Isabelle Lasserre
Le Figaro, 19 dhjetor 2005
E përktheu për ju, me shumë gëzim,
Oiseau en vol
« SERBIA funksionon si një orë. Nëse nuk e kurdis çdo mbrëmje, ajo ndalet », e kishte zakon të thoshte Zoran Djindjic, ish kryeministri serb i vrarë në mars 2003. Dhe kjo është pak a shumë që ndodh sot : mekanizmi është ngecuar përsëri. Jo për shkak të luftës. As të një revolucioni. Por për shkak të çështjes së përjetshme në Serbi, çështjes së Kosovës.
« Këmbana ka rënë », përmbledh një përgjegjës serb. Është bashkësia ndërkombëtare që ka vendosur kështu. Statuti i Kosovës duhet të zgjidhet këtë vit. Qysh prej një muaji, një vajtje-ardhje diplomatike e përcjellur nga i dërguari i posaçëm i OKB-së, Finlandezi Martii Ahtisaari, orvatet të shkëpusë një kompromis ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Problemi është që asgjë nuk ka ndryshuar me të vërtetë në këto gjashtë vjet : Shqiptarët kërkojnë gjithmonë pavarësinë. Serbët duan t’ju lëshojnë atyre vetëm autonominë.
Në Beograd, pushteti politik, i cili ia ka frikën që të përballojë rrjedhojat e një pavarësie të Kosovës, duket të bëjë gjithçka për të vonuar në maksimum zgjidhjen e kësaj të vështirë politike. Ndërsa Shqiptarët kanë ngritur një ekip negociatorësh të ndryshëm dhe kompetent, Serbët kanë përjashtuar nga ekipi i tyre rrymat reformatore dhe shoqërinë civile. Kryeministri Vojislav Kostunica mbështetet përkundrazi mbi peshkopët e Kishës ortodokse, vetë kjo e cila, në kohën e Millosheviçit, që ka nxitur dhe përkrahur luftën.
Nën presionin e deputetëve ultranacionalistë, Parlamenti ka votuar një rezolutë e cila thotë që çdo zgjidhje për Kosovën do t’i nënshtrohet një referendumi në Serbi. Ndërsa e njohim forcën e rrymave nacionaliste që përshkojnë Serbinë, kjo iniciativë synon të krijojë mundësinë për të hedhur poshtë një plan që do të miratohej nga bashkësia ndërkombëtare. Iniciativa është parë si një provokim nga reformatorët serbë.
« Të gjithë, të huajt dhe Shqiptarët, na kërkojnë atë çka ne duam. Por askush në Serbi nuk është i aftë tu përgjigjet atyre. Përveç të themi jo, ne nuk bëjmë asgjë. Në vend që të mbrojmë Serbët e Kosovës dhe të fillojmë një dialog me Shqiptarët, qeveria shtiret sikur nuk dëgjon. Kjo politikë e strucit është e rrezikshme. Sepse çështja do të përfundojë, si zakonisht, së imponuari ndaj nesh në Bruksel dhe Washington », vlerëson deputeti reformator Meho Omerovic.
Ta pranosh këtë nuk është e lehtë për të gjithë, sepse kur bëhet fjalë për Kosovën, « djepi historik » i popullit serb, fjalët të dhembin. Por shumica e Serbëve e kanë kuptuar që asgjë dhe askush në Serbi nuk mund ta ndalte Kosovën për të qenë e pavarur.
Veç kësaj, në sondazhet e organizuara, kjo çështje vjen shumë prapa preokupimeve të jetës së përditshme dhe problemeve ekonomike. « Serbët janë bërë realistë dhe pragmatikë. Edhe pse ato ruajnë një imazh pozitiv të Mladiç, edhe pse atyre u vjen keq për pavarësinë e Kosovës, ato e dinë që Mladiç duhet të shkojë në Hagë dhe që Kosova është e humbur », përmbledh në pak fjalë Svetlana Logan, kërkuese në Agjencinë Strategic Marketing. Por ajo nuk thotë po aq për përgjegjësit politikë.
Verbimi i politikanëve
Në vend që të përballojnë realitetin – më shumë se 90% e Shqiptarëve janë të vendosur për pavarësi dhe fëmijët e tyre nuk flasin serbisht -, ekipi i kryeministrit Kostunica i siguron Serbët që ato kanë « të drejtën ndërkombëtare në anën e tyre » dhe që Beogradi nuk do ta lerë kurrë Kosovën. « Të flasësh për integritet territorial dhe sovranitet serb në Kosovë ndërsa provinca është de facto e pavarur qysh prej 1999, kjo quhet verbim », denoncon Natasa Micic, deputete e Aleancës civile të Serbisë.
Ekipet, veç kësaj të ndara, të kryeministrit Kostunica dhe të presidentit Boris Tadic tundin akoma tema të lodhura gjatë luftës : rreziku i një Shqipërie të Madhe, zhdukja e identitetit europian në Kosovë… Sidoqoftë më me pak bindje sesa më përpara. « Përgjegjësit politikë e dinë që Kosova ka ikur por asnjë prej tyre nuk ka guxim ta thotë, sepse ai do të ishte i konsideruar si tradhtar. Askush nuk do ta marrë përsipër këtë përgjegjësi. Pra, ne rrimë as këndej as andej », shpreh keqardhjen një ish përgjegjës i lartë.
Në bashkësinë ndërkombëtare, thirrjet për ta zgjidhur problemin bëhen megjithatë gjithnjë e më të ngutshme. Rusia dhe e drejta e saj e vetos në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, mbi të cilën mbështeten përgjegjësit serbë për tu munduar të kthejnë tendencën, është më e heshtur qysh nga fillimi i bisedimeve. Edhe Franca, aleat tradicional pro-serb, i ka bërë thirrje Beogradit javën e kaluar, nëpërmjet ministrit të saj të Punëve të Jashtme, Philippe Douste-Blazy, për më shumë realizëm.
Në Beograd, mendjet pro-europiane ngulmojnë mbi përparësitë e një pavarësie të Kosovës për Serbinë, vendi i fundit në Europë me kufinj të papërcaktuar. Siç e shpjegon këtë Misa Brkic, drejtori i një reviste ekonomike : « Serbia nuk do të ketë më për të paguar borxhin e jashtëm të Kosovës. As të mbajë policë dhe ushtarë në kufi. As të financojë komunitetin serb të Kosovës. » Avokati Bozo Prelevic shkon madje deri të thotë : « Gjëja më e keqe që mund t’i ndodhte Serbisë është që të na kthejnë Kosovën. »
Por këto argumente nuk dëgjohen nga përgjegjësit. « Kostunica e përdor çështjen e Kosovës për tu mbajtur në pushtet. Ai mundohet të zgjasë statu quo-në. Ky është zakoni i të gjithë atyre që nuk duan ta shohin realitetin përballë dhe duan ta mbajnë shoqërinë në një mit mesjetar », akuzon deputeti reformator Meho Omerovic.
Përpleksja, e mbajtur ndezur nga Beogradi, ndërmjet ndjenjash të kundërta – dëshirë për t’iu afruar Europës dhe refuzim për të përballur një të kaluar të vonshme veçanërisht të dhimbshme -, shkon në dobi të radikalëve ultranacionalistë. Sipas sondazheve të fundit, ato mbledhin 35% të opinioneve të favorshme dhe do të arrinin në krye në rast zgjedhjesh legjislative të parakohshme.
Krijoni Kontakt