe. Policia gjeti prova në 35 ndërtesa. 2 milionë kuti farmaceutike me drogë sintetike, vlera e të cilave i kalon 10 milionë eurot u kapën. Kjo është vetëm maja e ajsbergut. Kryeministri e pohon: "sot kriminelët, thotë Xhinxhiç, janë të pajisur më mirë se policia dhe ata kanë rrjetet e tyre personale të komunikacioneve e të përgjimeve elektronike". Dhe vërtet, revista "Identitet" e Beogradit boton një bashkëbisedim konfidencial midis Zoran Xhinxhiçit dhe këshilltarëve të tij, bisedë e përgjuar e tëra nga mafia. Arrijmë kështu në konkluzionin se është e vështirë të shpresosh rezultate në fushatën e luftës kundër mafias që ka shpallur qeveria e Zoran Xhinxhiçit. Vetë autoritetet e vendit janë të ndërgjegjshme edhe për gjasat më fatale. Kur Xhinxhiç shkoi para disa ditësh për vizitë në Gjermani, u rritën masat e sigurisë me truproje shtesë për anëtarët e qeverisë....

Artikull i "IWPR", marrë në "Courrier des Balkans"
Seleksionuar e përkthyer nga Genc Burimi