A ndodhet ndonje ketu nga Zagoria?

[Jorgo Telo]

(Vijim)

KREU I KATERT

SIDOQOFTË E DIMË VETË “KU NA PIKON ÇATIA…”

Ndonëse thuhet se rubini nuk pranon mbi vete pluhur e teprica pa vlerë, vetë kushtet ekonomikov - shoqërore që kanë diktuar zhvillimin jetësor e shpirtëror të zagoritëve, nuk janë lënë jashtë ndikimit edhe tek e folmja që trashëgohej e ruhej brez pas brezi me fanatizëm shembullor.
Kësisoj do të përligjnim edhe depërtimin e disa fjalëve të huaja, natyrisht nga gjuhët fqinje, që kollaj do t’i grupojmë në:
Sllavizma: Zagori, Doshnicë, Konckë,Hoshtevë, vadis, sto-stooo! etj
Greqizma: avlli(oborr), kuvli(çerdhe), to idhjo(njëlloj), gliko(reçel,ëmbëlsirë, zariko (sheqerka) shpirto(shkrepse), jatro(mjek), sinori(kufiri),orse(urdhëro!), pano-kato (lart e poshtë), potis (ujis), jasu(shëndet), potir (gotë), molivi (lapsi), nakatos(përziej,trazoj) ombrellë(çadër), mbodhis, kopanis, zografis(pikturoj), isha-tora(ja, tani) mollois(rrëfej), mandile(shami), pecetë (shami dore) kopanis(rrah), dhiastrameno(, levend(, pucara, kecërr,lambadhë… apo disa toponime si Dhoksa, (për të lavdishme) Topovë (për vend i zgjedhur) etj.
Turqizma: saba(mëngjes), sevda(dashuri), tenxhere, penxhere, kallkan, jezit, dava,isan, sahat, kurban, hejvallah, badihava, hava, marshalla, hajvan, kabull, kallaballëk, dynja, biçim, xhan, shyqyr, etj
Latine: oriz, bravo, dakord, makarona, adio!, emra njerëzish kryesisht, bionde, paciente, doktor, telefon etj.
Meqenëse Zagoria ka qenë prej kohësh një rrugëkalim apo vendqëndrim i përkohshëm zejtarësh që vinin nga krahina të tjera, pati ca influenca fare të pandjeshme edhe nga e folura e personave kalimtarë që më së shumti përdornin zhargone, si ishin kallajxhinjtë me të folmen “dogançe”, ku hynë fjalë si: thanuqe (raki), cimadhi (udhëheqësi), i kuqi (zjarri) etj.
Megjithatë falë izolimit të tejskajshëm prej rrethinave e qytetërimin në përgjithësi është arrirur dhe ekzistenca e një trashëgimie më të papërlyer në aspektin gjuhësor, shpirtëror-folklorik, në fushën e zakoneve, traditave, ceremonialeve thelbësorë të jetës njerëzore, toponimeve etj.
Sidoqoftë këto pak fjalë që arritën të depërtonin nuk patën forcë të zinin vend me rrënjë dhe përdoren sipas rastit apo kur vendosen në gojën e ndokujt për ngjyrim leksikor, për tipizim personazhi a për përkufizim kohe…
Meqë krahina ndahet në dy pjesë: Zagori e sipërme e Zagori e poshtme, (emërtim i ndërvarur nga shtrirja e fshatrave brenda luginës), zhargonet e mësipërme i ka disi të diferencuara…

= VAZHDON =

[SERAFIM DILO]

Nje Djali I Erdhi Koha Per Tu Martuar,por Problemi Ishte Se Kish Tre Te Feuara. Mbasi U Mendua Shum Vendosi Ti Jepte Te Trejave Nga 100 Mij Lek,e Sipas Menyres Se Prishjes Se Lekut Do Zgjidhte.

E Para I Prishi Leket Ne Kozmetik Per Tu Ber E Bukur,e I Thot Te Fejuarit:
Shiko I Dashur I Prisha Leket Per Tu Bere E Bukur Per Ty Se Te Dua Shum.

E Dyta I Prishi Leket E Bleu Televizor Frigorifer E Lavatrice,e I Thot:
Shiko I Dashur I Prisha Leket E Te Bleva Keto Gjera Se Te Dua Shum.

E Treta I Investoi Leket Ne Tregti E Mbasi I Dyfishoi I Kthen Djalit 100 Mij Lekshin E 100 Mij I Mban Per Vete,e I Thot Te Fejuarit:
Shiko I Dashur Un Mendoj Per Te Arthmen Se Te Dua Shum.

Djali U Mendua Gjat E Gjat Se Si I Kishin Prishr Leket Secila Nga Te Tre Te Fejuarat.
E Mbasi U Mendua Shum Ne Fund Fare Vendosi:
Do Martoj Ate Me Sisa Me Te Medhaja.

[Jorgo Telo]

KREU I PESTË

ZAGORITÇJA SI DEGËZIM I DENJË I DIALEKTIT TOSK, APO SI QENDËRZIM I KËTIJ DIALEKTI?

Nuk ka arsye të na vendosin sipas berihait në pozicionin që meritojmë qoftë gjeografikisht, qoftë në aspektin burimor gjuhësor.
Ne vetveten e njohim siç jemi: na takon qendra… e këtu s’ka pse xhelozohet kush, kur faktet e të dhënat gojore e shkrimore janë kokëforte…
Kush është më pranë të folmes letrare? A nuk është e folmja toske dhe brenda saj a nuk është zagoritçja ajo që vetëm me disa nuanca të rralla dallon nga standardi i gjuhës së sotme shqipe, së paku nga ardhmëria e saj.
Për të mbrojtur këtë mendim nuk kërkohet as të rrokim armët por penat t’i mbushim me bojë e lapsin ta mprehim mirë…
Toskërishtja veriore e jugore e njohin më mirë dhe i japin ç’i takon toskërishtes qendër-lindore, ku hyn zagoritçja.
Mirëfilli e pohojnë breznitë aktuale të popullatës, të cilat shkollimin e vet e kanë nisur me poezitë e krijimet e tjera të Çajupit, që fituan popullaritet të menjëhershëm, sapo mbërritën nga Egjypti në Shqipëri.
Lebrit, çamët, gjirokastritët, përmetarët, beratasit, kolonjarë e korçarë… duke mësuar deri përmendësh vargjet e librit “Baba Tomori”, nuk patën ndonjë vështirësi në shqiptim; përkundër i asimilonin shpejt e me etje vargjet që buronin e tingëllonin kumbueshëm e pastër në shpirtin e gjithkujt.

= VAZHDON =

[SERAFIM DILO]

More Po A Dini Qe Dje Paska Qene Ditelindja E Enverit,dhe Ne Pa Turp Fare Nuk I Beme Urimet Gazetes E Shoqates Te Zagoriteve,si Harruam Fare.eduart Po Ti Qe Thua Jam Zagorit,cfar Zagoriti Je Kur Nuk Na Urron Per Ditlindjen E Enverit.
Se Pash Qe Ne Forum Qenka Nje I Zgjuar Nga Prishtina,e Shkruan Qe E Festojne,shiko Dergoi Urimet Dhe Ti Bashk Me Lakrorin,se Un E Urova.
Mendoja Se Nuk Da Arinin Deri Ne Kete Grade Te Marrezis,po Sic Thot Ajshtajni:
Dy Gjera Jan Pafund,budalleku Njerezor E Universi,edhe Se Mbi Universin Kam Akoma Dyshim.

[SERAFIM DILO]

FILOZOFI

SINJIFIKIMI I NJE NJERIU NUK KERKOHET NE ATE QE AI KA HARRITUR,PO NE ATE QE DO TE ARRIJ.

kahlil gibran.

DISA DEGJOJN ME VESH,TE TJER ME STOMAK E TE TJER AKOMA ME XHEPA,PASTAJ KA DHE TE TJER QE NUK DEGJOJN FARE.

kahlil gibran

PEMET JAN LIRIK QE TOKA SHKRUAN MBI QIELL.NE I PRESIM I SHNDROJM NE LETER PER TE RREGJISTRUAR,KOTESIRAT TONA.

kahlil gibran

dhe me e bukura.

DEGJOE GRUAN TENDE KUR TE SHEH,JO KUR TE FLET.

kahlil gibran LIBANEZ 1833 1931

[Lakrori21]

Me Rastin S 16 Tetorit

SERAFIM C'NA I KUJTOVE
PO SI TE VATE NE MENDE
KETE GJARPER S'E HARROVE
C'NA THE O PER KOKEN TENDE

DISA QAJNE DHE E KERKOJNE
S'DI SI BEJNE SI DUROJNE

Po C'u Bere Enver Djalli
Se Disa I Mori Malli
Kete Radhe Do Flas Me Karte
Thote Udheheqesi I partise
Ti Ze Te Gjitha Me Radhe
Kujtimet E Poshtersise
I Harrijne Dhe I Kalojne
Kufijte E Cmendurise

Zagoriti

[SERAFIM DILO]

more me qe ra fjala per enverin,ka ndonje nga ju ndonje veper.
po pati mundesi vepera qe ndodhet ndermjet 18 dhe 20.
kush e gjen,fiton nje artikull te papare pothuajse te rralle te shoqates cajupi mbi pervjetorin e kico ngjeles,konkursi esht i hapur duhet te permbushni dy mundesi.

te jesh zagorit(me mir sheperjot)
e te kesh trafikuar me veperat e enverit.

[SERAFIM DILO]

more me qe ra fjala per enverin,ka ndonje nga ju ndonje veper.
po pati mundesi vepera qe ndodhet ndermjet 18 dhe 20.
kush e gjen,fiton nje artikull te papare pothuajse te rralle te shoqates cajupi mbi pervjetorin e kico ngjeles,konkursi esht i hapur duhet te permbushni dy mundesi.

te jesh zagorit(me mir sheperjot)
e te kesh trafikuar me veperat e enverit.

[EDilo]

tani qe shkruat per kete "burre te math", qe te lusim Zotin ,mos ardhshin kurre burra te tjere si ky se mjere Shqiperia jone, a kam te drejte t'ju pyes mor bashkeshkronjes te mij patriote, (pa dallim ngjyre , feje dhe ideje):"A KA NDONJE NGA ZAGORIA KETU QE TE BASHKEBISEDOJME?"

sa per "veprat" qe kerkon ti Serafim, thuhej se keto dite gjithe qyteti jugor i gurte isht mbushur plot , njerzit i mbanin nder duar dhe te gezuar e fytyre te kuqe nga te uleriturat e te cjerret e zerit reklamonin me te madhe duke thene :shikoni e lexoni c'ka thene xhaxhi...., shikoni sa mire ua ben armiqeve, shikoni c'shkruan per imperialistet e revizjonistet, ua cjerr masken fare, i ben pacavure; shikoni si nuk pyet fare per Ameriken.....etj!more une nuk mora vesh ne se u shpall"hero kombetar" ,(per te mos e lene vetem Skenderbeun, -"nder i kombit " apo "qytetar nderi" , keto dite ish diktatori?

[Jorgo Telo]

Eshte me se e arsyeshme qe te konsiderosh brilant ate cka eshte vertet brilant, se ndodh qe edhe e konfondojne brilantin me bukurane te tjera pa vlere. Ketu kemi te bejme me nje brilant te vlefshem, domethenes mesazhor, qe ka ditur c'te vleresoje e ka ditur ta ndaje mire shapin nga sheqeri. Per nga perfomanca shkrimi i Jani Dilos te krijon pershtypjen e nje skice poetike, pamfleti apo te nje hartimi super plot sinqeritet e ndjenje, plot emocione deri ne klithje per dashuri e urrejtje. Dashuri per atdhene e mllef per ekzekutoret e pashpirt.
Nderkohesisht pergezoj Edi Dilon, qe si nje studiues i pasionuar ka ditur dhe di c'te perzgjedhe nga dosjet e veta e cfare t'i servire lexuesit zagorit e me tej.
Te lumte Edi per perzgjedhjen! Vazhdoje kete sistem pune e demonstrimi vlerash historike e sociale!

JORZAGORITI