Dante Aligieri (1265-1321)

[Veshtrusja]

Kanga XXX

Kur n’Semelene Junona shfreu tane vner,
Gjakun teban aq ne inat e muer,
Sic e tregoi ajo ma se nje here,

I shkreti Atamant kaq fort u cthuer,
Sa qe kur gruen e vet ai ve veshtroi
Me dy t’njomat ferishte nder dy duer,

Vikati: <<Zini shtigjet, ta pushtoj
Me klyshe ate luaneshe!>>, e tue u berlyke
I hapi te pamshireshmit capoj,

Njanin, Learkun, kapi mu ne gryke,
Si e rrotulloi n’ajri, n’shkamb e verviti, -
Dhe shkoi ajo e u mbyt me tjetrin ngryke.

E kur, prej fatit thane, teposhte rreshqiti
Gjithe ajo Troje e larte e madheshtore,
Mbaroi mbretnija e fronit mbreti zbriti,

Hekuba e mjere, e trishtun, kthye n’sherbtore,
Kur pa se Poliksena kish mbarue,
Per Polidor’n e saj, shtri mbi bregore

Te detit, kur fatzeza u kujtue, -
Cmende, zu me lehe si qen e gjora nane,
Kaq fort nga dhimbja e madhe pat shkallue.

Furite e Tebes a te Trojes s’jane
tregue kaq fort te egra e zullumqare,
kurr kaq kerdi nder shtaze a njerez s’bane.

Si pashe dy hije t’zbeta, cveshun fare,
Qe ngitshin tue kafshue neper shpatine
Si derri kur del tharkut fulikare.

Njana u hodh Kapokjos, nen kaptine
Ia nguli idhte me dhambe, e tue e ngrehe zharg
E bani ta kruej barkun per zalline.

E Aretini, tue u dridhe tha: <<Larg
I ndejsha Xhianni Skikkit, qe harlise
Shkon tue ua ngjite me dhambe shpirtnavet varg!>>

<<Ah, - I thashe une, - ishalla nuk ta kris
tjetra me ate goje! N’mos pac veshtiresi,
me thuej kush asht, sa asht kendej pa u nise.>>

M’u gjegj: <<Ai shpirt jetoi ne lashtesi.
Asht Mirra e mbrapsht. Tue shkele cdo ligj t’njerzimit
Me vete te jatin bani dashuni.

Qe te mkatoje per t’ia arrite qellimit
Ndrroi krejt fytyre tue marre tipare tjera,
Si tjetri qe po nget zjarr prej terbimit.

Ky, per t’fitue mushken mbretneshe, mejhera
U shti si Buozi dhe, gjoja tue vdekun,
Diktoi nje dhjate te tille qe iu njoh vlera.>>

Kur dy te krisunit iken si t’ndjekun
E ma s’I pashe ku t’zezen shkuen me u fute,
Une solla syte te vrej tjere shpirtna t’mekun.

E njanin pashe, qe dukej si lahute;
I tille me te vertete do te gjasonte,
Ku bahet bige njeriu ta kishin kpute.

Hidropizija e rande krejt e shemtonte,
Se plandsin plot me uje ia kishte aje,
Fytyra e tij aspak me bark s’perkonte.

Ai detyrohej buzet hape t’I mbaje,
Si tiziku I etuem; t’djeguna zhar,
I kishin mbete shpervjele nga ajo murtaje.

<<O ju qe keni ardhe, jo si mkatare,
n’kete bote te smunde, e s’di me leje t’kuj, -
u suell kah na, - degjoni kete qyqar:

mjeshter Adami jam, ketu qe vuej;
per s’gjalli c’desha pata dersa u ngina,
e tash po digjem, heu, per nje pike uje!

Shenat e vegjel, qe nga ato lugina
Te Kazentinit poshte ne Arno shkojne
Tue lage e tue freskue t’butat lendina,

Gjithmone I kam nder sy, e me mundojne,
Keto vegime fytin ma kane tha,
M’ligin ma fot se ethet qe m’dermojne.

Kjo drejtesija e Hyut qenka hata!
Nxjerr lande po nga ai vend ku mekatova,
Ma fort me shtyn me pshereti, me qa.

Romena ja, ku une falsifikova
Paret me ftyre t’Baptistit; shkak I zi
Qe ky, qe djegun botes iu largova.

Por t’shihja ketu shpirtnat e keqi
Te Guidit, Aleksandrit, vllaut te tyne,
S’do e ndrroja per gurre t’Brandes tane freski.

Ketu asht njani, n’qofte se s’me genjyene
Hijet qe vijne verdalle, por, n’se e vertete,
Sa pare ban kur kambe e duer m’u thyene!

Ah, aq I lehte sikur te ishe vete,
Me ece sa t’zite e thonit n’njeqind vjet,
Do t’ishe vu me I ra shtegut te shkrete

Ate me kerkue permes ketij kjahmet,
Ndonse asht ky rreth njembdhjete mije mil I gjate
Dhe ka gjyse mili gjanesine e vet.

Per sherr te tyne vuej me kta te ngrate,
Ata me pre fjorinta me kane nxite,
Qe ar te kishin mangut tre karate.>>

E une: <<Kush jane dy t’zezet, qe ktu ngjite
Avull leshojne si n’dimen dora e laget
Dhe dergjen ne te djathten tande shtrite?>>

<<I gjeta shtri e krejt mbulue nga plaget, -
m’u gjegj, - kur kamba ne kete shpat me shkiti,
e shtri do rrijne n’amshim n’kete grope te vaget.

Njana – mashtruesja, Zefin qe paditi,
Tjetri – Sinoni, qe mashtroi nje Troje,
Po I qelb ai avull ethesh qe I tymiti.>>

Njani nder ta, pse ndoshta u zu ne goje
Me aq pak nderim, u ndez dhe nga menija
Grusht barkut gur I ra, ne short ta cpoje.

E ky kumboi at’here si lodertija,
Adami por fytyren t’ia shplakoi
Vrik me ate dore, e s’qe ma e lehte e tija.

<<Ndonse, sa do t’perpiqem, - mjeshtri shtoi, -
s’leviz une dot, se I kam gjymtyr’t randoshe,
kete krah te lire e kam ta perdoroj.>>

E ai u gjegj: <<Ate dite kur ti po shkoshe
Drejt zjarrit, s’pate dore aq t’lire e t’shpejte,
Ishe ma I shpejte pare tue pre n’nje qoshe.>>

Bark-ajuni at’here: <<Tue fole je drejte,
Porse nuk qe ti kaq I drejte pohues,
Trojanet kur t’kerkuen me qene I drejte.>>

<<Keshtu o ashtu n’qofshim te dy mashtrues, -
Sinoni tha, - une per nje faj kam ra,
Por ti edhe vete djajve u del mesues!>>

<<Ti kalin, o I shperbeme, prap a e ke pa? –
bark-lodra tha. – Mkatin me e fshehe s’je I afte,
gjithe bota e di, pra plas per cka ke ba!>>

<<Ti plac ku je e goja-shkrumb t’u cafte, -
greku iu gjegj, - dhe gjithe ajo kenete,
qe mban ne bark, si gardh nder sy t’u bafte!>>

E pareshkrisi: <<Shkye t’asht goja e shkrete,
Se tue fole keq gjithmone kush s’ta ka dale;
Ne paca une etje e n’plandes uje te nxete,

Ty kryet te dhemb e trupin ma ke vale;
E, me e lepi Narcizit ate pasqyre,
Nuk asht nevoje me t’grishe ty me shum fjale.>>

Une po I veshtroja tue u grinde n’ate menyre.
<<Fort ma ke ngule, - tha prisi, - ate shikim,
s’dij si s’po nxehem kah te shoh tue kqyre!>>

Kur pashe se si me foli me idhnim,
U ktheva shpejt drejt tij aq turpenue,
Sa ende ato fjale me siellen ne kujtim.

Si ai qe anderr t’keqe tue shikue,
Anderr don t’jete cka n’anderr sheh me sy
Dhe c’asht mos t’jete fort kishte me deshrue,

Ashtu edhe une; mue fjala m’u lidh nye,
T’falun lypshe me sy, goja s’punote,
S’kuptoja se cka lypshe ishte krye.

<<Per faj ma t’madh mjafton pendesa jote,
tash je I lame, - mesuesi zu me m’thane, -
prandej mos u trishto per gjana kote!

Por n’mend ta kesh gjithmone se me ke prane
Ne qofte se ndo’jhere tjeter ti ke rast
Me u gjete mes njerezish qe jane tue u zane;

Asht turp te rrish e te degjosh me kast.>>

[Veshtrusja]

Kanga XXXI

Vete gjuha, qe m’kafshojti pak ma pare
Aq sa nga turpi faqet me qene ndeze,
Ambel me dha ma vone sheruesin bar.

Keshtu kam ndi se bante heshta e zeze
E Akilit dhe e te jatit, - t’therte vete
Dhe ishte per sherim e vetmja shprese.

Shpinen ia sollem na lugjes se shkrete
Dhe bregun, qe e qarkon ane e per ane
Tue e pershkue, mbylle goja na kish mbete.

S’ishte as dite as nate atje, me thane,
Syni prandej dallonte vec sa grima;
Kur, ja, nje brini ia degjova zane,

Shuhej perpara tij dhe bumbullima;
Drejt meje ai za flutroi mes erresise
E une veshtroja andej nga duel ushtima.

Kur Karli I Madh te shenjtat radhe t’ushtrise
Humbi n’terheqje dheun me gjak tue la,
S’I ra Orlandi aq tmeresisht burise.

Kryet kishe sjelle paksa n’ate ane me pa, -
Do kulla te medha pashe tue vegue,
Dhe pyeta: <<O mesues, ne c’toke kam ra?>>

E ai m’u gjegj: <<Kah don larg me shikue
Ti permes territ qe na ka mberthye,
Te ndodh qe s’mundesh sendet me I dallue.

Do e shohesh kur t’afrohesh vete me sy
Se shqiset na genjejne ne largesi,
Pra te shpejtosh paksa asht mire per ty.>>

Doren tue ma shterngue gjithe dashuni,
<<para se t’shkojme ma tutje, - tha pastaj, -
qe te mos duken gjana per cudi

ta tham se nuk jane kulla, por vigaj;
do I vresh rreth ketij pusi si kane dale
prej belit e perpjete ata lutraj.>>

Si kur mjergulla zhduket dalngadale
E syni yne nga pak nis te dalloje
Cka avujt ma perpara paten ndale,

Keshtu, tue ca ate ajr te nxime si boje
E bregut na tue iu afrue perore,
Zhdukej lajthitja, m’hynte ma shum droje;

Sikur mbi ledhe, qe gjithkund kunore
I rrine Monteregjionit, varg I ke
Pyrgjet, ashtu rreth pusit, madheshtore,

Porsi kala pergjyse dale permbi dhe,
Ngrihen vigajt te tmershem per natyre,
Jovi ende I kercnon kur gjuen rrufe.

Une njanit tash ia shqueja ate fytyre,
E gjoks e bark e shpatllat viganore,
Ngjeshe trupit – krahet, t’kobeshmet gjymtyre.

Natyra, sigurisht, kur la mbas dore
E s’prodhoi ma kso kafshesh, mire punoi,
Se ia hoq Martit armet ma mizore;

N’qe se balena e fila prap vazhdoi
Te qese, kush vijen ndjek te arsyetimit
Do ta pranoje se ma urtisht veproi;

Sepse, kur thellesija e mendimit
Puqet me force brutale e ligesi,
Asnje shpetim s’I mbetet njerezimit.

Ftyren te gjate e kish, me trashesi
Te boces se Shen Pjetrit n’Rome t’amshueme,
N’ate perpjestim ishte dhe trupi unji;

Si nje perparce ai breg ia mbante t’mblueme
Gjysmen e trupit, gjysma jashte I rrite,
Per t’I arrite ne percen e ngatrrueme

Trefish ma I madh frizoni duhej t’vite;
Nja tridhjet pllambe te thuesh m’u duk I gjate
Nga poshte ne fyt, ku ne mantel kopsite.

<<Rafel may Amek, - zu me hukate, -
izabi almi>> - e idhta egersine;
prej saj s’mund t’presesh ta ambla urate!

<<O shpirt I marre, - prisi e sulmoi te zine, -
fryju bulshijsh e kapu mbas burije
kur t’ndez inati o ndo’j pasion te grin!

Te fyti e gjen pa fare veshtiresije,
Lidhe me lekure, o shpirt I mjergulluem;
Kraheqafe rrypi fort te paska hije!>>

E mue: <<Vehten padit me ate te hungruem;
Nembroti asht, qe, zi te mos mendote,
Njerzit nje gjuhe do kishin perdoruem.

Por lene aty, mos t’merrmi me pune kote;
Sikur s’kupton gjuhe tjeter ky vigan,
As gjuh’n e tij s’e di kush kesaj bote.>>

Filluem me ece buze pusit zi katran
Nga e mjata; tej, sa hidhet nje shigjete,
Gjetem nje ma mizor e ma azgan.

C’mjeshter keshtu e kishte lidhun, vete
S’e dij, por krah’n e majte mberthye e kishte
Perpara dhe te djathtin pas zatete

Nga nje zinxhir, qe, kape per fyt, iu ngjishte
Trupit teposhte, e trupit ai vargue
Ne pjesen krejt zbulue pese here iu vishte.

<<Ky kryekecyem desh forcen me sprovue
kunder te lartit Jov te gjithesise, -
tha prisi, - dhe tash mire ia kane punue!

Fialti asht, qe luftes ia pat nise
Me tjere vigaj, hyjnite tue ba me drashte,
Tash krahet, qe I coi lart, m’a s’I leviz.>>

E une atij: <<Mesues, kisha me dashte
Viganin e pamatun, Briarene,
Ta shoh ndokund me sy n’kete toke te vrashte.>>

E ai m’u gjegj: <<Do shohesh ti Antene,
Qe flet me goje e I lire siellet perqark,
Na zbret ai ku gjithe kobet kane folene.

Por ai, qe don me pa, asht pak ma lark,
Si ky e kane ba, dhe ate keshtu e kane lidhe,
Vec asht ma I eger se keta n’kete qark.>>

Kurr ndonje pyrg I larte, jo, nuk asht dridhe
Nga nje termet hatashem kesisoj,
Si u trand n’ate cas Fialti, n’short me u zgjidhe.

M’u duk atbote se fare po mbaroj,
Ne vend une do te vdisja nga ai tmer,
Sikur mos t’I shikoja ata vargoj.

U shtyme edhe ma tutje na at’here
E arritem te Anteu; pese pash I larte,
Vec kokes, kishte dale permbi humnere.

<<O ti qe, n’ate lugine lavdije t’arte,
ku duel kreshnik Shipioni fitimtar
ushtrite e Hanibalit tue I carte,

ke vra, ke pre luanet e pafare,
e qe, po t’mirrje pjese n’ate lufte krenare
krah vllezenve, mendohet si ma pare

se pjella e Dheut do dilte ngadhnjimtare, -
na zbrit ti poshte, e mos te vije ty ndot,
ku ngrica e kthen Kocitin n’akull fare!

Ticit e Tifit mos t’I sillmi kot;
Ky do te jape cka t’gjithe deshroni, nam,
Krrusu, prandej, tureckat s’ke pse I lot!

Ne bote mund te te sjelle te madhe fame;
I gjalle asht ky, do rroje per vit e vit,
Hyu n’mos ia prufte ma shpejt castin e mbrame.>>

Keshtu I tha; e ai ma nuk u prit,
Dueret I shtriu e prisit tim ia ngjiti,
Dueret qe tranden Herkulin petrit.

Si u kap prej tij, Virgjili me therriti:
<<Afrou te marr dhe ty!>>, e mbas pak kohet
te dy, si t’ishim nje, prej dheut na ngriti.

Si duket Garizenda, po t’shikohet
Nga poshte, kur siper saj kalon nje re,
N’drejtim te kundert pyrgu thue hepohet,

Ashtu m’u duk Anteu, kur vuna re
Si po anohej, e n’ate cas I shkreti
Do kishja dashe me u gjete ne tjeter dhe.

Der n’fund te pusit lehte na coi me veti,
Ku Luciferri e Juda jane perpi,
Atje na la, dhe shum perkule nuk mbeti,

Po u ngrit porsi dyreku mbi ani.

[Veshtrusja]

Kanga XXXII

Te kisha varg te ashper e te cjerre,
Sic I ka hije gropes se deshprimit,
Ku kane themel shkambijt e ketij ferr,

Une do te mblidhja ajken e mendimit,
Porse te tille mbasi s’e kam une zane,
Jo krejt pa frike jam tue ia hy tregimit,

Se s’asht nje pune qe I dilet lehte m’ate ane
T’pershkruhet si asht fundi I dynjase,
S’mjafton nje gjuhe qe thrret vec <<babe e nane>>;

Vashat te me ndihmojne si ne ate rase
Kur mbylli Anfjoni Teben mbare ne shkrep,
Qe fjala ime ngjarjes t’I pergjase.

O frote e keqe, ra ne kete gazep,
Qe ta permend vec kam veshtiresi,
Ma mire te kishit qene ju dhi e sqep!

Kur na u gjetem n’fund te pusit t’zi,
Nen kambet e viganit poshte tue u kredhe,
Edhe te naltin mur po vreja ngri,

M’thirri dikush: <<Kamben ku je tue e hjedhe?
Ec ma ngadale, mos t’shkelesh gabimisht
Krena velleznish, oh, te mjere, ne zgjedhe!>>

U solla e pashe, perballe e njekohesisht
Nen kambe te mija, akull nje liqe, -
Jo porsi uje, si xhami krejt ai isht.

Shtrese ma e dendun asnjehere s’asht nde
Dimnit mbi rrjedhe t’Danojes n’Osterlik,
As ne Tanaj nen qiell acar tane re,

Sikur aty; vete mali Tambernik
Ra t’I kish siper ose Pjetrapani,
As n’zgrip te holle ky xham s’do kish ba <<krik>>.

Si kryet qet zhaba ujit jashte e zani
I kuakjes ndihet, kur cdo nate te thuesh
Korrjet fshatarja andrron qe diten bani,

N’fytyre irnue, ku turpi del per fushe,
Ishin hijet qe vuejshin n’akullnaje,
Dhambet tue krise si sqepin ndo’j kanushe.

Seicila poshte e mbante kryet e saj,
Nga goja cingerima, dhe trishtimi
Nga syte u cfrente, mbyte nder lot rrekaje.

Si kqyra rretheqark, at’here shikimi
Nder kambe me zbriti e pashe dy aq shternguem,
Sa floket bashke ngatrrue u ishin shqimi.

<<Tregoni ju, qe rrini t’perqafuem, -
u thashe, - kush jeni?>>. Qafat tue I kthye,
kah une fytyrat soll’n ata te shuem;

t’ujitun mbrende I kishin ata sy,
lotet nder buze u rrodhen e acarija
ne cas I ngriu, qepallat tue mberthye.

S’ka lloz qe te mbertheje me grremca t’tija
Dy druj ma fort; si sqep tue e perpjeke,
U ndeshen koke per koke ndeze nga menija.

E njani, qe dy veshet ia kish hjeke
Acari I madh, krye ulet zu me thane:
<<C’na vren si ne pasqyre? N’se je tue u rreke

me I njohte keta te dy te mjere kush jane,
dije: ku zbret Bizenco ate lugine
e paten bashke me Albertin, me babane.

Nje barku dolen; mbare ti kete Kaine
Mund ta kerkosh, por s’gjen nje shpirt, jo, ma
Te denje se kta me u fute ne xhelatine;

As ate, qe parzmi e hija e tij u ca
Nga heshta e Artus me vrull tek s’ve;
As Fokacjon; e as kete qe n’qafe m’ka ra

Me ate krye aty e te shikoj s’me le,
Ky quhej Sasol Maskeroni, por
Ne qofsh toskan e din se cili qe.

E qe mos te me bah te flas me zor
Ta dish se qeshe Kamicjon Pacci due,
Karlinin pres te dal ma pak fajtor.>>

Pastaj une pashe fytyra mavijue
Nga t’ftohtit; edhe tash me vijne mornica,
E do me vijne, ate akull tue kujtue.

Ndersa udhtonim ne t’amshuemet ngrica
Drejt qendres, peshat qe I thith unji,
E kruspull une po dridhesha nga rrica,

Per dashje, rast o fat, une nuk e dij,
Por, ja, nder ato krena tue barite,
Shqelm fort I rashe nje shpirti ne turi.

<<Ti pse me vret? – me tha tue qa e brite. –
N’mos erdhe me u hakmarre ma me terbim
Per Montapertin, pse po me merzit?>>

E une: <<Me prit paksa, mesuesi im,
T’I lyp disa sqarime ma te holla,
Pastaj sa t’duesh te ndjeki me nxitim!>>

Prisi qendroi; e shpirtit une iu solla,
Qe shamje e mallkime villte goje:
<<Po kush je ti, qe s’pran tue qitun bolla?>>

<<Thuej ti kush je, - m’u gjegj, - qe neper troje
t’Antenores shqelmon ti krena tjere?
Te ishe I gjalle, kaq fort s’do mund qelloje!>>

<<I gjalle une jam, - I gjegja menjehere, -
qe t’marr shenim ty duhet te vije mire,
ne qofte se don ti emnit me I dhane vlere.>>

E ai ma ktheu: <<Une tjeter kam deshire,
Por hiqmu qafe, koken mos ma caj,
S’asht vendi ky ku shiten lajkat lire!>>

Hijes ia ngjita shi te zverku I saj
E I thashe: <<O po me gjegjesh njitash holle
Ose t’I ckula floket me gjithe rraje!>>

Por ai m’u suell: <<Ti kot je tue u lodhe;
S’do celi goje e asgje nuk te tregoj
Dhe po t’ma bajsh rradaken fare tolle!>>

N’sa flokve une ia kishe ngule me thoj
E I ckulja tufe-e-tufe e fije-fije
Dhe ai koke-ule luronte, nje za ushtoi:

<<Mos brit ashtu, o Boke, se s’te ka hije!
Ti mjaft me nofulla na cave kryet
Edhe pa lehe! C’dreq t’hyni kish ta dije?>>

<<Tashti, - I thashe, nuk kam nevoje me t’pyete,
trathtar I mbrapshte! Do dij cka te tham, po,
ne tjetren bote per ftyren tande t’ndyte!>>

<<Thyej qafen, - tha, - e cka te duesh trego!
Por, n’dalsh kendej, mos rri pa ma permende,
Kete shokun gojecthurun ma kujto!

Qan, se mbas arit t’Frances ai pat rende.
- E pashe ate nga Duera, - ka per t’thane, -
atje ku I mbajne per fresk mkataret mbrende. –

Ne qofte se ty te pyesin ke kish prane,
Thuej afer Bekerine ati’ I kam gjete,
Qe fiorentinet qafes n’sharre I rane.

Ma tej Xhian Soldanieri besoj t’jete
Dhe Geneloni e Tebaldeli rrine,
Dyeret ia celi ky Faences fjete.>>

Na tutje ishim shty n’ate akulline,
Kur pashe une dy te mardhun ne nje grope,
Koken mbi koke si ksula mbi kaptine;

Si hahet nga urija buka cope,
Ashtu ai siper tjetrit iu lshue drejte
Mes truve e qafes, e nuk kish te ngope.

Ma fort Tideu besoj nuk ia ka brejte
Dy tamthat Menalipit nga inati,
Se ky qe I grinte rrashte e tjera krejt.

<<O ti qe shfren siper ketij te ngrati
gjithe ate urrejtje e je tue e lane pa krye,
tregome arsyen, cfare faji ky te pati?

N’se me te drejte, - I thashe, - ti je tue shfrye,
Tue dijte kush jeni e pse keshtu ju gjeta,
Ne boten lart une kam me ta shperblye,

Ne qofte se nuk me thahet gjuha e shkreta.>>

[Veshtrusja]

Kanga XXXIII

E gojen fill e coi nga e zeza gjelle
Ai mekatar, me floket tue e fshi
Te kokes q’ia kish grrye nga mbrapa shpelle.

Pastaj filloi: <<Ti don te perterij
Te tmershmen dhimbe, qe n’zemer plage e mbaj
Pa fole ende, vec tue kujtue kah rrij.

Por fare ne m’u bafte fjala e prej saj
Kobi t’I dale trathtarit q’jam tue bre,
Ke per t’me pa te flas edhe te qaj.

Une nuk te njoh e s’dij se si nder ne
Ke mujte me zbritun poshte, por fjorentin
Kah flet me duke me t’vertete se je.

Ta dijsh ti, pra, se qeshe konti Ugolin,
Kryepiskop Ruxheri – ky perpara,
Tash do tregoj kaq afer pse me rrin.

Se prej ketij, qe s’dijti c’asht e mbara,
Trathtisht une, qe I besoja, qeshe burgue
E mbyte pastaj, asht ndi dhe ma perpara;

Por ate qe nuk ke mujte kurr me e degjue,
Sa I zi edhe I hatashem m’erdh mbarimi,
Ta them t’shikosh se c’me ka ba ky mue.

Frangjija e ngushte ne ate kafaz burgimi,
Qe qysh me mue <<I urise>> me u quejte ia nisi,
Ku dhe te tjere ka per t’I mbylle shpagimi,

Ma se nje hane n’per vrime kish lane te ndrisi,
Kur andrren ogurzeze une pashe ne gjume,
Qe tisin e se ardhmes ma gerrisi.

Kete n’anderr pashe si pris e zot te shquem
Ujkun tue ndjeke me klyshe malit ne prite,
Qe s’len pizanet Luken me e shikuem.

Me bushtra t’ligta, t’shpejta, mire vadite,
Gualandet e Sismondet mbledhe I kishte,
Bashke me Lanfranket para I kish radhite.

Mbas nje vrapi te shkurte, m’u duk se ishte
Lodhe baba me te bijte, kur ne nje cuke
Pashe llav’n e qejve brijte kah u dermishte.

Kur une u zgjova, terri ende pa u zhduke,
Ndjeva pergjume tue dnese femijte nen za,
Qe I kisha prane, e tue m’u lute per buke.

Tham shpirt nuk ke, dhimbe ne mos ndjesh tashma
Vec tue mendue cka zemra ime ndillte,
E ne mos qash, per cka je msue me qa?

Gjumi u kish dale, e ushqim njeri s’po siellte
N’ate kohe si zakonisht ditet e tjera,
Per anderr t’vet n’dyshim seicili u dridhte;

E poshte degjova si gozhdohej dera
E kulles-tmer; nder sy tue I keqyre
Femijte e mij, une mbeta shtang at’hera.

Nuk qaja, kaq m’ngurosi ajo mynxyre, -
Qanin ata; e Anselmuci atbote:
- C’ke, babe, - tha, - qe shikon me ate fytyre? -

Por une s’I gjegja e as nuk derdha lote
Gjate dites dhe asaj nate plot psheretime,
Derisa dielli duel me ndrite mbi bote.

Si depertoi disi ne ate burg dhimbe
Nje rreze dielli edhe qarte dallova
N’kater fytyrat vete fytyren time,

N’dhambe nga deshprimi te dy duert kafshova;
E tue mendue ata se per uri
Kunder vetvehtes n’ate menyre u lshova,

U cuen e than: - Kaq dhimbje s’kem’ me ndi,
O ate, po te na hash; kta trupa t’mjere
Ti vete na I veshe, - cvishi perseri! –

Per hater t’tyne u qetesova at’here;
Ate dite dhe tjetren s’foli kush ma gjate, -
Oh, pse s’u hape, o toke e ngurte, - humnhere?

Kur zbardhi dita e katert, Gada I ngrate
Aty nder kambe te mija u hodh, tue dashe
Me u qa. Dhe tha: - Pse s’me ndihmon, o ate? –

Aty ai vdiq; e si me sheh, une pashe
Kah nje mbas nje te tre me rane famija
T’pesten e t’gjashten dite; prandej u dhashe,

Verbue, me u ende tue preke foshnjet e mija;
Dy dit I thirra mbasi ata mbaruen,
Pastaj ma e forte se dhimbja qe urija!>>

Si heshti, te dy syte iu zgurdulluen,
Fatkeqit prap ia ngjiti ne kaptine
Me dhambe, qe si te qenit kercelluen.

O Pize, o turp e marre e asaj krahine
T’hijshme, ku e si-hit ambel ndihet jona,
Mbasi fqijte tu me te ndeshkue s’po vine,

Kapraja le te dyndet dhe Gorgona,
Arnin te gryka porsi gardh ta zane, -
Ti cdo pizan nder dallge, o lum, mbulona!

N’qofte se per Ugolinin u pat thane
Se per trathti t’I lshoi ato kala,
N’ate kryq femijte ti s’duhej me ia lane!

T’rij qene, o Tebe e re, pra faj s’te ka
Brigata as Ugucioni asnje grime,
E as dy tjeret n’kange permende tashma.

Tutje kaluem, atje ku gjoli I ngrime
Tjere shpirtna mizorisht mbeshtjell e ngjesh,
Jo ra permbys, - n’kokerr te shpines shtrime.

Vaji pengese aty nga vaji ndesh,
E dhimbja, neper sy ka s’gjen kalim,
Zmbrapet e ankthin con ma teper peshe;

Se t’parat lote mpiksen me nxitim
Dhe, tue u kthye ne maska kristalore,
Gropat per nen qepalla mbushin shqim.

Megjithse cingerima ne ate zgore
Permbi fytyren time akullue
Kish mpi e shue cdo ndiesi njerzore,

Ndjeva sikur nje ere e lehte ish cue,
E thashe: <<Mesues, cka ajrin po e leviz,
Ketu cdo avullim a s’ka mbarue?>>

<<Shpejt do te gjindesh, - tha I shtrejti pris, -
aty ku syte te japin gjegjen vete
tue pa burimin e amshuem t’puhise.>>

Kur, ja, n’ate akull nje nga ata te shkrete
Briti kah na: <<O shpirtna aq mizore,
Sa n’pike te fundit zbrisni tatepjete,

T’ashprin duvak ma hiqni ju me dore,
Ta shfrej kete mulla t’zemres e te aj
Para se lotet t’ngrihen n’syte e gjore!>>

E une: <<N’dac me u clirue te zhgrehesh n’vaje,
Me thuej kush je; n’mos t’ardhsha ndihme si mik,
Rafsha ne fund te s’ngrites akullnaje!>>

E ai m’u gjegj: <<Jam frati Alberik
I frutave te kopshtit te mallkuem,
Ketu une hurma jam tue ngrane per fik.>>

<<Kaq shpejt, - ia prita, - paske ra nder t’shuem?>>
E ai m’u kthye: <<Si e kam trupin mbi dhe
Ne gjendje s’jam kurrqysh me ta treguem.

E paska nje te mire kjo Tolome
Sepse ma pare shpesh ketu shpirti bie,
Se Atroposi shty ka kete nder ne.

Kah due qe mos te matesh asnjefije
Nga syte te ma thesh tisin kristaluer,
Ta dish: sa shpirti I futet nje trathtije,

Si une iu futa, trupi bjen nder duer
Te dreqit, qe I hyn mbrende edhe e drejton
Dersa te rroje mbi dhe ai mekatnuer.

Por shpirti I tij ne kete saranxhe mbaron;
Ndoshta atje lart trupi keti’ I shetit,
Qe tej mbas meje n’akull dimenon.

Duhet ta dijsh, se tash nga lart ke zbrite,
Ai asht ser Branka d’Oria; ka sa vjet
Qe rrin I zhytun ne kete akull t’ngrite.>>

E une: <<Ti, si me duket, dokrra qet,
Se Branka d’Orien une e lashe te gjalle, -
Flen, vishet, ha e pai me t’madh lezet.>>

Por ai: <<Nder Kthetraflete s’e paten kalle
Ende ku e trasha peshkve rri tue zi,
Ate Mikel Zanken, kur ky la nje djalle

Porsi zavendes mbrende ne trup te tij,
Keshtu edhe ai, qe kish me te nje gjak
E bashke me te pat gisht ne nje trathti.

Tashti a po ma shtrin ate dore ndopak?
M’I cel keta dy sy!>>. E u bana I mire
Keq tue u sjelle me te, - s’ia cela aspak!

Ah, gjenoveze, qe coni jete t’peshtire
Me vese e poshtersina te pafare,
Si nuk ju qesin fare ‘j here e mire?

Se, me t’Romanjes ma te ziun kobtar,
Njanin kam gjete nga ju, qe, per cka bani,
Me shpirt n ‘Kocit sot lahet si trathtar,

Kurse ju siper per te gjalle e mbani!>>

[Veshtrusja]

Kanga XXXIV

<<Vexilla regis prodeunt Inferni
balle nesh; pra kqyrni, - prisi tha ahera, -
perpara, n’se ne terr me sy e merrni!>>

Si kur mblon mjeglla token nganjehera,
O nata n’hemisferin tone ka ra,
Larg shihet nje mulli qe e vertit era,

Ashtu m’u duk se pashe nje si kala;
Prej eres me u fshehe qeshe detyrue
Mbas prisit tim, se s’dija c’shpelle te za.

Kishe arrite, - me tmer jam n’varg tue e vu, -
Atje ku hijet n’akull zhyten krejt
E duken fije kashte n’xham ngujue.

Disa rrijne ndeje, do tjera qendrojne drejte,
Njana me kambe perpjete, tjetra me koke,
Ndonje, ba hark, mes kambesh kryet ka ngrejte.

Kur na u futem thelle n’te shkreten toke,
Mesuesi t’me tregonte pat deshire
Ate qe qe ma I bukuri nder shoke,

Prandej u shmang e m’la n’ate ere t’veshtire,
Tue thane: <<Ja Dite, vendi ma I shemtuem,
Ku duhet t’armatosesh sa ma mire!>>

Si u shtanga krejt I mpime e I akulluem,
Mos pyet, lexues, se s’ka kjo ndjenje, jo, mase,
Nuk dij te flas, cka pashe s’ka t’krahasuem!

As vdiqa as nuk mbeta gjalle n’ate rase:
Mendoje vete, ne pac drite fantazije, -
Me t’gjallin as me t’vdekunin s’kishe gjase.

Vete perandori I asaj te shkrete mbretnije
Dilte bel e perpjete nga aklli I zi;
Ma afer nje vigani une I rrije,

Se sa vigajt I afrohen krahve t’tij;
Sa ish I tane ti pra perfytyroje
N’kete perpjestim te pjeses me tansi.

I bukur n’qe, sa t’duket sot rrenoje,
E prap kunder Krijuesit u nderkrye,
Se vjen cdo e zeze prej tij mund t’thuesh pa droje.

Oh, sa u trondita thelle, kur pashe me sy
Se tri ftyra n’ate koke ishin radhite!
Ajo perballe ne t’kuqe dukej ngjye

E dy te tjerat, qe I rrinin ngjite,
Vareshin mbi dy supa, nder dy ane,
Bashkoheshin te kreshta tue arrite.

E djathta – as e verdhe as e bardhe tane
S’dukej, e majta – me nje ngjyre lymore,
Ashtu si zbret lugines Nili I gjane.

Per cdo fytyre – dy flatra madheshtore,
Qe me madhsine e atij shpend perkojshin:
S’kam pa kurr vela barkesh kesodore!

Me krahe te kaluriqit krejt gjasojshin;
I rrihte me furi si t’fluturote,
E prej tyne tri erna u perftojshin.

Ngrica Kocitin mbare e akullote;
Gjashte syte e mdhej vajtonin pa pushue,
E nga tri mjekrrat – gjak e jarg e lote.

Nga nje kobtar me dhambe rrinte tue blue
Ne gjithsecilen goje, mulli si t’ishte,
Hatashem te tre shpirtnat tue mundue.

Kafshuemjen ai perballe per gja s’e kishte,
Me lnuerjen pa meshire po t’krahasohet,
Qe shpinen hera-here krejt ia dermishte.

<<Ai shpirt atje, qe ma per tmer ndeshkohet,
asht Juda Iskarjot, - m’tha prisi at’here, -
kryet – mbrende ne goje, e jashte me kambe terbohet.

Nga dy tjeret, qe u varet koka mjere,
Njani asht Bruti, jashte t’zezes goje ka mbete,
Shih si shkapetet e s’bertet njehere.

Ai tjetri aq madhosh asht Kasi vete.
Nata po kthehet, me te shpejtet hapa
Te celim shteg, ketu ma s’kem’ c’me gjete.>>

Si m’urdhenoi, per qafe te tij u kapa;
E parasysh ai kohe e vend tue pase,
Kur flatrat krejt u celen porsi zdapa,

Me u kcye brijve tane qime gjeti rase,
Prej shtullunge n’shtullunge teposhte zbriti,
Kapun per lesh bri aklli zu te shkase.

E kur me veshtirsi ai ia arriti
Nder vithe, ku nis kofsha per te gjate,
At’here mesuesi im nje cas nuk priti,

Ktheu, nga kish kambet kryet vu tue dihate,
E u kap per bashke, si t’donte me u ngjite fill,
Se pata frike se zbret prap n’ferr ate nate.

<<Ti mbahu mire, se per nje shkalle te tille, -
tha prisi im, - I lodhun e I dermuem,
prej ksaj hataje duhet na me u zgjidhe.>>

Neper vrime te nje shkambi u pershkuem,
Ne zgrip te tij m’vendosi te qendroja,
E ‘j hap bani kah une vemendshem shume.

Une ngrita syte e se po shoh besoja
Luciferrin ashtu sikur e lashe, -
E gjeta kambe perpjete, cka s’e mendoja.

Ne qe se u turbullova kur e pashe,
T’cuditet gjindja e trashe, qe s’kupton dot
C’pike ish ajo neper te cilen rashe.

<<Cou n’kambe, - me tha mesuesi, - mos u kot,
e gjate asht rruga, shteg pa shteg t’kam qite,
ne mes te terces dielli arriti sot.>>

Neper nje salle pallati tue shetite
S’po shkonim na, por n’nje lugine nen dhe
Qe ishte shkamb e gur e me pak drite.

<<Para se ksaj humnere t’I shmangmi ne,
o prisi im, - I thashe, kur drejte qeshe ngritun,
ma hiq ti nje dyshim, per ne pac nge.

Ku asht akulli? Ky si asht ngulitun
Me koke teposhte? E valle a ma spjegon
Dielli udhen kaq shpejt si e ka persritun?>>

E ai m’u suell: <<Akoma ti mendon
Se gjindesh n’ate ane t’qendres, ku ia ngjita
Leshit te krimbit t’zi, qe boten cpon.

N’ate ane qe vetem, derisa une zbrita;
Pastaj na e kaluem piken qendrore,
Qe peshat thith, e ktheva rruge sa arrita.

E tash ke dal nen hemisfere qiellore
T’kundert me ate, qe mblon token e thate,
Nen kulm te s’ciles na u ba therore

Ai, qe leu e jetoi pa nje mekate;
Ti ke vu kamben ne te voglen sfere,
Qe asht faqja e kundert e Judekes s’ngrate.

Atje erret, ktu drita del at’here,
E ky, neper lesh t’cilit shkuem perpjete,
Qe dit’n e pare ka mbete kshtu ngule per mnere.

N’kete krah nga dielli I larte ra tatepjete,
E toka qe dikur kish qene n’kete ane,
Friksue prej tij, krejt u mbulue me det

E u shperngul ne hemisferen tane;
Ndoshta ketij me I ike keshtu ka sha
Toka, ene kete vis ka ngrehe kalane.>>

Asht nje vend larg Belzebu, aq sa
Asht varri qe I ka cele vehtes se vet,
Nuk shihet dot, por njihet vec ne za

Te nje sheu, qe tue rrjedhe teposhte zbret
N’per camjen e nje shkambi qe ka grrye
Me rrymen e gjarpnon jo thik tejet.

Prisi dhe une, ne t’errtin shteg tue u shty,
U nisem ka nje bote me drite unji
E, pa mendue nje here me mbyllun sy,

Hipem, I pari ai e une mbas tij;
Nga gropa pashe, - vegim I mrekullueshem, -
Stolite qe veshin qiellin pa kufi:

E dolem prap me pa yjte e vezllueshem.

[Veshtrusja]

Fund

Fin

[Leila]

Prandaj na kishe humbur ti, moj? Se vije ketu e na shkruaje Komedine Hyjnore. Gjithsesi, dua te te falenderoj qe e solle ketu, se kam vite te tera qe e lexoj pjese-pjese, never finishing it.

[Veshtrusja]

...dua te te falenderoj qe e solle ketu, se kam vite te tera qe e lexoj pjese-pjese, never finishing it.

Ska perse (Enjoy reading it)

[EXODUS]

Veshtrusja, komplimente mbi temen e pasur me krijime sa te paarritshme aq edhe jete pershkruese, te nje prej poeteve me te medhenj qe ka egzistuar.

Besoj se nuk do i'a "thyeja" imazhin temes nese do te shtoja disa jeteshkrime ne lidhje me Aligierin madheshtor, te cilat do i thurrnin nje sinteze akoma me te qarte ne lidhje me mesazhet qe ai perpiqet te percjelle permes poezive te tij...


* Kronistët tregojnë se një ditë poeti i madh, duke dëgjuar meshën, nuk u përkul në gjunjë dhe nuk e hoqi kapuçin nga koka. Ndërkaq disa keqdashës e akuzuan te peshkopi për këtë paudhësi.
Për këtë peshkopi e thirri dhe Dantja iu përgjigj:
- Në të vërtetë mua më kishte rrëmbyer aq shumë mendjen zoti atë çast, saqë as vetë nuk e kuptoja se ç`veprime bënte trupi im. Kurse ata që erdhën te ju për të më akuzuar e kishin mendjen shumë larg nga zoti, përderisa merreshin me mua.

* Disa miq e këshilluan Danten të ndante gruan se nuk e kishte besnike. Atëherë Dantja iu kthye atyre:
- Më thoni, ju lutem, jetën e gruas time e njihni ju më mirë apo ajo vetë të sajën.
- Ajo, - i thanë ata.- E po mirë atëherë, ajo thotë se ju gënjeni, prandaj ju lutem më lini të qetë.

* Gaztori i një princi e pyeti Danten:
- Si është e mundur që ju, një njeri kaq i zoti, jeni i varfër dhe unë kaq injorant dhe budalla jam i pasur?
- Unë do të bëhem i pasur, - u përgjigj ai, - kur të kërkoj një njeri të karakterit tim, ashtu si do të kesh gjetur ti një njeri të karakterit tënd.

* Duke kaluar një ditë nëpër një rrugë të Firences, Dantja dëgjoi një kovaç që po recitonte, duke i gjëmtuar, disa vargje të Komedisë Hyjnore. Dantja, pa hapur gojën, hyri në ofiçinë, mori çekanin, daltën dhe gjithshka gjeti, dhe i hodhi në rrugë.
Pastaj i tha kovaçit:
- Ti më shkatërrove veprën time dhe unë po hakmerrem duke shkatërruar tënden.

* Tregojnë se Dantja kishte një kujtesë të hatashme dhe një ditë takoi dikë në rrugë, i cili e pyeti papritmas:
- Cili është ushqimi më i mirë? - Një vezë! - u përgjigj poeti.
Një vit më vonë po ai kalimtar e takoi prapë Danten dhe e pyeti: - Me çfarë?
- Me kripë, - u përgjigj poeti menjëherë...

[ATMAN]

Dante Alighieri





Dante Alighieri , Poet Italian i viteve 1265 - 1321 , eshte nje nga figurat supreme te letersise boterore i admiruar per thellesine e vizionit te tij shpirteror dhe kompletimin e tij intelektual.


Vitet e para .

Dante Alighieri lindi ne Firence ne fund te Majit ose ne fillim te Qershorit 1265 ne nje familje fisnike te ulet. E ema e la akoma femije dhe i ativ diq kur Dantja ishte 18 vjec. Eventi me i rendesishem i rinise se tij, ishte takimi me Beatricen ne vitin 1274. Ajo ishte gruaja qe ai dashuronte, te cilen ai e larteson ne vepren e tij "la Vita Nuova" dhe me vone ne vepren e tij "La divina Kommedia". Studiues kane gjetur identitetin e vertete te Beatrices e cila ishte nje Zonje fisnike Firenceze me emrin Beatrice Portinari.

Shume pak dihet per edukimin e Dantes , megjithese veprat e tij tregojne per nje horizont shume te gjere dhe nje kompletim te gjithanshem per kohen kur jetoi ai. Ai u influencua shume nga filozofi Firencez Brunetto Latini, i cili duket si nje figure e rendesishme me vone ne "Komedine Hyjnore" . Mendohet qe Dante ka qene ne Bolonje rreth vitit 1285 dhe mendohet se ka kryer edhe universitetin atje. Gjate ngjarjeve historike dhe politike qe ndodhen ne Itali ne kohen e tij ai ishte pro Guelfeve te cilet dolen kunder partise Gibellines. Ne vitin 1298 ai ishte me ushtrine e Guelfeve ne Firence ne betejen e Campaldinos, ne te cilen Firencezet triumfuan dukshme ndaj ushtrive Gibelinase te Pizzes dhe Arezzo-s . Ne kete kohe ai u martua me Gemma Donati , pjesetare e familjes Guelfe Nga Firenzia..


Jeta E Re

“Jeta e Re” ishte vepra e pare e mirefillte letrare e Dantes . Ajo u shkrua jo shume me vone vdekjes se Beatrices. Eshte e perbere prej soneteve dhe Canzoni te lidhura se bashku me koment ne forme proze. Kjo veper shpreh dashurine e madhe te Dantes per Beatricen , vdekja e saj eshte nje makth per te , dhe zgjidhja e tij e vetme eshte te shkruaj nje veper qe do te behet nje monument i kujtimit te saj. "La Vita Nuova" shpalos qarte influencen e letersise se kohes dhe eshte kryevepra e ndertuar ne "dolce stile nuovo" e cila mbizoteronte ne poezine Firenceze te asaj kohe.Kjo veper ne stilin e saj te vecante jo vetem qe shpreh dashurine e poetit ne nota idealeiste , por edhe i jep nje kupim shpirteror shume te thelle objektit te adhurimit , qe ne kete rast eshte figura e Beatrices. "La vita Nuova" e mbeshtetur ne intensitetin ndjenjave te cdo vargu te saj , eshte nje nga poemat me te medha te Letersise Evropiane.


Jeta Politike e Dantes

Gjate viteve ne vazhdim Dante Alighieri del si nje personazh shume i rendesishem ne jeten politike shume te trazuar te Firences. Dokumenta te viti 1295 tregojne qe ai ka pasur poste te rendesishme ne kete vit. Ai u dergua ne nje mision diplomatik ne San Griminjano ne vitin 1300 dhe me vone ne te njejtin vit u zgjodh nje nga 6 magjistratet e Firenzes, nje post ne te cilin ai sherbeu vetem per 2 muaj. Ne kete kohe maredheniet midis dy partive politike, te Zinjve te cilet mbeshtetnin pushtetin e Papes per te marre pushtetni, dhe te Bardheve, te cilet ishin te pavarur edhe nga papa edhe nga "Perandori i Shenjte Romak" ( Barbasosa, princ i Gjermanise). Nepermjent influences se Papes Bonifacit VIII , liderat e te Zinjve u kthyen ne Firence dhe moren pushtetin, ne kete kohe ata e perzune Danten nga Firencja dhe e gjobinet shume rende.
Ne pamundesi per te paguar gjobat ai u denua me vdekje dhe u arratise jashte Firenzes.
Pas vitit 1307 ai jetoi ne Verona dhe ne disa qytete te tjera te Italise veriore . Ai arriti ne Paris ne vitet 1907 - 1909 . Ne kete kohe ai ndryshoi bindjet e tij politike dhe e gjeti veten perkrahes te " Te Bardheve".

Gjate Mergimit te tij ai shkroi 2 vepra te rendesishme ne Latinisht. "De Vulgari Eloquentia" eshte nje veper e cila jep vlerat,dhe avantazhet e perdorimit te gjujhes italiane.
Kjo veper mundohet te vere kriteret e e perdorimit te mirefillte te gjuhes italiane ne shkrim dhe perfundon me nje seksion te vecante te kushtuar kritikes se poezise Italiane. Vepra e paperfunduar "Convivio" kishte si qellim te permblidhte te gjithe njohurine e kohes ne 15 libra . libri i pare ishte si nje hyrje ndersa 14 te tjerat ishin nje forme komenti te 14 poemave te Dantes. Megjithate vetem 4 prej tyre u realizuan.

Shpresat politike te dantes u ringjallen me ardhjen ne itali te Henry VII , princit gjerman dhe Perandor i Romes se Shenjte. ai i dergoi letra te shumta pricave italian duke iu lutur ta mireprisnin ate duke e pare ate si te vetmin shpetim per Italine e coptuar ne shume qytete e principata te ndryshme. Vdekja e Henry VII i solli dhimbje te madhe Dantes dhe shpresave te tij per nje Itali te bashkuar ne nje Perandori shumekombeshe si Perandoria e Shenjte Romake. Vepra e tij ne Latinisht "Monarchia" eshte e shkruar ne periudhene e qendrimit ne itali te Henry VII dhe eshte nje ekspozite e filozofise politike te Dantes e cila shpreh deshiren e tij per nje Perandori shumekombeshe dhe pavaresi nga Kisha .

Vitet e Fundit

Ne Vitin 1316 Firencja e ftoi Danten te kthehej ne vendlindje , por kushtet qe i ishin vendosur aitij per tu kthyer ishin si ato te nje krimineli te zakonshem te falur. Ai e refuzoi ftesen duke u shprehur qe nuk do te kthehej ne qytetin e tij deri kur ti akordohej dinjitet i plote dhe nder. Ai vazhdoi te jetonte ne mergim duke i kaluar vitet e fundit te jetes se tij ne Ravenna , ku ai vdiq ne 13 ose 14 shtator 1321 dhe u varros. Eshtrat e tij kane mbetur atje megjithese se Firencezet kane kerkuar ne shekuj kthimin e tyre ne qytetin e tij te lindjes.
te cilet kane ngritur nje lapidar ne shenje nderimi per te ne Kishen e Kryqit te Shenjte.

Nder veprat qe ai shkroi ne vitet e fundit te jetes se tij ishin "Questio De Aqua et Terra" dhe 2 poema baritore ne latinisht. Ajo eshte nje veper e mirefillte kozmologjike qe ka te beje me conceptet e ndryshme te mendimtareve te medhej te kohes. ndersa poemat baritore jane te ndertuara sipas shembullut dhe konceptimeve te Virgjilit, te cilin Dantja e konsideronte si nje nga influencat me te medha ne mendimin e tij.


Komedia Hyjnore

Kryevepra epike e Dantes , "Komedia Hyjnore", u shkruaj nga viti 1307 deri pak para vdekjes se tij. Kjo veper eshte nje narrative alegorike , ne vargje me saktesi te madhe dhe me force dramatike e imagjinates se poetit per Ferrin, Purgatorin dhe Parajsen, eshte e ndare ne pjese, "Inferno" , "Purgatorio" dhe "Paradiso". ne secilen nga keto 3 pjese poeti takohet me personazhe te medhej mitologjik, historik dhe te kohes qe ai jetoi. Cdo personah eshte nje simbol per nje virtyt ose ves , politik ose fetar , dhe ndeshkimi i tyre ilustron me gjere kumtpimin e bemave te tyre nga nje kendveshtrim universal. Danteja perdor si guide ne ferr dhe ne purgator Virgjilin i cili eshte per te simboli i arsyes, Gruaja qe dante dashuronte, Beatricja te ciles ai i drejton te gjithe adhurimin e tij si nje qenie hyjnore dhe e cila per te eshte nje manifest e pastertise se shpirtit dhe virtyteve njerezore, e drejton ate ne Prajase.
Cdo pjese perbehet nga 33 Kenge , pervec pjeses se pare e cila ka nje kenge plus e cila sherben si nje hyrje ose parathenie e pergjithshme. Poema eshte e shkruar ne "terza rima" , nje strofe prej 3 vargjesh me rime aba, bcb, cdc etj. Ai e krijoj kete poeme ne nje fryme moderne te kohes dhe prandaj e shkroi ate ne Italisht e jo ne Latninisht. Ai ja vuri titullin . "La Commedia" spese ajo ka nje fund te lumtur, ne Parajse. udhetimi i tij i drejtuar nga vizioni i Perendise dhe nga nje permbledhje e vullnetit te tij personal me Perendishmerine.
mbiemri "divina" (hyjnor) iu shtua per here te pare tirullit ne botimin e vitit 1555.

Vepra e cila ben nje permbledhje te mendimit filozofik, shkencor, dhe politik te kohes mund te interpretohet ne 4 nivele:
- Letrar
- Alegorik
- Moral
- Mistik
Nje pjese shume e rendesishme e madheshtise se kesaj vepre qendron ne kuptimet e shumta te vargjeve te tij. Kjo spikat mbi cilesite e saj dramatike dhe poetike.
Eshte nje dramatizim suprem i teologjise mesjetare Kristiane, por pervec ketij kendveshtrimi , udhetimi i Dantes mund te kuptohet si nje alegori e purifikimit te shpirtit dhe arritjes se paqes se brendhsme e drejtuar nga Arsyeja dhe Dashuria.


Influenca Dhe frymezimi


Ne Shekullin 15 ne qytete te ndryshme Italiane jane dhene grada doktorate per studimin e "Komedise Hyjnore" . Ne shekujt e mevonshem me shpikjen e shtypshkronjes jasne botuar mbi 400 botime Italiane.Poema ka frymezuar gjithnje artiste te medhej e te vegjel. Botime te ndryshme kane dale te ilustruar nga mjeshtrat Italian si Sandro Botticelli dhe Mikelanxhelo, artistet angleze John Flaxman dhe William Blake, dhe piktori francez Gustave Dore. Kompozitori i madh Rus Peter Illic Tchaykovzki krijoi pjese muzikore per fragmente te ndryshme nga kjo veper ashtu si edhe ai Hungarez Franz Lizt dhe Italiani Giovanni Pucini. Eshte perkthyer ne me shume se 25 gjuhe te botes nder te cilat jane per tu cituar perkthimet e Amerikanit Wadsworth Longfellow (1867) dhe ne shekullin e 20 nga shkrimtarja angleze Dorothy L. Sayers dhe poeti kritik amerikan John Ciardi.

Puna e poeteve te ndryshem ne gjihe Boten eshte influencuar dhe frymezuar nga Dante Alighieri dhe imagjinata e tij. Poete te tille jane: Ezra Pound , T.S. Elliot , gabrielle D'annunzio , Paul Claudel dhe Anna Akhmatova.