Trinia e shenjte, sipas Enciklopedise katolike

[Seminarist]

I. Dogma e trinise

Triniteti eshte termi i perdorur per te cilesuar doktrinen qendrore te religjionit kristian -- e verteta qe ne unitetin e Perendise ka tre Persona, Ati, Biri edhe Shpirti i Shenjte, keta te Tre duke qene krejtesisht te dalluar prej njeri-tjetrit. Keshtu ne fjalet e Besores se Athanasit: "Ati eshte Perendi, Biri eshte Perendi, edhe Fryma e Shenjte eshte Perendi, edhe prape nuk jane Tre Perendi por Nje Perendi." Ne kete Trinitet Personash, Biri eshte i lindur prej Atit me lindje te perjeteshme, ndersa Shpirti i Shenjte buron perjetesisht prej Atit edhe Birit. Serish, duke mos u ndalur ne keto diferenca si ndryshime te origjines se tyre, Personat jane bashke-te perjetshem edhe te barabarte: te gjithe jane te pakrijuar edhe te Gjithepushtetshem. Kjo, meson Kisha, eshte Zbulesa persa i takon natyres se Perendise, te cilen Jesu Krishti, Biri i Perendise, erdhi ne toke, tia shfaqe botes, edhe te cilen ajo (Kisha) ia parashtron njeriut si Themelin e te gjithe sistemit te saj dogmatik.

Serish ne Shkrimet, nuk ka asnje term te vetem, me ane te te cilit te Tre Personat jane te dhene sebashku. Fjala Trias (prej se ciles kemi perkthimin latin Trinitas) eshte gjetur per here te pare tek Theofili i Antikokise perreth 180 A.D.
Ai flet per Trinine e Perendise (At), Fjales se Tij edhe Urtesise se Tij ("Ad. Autol.", II, 15). Termi, sigurisht mund te kete qene ne perdorim edhe me pare. Me pas shfaqet ne formen latine Trinitas tek Tertuliani ("De pud." c. xxi)
Ne shekullin e ardhshem, fjala eshte ne perdorim te gjere. Gjendet ne shume pasazhe te Origjenit (" In Ps. xvii", 15). Besorja e pare ne te cilen shfaqet eshte ajo e nxenesit te Origjenit, Grigor Thagmaturhut (Cudiberesit). Ne vepren e tij Ekthesis tes pisteos te shkrojtur midis 260-270, ai shkruan:


Prandaj nuk ka asgje te krijuar, asgje te nenshtruar ndaj nje tjetri ne Triniti: as nuk ka ndonje shtim te ndonje ndonje gjeje, sikur te mos kishte qene me pare, edhe te kete hyre me vone: Keshtu Ati nuk ka qene asnjehere pa Birin, as edhe Biri pa Shpirtin: edhe kjo Trini e njejte eshte e palevizshme e dhe e pandryshuar per gjithmone (P. G.,X, 986).

Eshte e qarte se nje dogme kaq e mistershme kerkon nje Zbulese Hyjnore. Kur fakti i Zbuleses, i pare ne kuptimin e tij te plote si e folura e Zotit ndaj njeriut, nuk pranohet me, refuzimi i kesaj doktrine vjen si nje rrjedhoje e natyrshme. Per kete arsye nuk ka me vend nder Protestantet liberale sot.
Shkrimtaret e kseaj shkolle e pranojne se doktrina e Trinitetit, sikurse e pohuar prej Kishes, nuk permbahet ne Testamentin e Ri, por se eshte formuluar ne shekullin e dyte, edhe mori aprovim te plote perfundimtar ne shekullin e katert, si rezultat i herezise Ariane edhe Maqedoniane. ...............

[**Shenim nga Klod -- pra sic e shihni ne pasazhin e fundit, sic e kam permendur edhe vete, Kisha e ka pranuar se doktrina e Trinise si formulim, e theksoj si formulim, ka patur nje shkalle kohore, por kjo nuk ka te beje me ate se eshte besuar per here te pare ne shekulline dyte e te katert. Une u kam shpjeguar disa here qartasi, se Kisha shumicen prej doktrinave, e ka hedhur ne leter, pra shkruar, vetem kur eshte sulmuar nga heretiket, edhe jo thjesht prej nevojes qe ajo kishte per te forimuluar besimin. Ketu hyn edhe Testamenti i Ri, qe te le ta nenkuptosh me njehere kete spontanitet ne arsyet se pse ai u shkruajt qe ne vargjet e para te ungjijve apo letrave. E jo sukur thone protestantet se po se tha Tesatmenti i Ri, nuk mund ta besojme, dmth "Vetm me Bibel", apo "vetem me Etalon" do thonin protestantet e qute shqiptar!

vijon.....

[Seminarist]

II. Te provuarit e doktrines ne Shkrimet

A. Testamenti i Ri

Evidenca nga Ungjijte kulminohet ne urdherimin per pagezimin tek Matheu 28:20. Eshte e dukshme prej tregimeve te Ungjilloreve se Krishti ua beri te njohur te verteten e madhe te Dymbedhjeteve hap pas hapi. Filllimisht Ai i mesoi ata qe ta shihnin tek Ai, Birin e perjetshem te Perendise. Kur misioni i tij po vinte drejt fundit, Ai u premtoi se Ati do u dregonte nje tjeter Person hyjnor, Frymen e Shenjte, ne vend te Tij. Perfundimisht, pas Ringjalljes, Ai ua mesoi shprehimisht doktrinen, duke i dhene per detyre te "shkonin e mesonin te gjithe kombet, duke i pagezuar ne emer te Atit, edhe te Birit, edhe te Frymes se Shenjte" (Matheu 28:18). Fuqia e ketij pasazhi eshte vendimtare. Qe Ati edhe Biri jane Persona te ndryshem, shihet qe prej vete termave, qe jane ne perjshtim te njeri-tjetrit. Permendja e Frymes se Shenjte ne te njejten seri, emrat e lidhur me 'edhe'...'edhe' jane evidenca se kemi ketu nje Person te trete te koordinuar me Atin e Birin, edhe perjashton te gjithe supozimin se Apostojt se pane Frymen si nje Person te vecuar, por si Perendine e pare ne Veprat e Tij mbi krijesen.

Fraza 'ne emer' (eis to onoma) afirmon po ashtu Perendine si nje edhe unitetin e natyres se tyre. Midis judejve edhe Kishes apostolike, emri hyjnor ishte perfaqesim i Perendise. Ai qe kish te drejten ta perdore ishte i veshur me autoritet te madh per kete: pasi ai therriste fuqite mbinatyrore te Atij, amri i te cilit po therritej. Eshte e pamendueshme qe fraza "ne emer" do te duhej te perdorej ketu, po te mos ishin te gjithe Personat e permendur te barabarte ne Hyjni. Per me teper, perdorimi i njejesit edhe jo shumesit "ne emer", tregon se se keta Tre Persona jane Ai Nje Perendi i Gjithepushtetshem, te Cilin besonin Apostojt. Ne fakt, uniteti i Perendise eshte po aq themelore sa nder Hebrejte edhe ne religjionin e krishtere, edhe eshte i afirmuar ne sa e sa pasazhe te Testamentit te Vjeter edhe aitj te Ri, sa qe cdo shpjegim kunder kesaj doktrine do te ish i gjithi i papranueshem.

vazhdim...

[Danieli]

Klodi, te me falesh per kete nderhyrje, doja vetem te theme se ne shkrimin e melarteshem (nuk e di ne qofte se eshte i gjithi shkrimin i Emciklopedia, apo ke shtuar edhe ti dicka)...

Prova qe ti -enciklopedia- meere per argument, nuk mund ta vertetoj Trinin, se pari atje nuk flitet se Zoti eshte i perber nga tre persona, pra nga Ati, Biri dhe Shpirti i shenjete (ashtu sic ke permendur edhe ti se ne asnje vend nuk thuhet qart kjo), dhe si e tille nuk mund te meret per argument...

Ne te thuhet vetem se kur te shkoni te pagezoni, pagezohini ne merin e ketyre...

Ne qofte se une i theme dikujt, qe shko dhe foli filanit ne emerin e Gentit, Besit dhe Tanit, kjo nuk do te thote se keta jane nje...

Githashtu, argumetni i mare, se fraza "ne emer" kritikohet nga shume studjues, sepse sipas grmatikes, qofte ne greqisht apo edhe ne gjuhet e tjera, ajo nuk tregon se keta tre persona jane 'Nje", duke u mbeshteture ne gramatiken e gjuhes greke ne nuk mund te theme: "Ne emrat (pra shumesi) te Atit, birit...", kjo nuk do te ishte e sakte, ashti sic nuk eshte e sakt edhe ne gjuhen shqipe.

Si themi ne ne shqip, ne emrin e Besit Tanit... apo ne merat e besit tanit...?
Mos valle po te themi "ne emerin" do te kujtonim se keta te tre jane nje?!
Pra kjo eshte menyra e thenjes, pastaj jo vteme per versetin e mesiper porse edhe per emra te tjere kur jane re renditur ne menyre te tille, ne perseri perdorim njesesin "ne emer".

[drita]

Pershendetje "Klodi"!
Megjithese temen e ke titulluar, se ka te beje me Enciklopedine Katolike, une ne asnje vend nuk pashe qe te kishe shenuar se keto evidenca (qe ti na i jepje) mund te gjenden ne filan faqe te filan volumi te Enciklopedise Katolike.
Por ti thjesht, jep disa shkronja, disa numra (si p.sh De pud." c. xxi) dhe ec e merri vesh ti se cfare jane...
"Klodi" nuk eshte ndonje gje e zgjuar qe te ulesh dhe te perkthesh çdo gje qe ka te beje me trinitetin, pa e kuptuar as vete se cfare po perkthen.
Tek e fundit cili ishte mesazhi i kesaj teme?????
Une te solla (ne te vertete e morra nga dikush tjeter) nje pohim te Enciklopedise Katolike i cili thote:
"“Perpara shekullit te IV formula: Nje zot ne tre persona” nuk ka qene e besuar dhe nuk ka qene as e asimiluar ne jeten e kristianeve si nje baze e besimit. "
Dhe mund ta gjesh tek New Catholic Encyclopedia (1967, vell 14, fq 299).
Tani, sic mund te kuptohet qellimi qe ti hape kete teme, eshte qe te hidhje poshte, kete pohim si dicka e pathene nga Enciklopedia Katolike.
Por ti ne vend te kesaj, na sjell perkthime ne tym dhe na del ne perfundim me sqarimin tend "te famshem", se Trinia na qenka besuar qe me pare, por ajo vetem na qenka formuluar (dhe jo themeluar) ne shekullin e 4, si shkak i herezise arine.
Ore "Klodi" kete genjeshter deshiron qe ta besosh ti, por te pakten mos na e shit si te vertete, sepse siç ta kam theksuar edhe me pare, nga pohimet e enciklopedive te ndryshme dhe ne veçanti asaj katolike, Trinia, as nuk qene besuar dhe as formuluar ne shekujt e pare.
Ja sonte po te jap edhe nje tjeter argument nga vete librat e ortodokseve.
Ne librin "Besimi orthodoks" vol. III me autor Protopresviter Tomas Hopko, ne faqen 184 thuhet:
"Nder teologet e shekullit te trete, qe mund te permendet, Dionisi i Aleksandrise, Hipoliti i Romes...
Te gjithe keta njerez e zhvilluan teologjine e krishtere orthodokse dhe vecanerisht HODHEN THEMELET per doktrinen e TRINISE, e cila shkaktoi aq debate ne shekullin e katert..."
Pra, siç e sheh "Klodi" themelet nuk jane hudhur nga Jezusi, e as nga dishepujt, bile as nga vete Pali, qe kane jetuar ne shekullin e pare, por jane hedhe nga ato njerez.
Por u "kompletua" kjo doktrine ne shekullin e katert, dhe qe atehere filloi te besohej ashtu siç sot ti e beson.
Kjo eshte e verteta e hidhur i dashur "Klodi" ne dac pranoje ne dac "vrit" veten.
Sa i perket vargut qe ti solle, ai jo vetem qe nuk provon "Trinitetin" (kete ta shpjegoi edhe "Danieli"), por e thone edhe te tjeret...
Encyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical literature te Mc Clintoc dhe Strong thote ne lidhje me Mateun 28:18-20
" Ky verset nuk verteton ne menyre te qarte tre personalitetet e trinitetit,as barazine e tyre si dhe as Hyjnine e tyre "(rishtypur ne 1981, vell 10 faqe552).
Por jo vetem aq, por ky varg eshte gjetur vetem ne doreshkrimet qe datojne ne shekullin e 6, ndersa mungon ne doreshkrimet me te vjetra dhe me autoritet.
Ne vitin 1966 profesor S. Pines gjeti ne Stamboll nje doreshkrim te epokes Paleo-kristiane ne te cilin ky verset nuk gjendej. KJO DO TE THOTE QE DORESHKRIMET ME TE VJETRA NUK E PERMBAJNE KETE VERSET.Per me shume shih S. Pines, The Jewish Christians of the Early Centuries of Christianity according to a new Source, Jeruzalem 1966, vellimi 2 numri 13;shih edhe S. Ben-Chorin, Fratello Gesu, Brescia 1986,faqe 303

H. Koslama drejtor i stafit te insitutit teologjik suedes thote ne lidhje me ungjillin e mateut dhe posacerisht me kete verset:
" Asnje shkrim nuk ka qene me shume objekt ndryshimesh se sa ky ungjilli i Mateut" Kjo perben nje prove te qarte per pavlefshmerine e ketij verseti dhe te tjereve si puna e ketij.
"Klodi" te bera edhe disa pyetje, ne lidhje me gabueshmerine e kishes, pergjigju te lutem.

[Seminarist]

Sa qesharak(e)!

Drita, sot nuk kam kohe, por si ore po ti do ti tregosh Tomas Hopkos se c'ka dashur te thote me ate shprehje?
Tashti, sic e sheh, botimi i mesiperm eshte perkthimi i enciklopedise katolike. Or mik ato citimet qe ti si kupton jane tituj veprash ne origjinal te Eterve.

Tashti perdor pak logjike..une e di qe ti s'do qe ta pranosh Trinine, prandaj cdo shpjegim eshte tym per ty, por kjo nuk justifikon moskuptim me keqdashje.

Per analogji: Ashtu sikurse "Tabletave te ruajtura ne qiell" dmth Kuranit, edhe pse na paska qene i shkruajtur nga perjetesia, iu desh fatkeqsisht nja dy shekuj ne toke per te marre formen perfundimtare, duke djege shtate kopje, po keshtu edhe doktrina e krishtere pati nje proces formulimi ne kohe.

Eshte absurde te thuash se Kisha ortodokse e katolike, qe jane mbrojteste e vetme te denja te krishterimit, e doktrines se Trinise, se thonkan se kjo doktrine na paska lindur ne shekullin e IV tert!

[Seminarist]

Daniel, sa per analizen tende te "ne emer", ketu qendron edhe problemi...

Ne nuk mund te marrim copa shkrimesh edhe te themi se jo eshte ose s'eshte, por sidoqofte arsyetimi yt eshte vecse nje mundesi qe nuk hedh poshte mundesine tjeter. Serish mbetet se ne kontekst edhe ne varg, mesazhi eshte i qarte: Si do te mund te pagezohet dikush, duke barazuar autoritetin e emrit Jahve me te nje profeti, apo shenjti edhe te nje force? Kjo do te ish blasfemi per shenjterine e emrit Jahve, ose ndryshe lavdia e te tre personave te permendur do te jete NJE, E BARABARTE!

Njeshi ne kete shprehje nuk qendron thjesht tek njejesi, qe ne vetvete eshte nje tregues i unitetit te Atit, Birit edhe Frymes, por per autoritetin e njejte te tyre.

Muhamedi nuk do te mund te thosh se meson ne emer te Allahut edhe vete tij, ne mos te pretendonte se emri i tij edhe i Allahut kane nje autoritet, por se meson vetem ne emer te Allahut.

Pasazhet Bible jane te shumta qe tregojne per nje barazi ne nder edhe lavd te Atit edhe Birit, madje epitetet e Jahves ne DHV, ne DHR i shohim tek Krishti.
Krishti fali mekatet, mbizoteroi ligjin e Moisiut etj
te gjitha keto pasazhe te para sebashku tregojne per nje Perendi Triun-e...

[drita]

"Klodi" kujdes se po behesh ti gazi i botes...
Ke filluar te ecesh ne te njejtat shina me te "krishterin" "Deshmuesin", "Jesushaus" dhe te tjeret si ta.
Lexoji mire dhe mundohu t'i kuptosh...
Lexoje pak me mire edhe Hopkon, mesa duket ke qene pergjumesh kur i ke lexuar pohimet e tij.
Lexoje pak edhe historine mbi vargun e Mateut.
Po s'e pate bezdi, m'i dergo edhe njehere vetem theniet e Enciklopedise Katolike, nuk ka fare nevoje per shpjegimet e tua, dhe te lutem me trego se ne cfare faqesh dhe cfare kapitulli mund t'i gjeje ato thenie.
Meqe paske ne dore enciklopedine Katolike te Re e kontrollove ate pasazhin qe une e solla ne forum???
Faqen e ke 299 volumi 14.
A ishte ashtu sic une pretendoja apo jo???
Kur te kesh kohe, te pakten meqe nuk merresh me keshillin e Nikeas, me kthe pergjigje per ato pak pyetje qe te bera.
Ja po tí perseris edhe njehere:
Pse iu dash Perendise, qe te nxirrte nje liber me nenkuptime, dhe jo nje liber te qarte qe te sqaronte qarte se cfare te besonin njerezit e cfare jo???
Pastaj kisha, e hershme na qenka e pagabuar (te pakten keshtu e kam kuptuar une, nga citimet e tua), po kisha e sotme a gabon???
Nese po, nga te jemi te sigurte se edhe kisha e hershme, nuk ka gabuar???
Po kishat e shekujve te mesjetes???

[shuaib1]

ASSALAM ALAIKUM DRITA
MORE KOT E KENI ME KET KLODIN SE KY ASHTE I NJEJT SI AI I KRISHTERI TE HUMBUR DHE ASGJE TJETER NUK JA VLEN ME HUMB KOHEN ME KESI PERSONA WALLAHI JO PO PRAP JU DINI SE QBENI DRITA VETEM NJE KESHILL PREJ NJE VELLAU MOS HUMB KOHEN ME NJE QE ESHTE I HUMBUR DHE NUK DON TE SHPETOHET POR MER KOHEN DHE NDIHMOI ATYNE TE CILEVE JU NEVOITESH JAZAKALLAH HAIR DHE ME BEN HALLALL ASSALAM ALAIKUM

[Seminarist]

Ore Shuaib tyci, po ka del nje here edhe me drejtohesh mu..

Nuk e kupton akoma se je larg....vje me teper era TURK I TRASHE

Drita, nese po behem gazi i botes, e para ty s'te ka vendosur njeri si mates gazi, edhe tjetra, c'te te them une ty? Deshe referime ja ku i ke. Une nuk kam c'te bej se ti nuk di anglisht. Une se ku i marr referimet e mia, ua kam thene me dhjetra here, nuk ia jap njeriu..ky eshte nje princip personal, e asgje me shume.

Ato qe thua, ose ti kane thene, per Thomas Hopkon, jane trashesira qe une i kam shpjeguar sa e sa here, e nuk kam ndermend ti perseris me arsyet.

Ajo qe une do perpiqem te bej, eshte qe te tregoj ty se si ju muslimanet keni te njejtat koncepte te zhvillimit kohor te doktrines.

Per Trinine, une nuk shoh ndonje gje qe nuk shkon ne diskutimin tim. Ti nuk ke perse te vesh ne dyshim, nese Enciklopedia katolike thote me te vertete ate qe une faktikisht e kam perkthyer prej saj nga anglishtja. Po ta vertetova se eshte nje perkthim i asaj enciklopedie, tek germa T, termi trini, c'do te besh pastaj (me nje te falur do ia hedhesh lumit?)?

Eshte puna juaj nese e pranoni apo jo Trinine, puna ime eshte tu tregoj se Bibla flet per te, Kisha po ashtu..edhe kete e kam bere edhe jam duke e bere.

Shnet!

[Seminarist]

Shfaqja mbinatyrore ne pagezimin e Krishtit, citohet shpesh si nje Zbulese e drejtperdrejte e doktrines Trinitare, e dhene qe ne zanafille te misionit. Kjo, na duket neve, eshte gabim. Ungjilloret, sic eshte e vertete, shohin ne te nje manifestim te te Tre Personave hyjnore. Por, e pare vecmas mesimit vijues te Krishtit, domethenia dogmatike e kesaj pjese veshtire se do te kuptohej. Per me teper, tregimet ungjillore duket se e cilesojne se askush, pervec Krishtit edhe Pagezorit, sihin te privilegjuar te shihnin Pellumbin mistik, edhe te degjonin fjalet qe deftenin Biresine hyjnore te Mesias.

Pervec ketyre pasazheve, ka edhe shume te tjera ne Ungjijte e tjere, te cilat referojne njerit apo tjetrit te te Tre Personave ne vecanti edhe shprehin qarte ndashmerine e Personave edhe Hyjnishmerise te secilit. Persa i perket Personit te pare nuk do te ish e nevojshme te jepeshin citime te vecanta: Ata qe shpallin se Jesu Krishti eshte Perendia Bir, afirmojne me kete edhe ndashmerine e Personalitetit me Atin. Hyjnishmeria e Krishtit eshte deftuar jo aq shume prej Shen. Joanit, por prej Sinoptisteve. Meqe kjo pike eshte trajtuar tjeter kund, do te ish e mjaftueshme ketu te numeroheshin disa prej mesazheve me te rendesishme prej Sinoptisteve, ne te cilat Krishti deshmon per Natyren e Tij Hyjnore.

* Ai deklaron se do te vije te gjykoje te gjithe njerezit (Matheu 25:31). Ne theollogjine judehe, gjykimi i botes eshte nje detyre krejtesisht Hyjnore edhe jo mesianike.

* Ai eshte Zoteria i Engjejve, qe kryejne urdherin e Tij (Matheu 24:31)

* Ai e aprovon refimin e Pjetrit, kur e njeh ate jo si Mesia -- nje hap i marre prej kohesh tashme prej Apostojve -- por shprehimisht si Biri i Perendise: edhe ai deklaron se ky pohim erdhi si pasoje e nje Zbulese te prej Atit (Matheu 16:16-17).

* Perfundimisht perpara Kefas, Ai jo vetem qe e shpall veten si Mesia, por ne pergjigje te nje pyetje te dyte edhe te vecante, afirmon pretendimin e Tij se eshte Bir i Perendise. Ai shpallet vazhdimisht prej Kryepriftit si fajtor per balsfemi, nje shkelje qe nuk mund ti ishte ngarkuar thjesht se po pretendonte te ish Mesia (Luka 22:66-71).

Deshmia e shen. Joanit eshte me teper e drejtperdrejte se ajo e Sinoptisteve. Ai shprehimisht thote se qellimi i Ungjillit te tij eshte qe te tregoje per Hyjnine e Jesu Krishtit (Joani 20:31).

vazhdim...