Urbanistika e Tiranës, në shërbim të … portofolit
Vladimir Llakaj
(Pedagog në Akademinë e Arteve të Bukura)
Dielli, ajri, uji, janë elementët e jetës dhe si të tillë na duhet të mos i nënvlerësojmë, përkundrazi, por në Tiranë këto vitet e fundit duket sikur zhvillimi ndërtimor udhëhiqet nga një parrullë ogurzezë. Nënteksti i kësaj parrulle është: Stop diellit, stop ajrit të pastër, stop gjelbërimit dhe start ndërtimit, betonimit, çimentimit të paprecedent për nga amullia dhe paqartësia se si mund të ngrihet dhe zhvillohet një qytet. Lind pyetja: Përse? Në emër të kujt apo cilës së mirë?
A është vërtet ky zhvillimi i Tiranës?
Eshtë vërtet ky zhvillimi i Tiranës siç është trumbetuar nga vendimmarrësit?
A mund ta quajmë vërtet zhvillim këtë trysni ekstreme të ndërtimit të betonimit të të gjitha hapësirave jetike që duhet të ketë një qytet?
Një pyetje vjen natyrshëm: Tiranës në rastin e saj fatkeq po edhe çdo qyteti tjetër kudo qoftë me një infrastrukturë normale (mbase edhe pak të brishtë) sa qytete mund t'i ndërtosh brenda? Logjika të shtyn të mendosh asnjë, por çuditërisht Tiranës i janë ngulur me përdhunë edhe dy qytete të tjera në mos tre dhe po vazhdohet të përdhunohet çdo hapësirë e mundshme.
Ky qytet dhe qytetarët e tij po mashtrohen dhe po maskrohen në emër të zhvillimit. Po përdhunohet historia e këtij qyteti e tashmja dhe e ardhmja e tij.
Gara e 10 katëshave ngjitur me pesëkatëshat dhe çdo formë tjetër ndërtimi duket si një garë po aq banale dhe aq fatkeqe për këtë qytet sa nuk ka arsyetim që mund të hedhi dritë mbi një fenomen të tillë. Hapësirat e gjelbëruara nuk ekzistojnë, kudo të sheh syri vetëm beton, ngushtësi; ky qytet kështu po merr formën e një labirinti. Trotuarët e shumë lagjeve në Tiranë janë ngushtuar aq shumë sa të japin përshtypjen e një filmi horror zhvilluar në pikë të diellit, në mes të ditës ku njerëzit ecin në rresht njëri pas tjetrit me një ngushtësi në zemër dhe frikë se mos u rrëshket këmba nga trotuari dhe ia shkel e ia merr makina. Dhe fajin për këtë sigurisht e ka pallati përbri që është ndërtuar me leje apo pa leje. Ai pallat ka zënë lulishten kur dikur e kishim lulishten e pallatit, ndërsa zhvillimi i tanishëm nuk arrin të shmangë dot këtë ngushtësi, nuk mund të shmangë nga goja e fëmijëve që sa zbresin shkallët e pallatit ndeshen me skapamentot e makinave. Duket sikur këta 10 katësha që mbijnë si kërpudha me forma nga më të shëmtuarat janë në garë të tërbimshme si e si ti zënë diellin njëri-tjetrit. Populli në këto raste i paorganizuar është ankuar, por zë nuk ka dalë, sigurisht me marifetet e tyre kanë arritur ta lënë pa gojë!!! Idetë dhe dëshirat të drejtat qytetare vuajnë izolimin. E shikon që përbindëshi po i zë diellin e familjes së vet, e shikon që ndërtimi i tij është po aq i shpejtë sa ai nuk ka kohë të ankohet. E di që fëmija i tij nuk ka më ku të vrapojë për t'u rritur i shëndetshëm. Nuk arrin mbase ta kuptojë që politika tranzitore e deritanishme në lidhje me ndërtimin e Tiranës do ta kthej në një të sëmur psiqik, do fillojë të kërkojë hapësira të gjelbëruara larg shtëpisë së vet, sepse hapësirat që ka krijuar zoti ose natyra siç e quajmë në vendet që kanë dalë të lodhura nga gjiri i komunizmit, nuk mund të t'i ofrojë një politikë tranzitore. Në gjithë historinë e njerëzimit politikanët tranzicionistë kanë ofruar gjithmonë ngushtësinë, atë fizike dhe mendore, sepse qëllimi i tyre mund të realizohet. Brenda kësaj hapësire kohore që nuk e dinë se sa zgjat, prandaj dhe sulmi i tyre është si rrufeja "i verbër" dhe i "shurdhër".
Qëllimi final janë lekët, pasurimi
Arkitektura, urbanistika kanë bërë qytete si Parisi, Londra, Roma dhe pothuajse të gjitha kryeqytetet e botës. Falë saj kanë zënë vendet e nderuara në histori. Këto qytete janë kthyer në një industri turistike falë mrekullisë që ato ofrojnë, sepse janë punuar me dashuri e largpamësi, me respeskt për brezat e ardhshëm. Qëllimi i tyre nuk ka qenë tranzitor, por hyjnor nuk ka qenë momental, por tërëkohor.
- Arkitektura: magjia e saj ka edukuar popujt, ka farkëtuar shpirtin e tyre, ka vënë vulën civilizimeve dhe këto i ka bërë për vite dritë larg. Arkitektura është faktori më direkt i edukimit të popujve. Ndërsa politika jonë tranzitore vulëzezë është munduar nxitimthi të injorojë këto fakte historike të lumnume. Faktori i ndërtimeve abuzive dhe pa kriter është i tmerrshëm dhe i shpejtë. Shembujt tregojnë se bota i ka kaluar para 100 vjetësh këto situate. Hapësirat e blerta nuk ekzistojnë fare, hapësirat ndërmjet pallateve pengojnë një zhvillim normal të jetës së banorëve. Tirana kryeqyteti i vendit tonë dikur ka qenë një nga qytetet më të gjelbëruara në Evropë. Sot, ka marrë pamjen e një fshati afrikan gjigand dhe histerik , ku të duket sikur i ka shpallur një luftë të gjithë të mirave që sjell një urbanistikë dhe një arkitekturë bashkëkohore. Nuk mund të ndodhë që me të gjitha qëllimet e mira të menaxhohet ndërtimi i një kryeqyteti brenda një hapësire fizike kaq të ngushtë dhe një hapësire kohore kaq të shkurtër. Këtë ide e stisin për të vërtetë vetëm matrapazët që kanë arritur të imponohen. Kjo urbanistikë do të ngelet si një plagë e hapur në jetën e kryeqytetit.
Këtij kaosi nuk është e lehtë t'i gjesh një zgjidhje
Të gabosh në shekullin tonë me këto gjëra kaq serioze kur bota ka dhënë zgjidhje të pambarimta në 3 mijë vjet histori, kjo është kokëfortësi injorantësh dhe hile matrapazësh të papërgjegjshëm. Të mos marrësh në konsideratë jetën e mirëqenien e popullit tënd për interesa të ngushta personale kjo është një vepër kriminale e nivelit më ekstrem.
Kjo është arkitektura e Getove, të cilat në asnjë vend të botës nuk zaptojnë zemrën e një kryeqyteti. Tokat që zënë këto pallate që po ndërtohen kohët e fundit duhet të konsideroheshin të shenjta për Tiranën. Duhet të ishin miniparqe me pemë dhe lulishte, duhet të ishin kënde sportive për fëmijët e lagjes, parkingje. Amullia po e asfikson qytetin. Edhe pse shumë rrugë janë rregulluar dhe zgjeruar janë dhe do të jenë te pamjaftueshme për një qarkullim normal, sepse ato rrugë janë parashikuar për një total të caktuar banesash, banorësh, makinash: nuk mund të përballojne trefishin. Eshtë e dhimbshme të dalësh e të shikosh Tiranën që shqyhet nga gropat e pafundme të pallateve.
Kush janë këta të papërgjegjshëm të plotfuqishëm?
Lind pyetja: Kush janë këta të papërgjegjshëm të plotfuqishëm? Kush i lejon, kush i ndihmon, kush i mbron? Këta sigurisht që janë bijtë më të këqinj të këtij populli, që si të gjithë deri dje i kishin pantallonat me arna e sot janë të pangopur me mirëqenie e pasuri. Këto probleme po trashëgon Tirana nga një udhëhëqje mafioze që deri diku ka marrë një përgjigje. Zgjidhja e këtij problemi tepër të vështirë duhet të jetë një nga interesat kryesore të qeverisë së re!! Një nga krizat më afatgjata dhe më sfilitëse për një popull janë krizat urbanistike dhe arkitekturore. Një përgjigje për skeptikët: nuk është se jemi kundër investimeve apo investitorëve, përkundrazi është një fat dhe lumturi që ekzistojnë, por jemi për rregulla dhe ligje të zbatuara, jemi për një qytet që ngrihet mbi bazën e një ndërgjegje ligjore dhe qytetare, mbi bazën e një kërkese të lartë për të bukurën dhe për funksionalen, për një qytet sa më social.
Të gjitha këto që thamë më lart kanë një ndikim shumë pozitiv mbi psikikën tonë, mbi shëndetin, mbi shpirtin e njerëzve. Kur sheh një qytet të bukur që respekton dimensionin njerëzor, të duket sikur ta heqin me dorë atë energjinë negative që të stimulon e kundërta, e shëmtuara, e zhurmshmja.
Eshtë qesharake dhe naive të krijosh një rreth të tillë vicioz në kohën tonë. Eshtë e mjerueshme të mendosh se këtë vend deri tani e kanë udhëhequr anadollakë egocentrista, intrigantë dhe injorantë të papërgjegjshëm që megjithë asistencën e duhur të ndërkombëtarëve dhe megjithe informacionin e duhur këto personazhe nuk heqin dorë nga çorbat ballkanike, që rrezikojnë gjithmonë situatat dhe që kanë kompromentuar gjithmonë fatin historik të popujve të tyre. Ata duken sikur gëlojnë në një adoleshencë banale, me iluzione banale dhe vazhdojnë të provedojnë me rregulla e zgjidhje të rastësisshme. Këto personazhe duken si të pudrosur me hirin e demagogjisë së djegur komuniste. Këta demagogë kanë gjetur hapësira për të drejtuar shumë vende të kampit komunist për të vetmen arsye se injektimi 50-vjeçar i këtyre vendeve ka krijuar një mpirje, e cila është duke dalë me shumë ngadalësi. Por këto personazhe duhet të kuptojnë se demagogjia e këtij lloji vdiq me luftën e ftohtë dhe se injektimet e këtij lloji janë me përgjegjësi sociale në kohën tonë. Demokracia do fakte pozitive jo dokrra të paemërtueshme.
Demokraci e vërtetë është gjelbërimi, ajri, qetësia, mirëqenia
Natyrshëm lindin pyetjet:
Ç'është kjo histeri e pashpjegueshme ndërtimesh pa kriter kur është kaq e lehtë dhe e ligjshme të bëhen me kriter?
Ç'është ky abstraksion psikopatik i të konceptuarit të jetës në një qytet? Nga ku vijnë këto dëshira të marra për të jetuar sa më ngushtë? Kush e ka thënë se mbipopullimi i një zone është zhvillim? Kush e ka konceptuar se ta kalosh jetën në trafik është zhvillim? Kush e ka lejuar të keqen të detoj ligje?
Besoj se popuj si puna jonë që nuk lodhen nga e keqja janë të detyruar t'i bëjnë hesapet me të keqen çdo ditë, kudo.
Ka vende në Evropë që nuk e kanë fatin klimaterik të Tiranës dhe janë shumë herë më të gjelbëruara. Demagogjia ka qenë e madhe për ndërtimin e një kryeqyteti model (i cili nuk po ka as parametra mesjetarë) për parkingje, gjelbërim, sheshe sportive dhe argëtimi. Po ku do të bëhen, në majë të tarracave, ku sheshet nuk ekzistojnë më. Si mund të jenë të shëndetshëm këta njerëz, të cilët vuajnë një trysni që vjen nga absurdi, smogu, zhurma, ngushtësia. Fëmijët dhe të gjithë janë të rrezikuar.
Demokraci e vërtetë është gjelbërimi, ajri i pastër, qetësia, mirëqenia. Mjafton të mos i dëmtosh dhe të krijosh një situatë më të shëndetshme sociale. Ky qytet nuk ta ofron këtë ndjesi. Nuk është meritë për inteligjencën e një partie të krijojë një kaos të tillë. Kioskat paskan qenë shesh me lule! U qamë nga shiu dhe ramë në breshër prej hekuri dhe betoni.
Kontestimet nuk sjellin asgjë konkrete deri në momentin në të cilin nuk veprohet. Tirana mund të shpëtohet nqs nuk ndërtohet më brenda lagjeve ekzistuese. Mund të zgjerohet në periferi të saj dhe në këtë mënyrë biznesi i ndërtimit nuk cënohet. Fatkeqësia merr fund, nuk cënohen interesat e askujt dhe ne qytetarët bashkë me ndërtuesit dhe personat e tretë jetojmë të lumtur e të gëzuar. E thjeshtë. Mbase do filluar me një lutje drejtuar personave të tretë që japin lejet, që bëjnë pa dashje një sy qorr e një vesh shurdh. Mund ta kenë nga dritëshkurtësia që fitimet që sillka ky muhabet mund t'i marrin me vete.
marre nga RD
Përgjigju Duke Cituar
mandej pse dy here "gjermane"... Jane bashkue dy Gjermanite! Ka ra muri...atje se pakut, po.
Krijoni Kontakt