Shpjegimi i emrave të qyteteve shqiptare

[ilia spiro]

TIRANE
Origjina e emrit: (Katër variantet) “Tiranë” mendohet se vjen nga fjala “Theranda”, e përmendur në burimet e lashta greke dhe latine, që vendasit e quanin Te Ranat, meqë fusha ishte formuar si rezultat i materialeve të ngurta që sillnin ujrat nga malet përreth.
“Tirana” vjen nga “Tirkan”. Tirkan ka qenë një kështjellë në shpat të Malit të Dajtit. Edhe sot e kësaj dite ekzistojnë rrënojat e kësaj kështjelle të lashtë që daton në fillimin e shekullit I para Krishtit. Kjo mendohet të ketë qenë kështjella që historiani bizantin Prokop, (shek.VI), e quan Kështjella e Tirkanit.
“Tirana” vjen nga greqishtja e vjetër, “Tyros” që do të thotë bulmet. Mendohet se ky variant ka mbetur ngaqë në fushën e Tiranës bëhej tregtimi i bulmetrave nga barinjtë e zonave përreth.
Tiranë vjen nga Teheran, kryeqytet i Iranit, në kujtim të një fitoreje të korrur nga Sulejman Pasha, (themeluesi i qytetit) në krye të ushtrisë turke gjatë fushatës në Persi.
Me siguri dihet që për herë të parë emri i Tiranës përmendet në vitin 1418 në një dokument të Venedikut.

KORÇË
Origjina e emrit: Gjoriçë, Goriçë. (Por edhe sot asnjë studiues nuk ka një ide të qartë se nga vjen emri i qytetit të Korçës).

ELBASAN
Origjina e emrit: Në shekullin e 2-të para Krishtit njihej me emrin Skampa dhe më vonë Skampini. Elbasani u themelua nga Sulltan Mehmeti II në shekullin XV. Iu vu ky emër sepse ishte një ndër trevat e para të pushtuara nga osmanët, ELI-BASAM (vura dorë).

GJIROKASTËR
Origjina e emrit: Qyteti e ka marrë emrin sipas fjalës greke argjend, Argyrókastron, që lidhet me ngjyrën e përhime të mureve, rrugëve dhe çative prej guri, të cilat vezullojnë si argjend kur lagen nga shiu. Një shpjegim tjetër lidhet me emrin e një fisi vendas që jetonte pranë Gjirokastrës: Argjirët.

SHKODËR
Orgjinë e emrit: Skodrin, ose vendi ku shkon Drini, Skutari

SHIJAK
Origjina e emrit: Me këtë emër që ka sot, Shijaku njihet që para Mesjetës. Toponimi gjeografik i Shijakut është me prejardhje fetare nga Shën Jaku ku fillimisht është quajtur Shen Jak, Shenjak, Shejak, Shinjak e me pas Shijak.

BILISHT
Origjina e emrit: Nga maqedonishtja, Bilišta-Bilisht.

FIER
Origjina e emrit: Ekzistojnë dy hipoteza:
E para, paraqet variantin e emrit Fier që vjen nga italishtja FIERA, d.m.th treg ose panair.
E dyta, bazohet tek toponimi i rajonit. Duke qenë se shumica e tyre janë me origjinë bimore, ajo thekson se emri i qytetit të Fierit rrjedh nga bima e fierit që rritej me shumicë në këtë vend.

ÇOROVODE
Origjina e emrit: (Nga sllavishtja) Çorrnaja Voda,(Uji i Zi)

POLIÇAN
Origjina e emrit: Poliçan (nga sllavishtja poli-fushë, çan-e pjerrët)

LUSHNJE
Origjina e emrit: Një gojëdhënë e përhapur, tregon për “Hanin e Salushes” si burim nga rrjedh dhe emri i qytetit Lushnjës. Për Salushen, mendohet që ajo të ishte e veja e Pashait ose skllavja e tij, disa thonë vajza e tij. Përpos kësaj ekziston një tjetër gojëdhënë, e cila duket se është më e pranueshme nga këndvështrimi historik dhe logjika gjuhësore. Sipas saj, “qyteti fillimisht ka qenë i vendosur në kodrën e Vainit pranë Kishës së Madhe të Kuqe”.

SARANDE
Origjina e emrit: Vjen nga një manastir i hershëm kristian që iu kushtohet Dyzet Shenjtorëve (Ágii Saránda në greqisht),(Santi Quaranta në italisht).

POGRADEC
Origjina e emrit: “Pogda grada”, që do të thotë “nën qytet” ose qytet kala dhe vjen nga sllavishtja.

PEQIN
Origjina e emrit: Klodiana-Biklinet-Peklin-Peqin (vend i lashtë ilir)

URA VAJGURORE
Origjina e emrit: Vjen nga një urë me çimento e hekur, që besohet të jetë ndërtuar nga italianët që e përdorën për kalimin e tubave të naftës që nga Kuçova për në Vlorë

PERMET
Origjina e emrit: Nga heroi i kohëve të lashta i quajtur Premt, i cili për të mos rënë i gjallë në duar të armiqve ishte hedhur nga maja e “Gurit të Qytetit”, një shkëmb në afërsi të qendrës së qytetit

PRRENJAS
Origjina e emrit: Ka lidhje me fitoren e betejës së Skënderbeut në betejën e Torviollit, që e fitoi, por pati humbje të mëdha dhe se gjaku luftëtarëve rridhte si përrenj. Pikërisht nga kjo gojëdhënë u quajt Prrenjas.

KELCYRE
Origjina e emrit: Vjen nga fjala e greqishtes së lashtë Klisura, dhe përkthehet në shqip “vend i mbyllur”, pra Grykë.

TEPELENE
Origjina e emrit: Gjeneza e emrit Tepelena është shpjeguar në mënyra të ndryshme. Ekziston varianti Tepedelenë (kokëshpues) krahas Tepe e Lenës (Kodër e Lenës) e jo më pak intrigues e bindës është emri Antibylynë (përballë Bylynëve), që më pas evoluoi në Tepelenë.

HIMARE
Origjina e emrit: Vjen nga fjala e vjetër shqipe e përdorur në këto anë “Hi(j) Marë” – “Eja Marë”, që ka të bëjë me ftesën që i bëhet një vajze apo fqinje të marrë pjesë në një gëzim familjar apo t’i bashkohet një grupi që këndon një kënge shumë-zërëshe. Një tjetër tjetër variant është se emri Himarë mund të vijë emri i një kafshe të përmendur në mitologjinë e lashtë të quajtur Chimera, një luan mitologjik.

LIBOHOVE
Origjina e emrit: Emrin Libohovë duhet ta ketë marrë pas shek. të VI pasi sllavët u dyndën në Arbëri. Mbi këtë emër mendohet të ketë dy kuptime:
I pari libohova-vend buzë fushës, luginës.
I dyti libo-do të thotë i dashur me kuptimin vend i bukur dhe prapashtesa përkëdhelëse ovo.

DIVJAKA
Origjina e emrit: Divija (Dy vija)

KRUJË
Origjina e emrit: Krua nga burimet e shumta të ujit

FUSHË-ARRËS
Origjina e emrit: Nga pemët e shumta të arrës.

PESHKOPI
Origjina e emrit: Peskopija. Lidhet me qendrën peshkopale që përmendet në vitin 1020.

VORA
Origjina e emrit: Thuhet se emri Vorë nga koha e Skënderbeut, sepse aty u varrosnin ushtarët e rënë në luftë dhe u quante “vorre”. Me kalimin e viteve emri është transformuar në VORË.

SHËNGJIN
Origjina e emrit: Emrin që mban sot, qyteti e ka marrë nga Kisha me të njëjtin emër që ndodhej në Malin e Shëngjinit.

[Kreksi]

Divjaka pasi qe aty eshte nhe xon vertet e eger e biodiversitetit natyror bimor e shtazor ka dema, kie td eger, ka pelicans, ka gjithçka veç gjin t eger hala s kam degjue se u zbulue be Divjak, ndoshta ka edhe kuaj re eger ?
Divlja, Divja ka-u, denat e eger, vertete have te rralle ne Europe, ska si n Dilja- k !

[Ilile]

Tirana mund te jete Te Lana

[Ilile]

Qe ja fut kot duket.po mendoji njehere ne shqip ato emra.pse duhet me i kerku ne gjuhet e botes kur jane shqip o njeri

[Kreksi]

Te japi edhe une nje version per emrin: TIRAN ?
Nga gjuha Italian, katine, furry ku pjekin bukë të vogla, PTIT PANE, eshte thene shkurtimishte:
=TI..PANE= murepo te kjo shkronja 《P》 beer ngatrrimi se nga shumica e njerezve qe njohin grekishten, P per ta eshte R dhe keshtu nga TIPANE shqiptohej Tirane, thjeshte, nga furrat te cilat gatuanin buke te vogla:[ petite pane] = TIPANE erdhi deri te emri TIRANË...!