Burimet e Kur'anit

[fjollat]

Në librin e tij “Islami dhe Perëndimi: Një Analizë Historike”, Philip K. Hiti shprehet: “Nuk ka dyshim mbi burimet e Kuranit, ato jan: Kristiane, Çifute dhe nga Paganizmi arab.”(91)

Supozimin e tij ai e mbështet duke vënë në dukje se gjatë kohës kur jetoi Profeti në murin e brendshëm të Kabes gjendeshin piktura të Jezusit dhe Marisë. Po kështu ai vazhdon të thotë se materiali i Kuranit është grumbulluar nga tregimet gojore të njerëzve, gjë që e demonstron edhe ajo pjesë e Kuranit ku thuhet se Jezusi i foli njerëzve akoma në djep dhe krijoi nga balta një zog të gjallë. Ky pohim ka një paralel të tij në Ungjillin apokrifal të Fëmijërisë. Maria, nëna e Jezusit, ngatërrohet me Marien, motrën e Aaronit dhe Hamani e parapëlqyera e Abusuerusit (Esku 3:2) gabimisht bëhet ministër i Faraonit (Sureja 40:38). Dhe historia e Kuranit mbi Aleksandrin e Madh me dy brirë duhet ta ketë origjinën nga tregimet romantike mbi Aleksandrin që atëherë qenë mjaft të përhapura ndërmjet kristianëve Sirianë.(92)

Megjithatë sipas Richard Bell, përveç faktit se një nga shtyllat e Kabës gjendet piktura e Jezusit, nuk ka asnjë provë të qëndrueshme mbi ndonjë bazë Kristiane në Hijaz apo në rrethinat e Mekës, madje as në Medinë.(93) Miti argumentoi se ndonëse disa pasazhe të Kuranit janë të ngjashëm me pasazhët biblike, përsëri ato nuk janë garanci e mjaftueshme se kemi të bëjmë me huazime apo citime. Ai jep gjatë shtjellimit të tij pjesë të krahasueshme që përfshijnë: Suren 21:104 me Isajan, Suren 63:39-42 me Ezekielin, 18 20, Suren 53:45 me Samuelin 2:6, Suren 1:5 “Udhëzona për në rrugën e drejtë” me psalmin 27:1 dhe që sipas tij mund të kenë edhe shpjegime të tjera veç ndërvarjes së drejtpërdrejtë.(94) Shpjegimi i tij është ndryshe nga një imitues i nënshtruar, Muhammedi e islamizoi, e arabizoi dhe e kombëtarizoi këtë material. (95)

Mbi burimet e Kuranit J. Curisty shkruan Wilsoni shkruan kështu në librin e tij “Duke Paraqitur Islamin”:

“Studiuesit thonë se një numër (tregimesh të Kuranit) mund ta kenë zanafillën më tepër në burimet Çifute Talmudike dhe në Ungjijtë apokrifale sesa në Dhjatën e Re dhe të Vjetër.” (96)

Po kështu Wilsoni përmend ngatërrimin e dukshëm të Hamanit dhe Marisë.

Në librin e tij “Origjina e Islamit në Mjedisin e tij Kristijan”, Richard Bell argumenton se:

“Një pjesë e madhe e Kuranit varet në mënyrë të drejtpërdrejtë nga Bibla dhe nga histori që kanë lidhje me Biblën.”(97)

Njohuritë e Muhammedit mbi Biblën, sipas tij u fituan gradualisht:

“Çelësi i një pjese të madhe të Kuranit dhe i karijerës së Muhammedit gjendet... në përvetësimin gradual të njohurive mbi përmbajtjen e Biblës dhe i asaj çka besonin dhe Kristianët... Do ta shohim se si ai huazon plot ndërgjegje nga to- për këtë ai është mjaft i sinqertë.”(98)

Referimet që i bën Kurani Njerëzve të Shpellës, Moisiut, Al-Khidrit dhe Aleksandrit të Madh, të cilat nuk kanë asnjë farë lidhjeje me Biblën, Bell i konsideron si provë të asaj se Muhammedi nuk qëndronte në punën e tij në njohuri reale të Biblës, por shfryëzonte për këtë qëllim burime gojore të dorës së tretë. Bell gjithashtu përmend edhe ngatërrimin e dukshëm që i bën Muhammedi Marisë së Jezusit me Miriamin motrën e Moisiut.


Shënime
(91) Filip K. Hiti, cit. fq.15.
(92) Filip K. Hiti, cit. fq.16-17.
(93) Richard Bell “Origjina e Islamit në Mjedisin e Tij Kristian”: Leksionet Gurring në Universitetin e Edinburgut 1925. (London: McMillan and Co. Ltd. 1962), fq.41.
(94) Filip K. Hiti, cit. fq.17
(95) Filip K. Hiti, cit. fq.18.
(96) J. Christy Wilson “Duke Paraqitur Islamin” (New York: Friendship Press, 1950), fq.30-31.
(97) Richard Bell, cit. fq.100.
(98) Richard Bell, cit. fq.68-89.

[fjollat]

Keneth Cragg në librin "Thirrja e Minaresë" thotë:

Tregimet Biblike të riprodhuara në Kuran ndryshojnë në mënyrë të konsiderueshme dhe sugjerojnë se njohja e tyre ka qenë gojore dhe jo e drejtpërdrejtë. Kemi të bëjmë me një mungesë të plotë të asaj që mund të quhet një citim i drejtpërdrejtë nga secila Dhjatë. (99)

Cragg është i bindur se moskonceptimi i dukshëm në Kuran i Trinisë dhe Jezusit tregon se hapësira dhe cilësia e kontakteve gojore të Muhammedit ishte e pamjaftueshme për t’i mundësuar atij një kuptim të plotë të Kristianizmit.(100)

H.A.Z. Gibb në librin: “Muhamedanizmi: Një Analizë Historike” shtron një mundësi tjetër përsa u përket burimeve të Kuranit:

Duke patur parasysh lidhjet e ngushta tregëtare ndërmjet Mekas dhe Jemenit do të ishte mjaft e natyrshme të supozonim se disa nga idetë e konceptet fetare u sollën në Meka përmes ***ëvanëve dhe erëzave dhe tekstileve, madje në Kuran gjejmë një fjalor të tillë i cili e bën të plotë kuadrin e këtij supozimi. (101)

Lyndon P..Harries shkruan në librin etij Islami në Afrikën Lindore:

Vetë Muhammedi huazoi mjaft gjëra nga Bibla edhe sot muslimanët në mënyrë të ndërgjegjshme apo të pandërgjegjshme, huazojnë mjaft nga ideologjia Kristiane, madje edhe në çështje që nuk mbështeten nga Kurani. (102)

Sipas R.A. Nikolsonit Kurani ka zanafillën nga burimet Hanife dhe Judeo-Kristiane:

Shumë kemi dëgjuar rreth atyre hermitëve Kristianë dhe atyre pak njerëzve të njohur si hanifë të cilët hodhën poshtë adhurimin e idhujve, duke zgjedhur një besim të tyrin asketik dhe monoteist: Duket se Muhammedi ka patur kontakte me disa prej tyre përpara se të lëshonte kushtrimin e tij... Udhëtimet e tij me karvanet tregëtare të Mekas, i siguronin mundësinë për të bashkëbiseduar me shumë Çifutë dhe Kristianë dhe rezultati i këtyre bisedave ruhet në Kuran. (103)

Nikolson vazhdon duke thënë

Muhammedi e fitoi gjithë diturinë e tij përmes këtyre bisedave dhe ndërmorri një sipërmarrje të guximshme duke shfrytëzuar zbukurime të tilla të huazuara- që konsistonin më së shumti në legjenda të Hagjadës dhe Apokriftës. (104)

Përsa i përket influencës Çifute dhe Kristiane mbi Kuranin, Enciklopedia e Re Katolike shkruan:

Studimet jo-muslimane janë shprehur pothuajse gjithmonë se influencat më të mëdha mbi Muhammedin kanë qenë kryesisht, por jo plotësisht Çifute dhe Kristiane dhe se këto influenca ngjyrosen nga karakteri i vetë Muhammedit dhe u strukturuan konform aspekteve dhe nevojave të një mentaliteti arab, para-Islamik. (105)

Më poshtë kjo vazhdon me këto fjalë: Ka shumë mundësi që Muhammedi të ketë dëgjuar përkthime të improvizuara të Shkrimeve Kristiane apo Çifute.(106)


Shënime
(99) Keneth Cragg cit. fq.74.
(100) Keneth Cragg cit. fq.263.
(101) H.A.R. Gibb cit.fq.263.
(102) Lyndon P. Harries: “Islami në Afrikën Lindore” (London: Universities Mission of Central Africa 1954), fq.57.
(103) R.A. Nikolson: Parathënie në përkthimin e Kuranit nga E. H. Palmer, fq. 9.
(104) R.A. Nikolson Parathënie, fq. 17.
(105) Enciklopedia e Re Katolike, Vol. 7, fq.677.
(106) ibid

[fjollat]

Duhet të themi se që në fillim kjo teori është e mangët, pasi përmban të njëjtën hipotezë të teorisë së mëparshme dhe pikërisht të asaj që Muhammedi kreu një mashtrim apo bëri një gabim të çmendur duke ia atribuar Kuranin një burimi Hyjnor. Më sipër trajtuam gjërësisht dobësinë e një hipoteze të tillë. Analfabetizmi që e shoqëroi Muhammedin gjatë tërë jetës së tij përbën një tjetër pengesë të rëndësishme. Pasi siç shprehet edhe Kurani n.q.s. Muhammedi do të kish ditur shkrim e këndim, shumë kritikë do ta venin në dyshim vërtetësinë e pohimeve të tij. (107) Por duke qenë se ai ishte analfabet, është e pamendueshme sesi ai mund të mblidhte tërë ato materiale nga Anifet, Çifutët, Kristianët dhe nga burimet tjera pagane, me qëllim që këtë material ta përpunonte dhe ta recitone më pas për 23 vjet në gjuhën e madhërishme të Kuranit pa ndihmën e një pene.
Së treti Muhammedi u rrit në një mjedis i cili ishte në pjesën më të madhe pagan ndërsa Kurani është plotësisht monoteist. Është e vërtetë se në Meka gjendej një grup jo paganësh të cilët vetë quheshin “Hanifë” dhe që nuk merrnin pjesë në adhurimin e idhujve. Por ata nuk kishin as kishë, as Shkrime Hyjnore. Madje nuk egziston as edhe ndonjë rregjistrim i besimeve të tyre. Po kështu në Meka mund të ketë egzistuar edhe një numër kristianësh, por ama ky numër ka qenë sigurisht i papërfillshëm. Në të vërtetë kritikët e Muhammedit nuk menduan kurrë ta akuzonin atë se ai kishte mësuar atë nga një kovaç romak në rrethinat e Mekës. Muhammedi shpesh shkonte tek ai dhe e shihte tek punonte. Kurani e hodhi poshtë këtë akuzë duke treguar se njeriu për të cilin ata flisnin, fliste në një gjuhë të huaj, ndërsa Kurani ishte në arabishten e pastër:

“Ne dimë shumë mirë se ata thonë Atë (Muhammedin) është kah e mëson njeri? Mirëpo gjuha e atij nga i cili anojnë (supozojnë) ata është jo arabe (e paqartë) e kjo (e Kuranit) është gjuhë arabe e stilit të lartë e të qartë. (108)

Meqë ra fjala, cilit grup duhet t’ia atribuojmë vargun e mësipërm? Cilët po e mbrojnë Kuranin në këtë rast, çifutët apo kristianët?

Kontaktet e Muhammedit me studiues çifutë apo kristianë ishin shumë të kufizuara. Ai u takua dy herë me Waraka Ibn Naufalin. Waraka ishte një plak që kaloi vitet e fundit të tij në verbëri, si dhe një kushëri i afërt i Kadijes, gruas së Profetit. Ndonëse Waraka kishte një prejardhje arabe, ai u bë kristian dhe kishte disa njohuri nga Dhiata e Re. Takimi i tyre i parë ndodhi në kohën kur Waraka po vinte rrotull Ka’bes dhe aty pa Muhammedin. Plot dashuri ai e puthi atë në ballë.Takimi i tyre i dytë ndodhi pasi Muhammedit i ishte dërguar shenja e parë e Perëndisë. Waraka vdiq 3 vjet më vonë, ndërsa Fjala Hyjnore vazhdoi për 23 vjet. (109)

Kristianë jetonin edhe në Nairan, në Jemen (Jugu i Mekas). Ndërsa në veri jetonin disa çifutë në zonën e Jatribit e cila më vonë u njoh si Medina. Nuk ekziston asnjë lloj dëshmie që të vërtetojë se Muhammedi udhëtoi ndonjëherë për në Nairan para apo pas profetësisë së tij. Muhammedi kishte shkuar në Medinë vetëm një herë para se të shpallej profet. Kjo ndodhi kur ai ishte 6 vjeç dhe shkoi atje së bashku me të ëmën për të vizituar një të afërm, Ban Najarin dhe për të vizituar varrin e babait i cili kishte vdekur përpara se ai të lindte. (110)

Përsëri hipoteza është shumë fantastike që ai mundi të mësojë në moshën 6 vjeç brenda 2 ditësh të 66 apo 73 librat e Biblës. Sido që të jetë, largësia ndërmjet Mekas dhe Medinës është qindra kilometra dhe si mjet transporti nuk ishin as aeroplanët, as makinat por vetëm një deve që e kryente këtë rrugë për disa javë. Muhammedi nuk mund të kishte shkuar nga një qytet në tjetrin pa u vënë re nga të tjerët. Me sa duket egzistenca e këtyre komuniteteve nuk mund të jetë burimi i Kuranit.


Shënime
(107) Kurani 29:48
(108) Kurani 16:103
(109) Hafiz G.Sarvar
(110) S.A.A. Maududi cit.2, fq.207.

[fjollat]

Disa studiues gjithashtu përmendin faktin se Muhammedi shpesh bashkëbisedonte me çifutë dhe kristianë, por pa thënë se kur u zhvilluan këto biseda, duke lënë kështu përshtypjen se Kurani është shkak dhe rezulat i këtyre diskutimeve. Është e vërtetë se këto biseda janë zhvilluar por shumë kohë pasi Kurani kish nisur të shpallej (predikohej). Në të vërtetë këto biseda ai i bëri në Medine, ndërsa Fjala Hyjnore kishte nisur të thuhej që 13 vjet më parë kur ai ishte në Meka. Dhe përpara se të emigronte në Medinë, atij i ishte thënë rreth 2/3 e Kuranit. Vargjet 33-63 të kapitullit 3 të Kuranit p.sh. iu thanë atij në vitin e nëntë të mërgimit në Medine, me rastin e vizitës të një delegacioni nga kristianët e Nairanit.

Së dyti duhet të themi se shpeshherë nuk përmendet konteksti i këtyre takimeve. Ai nuk i takoi ata si nxënës por si mësues dhe përdori këtë mundësi për të korrigjuar dogmat e tyre, d.m.th. Trinitetin.

Të gjithë dokumentet historike që egzistojnë sot, tregojnë se Muhammedi ndërmori 3 udhëtime jashtë Mekas përpara profetësisë së tij. Në moshën 6 vjeçare ai shoqëroi të ëmën për në Medinë. Ndërmjet moshës 9-12 vjeç ai shoqëroi ungjin e tij Abu Talib në një udhëtim tregëtie për në Siri. Në udhëtimin e fundit Muhammedi ishte 26 vjeç dhe këtë rradhë udhëhoqi po për në Siri karvanin e Kadijes. (111)

Siç thotë Xhemal Badawi:

Do të ishte një imagjinatë mjaft e egzagjeruar po të thonim se gjatë bisedave të rastësishme që pati me kristianë dhe çifutë gjatë kohës kur ishte i zënë me udhëheqjen e karvanit, Muhammedi mësoi aq shumë për njërin apo të dy besimet saqë formulonte një besim të ri, të fuqishëm e plot jetë, detyrë kjo e cila për shekuj me rradhë po sfidon përpjekjet e përbashkëta të studiuesve. (112)

Për më tepër nga thënia e mësipërme ngre një numër pyetjesh. Xhemal Badawi shtron më poshtë këto pyetje:

1.Përse me gjithë bllokun e materialitetit historik mbi jetën e Muhammedit dhe gjithë kërkimet që kryen për shekuj me rradhë kritikët e tij më të egër, nuk u bë e mundur të zbulohej ai mësues misterioz përmes të cilit Muhammedi mësoi gjithçka?

2.Është një fakt i njohur se për 13 vjet me rradhë Muhammedi u kundërshtua, u vu në lojë dhe u persekutua nga bashkëkohësit e tij. Duke patur kaq shumë armiq a nuk ishte e mundur që ata t’i provonin masave se thëniet e Muhammedit për Fjalën Hyjnore ishin thjesht trillime? A nuk ishte e mundur që ata të tregonin dhe emërtonin burimin apo burimet njerëzore të mësimeve të tij? Edhe disa nga kundërshtarët e tij të cilët në fillim e mbështesnin këtë hipotezë më vonë ndërruan mendje dhe e akuzuan si magjistar dhe i pushtuar nga e keqja.

3.Muhammedi u ngrit mbi popullin e tij dhe përpara tyre u ekspozua çdo aspekt i jetës së tij, veçanërisht nga hapja që karakterizon jetën fisnore në shkretëtirë. Si mund të besonin në vërtetësinë e tij tërë ata bashkëkohës, përfshi këtu edhe gjithë ata të afërm të cilt e njihnin mirë, n.q.s. ata do të kishin ndonjë dyshim se ai po kërkonte meritat për gjëra që i kishte mësuar nga disa mësues të tjerë?

4.Cili mësues mund t’i mësonte Muhammedit një besim të plotë e koherent që ktheu faqen e historisë? Përse nuk u ngrit ai apo ata (n.q.s. ka patur ndonjë) kundër të ashtuquajturit nxënës i cili vazhdonte të mësonte dhe t’i injoronte ata në të njëjtën kohë duke shpallur se mësimet e tij vinin nga një burim Hyjnor, siç ishte vetë Allahu?

5.E si mundet që disa nga bashkëkohësit e tij kristianë dhe çifutë u kthyen në muslimanë dhe besuan në vërtetësinë e tij, n.q.s. e dinin se ai kopjonte shkrimet e tyre të shenjta apo po mësonte nga priftërinjtë ose rabinjtë e tyre?

6.Kurani iu tregua Muhammedit në një periudhë prej 23 vjetësh. Ku ishte pra ky mësues njerëzor kaq misterioz dhe i padukshëm? Si mundet ta ketë fshehur ai kaq gjatë? Apo si mundi Muhammedi i cili ishte vazhdimisht i rrethuar nga pasues, si mundi ai të vititonte fshehurazi këtë apo këta mësues misteriozë për 23 vjet pa u kapur as edhe një herë? (113)


Shënime
(111) Hafiz G. Sarvar cit.fq.51-59.
(112) Xhemal A.Badawi, fq.17-19.
(113) Xhemal A.Badawi, ibid.

[fjollat]

Duke u përpjekur të tregojnë influencën e traditave Judeo-Kristiane mbi Kuranin, disa studiues kanë nënvizuar një numër paralelesh ndërmjet Biblës dhe Kuranit. Domethënia është se Muhammedi kishte studiuar që më parë shkrimet e shenjta dhe kishte zgjedhur apo huazuar ato pjesë të cilat i dukeshin atij si më të përshtatshme, argumentet e mëposhtme e dobësojnë tepër këtë teori.

Së pari, Muhammedi tha se Kurani erdhi nga Zoti dhe ne tashmë jemi munduar të tregojmë se për arsye logjike, psikologjike dhe historike Muhammedi nuk mund ta ketë trilluar Kuranin.

Së Dyti, Muhammedi ishte analfabet. Si mund t'i ketë studiuar dhe zgjedhur ai ato pjesë nga shkrimet e mëparshme pa ditur shkrim e këndim?

Së treti, Versioni i parë arab i Dhjatës së Vjetër doli 200 vjet pas vdekjes së Muhammedit dhe versioni më i vjetër arabisht i Dhjatës së Re doli 1000 vjetë pasi Muhammedi na kish lënë.(114)

Së katërti, ngjashmëria ndërmjet 2 ngjarjeve apo librave nuk përbën provë të mjaftueshme që të tregojë se njëri është kopjuar nga tjetri apo më i voni nga ai më i hershmi. Që të dy mund të jenë bazuar mbi një burim të tretë i cili është i njejtë. Është pikërisht ky argument që jepet edhe nga Kurani. Në Bibël ka pjesë që mund të kenë mbetur të pacënuara dhe n.q.s. burimi i këtyre dy shkrimeve është Zoti, atëherë kjo do të shpjegonte edhe egzistencën e paraleleve ndërmjet tyre.

Së pesti, një shqyrtim i kujdesshëm i ty dy teksteve do të tregonte se ideja e huazimeve është në rastin më të mirë e pathemeltë.

Le të fillojmë me dallime themelore midis dy librave:

Bibla nuk është një libër, por një përmbledhje e të paktën 66 librave sipas versionit protestant, apo sipas versionit Roman-Katolik, Douay shkruar nga të paktën 40 autorë. Së dyti, Bibla është një përzierje e thënjeve Hyjnore dhe komenteve njerëzore të atyre që erdhën më pas. Shih p.sh.Jeremian 8:8, Lukën 1:1-4 dhe i Korintasve 7:25.

Kurani nuk përmban komente të tilla, madje dhe fjalët e Profetit Muhammed nuk janë pjesë e Kuranit. Së treti, në Dhjtën e Re të katër Ungjitë japin jetën dhe misionin e Jezusit, Kurani nuk është një biografi e Muhammedit shkruar nga pasuesit e tij. Së katërti, në Bibël gjen disa libra të shkruar shumë vjet pasi këta profetë kishin vdekur dhe jo në gjuhën e këtyre profetëve, duke krijuar kështu një numër vështirësish në analizimin e tyre. I tërë Kurani u shkrua gjatë jetës së Profetit dhe u mësua përmendësh nga qindra njerëz në gjuhën origjinale. Së pesti, të katër Ungjijtë kanonikë nuk ishin Ungjijtë e vetëm. Vendimi se çfarë duhet të jetë në Bibël dhe çfarë jo iu la gjykimit njerëzor. Në islam nuk u mbajt asnjë konferencë që të përcaktonte se cila Sure duhet të jetë e cila të mos jetë në Kuran.


Shënime
(115) Nuk kemi asnjë provë se Muhammedi pati mundësi ti njihte shkrimet e Shenjta... Duhet të kemi gjithashtu parasysh, se nuk kemi asnjë gjurmë për egzistencën e teksteve arabisht të Dhjtës së Vjetër e të Re përpara ardhjes së Muhammedit. Versioni më i hershëm arabisht i Dhjtës së Vjetër që e kemi është ai i R. Saadias Gaon, viti 900, ndërsa versioni më i vjetër arabisht i Dhjatës së Re është ai i botuar nga Erfenivsi më 1616, fq.515-516.

[fjollat]

Ideja se Kurani ka huazuar nga Bibla kundërshtohet më tej edhe nga egzistenca e dallimeve themelore në besim që i gjejmë në dy tekstet. Këto dallime janë:

Koncepti Biblik i Zotit është krejt i ndryshëm nga ai i Kuranit. Në Biël Zoti përshkruhet në një formë njerëzore. (115) Ai jepet si një person i cili lodhet dhe ka nevojë për pushim. (116) Zoti ecën në kopësht dhe një njeri mund të fshihet prej tij dhe për ta gjetur, Zotit i duhet ta kërkojë. (117) Ashtu si një njeri, Zoti jepet në Bibël sikur i vjen keq për disa nga vendimet e tij. Domethënia e kësaj është se Ai ose nuk mund t’i parashikonte pasojat, ose Ai është tekanjoz. (118) Ai jo vetëm që është xheloz, por shpesh jepet si Perëndia e Izraelit. (119) Ashtu si një njeri, Zoti ka hundë dhe jeton në errësirë të plotë. (120) Madje nganjëherë ai ka nevojë edhe për udhëheqjen e njeriut. (121) Gjithashtu ai ka frikë nga fuqia dhe uniteti i njeriut. (122) Përshkrime të tilla jo vetëm që nuk gjenden në Kuran, por konsiderohen si sakrilegj ndaj madhështisë së Zotit.

Koncepti Biblik i profetësisë është gjithashtu i ndryshëm nga ai i paraqitur në Kuran. Ndërsa Kurani i paraqet profetët si model të devotshmërisë ndaj Zotit dhe të drejtësisë morale, shih për këtë Kuranin 21:27 dhe 22:52, në versionion Biblik pothuajse të gjithë profetët dalin si mëkatarë më të dalluar në fushën e besimit dhe qëndrimit moral. Disa nga këto akte të turpshme që iu mvishen profetëve, përfshijnë adhurimin nga ana e Aaronit të idhujve (123), prirjen e Solomonit drejt paganizmit (124) dhe kurthet dinake që Jakobi i ngrinte të atit Isakut. (125) Ose Abrahami pranoi të bënte një martesë inçesti me Sarahnë, ose ai qe thjesht një gënjeshtar i paftyrë. (126)

Profeti pijanec Lot kreu inçest me bijat e tij dhe madje thuhet se ai ua dorëzoi ato epsheve të burrave të Gomorrës dhe i ftoi të bënin me to ç’të donin. (127) Profeti David jo vetëm që gjente kënaqësi tek shihte të tjerët kur bënin dashuri, por gjithashtu tradhëtoi të shoqen me gruan e Uriahut, të cilës i vrau edhe të shoqin. (128) Juda kreu inçest me nusen e të birit. Pereci dhe Zerahu të cilët janë rezultat i këtij inçesti, nderohen si stërgjyshërit dhe stërgjyshet e Jezusit. (129) Duket sikur Perëndia e bekon kështu Judën për krimin e tij inçestuoz. Jezusi jepet sikur iu drejtua së ëmës me këto fjalë: “Grua, çfarë të duhet ty se ç’bëj dhe nuk bëj unë.” (130)

Kurani nuk akuzon asnjë profet me akuzat e mësipërme.


Shënime
(115) Nuk kemi asnjë provë se Muhammedi pati mundësi ti njihte shkrimet e Shenjta... Duhet të kemi gjithashtu parasysh, se nuk kemi asnjë gjurmë për egzistencën e teksteve arabisht të Dhjtës së Vjetër e të Re përpara ardhjes së Muhammedit. Versioni më i hershëm arabisht i Dhjtës së Vjetër që e kemi është ai i R. Saadias Gaon, viti 900, ndërsa versioni më i vjetër arabisht i Dhjatës së Re është ai i botuar nga Erfenivsi më 1616, fq.515-516.
(116) Zanafilla 2:2, Zanafilla 2:3, 20:11. Për tendencën e Tij për të harruar, shih Zanafilla 8:1 dhe Eksodin 2:24. Krahaso me Kuranin 1:255.
(117) Zanafilla 3:8-11. Krahasoje me Kuran 2:115, 6:3.
(118) Zanafilla 6:6, Gjykatësit 2:18 dhe Eksodi 32:14. Krahaso me Kuranin 2:255 dhe 6:59.
(119) Eksodi 34:14 dhe Eksodi 20:5. Askund në Kuran nuk përshkruhet Perëndia si Perëndia e Kurejshitëve, Perëndia i Arabëve apo Perëndia i Muslimanëve. Shih Kuran 1:1, 4:79.
(120) 2 Samuelit 22:9-15, libri i parë i Mbretërve 8:12 dhe Numrat 11:25. Krahaso me Kuranin 42:11.
(121) Eksodi 12:13.
(122) Zanafilla 11:5-9, Zanafilla 3:22-24. Në fakt sipas Biblës, Jakobi e kishte fituar ndeshjen e mundjes. Shih Zanafilla 32:24-29.
(123) Eksodi 32:1-20
(124) Libri i Parë i Mbretërve 11:4.
(125) Zanafilla 27:16.
(126) Zanafilla 12:10-20 dhe 20:2-18.
(127) Zanafilla 19:30-38 dhe Zanafilla 19:8.
(128) Libri i Dytë i Samuelit 11:2-5, 11:15-18.
(129) Zanafilla 38:16-18 dhe Mateu 1:3.
(130) Gjoni 2:4.

[fjollat]

Dallime thelbësore gjejmë edhe përsa i përket besimit në jetën e tanishmë dhe të përtejmë në konceptin e shpëtimit dhe drejtimit në jetë. (131)
Përveç dallimeve doktrinore kemi gjithashtu edhe dallime kryesore në histori të njejta si për Kuranin ashtu edhe për Biblën. Si shembull po marrim historinë e Adamit dhe Evës. Ngjashmëritë ndërmjet dy versioneve janë se të dy librat thonë që Adami dhe Eva ishin njerëzit e parë që u krijuan, se ata jetonin në një kopësht dhe u lejohej të hanin frute nga çdo pemë përveç njërës. Ata ranë nën tundimin e shejtanit (Satana) dhe hëngrën nga kjo pemë, pas kësaj ata u dërguan për të jetuar në tokë.

Më poshtë janë dallimet kryesore ndërmjet këtyre dy rrëfimeve:

1. Bibla thotë se kjo ishte pema e diturisë, Kurani nuk përmend diçka të tillë. Sipas Kuranit njeriu është frymëzuar së brendshmi për të njohur të mirën dhe të keqen dhe Adami ishte mësuar rreth natyrës së sendeve përpara mosbindjes së tij. (132)

2. Në rrëfimin Biblik, peshën e fajit e mban gruaja dhe Perëndia si dënim ia shtoi agoninë e lindjes së fëmijës. Në Kuran nuk gjendet asnjë varg i cili të sugjerojë apo nënkuptojë se përgjegjësinë kryesore për këtë faj e mban gruaja. Shtatëzënia përshkruhet në Kuran si diçka fisnike dhe e lavdëruar. (133)

3. Në Bibël Eva tundohet nga Satana i cili kishte marrë formën e një gjarpri. Në Kuran thuhet se Satana i tundoi të dy dhe nuk përmendet që ai të ketë marrë formën e ndonjë gjarpri, nepërke, apo çfarë. (134)

4. Pas mosbindjes së tyre Bibla nuk e përmend fare pendimin e Adamit dhe të Evës ndërsa në Kuran kjo pikë theksohet shumë. Sipas Kuranit ata u penduan dhe Zoti i fali. (135)

5. Bibla nënkupton se ardhja e tyre për të jetuar në Tokë ishte një farë dënimi, ndërsa Kurani thotë se ky ishte plani i Perëndisë, qysh përpra se Ai ti krijonte ata. (136)

Dallimet e mësipërme kanë një domethënie mjaft serioze nga ana doktrinore. Pema Biblike e diturisë nënkupton se përpara ngrënies nga ajo pemë ai ishte i përkryer, por pas kryerjes së këtij akti natyra e tij ndryshoi. Sipas Kuranit, njeriu duke qenë një përzierje e baltës (që është burimi i dobësisë së tij) me shpirtin, ka qenë gjithmonë një qenie e papërkryer. Ndërsa për kristianin problemi është se si ta fitojë përsosmërinë e mëparshme me qëllim që të shpëtohet dhe të kthehet në parajsë, Kurani bën të ditur se njeriu mund të gabojë, por ajo që ka rëndësi është që njeriu të mundohet sinqerisht për të përmbushur urdhërat e Perëndisë.

Ndërsa besimi kristian mund ta pranojë doktrinën e natyrës mëkatare, Kurani thotë se çdo fëmijë lind i pastër dhe është përgjegjës vetëm për veprat e tij më pas. Për shkak të natyrës mëkatare të njeriut, bashkimi me Perëndinë do të kërkojë gjakderdhje, Kurani thotë se Perëndia nuk kërkon gjakderdhje për të falur. Edhe ideja se përgjegjëse për rënien e njeriut është gruaja, ka influencuar në pozitën e statusin e gruas në shoqëri.


Shënime
(131) Për një diskutim të detajuar rreth këtyre çështjeve referojuni librit të G.Miller “Kristianizmi Misiona”, fq.1-38.
(132) Zanafilla 2:16-17, Krahaso me Kuran 91:77-8, 2:31-33.
(133) Zanafilla 3:12-17, krahaso me Kuran 29:8, 46:15.
(134) Zanafilla 3:1-7, krahaso me Kuran 2:36, 7:20.
(135) Kuran 2:37, 7:23.
(136) Zanafilla 3:17-19, krahaso me Kuran 2:30.

[fjollat]

Dallime kryesore gjejmë edhe në historitë e Ibrahimit, Ismailit dhe Isakut, Musait dhe Isait.(137) Ideja se Kurani ka huazuar shumë pjesë nga Bibla është padyshim e gabuar. Në të vërtetë edhe ata studiues të cilët shpallin teorinë e huazimeve siç është Filip Hiti, nxitojnë të shtojnë se ngjasimet nuk janë garanci për të nxjerë konkluzionin e huazimit apo të citimit, apo se ai nuk ishte një imitues i thjeshtë.(138) Domethënia e kësaj është se Muhammedi e kishte kuptuar plotësisht Biblën, e kishte bërë atë të tijën, më pas ai e redaktoi së tepërmi dhe rikrijoi me fjalët e tij. Riçard Belli i cili mundohet aq shumë që të provojë ndërvarjen e drejtpërdrejtë të Muhammedit nga Bibla, insiston gjithashtu se ai nuk kishte një njohje të vërtetë me vetë Biblën.(139) Keneth Kreg gjithashtu thotë se Muhammedi nuk pati asnjë kontakt personal me shkrimet e shenjta paraardhëse... Kemi pothuajse një mungesë absolute të asaj që mund të quhej citim i drejtpërdrejtë nga secia Dhjatë.(140)

Teoria e huazimeve dobësohet më tej nga prania në Kuran e historive dhe detajeve të cilat mungojnë në Bibël. Rrëfimet mbi popullin e Ad-it dhe Thamud-it dhe mbi profetët e tyre Hudin dhe Salihun që nuk përmenden në Bibël. Disa detaje të Kuranit të cilat nuk i gjejmë në Bibël përfshijnë bisedën që profeti Nuh (Noa) pati me të birin e tij përpara përmbytjes, bisedën ndërmjet Abrahamit dhe atit të tij dhe ndërmjet Abrahamit dhe sundimtarit tiran (Nemrud), arratisjen e mrekullueshme të Abrahamit nga zjarri dhe mrekullinë e ringjalljes që ia dërgoi Perëndia kur ktheu në jetë zogjtë e ngordhur, therrjen e lopës nga Moisiu me qëllim që të ringjallte të vrarin i cili përmendi emrin e vrasësit. Të gjitha këto mungojnë në Bibël dhe po kështu mungon edhe biseda ndërmjet Moisiut dhe izraelitëve se cila kafshë duhej flijuar. Nuk gjejmë në Bibël as fjalën e mrekullueshme të Jezusit në djep, zogun që ai krijoi nga balta dhe ushqimin e mrekullueshëm që Allahu ia dha Merjemes.(141)

Në qoftë se Kurani ishte kryesisht por jo plotësisht i ndërvarur nga tradita çifute dhe kristiane, atëhetë nga i morri Muhammedi kaq shumë detaje që nuk i gjejmë në Bibël! Nën titullin ‘Kristianizmi në Arabi”, Enciklopedia e Re Katolike thotë se gjatë kohës kur jetoi Profeti, Hejazi nuk ishte prekur nga predikimet kristiane. Ndaj nuk mund të presim që në këtë kohë të gjejmë aty një kishë kristiane të organizuar.(142)

Disa studiues sugjerojnë se ndoshta Muhammedi u mbështet në burime gojore dhe për këtë japin si dëshmi ngatërresën në Kuran ndërmjet Merjemës (Marisë), nënës së Isait (Jezusit) dhe Miriamit, motrës së Harunit (Aaronit). Baza e kësaj akuze është vargu i cili shprehet me këto fjalë drejtuar Merjemes, nënës së Isait:

“Oj motra e Harunit, babai yt nuk ishte njeri i prishur e as nëna jote nuk ka qenë e pamoralshme.” (143)

Kjo hipotezë ësjtë e gabuar, pasi nuk merr parasysh veçoritë gjuhësore të arabishtes dhe kontekstin e vargut. Në arabisht fjala “akhun” apo “ukhtun” ka dy kuptime: 1.vëlla apo motër në gjak dhe 2. vëllazëri fisnore apo besimi. Vargu i mësipërm ka përdorur fjalën e “ukhtun” në kuptimin e dytë. Kjo nuk është e pazakontë për Kuranin i cili edhe më parë përdor shprehje të njëjta idiomatike. Në kapitullin 11 profeti Lut (Lot) iu drejtohet grave të fisit të tij si “bijat e mija” në kapitullin 7 vargjet 65:73 dhe 85, profetët Hud, Salih dhe Shuajb quhen vëllezër të fiseve të tyre përkatëse. Populli i Lutit përmendet në kapitullin 50 vargu 13, si vëllazëria e Lutit. Përveç fjalës “banatii”, që do të thotë “bijat e mija”, në 11:78 të gjitha rastet e tjera përdorin fjalën “akhun” që do të thotë “vëlla”. Fjalët o motër e Harunit janë përdorur gjithashtu idiomatikisht në sensin e lidhjeve farefisnore dhe jo familjare. Në Ungjillin e Lukës p.sh. Elisabeta, gruaja e Zakarisë quhet si një nga “bijat bijat e Aaronit” (144) me po këtë kuptim farefisnie. Së dyti, konteksti i vargut i heq të gjitha dyshimet mbi kuptimin e fjalëve “O motër e Harunit”. Kjo thirrje u bë kur Merjemja shkoi tek njerëzit e saj duke mbajtur në krah Isain foshnje.

Habia e njerëzve nuk njihte kufi. Megjithatë ata ishin të përgatitur të mendonin më të keqen për të, pasi ajo kishte disa kohë që ishte larguar nga të afërmit e saj. Po ja tani kthehej duke mbajtur paturpësisht në krah një foshnjë. Ajo e kishte turpëruar shtëpinë e Harunit (Aaronit), burimin e devotshmërisë ndaj Zotit. Motër a Harunit: Merjemës i kujtojnë vargun e saj të lartë dhe moralin e jashtëzakonshëm të të jëmës dhe të jatit. Si ka mundësi, thanë ata, që ajo u rrëzua dhe e turpëroi emrin e prindërve të saj?(145)

Këto arsye tregojnë se thirrja “O motër e Harunit” nuk mund të merret si provë e mjaftueshme që Kurani rrjedh nga burime gojore. E po kështu s’mund të pranohet e ashtuquajtura ngatërresë për emrin e Hamanit.(146)

Së treti, Kurani e mbron vet vehten. Burimet çifute, kristiane apo pagane “mund të jenë të kujtdo por jo të Zotit”. Kurani thotë në 4:82 se në të nuk gjenden askurrfarë kontradiktash. Meqë nuk provohet e kundërta e kësaj që thuhet në Kuran, të gjitha insinuatat e këtij lloji nuk kanë asnjë vlerë. Sepse në analizën e fundit nuk do të ketë rëndësi se çfarë akuzash u ngritën ose jo mbi personin, karakterin dhe qëllimet e profetit. Vërtetësia dhe autenticiteti i kushtrimit të tij mund të mohohet vetëm n.q.s. provohet si i gënjeshtërt mesazhi që ai e solli me vete. Sfida që lëshon ky mesazh është e hapur dhe e përjetshme. Çdo sulm mbi personin e lajmëtarit është anësor dhe anashkalon thelbin e çështjes. Çdo kritik serioz i Kuranit duhet të shtrojë gabimin dhe më pas të japë arsyet përse ky është një gabim. Çdo metodë tjetër do të ishte vetëm një hipotezë mbi mundësinë e një gabimi.

Deri tani kemi studiuar dy mundësitë e para logjike përsa i përket autorësisë së Kuranit. Jemi munduar të tregojmë vështirësitë që paraqet mohimi i asaj se Kurani është një Fjalë Hyjnore. Këto vështirësi, në plan të parë, nuk citojnë se Kurani është Fjalë e Perëndisë. Ato tregojnë se Muhammedi nuk ishte autor i Kuranit dhe se Kurani nuk u krijua mbi bazën e burimeve gojore Judo-kristiane.

Të shqyrtojmë tani thënien se Kurani është një Fjalë Hyjnore (e Allahut).


Shënime
(137) Për një përshkrim të hollësishëm të ngjashmërive dhe dallimeve të këtyre verzioneve shih Ali M. R. Muhajir “Mësime nga Tregimet e Kuranit” (Lahore: Sh. Muhamad Ashraf 1968).
(138) Filip K. Hiti, cit.fq.17, 18.
(139) Richard Bell, cit.fq.112.
(140) Keneth Cragg, cit.fq.74.
(141) Kuran 11:32, 43:19, 21:57, 2:258, 21:69, 2:260, 3:46, 3:49 dhe 3:37.
(142) Enciklopedia e Re Katolike, vol.1, fq.721-722.
(143) Kuran, 19:28.
(144) Luka, 1 5.
(145) Abdullah J. Ali “Kurani i Shenjtë”, shpjegime nr.3331. Për një përgënjeshtrim më të hollësishëm mbi Al-Khidrin dhe Karnainin shih S:A:A: Maududin “Kuptimi i Kuranit”, jesa 7, fq.35-49.
(146) G. Miller, cit.fq.30.

[fjollat]

Kemi vënë re edhe më parë thënien e Kuranit që shprehet se edhe të gjithë përpjekjet e bashkuara të njerëzimit e kanë të pamundur të krijojnë një të ngjajshëm me të. Një shqyrtim më i thellë i përmbajtjes së Kuranit nën dritën e shkencës moderne duket se e mbështet këtë thënie. Kjo demonstrohet nga Dr. Maurice Bucaille, një studiues katolik francez në veprën e tij “Bibla Kurani dhe Shkenca”. Kjo thënie përforcohet më tej nga formati i habitshëm i Kuranit.

G. Miller thotë:

Përsa i përket numrit të mrekullive dhe aspekteve të habitshme që gjejmë në ndërtimin e Kuranit, ato janë të shumta dhe çka është më e rëndësishmja ato janë të nevojshme. Me një fjalë, vendosja e fajlëve në Kuran është e domosdoshme dhe nuk ka asgjë të tepërt, gjë që mund të bënte të mundur praninë e gabimeve.(147)

Duke krahasuar Kuranin dhe Biblën nën dritën e shkencës moderne do të përmendim krijimin e botës dhe stadet e këtij krijimi, datën e krijimit të botës dhe datën e shfaqjes së njeriut mbi Tokë, përshkrimin e përmbytjes dhe të ikjes.

1). Në Bibël, Gjeneza (Zanafilla) 1:3-5, thuhet se nata dhe dita u krijuan në ditën e parë. Drita që qarkullon në Univers, është rezultat i reaksioneve komplekse që zhvillohen në yje, të cilët sipas Biblës u krijuan në ditën e katërt. Është e palogjikshme të thuash se pasoja (drita) u krijua në ditën e parë dhe shkaku i kësaj drite u krijua 3 ditë më vonë, (për më tepër) prania e mbrëmjes dhe mëngjesit si element të një drite të vetme është e pameritueshme pa krijimin e Tokës dhe rrotullimin e saj përreth Diellit.(148) Në Kuran nuk jepen sekuenca të tilla.

2). Në librin e Gjenezës (Zanafillës) 1:9-13 mësojmë se të gjithë bimët, pemët e farërat u krijuan ditën e tretë. Ajo çka është plotësisht e pabazuar është fakti se si mund të shfaqej përpara e kzistencës së Diellit (në Zanafillë Dielli shfaqet vetëm ditën e katërt) një bimësi e organizuar në shkallën më të lartë, që e kryente riprodhimin përmes farërave. Si mund të ekzistonte një bimësi e tillë pa vendosjen e natës dhe ditës.(149) Përsëri Kurani nuk bën një përshkrim të tillë.

3). Në Gjenezë 1:14-19 thuhet se në ditën e katërt u krijua Dielli, Hëna dhe yjet. Siç e dimë Toka dhe Hëna lindën nga ylli i tyre përkatës, nga Dielli. Të thuash se Dielli dhe Hëna lindën pas krijimit të Tokës do të thotë të kundërshtosh idetë më të qëndrueshme mbi krijimin e sistemit diellor.(150) Bucaile numëron edhe një varg mospërputhjesh tjera. Sipas Biblës, krijimi i Universit ndodhi në 6 ditë. Duket se gjatësia e një dite ishte 24 orë pasi Perëndia e bëri të shtunën Pushim.(151)

Në Kuran vargjet që përfshijnë krijimin e qiellit dhe Tokës janë 79:27-33, 21:11, 2:29, 23:17, 71:15-16, 78:12-13, 32:4, 50:38 dhe 25:59. Kurani p.sh. thotë mbi krijimin e Universit këto fjalë 21:30

“A nuk e dinë ata të cilët nuk besuan se qiejt dhe toka ishin të ngjitura e Ne i ndamë ato të dyja dhe ujin e bëmë bazë të jetës së çdo sendi, a nuk besojnë?”

Në Suren 41, vargu 11, Kurani thotë

“Mandej e mësyen qiellin (krijimin e qiellit) e ai ishte tym (mjegullinë që ishte si materie e parë) dhe atij e edhe tokës i tha ...”


Shënime
(147) G. Miller, cit.fq.30.
(148) Maurice Bucaille “Bibla Kurani dhe Shkenca: Shkrimet e Shenjta Shqyrtuar në Dritën e Diturisë Moderne” (Paris: Seghers, 1981), fq.43. Të gjithë referncat e tjera të kësaj faqeje janë nga ky botim.
(149) Maurice Bucaille op.cit.fq.44.
(150) Maurice Bucaille ibid.
(151) Sabathi në hebraisht do të thotë pushim. Shih Kuran 50 38.

[fjollat]

Ndërsa e vendosim Kuranin kundrejt zbulimeve shkencore moderne, nuk mund të lëmë pa theksuar pikat e mëposhtme:

1. Duhet të dimë se krijimi i trupave qiellorë dhe Tokës, siç shpjegohet në vargjet 9-12 të Sures 41, kërkonte dy faza. Në qoftë se marrim Diellin dhe nën produktin e tij Tokën si shembull (i vetmi shembull që kemi tani për tani) shkenca na informon se krijimi i tyre ndodhi si rezultat i procesit të kondensimit të mjegullnajës fillestare dhe më pas të shpërndarjes së saj. Pikërisht një fakt të tillë e shpreh qartë edhe Kurani kur i referohet atij procesi që krijoi një fuzion dhe më pas një ndarje nga pluhuri qiellor. Kemi pra një përputhje të plotë ndërmjet fakteve të Kuranit dhe atyre të shkencës.

2. Shkenca tregon ndërlidhjen e këtyre dy stadeve në krijimin e një ylli (si Dielli) dhe të satelitit të tij (si Toka). Një ndërlidhje e tillë sigurisht që është mjaft evidente edhe në tekstin e Kuranit.

3. Egzistenca në një stad të hershëm të Universit të atij “tymi” qiellor, që do të thotë një gjendje kryesisht e gaztë, korrespondon me konceptin e mjegullnajës fillestare që shtrohet nga shkenca moderne.

4. Egzistenca e qiejve të tjerë siç shprehet në Kuran në Suren 7, kuptimin e së cilës e kemi diskutuar, konfirmohet me shkenca moderne në bazë të vëzhgimeve që ekspertët i kanë bërë sistemit galaktit dhe pafundësisë së tij.

5. Prania e një krijimi të ndërmjetëm midis qiejve dhe Tokës siç shprehet në Kuran, mund të krahasohet me zbulimin e atyre urave lidhëse midis materialeve që gjenden jashtë sistemeve astronomiketë organizuara.(152)

Ajo që ia vlen të përmendet këtu është se si mundi Muhammedi që jetoi në një shkretëtirë arabe 1400 vjetëv më parë, ta redaktonte përshkrimin Biblik deri në atë masë sa që të hiqte prej tij të gjitha ato thënie të pasakta shkencore dhe me iniciativën e tij të shtonte tjera që shkenca i ka provuar si të vërteta vetëm kohët e fundit.

Një fushë tjetër krahasimi është data e shfaqjes së njeriut në Tokë. Duke përdorur të dhënat gjenealogjike që gjenden në kapitujt 4,5,11,21 dhe 25 të Zanafillës, mund të shohim se Abrahami u lind 1948 vjet pas Adamit. Koha që ndan Jezusin nga Abrahami është afërsisht 1800 vjet dhe koha që ndan Jezusin nga Adami është 5800 vjet. Ky vlerësim nuk mund të mohohet se është i gabuar. Origjina e kësaj pasaktësie rrjedh nga gabimet që ka në Bibël në periudhën Adam-Abraham. Sot gjenden fakte të mjaftueshme të grumbulluara nga gërmimet antropologjike dhe arkeologjike, që datojnë kohën e egzistencës së njeriut të parë në Tokë në dhjetëra- mijëra vjet. Ndaj të dhënat numerike që jepen në librin e Zanafillës nuk përputhen me faktet e shkencës moderne. Kurani nuk përmend asnjë fakt të tillë, ndaj prej tij nuk rrjedh asnjë lloj pasaktësie.


Shënim
(152) Maurice Bucaille cit.153.