
Postuar më parë nga
A zi zi
Një "teoremë" filozofike thotë:
“I mençuri i përshtatet rrethit, i çmenduri mundohet që rrethin t’ia përshtat vetit. Rrjedhimisht, çfarëdo përparimi në shoqëri, bëhet duke iu falënderuar të çmendurve.”
Vërtetë se kjo “teoremë” mund të diskutohet, por, sidoqoftë, ka diçka të vërtetë në të.
Përderisa në fjalorin e shqipes së sotme, fjala EPSH lidhet drejtpërdrejt me marrëdhëniet seksuale, fjala AFSH nënkupton një nocion më të gjerë: VRULL I BRENDSHËM, DËSHIRË E ZJARRTË.
Fjala INSTINKT: PRIRJE A DËSHIRË E VETËVETISHME DHE E FORTË, QË E BËNË NJERIUN TË SILLET A TË VEPROJ NË MËNYRË TË CAKTUAR.
Pra, instinkti nënkupton një sjellje e cila përsëritet (shpesh e nxitur nga rrethana të caktuara), ndërsa afshi, mund të jetë një veprim i cili “lind” në çastin e caktuar dhe mund të mos përsëritet as nën rrethanat e njëjta.
Çdo shoqëri ka një “protokoll” të vetin social, qoftë të shkruar apo të pashkruar të cilit i përmbahen. Qoftë fjala për “aristokracinë” evropiane, qoftë për indianët në Amerikë apo indusët në Indi. Qoftë bile edhe për Hutët në Afrikë që ende flejnë, ecin, hanë,... tërësisht të zdeshur (edhe në shekullin XXI). Mjafton të shikoni produksionet “suburbane” filmike amerikane dhe do të shihni. Nëse ndokush e ka parë filmin “KIDS” (mesi i viteve ’90) e ka të qartë se çfarë po them.
Çfarëdo dallimi nga ky protokoll, kjo shoqëri e shpallë të papranueshëm dhe natyrisht, do të ndërmerr masa për “përmirësimin” e gjendjes. Nëse do të studiohej historia e sjelljeve të tilla, do të gjendej edhe “arsyetimi” për secilin veprim. P.sh. legjendat për Tarzanin – nuk janë gjë tjetër, përpos “hapje e ventilit” të “qytetërimit” anglez për t’u mundësuar “vegjëlisë” identifikimin (bile për një kohë të shkurtër) me një qenie aq të “ulët”.
Romakët kishin pushtuar Greqinë e atëhershme në faza në mes të viteve 215-150 p.e.s. Sipas “protokollit” romak, çdo komb përpos tyre, ishin “barbar”, mirëpo, me kohën, ata arritën të “përvetësojnë” kulturën helene, deri në atë masë sa thuajse u “helenizuan” (deri në atë masë sa i kopjuan të gjithë zotërat grek). Natyrisht, për këtë u dashtë një periudhë e gjatë kohore. Por, ideja është se, “kultura” është një nocion “i lëngshëm” dhe nuk mund të “ngurtësohet”.
Sjelljet që janë të rëndomta në një rreth, mund të mos jenë “normale” në një rreth tjetër. Por, është rrethi ai që i cakton rregullat e jo individi.
Andaj,
Ndonëse nuk pajtohem me ata që thonë se “shumica e shqiptarëve” janë asocial, as qëndrimi i kundërt sipas të cilit, sjelljet e tilla duhen pranuar sepse shprehin “çiltërsinë” e shpirtit, nuk qëndron.
Njeriu nuk mundet gjithherë të zgjedhë ku jeton, por, kur me vullnet zgjedh një rreth, atëherë duhet të pranoj edhe “protokollin” e atij rrethi.
Ka rregulla të shkruara për sjelljet nëpër vende të ndryshme – spitale, restorante, vende të ndryshme të punës, etj. Sjelljet në publik janë më së paku të “censuruara”, ato i lejohen, ende, ndërgjegjes së njeriut. Keqpërdorimi i kësaj lirie, do të thotë të mos kesh respekt për liritë e të tjerëve.
Të sillesh kundër vullnetit të shumicës së rrethit në të cilin jeton, për mua, quhet despotizëm. Pra, për mua, despotë nuk janë vetëm pushtetarët të cilët nuk përfillin liritë njerëzore, por edhe ata të cilët nuk përfillin “ndërgjegjen” kolektive dhe për më tepër, mundohen që afsheve të tyre personale t’u japin maksimumin e lirisë.
Nuk mjafton që njeriu të ketë vullnet, është e nevojshme që ky vullnet të prodhoj energji dhe sjellje pozitive. Edhe në bashkësitë shtazore, individët të cilët nuk përshtaten me rrethin – detyrohen me dhunë që të largohen. Sepse aty, “protokolli” i pashkruar i lejon shumicës dhunën për të mbrojtur “rendin shtëpiak” (censura është më e zhvilluar).
Krijoni Kontakt