A e ruajti feja islame popullin shqiptar nga asimilimi?

[DeuS]

Une nuk i kuptoj shyme prej ketyre qe shkruajn ketu,sepse pyetja ime ne fillim ishte per fene islame ndersa ketu diskutimi eshte per Turqine!

Jam mese dakort me ty dhe perfitoj nga rasti te them qe, e njejta gje me beri cudi dhe mua!

Ndoshta valle, permendin Turqine duke qene se edhe Turqia i shpetoi asimilimit nga shtetet perreth, vetem si rrjedhoje e fese islame. Fe kjo, ne te cilen turqit u konvertuan menjehere sapo pushtuan Arberine (Shqiperine e sotme). Kur zune vend ne Arberi, mire qe adoptuan menjehere kulturen dhe zakonet tona, mire qe sot e kesaj dite perdorin qindra e qindra fjale tonat, mire qe u pelqyen aq fort stergjyshet tona saqe arriten deri aty sa mixuan rracen e tyre te mrekullueshme me ate tonen, por konvertuan edhe fene e tyre, duke u shnderruar ne myslimane (si ne) duke zene rrenje ne Shqiperi per 500 vjet dhe duke lene pas breza femijesh e niperisht...nje pjese derrmuese te cileve nuk eshte veshtire ti dallosh tek shkruajne dhe ja mbeshtesin njeri-tjetrit edhe ketu ne forumin tone...!

Ishalla (fjale e vjeter shqiptare qe sot perdoret shume edhe ne Turqi) futet Turqia ne Europe thuaj, sepse megjithese ne u beme nder te madh duke i konvertuar ne myslyma, duket qe ne kohet e sotme Europa Kristiane sikur nuk preferon shume turq myslimane dhe sikur na vret pak sedra qe pas kaq shekujsh ndihme dhe favorizimi...te na mbetet pishman qe ne jemi sebepi qe Turqia e ka kaq te veshtire te futet ne Europe!

[[xeni]]

Nuk eshte aspak terheqese te behesh pjese e nje diskutimi ku pasioni dhe urrejtja sundon mbi dijen dhe arsyen; ku njerezit nuk perpiqen te mesojne diç me teper nga ç'dine por mundohen te imponojne ate qe mendojne se e dine, me nje gjuhe qe jo vetem nuk eshte e pranueshme duke pasur parasysh normat elementare te etikes se diskutimit, por edhe nuk ploteson asnje kusht qe te kete vlere argumentuese, sepse nuk permabn fakte dhe argumente historike por thjeshte opinione te shprehura ne menyre shume vulgare.

Shume e dashke Turiqine mer kodosh. Fundja me ashurexhinj si puna jote Shqiperise akoma i ngel ora te Haxhi Qamili me dumbabsat e tij.

E ka thene populli shume mire ne folklorin e pavdekshem qe 'ku shkel turku nuk mbin bar'. Kaq. Kush nuk bie dakord le te shkoje ne Anadoll xhenet. Se ashtu pastrohet dhe Shqiperia dhe behet qelibar sic ishte ne kohen e Gjergj Kastriotit e para tij.

Ja nje shembull tipik i njorances qe kur shoqerohet me paedukaten krijon perla si kjo me lart. Nese nuk di gje eshte me mire te heshtesh sesa te shkruash te tilla gjera.

bakudr, je ne rregull ti.
Te pakten di te flasesh si njeri.
________________________________________________

Ne lidhje me temen dua te sjell nje shkrim te Ervin Hatibit, qe cek shume prej çeshtjeve qe preken ne kete diskutim.
________________________________________________

Shpluhurosje e një miti

Shenja të revizionizmit historik në vështrimet shqiptare për periudhën osmane.

Ervin Hatibi

Përplasja midis Evropës së krishterë dhe Islamit osman, shpesh është përqasur me ballafaqimin e ditëve të sotme midis botës së lirë dhe Bashkimit Sovjetik. Krahasimi nuk është i pavend. …Por këtë përqasje nuk duhet ta teprojmë. Në këtë ballafaqim të hershëm, ekzaltimi dhe dogmatizmi ishte i të dy krahëve, dhe toleranca më e madhe ishte në anën turke. Në shekujt XV dhe XVI, lëvizja e refugjatëve- të cilët, sipas shprehjes brilante të Leninit "votonin me këmbët e tyre"- ishte nga Perëndimi në Lindje, dhe jo si sot nga Lindja në Perëndim. Shpërngulja e çifutëve për në Turqi, përzënë nga Spanja në 1492, është e mirënjohur, por në asnjë mënyrë e vetmja. Të tjera grupe refugjatësh, të krishterë disidentë të persekutuar nga kishat predominuese të vendeve të tyre, ashtu si edhe çifutë, gjenin strehë në tokat osmane. Kur sundimit osman në Evropë i erdhi fundi, kombet e krishtera të cilat ata i kishin sunduar prej shekujsh ishin ende aty, me gjuhët e tyre, kulturat, fetë e tyre, po ashtu, në një farë mënyre, edhe me institucionet e tyre të paprekura dhe të gatshme të rimerrnin egzistencë të pavarur kombëtare. E njëjta nuk mund të thuhet për ata muslimanë që mbetën pas sundimit turk në Ballkan, apo pas sundimit maur në Spanjë.

"The Middle East", Bernard Lewis




Një nga kontributet më të shëmtuara intelektuale të shekullit të kaluar në Shqipëri, është padyshim edhe nxirosja e periudhës osmane të historisë së shqiptarëve, me ngjyrat e padiskutueshme të një barbarie. Duke ndjekur besnikërisht gjurmët zyrtare të akademizmit ideologjik, u formua në kulturën popullore, me udhëheqjen e komisarëve të letërsisë dhe arteve, një ide fikse e cila kërkonte tek turku, turkoshaku, anadollaku, kriminelin e zi epshor, injorant me shpatë në dorë. Në përfytyrimtarinë popullore u koleksionua një pavijon grotesk demonografie, me një hierarki të së keqes që kulmohej me Sulltanin, dhe vijonte me vezirë, sadrazemë, velinj, me shejhul islamë, dervishë, pashallarë e bejlerbejlerë- detyrimisht të gjithë turq, si edhe demonë më pak të rëndësishëm, se helbete shqiptarë, në forma të deformuara dhjamore bejlerësh e agallarësh e qehallarësh, shërbëtorë të të huajit. Shtrirë që nëpër faqe të letërsisë, nga ajo e klasit të parë fare, në kinematografinë e neorealizmit socialist, e deri tek retushimet e folklorit, ilustrimet e revistave të fatosave e pionierëve, nuk do fare mundim për t'u parë se kjo sagë orientaliste, ishte në fakt një projektim në kohën e (pa)kryer I luftës së klasave në variantin e saj agrar shqiptar, I cili e shihte inxhinierinë social-politike të Luftës së Dytë si vendimtare për ndarjen simetrike e jashtëkohore të shapit nga sheqeri. Kështu, në të njëjtin areal aleancash, vendin e pushtuesve italo-gjermanë do ta zenë turqit, në rolin e një lloj mbivlere imperialiste, një lloj subvencioni nga jashtë, i cili u jep ballistëve e pasunarëve të luftës së dytë, rrjedhimisht edhe paraardhësve të tyre kolaboracionistë-bejlerëve dhe klerit, kapitalin ushtarako-ekonomik për të sunduar mbi bujqit, çifçinjtë e rajanë. Deformimi fizik i bashkëpunëtorëve të turkut, mishëruar fonetikisht edhe në damkën e ënjtur raciste "anadollak", si edhe në epitetin "gjakprishur"-një kompozitë e stilit arbëresho-naimian e cila lundroi me vite në gojët emfatike të patriotizmës kinematografike e letrare-tregojnë haptas frymëzimin shterp rilindas për kombin e zgjedhur pellazg, ilirian, arian, (frymëzim) i cili rrjedhimisht sheh në "tradhëtinë" ndaj kombit të shenjtë pasoja të një sëmundje hormonale, të një lloj degjenerimi gjenetik-klasor. Sfondin mistik që justifikon këtë procedim jorealist e joshkencor, e ofron ajo çka atëherë cekej vetëm shkarazi; fakti që bashkëpunëtorët bejlerë të turkut kishin tradhëtuar edhe fenë e vërtetë, mund t'i kishte bërë ata pre të zemërimit të një zoti të krishterë, i cili i kishte katandisur ashtu, në derexhenë stilizuese të realizmit socialist. Sot, e çliruar nga prangat marksiste e enveriste, krijimtaria me temë "antiturke-në-fakt-antiislame" merr frymë lirshëm, lulëzon në kimikatet e skaduara të mashtrimit historik. Në suplementin e saj të ditës së djelë, gazeta "55" para pak kohësh na ofron një tregim të piktorit të mirënjohur M. Velo, të cilit përveç publicistikës dhe tashmë tregimtarisë, nuk i ka mbetur veçse ta shprehë edhe në bojëra uji alergjinë e vet ndaj muslimanëve. Tregimi, në skenën e një burgu komunist, gati fokusohet në vuajtjet e një të dënuari musliman, i cili shprehet se po vuan në lëkurën e vet krimet që ka bërë gjyshi i tij, bashkëpunëtor i turkut, kundër komitëve bullgarë… Më tej personazhi-rrëfimtar, të cilin në një përqindje mjaft të lartë na duhet ta barazojmë me autorin, shpreh habi sesi policët, ndonëse katolikë, janë kaq mizorë. Si vallë e pajtojnë dhunën që ushtrojnë, me besën e Krishtit, sepse sa për eprorët e tyre muslimanë…ata tek e fundit janë muslimanë, dhe kështu sipas autorit, nuk mund të mos jenë tjetër veçse monstra. Pas animimit artistik të tezës së përhapur prej vitesh, sipas të cilës, regjimi komunist ka qenë një qeverisje prej "eprorësh-jo rastësisht- muslimanë", provohet, pa ndonjë sukses, të jepet në formë aksiome se muslimanët janë një skotë barbare dhe e pamëshirshme, e cila jo vetëm kaq por na paska infektuar edhe katolikët me mizorinë e vet. Autori harron se ndoshta e vetmja fjalë që kemi ne shqiptarët në gjuhën e përditshme për të shprehur keqardhje, mëshirë dhe kërkesë për përmbajtje para dhunës, është fjala "gjynah", një fjalë arabe, e mbjellë këtu prej turkut.
Në kundërshtim me faktin historik për kahjen kronologjike të qytetërimit, për dimensionin nga ku lindën fetë, mitet e shkencat, u mëtua se Lindja, Islami, Azia, Anadolli, shkretëtira dhe esmerët ishin djepi i të keqes që na kishte kapluar neve … shqiptarëve (kupto: të bardhëve, perëndimorëve, të krishterëve, evropianëve). I gjithë ky shtrembërim i fakteve në kohë të diktaturës, mendoj se shërbente për të forcuar mitin për popullin e veçantë shqiptar, një popull liridashës i cili kishte zgjedhur të mos ishte kurrë pushtues, por, si i vogël, gjithnjë qëllonte të pushtohej, e kështu i shtypur prej shekujsh, kishte formuar një ndërgjegje "klasore" për të bërë revolucionin kundër atyre që kishte sipër- të huajt dhe të pasurit vendas. Teorikisht i binte që shumica e shqiptarëve, të ishin edhe të varfër (të mirë) edhe muslimanë (të këqinj, se me fenë e pushtuesit), e kështu me rregull treshi Islami si fe dhe ideologji e armikut, duhet të ishte imponuar me dhunë e presion ekonomik. Dhe sipas rrjedhojës ideo-logjike, shqiptarët të përmbytur nga supershteti i urryer osman thjesht kishin mbajtur frymën nën ujë për një gjysëm të mirë mijëvjeçari, në një lloj rezistence jobashkëpunuese, në një lloj agjërimi gandian antiimperialist.
Është gjithë kjo parapërgatitje masive, e cila justifikon frymën kundërislame në shoqëri. Sigurisht, një fe pushtuesish, e imponuar me shpatë në dorë, nën presionin e bukës (taksa e xhizjes së famshme), nuk ka sesi përthyhet në ndërgjegjje përveçse si një aksident kolosal e mbarëpopullor, një gabim për t'u korrigjuar një orë e më parë, tashmë në kushtet e lirisë. Ateizmi administrativ i Enver Hoxhës, receptohet thjesht si një ngrirje, si një pezullim pesëdhjetëvjeçar i korrigjimit të gabimit.
Në kohët e hyrjes së Shqipërisë në Konferencën Islamike, hija e turkut si psikozë, arriti, në mënyrë krejt qesharake të bënte të besueshme dhe të aktivizonte lloj-lloj frikërash e sajesash në sektorë të ndryshëm të shoqërisë. Ndonëse në një regjim parlamentar demokratik, të varur gati totalisht nga ndihmat e huaja perëndimore dhe nga politikat e institucioneve ndërkombëtare, ideja e ushqyer me vite për natyrën e dhunshme e imponuese të Islamit, ilustruar bollshëm në turkun, ofroi rrënjët dhe bëri që të pranohej si e mundshme fantazia për ngritjen e ndonjë Stalingradi islamik mu në gji të Evropës. Ndërsa diskutoja për Islamin në vitin '93 me një poet e intelektual të njohur, nuk ishte nevoja për asnjë referencë kuranore apo kulturore, sepse bashkëbiseduesi kishte zgjedhur të debatonte për vlefshmërinë e Islamit me shpifjen sipas të cilës arabët do të ndërtonin një xhami madhështore në Rubik, dhe pasi të privatizonin minierat, në një formë tepër origjinale të xhizjes, nuk do të pranonin në punë asnjë minator katolik pa hyrë më parë në xhami… (Ndërkaq në Arabinë Saudite e të tjera vende të Gjirit punojnë qindra e mijëra emigrantë të varfër të krishterë, e bile edhe hindusë, budistë e sikhë, pa qenë kusht, si në ndonjë vend evropian, që të ndryshojnë fenë. ) Apo tipike është edhe zhurma mediatike e atyre viteve se një milion ferexhe po prisnin gati në garderobat e fondamentalizmit për të mbuluar gratë dhe vajzat shqiptare.
Nuk është nevoja të përsërisim ato që janë evidentuar edhe në shkrime të mëparshme, duke ricituar emblema të tilla nëpër tituj gazetash të mëdha shqiptare "Muslimanët shqiptarë, pasardhës të haremeve të sulltanit", apo "Kaq e aq fshatarë të aksh zone, braktisën fenë e pushtuesit e u kthyen në fenë e të parëve".
Megjithatë, tanimë vëmë re, si në mjediset akademike, ashtu edhe në ato kulturore e mediatike, të fryjë një puhizë ndërgjegjësimi dhe serioziteti në rivlerësimin e historisë komplekse të epokës osmane, të marrdhënieve të shqiptarëve me shtetin osman. Në dritën e fakteve të bujshme historike lexuar në tekste autoritative dhe të realitetin e pakontestueshëm, që mund të vërehet "me sy të lirë" edhe nga joprofesionistët, ka shenja se kultura shqiptare po reagon dhe po pranon në strukturat e veta rileximet historike për periudhën osmane, një proces ky që do dëshiroja ta quanim revizionizëm. Ndonëse termi është ca problematik, jo për origjinën e vet (post)marksiste, sesa për ngjyresën që ka marrë në lidhje me rivlerësimin e fashizmit në Itali, Japoni, Gjermani etj. apo me mohimin e Holokaustit nga qarqet negacioniste antisemite, ne po e përdorim në përqasje me fenomenin e "historianëve të rinj" izraelitë, të cilët u emërtuan si "revizionistë", pasi çmontuan mitet zyrtare përmbi "largimin vullnetar të palestinezëve nga trojet e veta", duke argumentuar se eksodi i 1948-s ishte një përzënie e dhunshme. Tendencën kulturore, që do përpiqem ta ilustroj më poshtë, nuk mund ta emërtoj ndryshe veçse si "revizionizëm", me dijen se termi ka një traditë përdorimi politik dhe shqetësues. Sepse, dihet, shenjat e normalizimit dhe të seriozitetit shkencor mbi epokën në fjalë, ende shkaktojnë "skandal" në rradhët e të painformuarve e sidomos në rradhët e fanatikëve apo fondamentalistëve antimuslimanë. Ata e kuptojnë se po u rrënove shpërdorimet historike mbi "përbindëshin osman", u gropose njëherësh edhe bazën më të fortë që kanë për të sulmuar identitetin islam në Shqipëri…
Për të vijuar, le të bëjmë një përmbledhje elokuente të asaj që është thënë gabim, dhe të asaj si do rithënë e vërteta, duke shfrytëzuar citime nga "bibla" kontroversiale e revizionizmit historik shqiptar, analiza "Skicë e mendimit politik shqiptar" të H.Ferrajt, në të cilën në fakt spektri revizionues prek hapësira shumë më të gjëra se vetëm periudha osmane.
Tezat e historiografisë zyrtare shqiptare sipas dr. Ferraj këmbëngulin se : "pushtimi osman i Shqipërisë ka frenuar zhvillimin e shqiptarëve në rrugën evro-perëndimore si rrugë më e përparuar; sistemi politiko-shoqëror; sistemi politiko-shoqëror aziatik osman ka qenë më i prapambetur, ka qenë barbar në krahasim me ato evro-perëndimore (në studimet e historiografisë zyrtare shqiptare termi "barbar" …përdoret vetëm për sundimtarët osmanë dhe sistemin e tyre politik, ekonomik e kulturor dhe jo për sundues të tjerë si pash. Ata bizantinë, sllavë etj…-footnote e H.F.); osmanët kanë ushtruar presion për asimilimin etnik të shqiptarëve; argument i presionit asimilues është islamizimi i dhunshëm; argument i islamizimit të dhunshëm është taksa e veçantë për jomyslimanët, xhizja." (fq. 50 botimi I 1998,"Koha.")
Në formë pak më të gjatë do të japim edhe përgjigjen e autorit ndaj tezave, që na duket se puthitet mirë me logjikën e pastaj (meqë logjika nuk është aspak vendimtare në rikrijimin e tablove historike) do të japim më në fund edhe referenca në natyrë dokumentash e faktesh, me një pjesë të të cilave do të provojmë edhe dukuritë më të fundit "revizioniste" në kulturën tonë . Në faqen 58-59 të "Skicë…" lexojmë: "Dobësia e hipotezës e cila e paraqet Perandorinë Osmane si "të egër". "barbare", me prirje të fortë asimiluese etj., qëndron në faktin se nuk mund të shpjegojë bindshëm se, pse shqiptarët u integruan aq shumë në Perandorinë Osmane në qoftë se ajo u keqësoi gjendjen e përgjithshme të tyre? Pse te shqiptarët xhizja ishte presion I mjaftueshëm për ndërrimin e fesë, ndërsa tek popujt e tjerë jo?… Pse nuk u ushtrua dhunë islamizuese mbi popujt e tjerë por vetëm mbi shqiptarët? A kishte Perandoria osmane ndonjë arsye të posaçme për të ushtruar dhunë mbi shqiptarët ndryshe nga popujt e tjerë?… si e siguroi qetësinë dhe qëndrueshmërinë disashekullore dhe pothuaj sundimin e botës Perandoria Osmane? Si është e mundur që "vendi më I prapambetur I Evropës" është njëkohësisht fuqia më e madhe e botës? A është historike teza se qytetërimi evropian ka qenë qytetërimi më I përparuar në të gjithë kohërat, ndërsa Perandoria Osmane ishte e prapambetur sepse ishte "aziatike"? Në qoftë se Perandoria Osmane ka qenë gjithnjë më e prapambetur se Evropa, atëherë ç'kuptim ka teza se nga fundi i shekullit XVIII e këtej, si rezultat i zhvillimit të revolucionit industrial në Evropën Perëndimore, Perandoria Osmane mbeti prapa saj? A është historike të shtrihet gjendja e saj e dy shekujve të fundit edhe në gjithë shekujt e mëparshëm të ekzistencës së saj? etj. etj"
Më pas autori pasi citon një numër personalitetesh, disa të njohur edhe për lexuesin shqiptar, si O. Baj, F. Engels ("pozita e e rajasë në sistemin osman ishte më e mirë se e bujkrobërve në vendet evropiane"), F.Noli ("Turqit erdhën në Evropë si çlirimtarë të bujkrobërve dhe të klasave të shtypura... Kjo shpjegon… sesi arritën të krijojnë një perandori të madhe brenda një kohe aq të shkurtër."), S.Rizaj (Perandoria Osmane kishte sistemin juridik më demokratik të kohës). Si për të dashur t'i japë fund në mënyrë të pakthyeshme debatit, Ferraj në fq. 61 thotë se shumica e historianëve profesionistë tashmë i përdorin pa referenca teza të tilla për karakterin liberal, joasimilues të politikave osmane.
Establishmenti kulturor nuk i pranon tezat e Ferrajt në përgjithësi, dhe për ato të marrëdhënieve shqiptaro-osmane në veçanti, ka patur reagime të posaçme. Kurse orvatje të tjera revizioniste, si përmbledhja studimore "Rreth përhapjes së Islamit ndër shqiptarët" (Klub Drita Kulturore, Shkodër 1997) me kontribute nga autoritete si Sherif Delvina, Ferid Duka etj, apo edhe punimet me të njëjtën kahje nga Nexhat Ibrahimi apo Ali M. Basha, janë rrethuar me mospërmendje gati të plotë dhe kanë marrë një status klandestiniteti. Prirjet e reja politike siç i lexojmë në ridimensionimin më të fundit të pozicionimeve shqiptare në korridorin amerikan Turqi-Greqi, janë një nga shtysat madhore që bënë kohët e fundit ridaljen e vrullshme në dritë të tezave rivlerësuese. Është edhe një shtysë tjetër, besoj, me karakter emocional: dëshmitë për pozitat dhe statusin tepër të lartë të shqiptarëve në perandorinë osmane, japin një farë konforti nostalgjik e ngushëllues përballë rrënimit që përfaqësojmë prej kaq shumë kohësh..

Për të nisur, si e do adeti, me një klasifikim piramidal, nga shembujt prej botës së institucioneve shtetërore të kulturës, për të zbritur më tej në ato joshtetërore, dokumentojmë fillimisht ngjyrat e zbutjes në parathënien shoqëruese që Dr. Shaban Sinani, drejtor i Përgjithshëm i Arkivave të Shqipërisë, i bën librit "Katalogu I dorëshkrimeve osmane në arkivat e Shqipërisë.", botuar turqisht-anglisht-shqip në Ankara (Vini re!) Në deklarimin e tij profesional, sidomos në sensin politik të fjalës, kryearkivistit i rezulton se në bazë të provave të shkruara, të cilat I kanë patur në dorë edhe parardhësit e tij, do thënë se "…Porta e Lartë disa herë ka ndaluar me urdhra të drejtpërdrejtë cënimin e pronës së të krishterëve dhe të institucioneve të kultit. Dëshmi të tilla janë prova që mund të ndikojnë për të relativizuar disa përfundime të cilat për hir të një tradicionalizmi, ende vlerësohen si jashtë diskutimit, në lidhje me procesin dhe format e ndikimit të perandorisë në strukturën demo-fetare të Rumelisë…"(Katalogu I dorëshkrimeve …, fq XXIX, Ankara 2001.) (Gjithashtu botuar edhe në "Njeriu", përmbledhje e materialeve të sesionit shkencor të Tarikateve Islamike të Shqipërisë dhe Kosvës, Eurorilindja, maj 2002.) Autori, tepër I ndërgjegjshëm për rolin prej akullthyesi, përdor shprehjen "mund të ndikojnë për të relativizuar" kur i referohet dëshmive arkivore, të cilat ndonëse me rolin e vet madhor në drejtshkrimin e historisë, ende janë të pafuqishme para "tradicionalizmit të padiskutueshëm", tabusë së moçme zyrtare. Se edhe sikur historianët e teksthartuesit tanë ta vënë dorën në zemër e të rithonë në kor të vërtetat e reja, tabu të tilla nuk rrënohen dot vetëm në korridore arkivash apo salla bibliotekash a konferencash. Lufta me to bëhet nëpër sheshe ku njerëzia blen gazetën, nëpër kafenetë ku shqiptarët shpalosin ekzistencën, nëpër …..
Në 28 prill të këtij viti, me titull "Një ferman për gruan e Sali pashës", gazeta "Koha Jonë" boton nën tabelën "speciale" një dosier për fermanet sulltanore të arkivave shqiptare. Janë 48 fermane të tillë. Ndër këta citojmë: ferman i sulltanit për kishën e Delvinës; ferman-vendim I Patriarkanës për manastirin e Shën Mërisë që të mbesë i pavarur; ferman i sulltanit për të mos ndërhyrë në kishën e Kamenës; ferman për mbrojtjen e pyjeve… (Krahaso fermanin i fundit ekologjik me shprehjen e njohur herbicide "Ku shkel turku nuk mbin bar"…)
Autori I artikullit që mban edhe titullin e dosierit, gazetari I njohur Fiqiri Sejdiaj, kur komenton fermane të tillë, si ai për ruajtjen pronave të kishës në Delvinë, për riparimin e padrejtësive në vjeljen e taksave ndaj të krishterëve të Elbasanit apo për për rindërtimin e kishës së Shën Harallambit në Sarandë, do të shkruajë: "Natyrisht po të gjykohen në kohë, të tilla fermane kanë brenda edhe anën e tyre propagandistike, mirëpo gjithsesi, në fund të fundit ato tregojnë frymën tolerante ndaj etnive e religjioneve jomyslimane. Porta e Lartë dhe Sulltani kanë qenë të kujdesshëm ndja nënshtetasve të saj, qofshin myslimanë, katolikë, ortodoksë apo bektashinj. Ajo I ka trajtuar të gjithë, si qytetarë të barabartë, të paktën në dukje. Ky ekuilibër ndaj religjioneve, popujve, kombësive dhe etnive të ndryshme e mbajti në këmbë këtë perandori për 500 vjet. Kur ky ekuilibër u prish, atëherë u shemb edhe vetë perandoria. Këta fermanë, të cilët s'janë të paktë, tregojnë qëndrimin e perandorisë ndaj fesë, faltoreve dhe gjaurëve (të krishterëve.) …fermanët origjinalë që kemi në dispozicion tregojnë se Porta e Lartë ka ndaluar me urdhër cënimin e pronës të të krishterëve. …ka ndaluar keqtrajtimin e tyre dhe të institucioneve fetare. Mendimi tradicional I cili shpesh herë nuk pranon diskutime mbi "masat shtrënguese" të Portës së Lartë mbi ndryshimin e fesë në këtë pjesë të Rumelisë duhet rishikuar." (Koha Jonë,28 prill 2002.)
Është një tendencë e vjetër në historiografinë manikeiste komentimi satanizues e mosbesues i fakteve, i cili rreket të na mësojë se kur "të këqinjtë" bëjnë veprime të mira, nuk i bëjnë për arsyet e afishuara, por detyruar nga frika apo nga ndonjë interes tjetër i tyre; në të kundërtën, pse vallë do të ishin të këqinj… Kështu edhe Sejdiaj, mbase duke e marrë për pak çaste si të mirëqenë se Sulltani është thjesht ai despoti oriental "siç e dijmë të gjithë", e fillon analizën e vet me cilësimin se fermane të tilla kanë edhe anën e tyre "propagandistike", pa ofruar ndonjë dokument që provon hamendjen e tij. Por ky vështrim, është mbase "gjoba" e detyrueshme që gjithkush duhet të paguajë kur flet për turkun e shqiptarëve. Në rastin në fjalë, gjoba, hedhja e dyshimit mbi sinqeritetin e fermaneve e mbi karakterin e tyre rutinor, mund të formësohet pavullnetshëm nga paragjykimet e "tradicionalizmit", por edhe nga përdorimi i diplomacisë së tipit "shaje pak atë që do ta lëvdosh, që të bëhesh më i besueshëm", frytdhënëse si taktikë në një territor kulturor ku qeveris "diktatura e tradicionalizmit". E rëndësishme është se më pas Sejdiaj në artikullin e tij ndriçues, vijon me rreshta absolutisht ikonoklastë dhe shkon deri sa të kërkojë rishikimin e historisë.
Nën titullin "Robëri apo bashkëqeverisje?", revista "Klan" e datës 7 korrik të këtij viti, boton një opinion nga Blendi Fevziu, I cili sipas dijes sime, është mbase i pari tekst që I ofron lexuesit të gjerë një rezyme revizioniste të historisë tonë osmane, mu në sheshin festiv "Skënderbej" të publicistikës shqiptare. Me një linjë lirike, e cila është karakteristikë për publicistikën e autorit, shkrimi ngroh një ndjenjë të paemërtueshme vetëm me një fjalë, të tërheqjes reciproke dhe vijushmërisë emocionale midis shqiptarëve dhe turqve. Autori thotë se merr shkas për të vënë re të përbashkëtat dhe frymën e veçantë që ekziston midis dy kombeve nga entuziazmi I pazakontë spontan i tiranasve, që festonin me flamuj një fitore të ekipit kombëtar turk të futbollit, dhe gjithashtu nga familjarizimi i tij me mjedisin gjatë një sezoni pushimesh në Turqi,. " …I bindur se pushtuesit jo gjithnjë lenë ato gjurmë tërheqje dhe dashurie tek ata që kanë pushtuar…" Fevziu pyet: "Si shpjegohet kjo tërheqje fatale… dhe ky pasion I çuditshëm ndaj një populli që në të gjitha tekstet e historisë së Shqipërisë konsiderohet pushtuesi ynë 500 vjeçar?" Për t'iu përgjigjur kësaj, më pas do të futet tangent në librat e historisë, për të rishkruar vetë një të tillë të formatit të vogël. Fevziut nëpër lexime I del se "Turqit kishin kaluar kufinjtë e principatave shqiptare në shekullin XIV, të thirrur nga vetë sundimtarët shqiptarë." Për t'u bërë "pjesë e luftrave tona të brendshme…" Më pas, periudhën që njihet thjesht si e pushtimit, autori do ta përshkruajë si kohë kur shqiptarët "Qenë transferuar nga tokat e tyre të ashpra në perëndim të perandorisë dhe qenë bërë sundimtarë të shkëlqyer të saj. Kishin ditur të shkëlqenin mbi të gjithë, të fitonin besimin e sulltanëve dhe shumë herë të bëheshin më të fuqishëm se ata vetë." Duke nisur një seri pyetjesh tepër të bezdisshme për veshët e dogmatikëve me temë vetëdijen e shqiptarëve për përkatësinë në shtetin osman, pasi rendit emra të bujshëm kryeministrash e drejtuesish madhorë shqiptarë të shtetit osman, pasi përmend me rradhë aradhën e figurave të shquara të përlindjes kombëtare shqiptare që kanë gëzuar atribute të larta edhe në administratën osmane, Fevziu konkludon se për të titulluar marrëdhëniet shqiptaro-osmane "…fjala pushtim nuk ishte më e gjetura"; sepse " …vështirë të besosh se një komb pushtues i ka dhënë në histori robërve të tij më shumë pushtet se sa ka pasur edhe vetë." Edhe për Fevziun, sigurisht argumentet për këto punë "kanë qenë të retushuara ndjeshëm."
Fevziu në shkrimin e vet, përdor edhe elementë ilustrues nga libri "Kujtime" i Eqerem bej Vlorës, botuar këtë vit, I cili ndonëse shkruar jo me pretendimin për të rishkruar ndonjë version "tjetër" të historisë, prapë ofron me bollëk material historik, nga i cili mund të nxirren përfundime "joortodokse". Por gjithsesi, Blendi Fevziu ka shfrytëzuar vetëm atmosferë prej kujtimeve të beut erudit, këtij dëshmitari të kateve më të larta dhe të trojeve më të largëta të Perandorisë; atmosferë piktoreske shqiptarësh që I gjen të sundojnë "nëpër vise të largët e shpesh të harruar të Perandorisë", hapësira toke "shumë më të mëdha se të katër vilajetet që përbënin vendin e tyre të origjinës", duke qeverisur në modelin e Sulltanit apo të 25 kryeministrave osmanë shqiptarë. Fevziut I ka bërë përshtypje aty guvernatori shqiptar I Libanit (jo Vaso Pasha), I ulur në një pallat mbretëror, në shoqërinë e një luani të zbutur Persie, kujtim nga koha kur kishte qenë guvernator në ato vise… pamje të rralla romantike si kjo, bashkë me vizione të një pushteti e roli që nuk e kemi më në këtë fytyrë dheu, janë imazhe që duket se kanë nisur të mësyjnë këto kohë, ndonëse ende pa arritur të zëvendësojnë krejtësisht gjuhën e vjetër me turq pushtues. Këto vizione, të idealizuara, luajnë një rol terapeutik në këto momente hiç të volitshme për pozitën e shqiptarëve, siç ishte edhe momenti i bllokimit kriminal në kufi të emigrantëve shqiptarë që riktheheshin në punë pas pushimeve të tyre në atdhe. Përballë indiferencës "pasivo-agresive" të doganave greke, mijëra shqiptarë në një karvan kilometrik makinash përjetuan ditët e fundgushtit të 2002 një situatë mesjetare rrethimi në kështjellë, me mungesa në higjenë e ushqim e kushte të tjera elementare, me epidemitë që u vërtiteshin mbi kokë. Gjithë Shqipëria u ndje e fyer, dhe media u bë mukoza që e përçoi thekshëm këtë lloj ndjeshmërie. Në këtë klimë të përjetuar si fyerje kombëtare, më datë 22 gusht "Koha Jonë" boton editorialin "Hakmarrja e rajave", nga Edmond Arizaj. Editoriali nuk aludon, por haptas vendos se "Janë gati 300 vjet, për të mos thënë 500, që grekët kanë qenë raja të shqiptarëve." "Shqiptarët kanë qenë për shumë kohë pashallarët e vilajeteve të Greqisë…teksa ishin më të preferuarir e perandorisë osmane." Prandaj shqiptarët "duhet të paguajnë për stërgjyshërit e tyre që I kthyen stërgjyshërit grekë në raja." Dhe "Fatkeqësia është se stërnipërit shqiptarë nuk e kanë më gjakun e të parëve. Grekët po."
Intelektuali dhe shkrimtari i madh Ismail Kadare diku porosiste që të ruhemi nga nostalgjia osmane. Vite më parë kjo më ngjante absurde, sepse nuk mendoja kurrë se puna do të shkonte që të vinte kjo lloj situate, ku romantika e vetëidentifikimit, do ta spostonte veten nga ilirët e Teutës dhe arbërit e Skënderbeut, tek… pashallarët shqiptarë me luanë persie, që qeverisin Libanin e Greqinë, apo thjesht një nga perandoritë më të mëdha të të gjitha kohërave… Edhe historia jonë me osmanët siç duket qenka e destinuar të plotësojë ciklin e denigrimit, glorifikimit e më në fund, të rivlerësimit objektiv.
Duke mos qenë aspak historian apo diçka e përafërt me këtë, nuk dua të bie në kurthin e leximeve selektive të historisë, dhe as të vë dorën në zjarr se e vërteta jonë me osmanët është negativi i asaj ç'është thënë deri dje, apo një variant simetrik i përmbysur i saj. Unë besoj se shteti teokratik osman, gjithsesi i ka patur të kufizuara prej ligjit të shenjtë islam mundësitë për dhunë në fe apo për racizëm përjashtues, dhe kështu, edhe duke u bazuar në autorë të ndryshëm, kam krijuar mendimin tim sa I përket osmanëve, islamizimit të shqiptarëve dhe rolit të tyre në Perandorinë Osmane. Por gjithsesi fjalën e fundit duhet ta thonë historianët e paanshëm e të çliruar, verdiktin e të cilëve nëse është shkencor, do të më duhet ta besoj me një përgjegjësi "fetare", pa komplekse.
Në antologjinë e vogël të një prirje të re të shfaqur me në publik, thjesht shtoj edhe një zë tjetër që bën thirrje për rilexim të historisë, për hir të drejtësisë dhe të vërtetës-në rastin më të mirë, dhe në rastin më të keq, le të lexohet edhe ky artikull si një provokim tjetër revizionist që ka nevojë për përgjigje.

[Alket123]

Franket u latinizuan sa mund te thuash pa frike frengjishtja eshte afer me italishten??????
Franket jane fis gjermanik u asimiluan nga latinet?

Toponimet sllave shtrihen deri ne Konispol te Shqiperise deri ne Gjermani.
Qyteti Lubica=Luben dhe dhjetra te tjere ne Gjermani.

Islami i shpetoi gjermanet nga asimilimi ne sllav?

Ne gjermanisht disa fjale jane sllavisht "Liebe" = Ljubi Lubjana" etc.

Si shume civilizime te tjera ai ilir e shqiptar me vone nuk ishte me i ndrituri dhe per kete nuk eshte qe te vije turp. Do merrnin disa te mira nga civilizimet e tjera dhe shqiptaret. Apo jo Hasan?



Tregojuni kete myslymaneve "me fakte historike" mbrojne Islamin qe ta dine mire se ata jane percaresit per 10 aspra turke tradhetuan nje komb te tere dhe jo te krishteret.

Ne konferencat Europiane si sot gjithashtu popullsia e dashuruar mbas Turqise quhej turke.

Mbase une personalisht por nuk kam hasur nje krutan te vetem te shaje turqine. Ndersa shqiptaret e krishtere ishin greke ne fjalimet e Greqise ne keto konferenca. Fjalet e grekeve benin me shume vend sesa fjalet e nje krutani qe adhuron Turqine si shpetimtare.

Mbani mend se nga Kruja Europa priste prijesa katolike shqiptare te cilet nuk ishin me ne Kruje! Europa i jepte te drejte Grekut

[Lunesta]

Nuk eshte aspak terheqese te behesh pjese e nje diskutimi ku pasioni dhe urrejtja sundon mbi dijen dhe arsyen; ku njerezit nuk perpiqen te mesojne diç me teper nga ç'dine por mundohen te imponojne ate qe mendojne se e dine, me nje gjuhe qe jo vetem nuk eshte e pranueshme duke pasur parasysh normat elementare te etikes se diskutimit, por edhe nuk ploteson asnje kusht qe te kete vlere argumentuese, sepse nuk permabn fakte dhe argumente historike por thjeshte opinione te shprehura ne menyre shume vulgare.



Ja nje shembull tipik i njorances qe kur shoqerohet me paedukaten krijon perla si kjo me lart. Nese nuk di gje eshte me mire te heshtesh sesa te shkruash te tilla gjera.

bakudr, je ne rregull ti.
Te pakten di te flasesh si njeri.


________________________________________________

Ne lidhje me temen dua te sjell nje shkrim te Ervin Hatibit, qe cek shume prej çeshtjeve qe preken ne kete diskutim.
________________________________________________

Shpluhurosje e një miti

Shenja të revizionizmit historik në vështrimet shqiptare për periudhën osmane.

Ervin Hatibi

Përplasja midis Evropës së krishterë dhe Islamit osman, shpesh është përqasur me ballafaqimin e ditëve të sotme midis botës së lirë dhe Bashkimit Sovjetik. Krahasimi nuk është i pavend. …Por këtë përqasje nuk duhet ta teprojmë. Në këtë ballafaqim të hershëm, ekzaltimi dhe dogmatizmi ishte i të dy krahëve, dhe toleranca më e madhe ishte në anën turke. Në shekujt XV dhe XVI, lëvizja e refugjatëve- të cilët, sipas shprehjes brilante të Leninit "votonin me këmbët e tyre"- ishte nga Perëndimi në Lindje, dhe jo si sot nga Lindja në Perëndim. Shpërngulja e çifutëve për në Turqi, përzënë nga Spanja në 1492, është e mirënjohur, por në asnjë mënyrë e vetmja. Të tjera grupe refugjatësh, të krishterë disidentë të persekutuar nga kishat predominuese të vendeve të tyre, ashtu si edhe çifutë, gjenin strehë në tokat osmane. Kur sundimit osman në Evropë i erdhi fundi, kombet e krishtera të cilat ata i kishin sunduar prej shekujsh ishin ende aty, me gjuhët e tyre, kulturat, fetë e tyre, po ashtu, në një farë mënyre, edhe me institucionet e tyre të paprekura dhe të gatshme të rimerrnin egzistencë të pavarur kombëtare. E njëjta nuk mund të thuhet për ata muslimanë që mbetën pas sundimit turk në Ballkan, apo pas sundimit maur në Spanjë.

"The Middle East", Bernard Lewis




Një nga kontributet më të shëmtuara intelektuale të shekullit të kaluar në Shqipëri, është padyshim edhe nxirosja e periudhës osmane të historisë së shqiptarëve, me ngjyrat e padiskutueshme të një barbarie. Duke ndjekur besnikërisht gjurmët zyrtare të akademizmit ideologjik, u formua në kulturën popullore, me udhëheqjen e komisarëve të letërsisë dhe arteve, një ide fikse e cila kërkonte tek turku, turkoshaku, anadollaku, kriminelin e zi epshor, injorant me shpatë në dorë. Në përfytyrimtarinë popullore u koleksionua një pavijon grotesk demonografie, me një hierarki të së keqes që kulmohej me Sulltanin, dhe vijonte me vezirë, sadrazemë, velinj, me shejhul islamë, dervishë, pashallarë e bejlerbejlerë- detyrimisht të gjithë turq, si edhe demonë më pak të rëndësishëm, se helbete shqiptarë, në forma të deformuara dhjamore bejlerësh e agallarësh e qehallarësh, shërbëtorë të të huajit. Shtrirë që nëpër faqe të letërsisë, nga ajo e klasit të parë fare, në kinematografinë e neorealizmit socialist, e deri tek retushimet e folklorit, ilustrimet e revistave të fatosave e pionierëve, nuk do fare mundim për t'u parë se kjo sagë orientaliste, ishte në fakt një projektim në kohën e (pa)kryer I luftës së klasave në variantin e saj agrar shqiptar, I cili e shihte inxhinierinë social-politike të Luftës së Dytë si vendimtare për ndarjen simetrike e jashtëkohore të shapit nga sheqeri. Kështu, në të njëjtin areal aleancash, vendin e pushtuesve italo-gjermanë do ta zenë turqit, në rolin e një lloj mbivlere imperialiste, një lloj subvencioni nga jashtë, i cili u jep ballistëve e pasunarëve të luftës së dytë, rrjedhimisht edhe paraardhësve të tyre kolaboracionistë-bejlerëve dhe klerit, kapitalin ushtarako-ekonomik për të sunduar mbi bujqit, çifçinjtë e rajanë. Deformimi fizik i bashkëpunëtorëve të turkut, mishëruar fonetikisht edhe në damkën e ënjtur raciste "anadollak", si edhe në epitetin "gjakprishur"-një kompozitë e stilit arbëresho-naimian e cila lundroi me vite në gojët emfatike të patriotizmës kinematografike e letrare-tregojnë haptas frymëzimin shterp rilindas për kombin e zgjedhur pellazg, ilirian, arian, (frymëzim) i cili rrjedhimisht sheh në "tradhëtinë" ndaj kombit të shenjtë pasoja të një sëmundje hormonale, të një lloj degjenerimi gjenetik-klasor. Sfondin mistik që justifikon këtë procedim jorealist e joshkencor, e ofron ajo çka atëherë cekej vetëm shkarazi; fakti që bashkëpunëtorët bejlerë të turkut kishin tradhëtuar edhe fenë e vërtetë, mund t'i kishte bërë ata pre të zemërimit të një zoti të krishterë, i cili i kishte katandisur ashtu, në derexhenë stilizuese të realizmit socialist. Sot, e çliruar nga prangat marksiste e enveriste, krijimtaria me temë "antiturke-në-fakt-antiislame" merr frymë lirshëm, lulëzon në kimikatet e skaduara të mashtrimit historik. Në suplementin e saj të ditës së djelë, gazeta "55" para pak kohësh na ofron një tregim të piktorit të mirënjohur M. Velo, të cilit përveç publicistikës dhe tashmë tregimtarisë, nuk i ka mbetur veçse ta shprehë edhe në bojëra uji alergjinë e vet ndaj muslimanëve. Tregimi, në skenën e një burgu komunist, gati fokusohet në vuajtjet e një të dënuari musliman, i cili shprehet se po vuan në lëkurën e vet krimet që ka bërë gjyshi i tij, bashkëpunëtor i turkut, kundër komitëve bullgarë… Më tej personazhi-rrëfimtar, të cilin në një përqindje mjaft të lartë na duhet ta barazojmë me autorin, shpreh habi sesi policët, ndonëse katolikë, janë kaq mizorë. Si vallë e pajtojnë dhunën që ushtrojnë, me besën e Krishtit, sepse sa për eprorët e tyre muslimanë…ata tek e fundit janë muslimanë, dhe kështu sipas autorit, nuk mund të mos jenë tjetër veçse monstra. Pas animimit artistik të tezës së përhapur prej vitesh, sipas të cilës, regjimi komunist ka qenë një qeverisje prej "eprorësh-jo rastësisht- muslimanë", provohet, pa ndonjë sukses, të jepet në formë aksiome se muslimanët janë një skotë barbare dhe e pamëshirshme, e cila jo vetëm kaq por na paska infektuar edhe katolikët me mizorinë e vet. Autori harron se ndoshta e vetmja fjalë që kemi ne shqiptarët në gjuhën e përditshme për të shprehur keqardhje, mëshirë dhe kërkesë për përmbajtje para dhunës, është fjala "gjynah", një fjalë arabe, e mbjellë këtu prej turkut.
Në kundërshtim me faktin historik për kahjen kronologjike të qytetërimit, për dimensionin nga ku lindën fetë, mitet e shkencat, u mëtua se Lindja, Islami, Azia, Anadolli, shkretëtira dhe esmerët ishin djepi i të keqes që na kishte kapluar neve … shqiptarëve (kupto: të bardhëve, perëndimorëve, të krishterëve, evropianëve). I gjithë ky shtrembërim i fakteve në kohë të diktaturës, mendoj se shërbente për të forcuar mitin për popullin e veçantë shqiptar, një popull liridashës i cili kishte zgjedhur të mos ishte kurrë pushtues, por, si i vogël, gjithnjë qëllonte të pushtohej, e kështu i shtypur prej shekujsh, kishte formuar një ndërgjegje "klasore" për të bërë revolucionin kundër atyre që kishte sipër- të huajt dhe të pasurit vendas. Teorikisht i binte që shumica e shqiptarëve, të ishin edhe të varfër (të mirë) edhe muslimanë (të këqinj, se me fenë e pushtuesit), e kështu me rregull treshi Islami si fe dhe ideologji e armikut, duhet të ishte imponuar me dhunë e presion ekonomik. Dhe sipas rrjedhojës ideo-logjike, shqiptarët të përmbytur nga supershteti i urryer osman thjesht kishin mbajtur frymën nën ujë për një gjysëm të mirë mijëvjeçari, në një lloj rezistence jobashkëpunuese, në një lloj agjërimi gandian antiimperialist.
Është gjithë kjo parapërgatitje masive, e cila justifikon frymën kundërislame në shoqëri. Sigurisht, një fe pushtuesish, e imponuar me shpatë në dorë, nën presionin e bukës (taksa e xhizjes së famshme), nuk ka sesi përthyhet në ndërgjegjje përveçse si një aksident kolosal e mbarëpopullor, një gabim për t'u korrigjuar një orë e më parë, tashmë në kushtet e lirisë. Ateizmi administrativ i Enver Hoxhës, receptohet thjesht si një ngrirje, si një pezullim pesëdhjetëvjeçar i korrigjimit të gabimit.
Në kohët e hyrjes së Shqipërisë në Konferencën Islamike, hija e turkut si psikozë, arriti, në mënyrë krejt qesharake të bënte të besueshme dhe të aktivizonte lloj-lloj frikërash e sajesash në sektorë të ndryshëm të shoqërisë. Ndonëse në një regjim parlamentar demokratik, të varur gati totalisht nga ndihmat e huaja perëndimore dhe nga politikat e institucioneve ndërkombëtare, ideja e ushqyer me vite për natyrën e dhunshme e imponuese të Islamit, ilustruar bollshëm në turkun, ofroi rrënjët dhe bëri që të pranohej si e mundshme fantazia për ngritjen e ndonjë Stalingradi islamik mu në gji të Evropës. Ndërsa diskutoja për Islamin në vitin '93 me një poet e intelektual të njohur, nuk ishte nevoja për asnjë referencë kuranore apo kulturore, sepse bashkëbiseduesi kishte zgjedhur të debatonte për vlefshmërinë e Islamit me shpifjen sipas të cilës arabët do të ndërtonin një xhami madhështore në Rubik, dhe pasi të privatizonin minierat, në një formë tepër origjinale të xhizjes, nuk do të pranonin në punë asnjë minator katolik pa hyrë më parë në xhami… (Ndërkaq në Arabinë Saudite e të tjera vende të Gjirit punojnë qindra e mijëra emigrantë të varfër të krishterë, e bile edhe hindusë, budistë e sikhë, pa qenë kusht, si në ndonjë vend evropian, që të ndryshojnë fenë. ) Apo tipike është edhe zhurma mediatike e atyre viteve se një milion ferexhe po prisnin gati në garderobat e fondamentalizmit për të mbuluar gratë dhe vajzat shqiptare.
Nuk është nevoja të përsërisim ato që janë evidentuar edhe në shkrime të mëparshme, duke ricituar emblema të tilla nëpër tituj gazetash të mëdha shqiptare "Muslimanët shqiptarë, pasardhës të haremeve të sulltanit", apo "Kaq e aq fshatarë të aksh zone, braktisën fenë e pushtuesit e u kthyen në fenë e të parëve".
Megjithatë, tanimë vëmë re, si në mjediset akademike, ashtu edhe në ato kulturore e mediatike, të fryjë një puhizë ndërgjegjësimi dhe serioziteti në rivlerësimin e historisë komplekse të epokës osmane, të marrdhënieve të shqiptarëve me shtetin osman. Në dritën e fakteve të bujshme historike lexuar në tekste autoritative dhe të realitetin e pakontestueshëm, që mund të vërehet "me sy të lirë" edhe nga joprofesionistët, ka shenja se kultura shqiptare po reagon dhe po pranon në strukturat e veta rileximet historike për periudhën osmane, një proces ky që do dëshiroja ta quanim revizionizëm. Ndonëse termi është ca problematik, jo për origjinën e vet (post)marksiste, sesa për ngjyresën që ka marrë në lidhje me rivlerësimin e fashizmit në Itali, Japoni, Gjermani etj. apo me mohimin e Holokaustit nga qarqet negacioniste antisemite, ne po e përdorim në përqasje me fenomenin e "historianëve të rinj" izraelitë, të cilët u emërtuan si "revizionistë", pasi çmontuan mitet zyrtare përmbi "largimin vullnetar të palestinezëve nga trojet e veta", duke argumentuar se eksodi i 1948-s ishte një përzënie e dhunshme. Tendencën kulturore, që do përpiqem ta ilustroj më poshtë, nuk mund ta emërtoj ndryshe veçse si "revizionizëm", me dijen se termi ka një traditë përdorimi politik dhe shqetësues. Sepse, dihet, shenjat e normalizimit dhe të seriozitetit shkencor mbi epokën në fjalë, ende shkaktojnë "skandal" në rradhët e të painformuarve e sidomos në rradhët e fanatikëve apo fondamentalistëve antimuslimanë. Ata e kuptojnë se po u rrënove shpërdorimet historike mbi "përbindëshin osman", u gropose njëherësh edhe bazën më të fortë që kanë për të sulmuar identitetin islam në Shqipëri…
Për të vijuar, le të bëjmë një përmbledhje elokuente të asaj që është thënë gabim, dhe të asaj si do rithënë e vërteta, duke shfrytëzuar citime nga "bibla" kontroversiale e revizionizmit historik shqiptar, analiza "Skicë e mendimit politik shqiptar" të H.Ferrajt, në të cilën në fakt spektri revizionues prek hapësira shumë më të gjëra se vetëm periudha osmane.
Tezat e historiografisë zyrtare shqiptare sipas dr. Ferraj këmbëngulin se : "pushtimi osman i Shqipërisë ka frenuar zhvillimin e shqiptarëve në rrugën evro-perëndimore si rrugë më e përparuar; sistemi politiko-shoqëror; sistemi politiko-shoqëror aziatik osman ka qenë më i prapambetur, ka qenë barbar në krahasim me ato evro-perëndimore (në studimet e historiografisë zyrtare shqiptare termi "barbar" …përdoret vetëm për sundimtarët osmanë dhe sistemin e tyre politik, ekonomik e kulturor dhe jo për sundues të tjerë si pash. Ata bizantinë, sllavë etj…-footnote e H.F.); osmanët kanë ushtruar presion për asimilimin etnik të shqiptarëve; argument i presionit asimilues është islamizimi i dhunshëm; argument i islamizimit të dhunshëm është taksa e veçantë për jomyslimanët, xhizja." (fq. 50 botimi I 1998,"Koha.")
Në formë pak më të gjatë do të japim edhe përgjigjen e autorit ndaj tezave, që na duket se puthitet mirë me logjikën e pastaj (meqë logjika nuk është aspak vendimtare në rikrijimin e tablove historike) do të japim më në fund edhe referenca në natyrë dokumentash e faktesh, me një pjesë të të cilave do të provojmë edhe dukuritë më të fundit "revizioniste" në kulturën tonë . Në faqen 58-59 të "Skicë…" lexojmë: "Dobësia e hipotezës e cila e paraqet Perandorinë Osmane si "të egër". "barbare", me prirje të fortë asimiluese etj., qëndron në faktin se nuk mund të shpjegojë bindshëm se, pse shqiptarët u integruan aq shumë në Perandorinë Osmane në qoftë se ajo u keqësoi gjendjen e përgjithshme të tyre? Pse te shqiptarët xhizja ishte presion I mjaftueshëm për ndërrimin e fesë, ndërsa tek popujt e tjerë jo?… Pse nuk u ushtrua dhunë islamizuese mbi popujt e tjerë por vetëm mbi shqiptarët? A kishte Perandoria osmane ndonjë arsye të posaçme për të ushtruar dhunë mbi shqiptarët ndryshe nga popujt e tjerë?… si e siguroi qetësinë dhe qëndrueshmërinë disashekullore dhe pothuaj sundimin e botës Perandoria Osmane? Si është e mundur që "vendi më I prapambetur I Evropës" është njëkohësisht fuqia më e madhe e botës? A është historike teza se qytetërimi evropian ka qenë qytetërimi më I përparuar në të gjithë kohërat, ndërsa Perandoria Osmane ishte e prapambetur sepse ishte "aziatike"? Në qoftë se Perandoria Osmane ka qenë gjithnjë më e prapambetur se Evropa, atëherë ç'kuptim ka teza se nga fundi i shekullit XVIII e këtej, si rezultat i zhvillimit të revolucionit industrial në Evropën Perëndimore, Perandoria Osmane mbeti prapa saj? A është historike të shtrihet gjendja e saj e dy shekujve të fundit edhe në gjithë shekujt e mëparshëm të ekzistencës së saj? etj. etj"
Më pas autori pasi citon një numër personalitetesh, disa të njohur edhe për lexuesin shqiptar, si O. Baj, F. Engels ("pozita e e rajasë në sistemin osman ishte më e mirë se e bujkrobërve në vendet evropiane"), F.Noli ("Turqit erdhën në Evropë si çlirimtarë të bujkrobërve dhe të klasave të shtypura... Kjo shpjegon… sesi arritën të krijojnë një perandori të madhe brenda një kohe aq të shkurtër."), S.Rizaj (Perandoria Osmane kishte sistemin juridik më demokratik të kohës). Si për të dashur t'i japë fund në mënyrë të pakthyeshme debatit, Ferraj në fq. 61 thotë se shumica e historianëve profesionistë tashmë i përdorin pa referenca teza të tilla për karakterin liberal, joasimilues të politikave osmane.
Establishmenti kulturor nuk i pranon tezat e Ferrajt në përgjithësi, dhe për ato të marrëdhënieve shqiptaro-osmane në veçanti, ka patur reagime të posaçme. Kurse orvatje të tjera revizioniste, si përmbledhja studimore "Rreth përhapjes së Islamit ndër shqiptarët" (Klub Drita Kulturore, Shkodër 1997) me kontribute nga autoritete si Sherif Delvina, Ferid Duka etj, apo edhe punimet me të njëjtën kahje nga Nexhat Ibrahimi apo Ali M. Basha, janë rrethuar me mospërmendje gati të plotë dhe kanë marrë një status klandestiniteti. Prirjet e reja politike siç i lexojmë në ridimensionimin më të fundit të pozicionimeve shqiptare në korridorin amerikan Turqi-Greqi, janë një nga shtysat madhore që bënë kohët e fundit ridaljen e vrullshme në dritë të tezave rivlerësuese. Është edhe një shtysë tjetër, besoj, me karakter emocional: dëshmitë për pozitat dhe statusin tepër të lartë të shqiptarëve në perandorinë osmane, japin një farë konforti nostalgjik e ngushëllues përballë rrënimit që përfaqësojmë prej kaq shumë kohësh..

Për të nisur, si e do adeti, me një klasifikim piramidal, nga shembujt prej botës së institucioneve shtetërore të kulturës, për të zbritur më tej në ato joshtetërore, dokumentojmë fillimisht ngjyrat e zbutjes në parathënien shoqëruese që Dr. Shaban Sinani, drejtor i Përgjithshëm i Arkivave të Shqipërisë, i bën librit "Katalogu I dorëshkrimeve osmane në arkivat e Shqipërisë.", botuar turqisht-anglisht-shqip në Ankara (Vini re!) Në deklarimin e tij profesional, sidomos në sensin politik të fjalës, kryearkivistit i rezulton se në bazë të provave të shkruara, të cilat I kanë patur në dorë edhe parardhësit e tij, do thënë se "…Porta e Lartë disa herë ka ndaluar me urdhra të drejtpërdrejtë cënimin e pronës së të krishterëve dhe të institucioneve të kultit. Dëshmi të tilla janë prova që mund të ndikojnë për të relativizuar disa përfundime të cilat për hir të një tradicionalizmi, ende vlerësohen si jashtë diskutimit, në lidhje me procesin dhe format e ndikimit të perandorisë në strukturën demo-fetare të Rumelisë…"(Katalogu I dorëshkrimeve …, fq XXIX, Ankara 2001.) (Gjithashtu botuar edhe në "Njeriu", përmbledhje e materialeve të sesionit shkencor të Tarikateve Islamike të Shqipërisë dhe Kosvës, Eurorilindja, maj 2002.) Autori, tepër I ndërgjegjshëm për rolin prej akullthyesi, përdor shprehjen "mund të ndikojnë për të relativizuar" kur i referohet dëshmive arkivore, të cilat ndonëse me rolin e vet madhor në drejtshkrimin e historisë, ende janë të pafuqishme para "tradicionalizmit të padiskutueshëm", tabusë së moçme zyrtare. Se edhe sikur historianët e teksthartuesit tanë ta vënë dorën në zemër e të rithonë në kor të vërtetat e reja, tabu të tilla nuk rrënohen dot vetëm në korridore arkivash apo salla bibliotekash a konferencash. Lufta me to bëhet nëpër sheshe ku njerëzia blen gazetën, nëpër kafenetë ku shqiptarët shpalosin ekzistencën, nëpër …..
Në 28 prill të këtij viti, me titull "Një ferman për gruan e Sali pashës", gazeta "Koha Jonë" boton nën tabelën "speciale" një dosier për fermanet sulltanore të arkivave shqiptare. Janë 48 fermane të tillë. Ndër këta citojmë: ferman i sulltanit për kishën e Delvinës; ferman-vendim I Patriarkanës për manastirin e Shën Mërisë që të mbesë i pavarur; ferman i sulltanit për të mos ndërhyrë në kishën e Kamenës; ferman për mbrojtjen e pyjeve… (Krahaso fermanin i fundit ekologjik me shprehjen e njohur herbicide "Ku shkel turku nuk mbin bar"…)
Autori I artikullit që mban edhe titullin e dosierit, gazetari I njohur Fiqiri Sejdiaj, kur komenton fermane të tillë, si ai për ruajtjen pronave të kishës në Delvinë, për riparimin e padrejtësive në vjeljen e taksave ndaj të krishterëve të Elbasanit apo për për rindërtimin e kishës së Shën Harallambit në Sarandë, do të shkruajë: "Natyrisht po të gjykohen në kohë, të tilla fermane kanë brenda edhe anën e tyre propagandistike, mirëpo gjithsesi, në fund të fundit ato tregojnë frymën tolerante ndaj etnive e religjioneve jomyslimane. Porta e Lartë dhe Sulltani kanë qenë të kujdesshëm ndja nënshtetasve të saj, qofshin myslimanë, katolikë, ortodoksë apo bektashinj. Ajo I ka trajtuar të gjithë, si qytetarë të barabartë, të paktën në dukje. Ky ekuilibër ndaj religjioneve, popujve, kombësive dhe etnive të ndryshme e mbajti në këmbë këtë perandori për 500 vjet. Kur ky ekuilibër u prish, atëherë u shemb edhe vetë perandoria. Këta fermanë, të cilët s'janë të paktë, tregojnë qëndrimin e perandorisë ndaj fesë, faltoreve dhe gjaurëve (të krishterëve.) …fermanët origjinalë që kemi në dispozicion tregojnë se Porta e Lartë ka ndaluar me urdhër cënimin e pronës të të krishterëve. …ka ndaluar keqtrajtimin e tyre dhe të institucioneve fetare. Mendimi tradicional I cili shpesh herë nuk pranon diskutime mbi "masat shtrënguese" të Portës së Lartë mbi ndryshimin e fesë në këtë pjesë të Rumelisë duhet rishikuar." (Koha Jonë,28 prill 2002.)
Është një tendencë e vjetër në historiografinë manikeiste komentimi satanizues e mosbesues i fakteve, i cili rreket të na mësojë se kur "të këqinjtë" bëjnë veprime të mira, nuk i bëjnë për arsyet e afishuara, por detyruar nga frika apo nga ndonjë interes tjetër i tyre; në të kundërtën, pse vallë do të ishin të këqinj… Kështu edhe Sejdiaj, mbase duke e marrë për pak çaste si të mirëqenë se Sulltani është thjesht ai despoti oriental "siç e dijmë të gjithë", e fillon analizën e vet me cilësimin se fermane të tilla kanë edhe anën e tyre "propagandistike", pa ofruar ndonjë dokument që provon hamendjen e tij. Por ky vështrim, është mbase "gjoba" e detyrueshme që gjithkush duhet të paguajë kur flet për turkun e shqiptarëve. Në rastin në fjalë, gjoba, hedhja e dyshimit mbi sinqeritetin e fermaneve e mbi karakterin e tyre rutinor, mund të formësohet pavullnetshëm nga paragjykimet e "tradicionalizmit", por edhe nga përdorimi i diplomacisë së tipit "shaje pak atë që do ta lëvdosh, që të bëhesh më i besueshëm", frytdhënëse si taktikë në një territor kulturor ku qeveris "diktatura e tradicionalizmit". E rëndësishme është se më pas Sejdiaj në artikullin e tij ndriçues, vijon me rreshta absolutisht ikonoklastë dhe shkon deri sa të kërkojë rishikimin e historisë.
Nën titullin "Robëri apo bashkëqeverisje?", revista "Klan" e datës 7 korrik të këtij viti, boton një opinion nga Blendi Fevziu, I cili sipas dijes sime, është mbase i pari tekst që I ofron lexuesit të gjerë një rezyme revizioniste të historisë tonë osmane, mu në sheshin festiv "Skënderbej" të publicistikës shqiptare. Me një linjë lirike, e cila është karakteristikë për publicistikën e autorit, shkrimi ngroh një ndjenjë të paemërtueshme vetëm me një fjalë, të tërheqjes reciproke dhe vijushmërisë emocionale midis shqiptarëve dhe turqve. Autori thotë se merr shkas për të vënë re të përbashkëtat dhe frymën e veçantë që ekziston midis dy kombeve nga entuziazmi I pazakontë spontan i tiranasve, që festonin me flamuj një fitore të ekipit kombëtar turk të futbollit, dhe gjithashtu nga familjarizimi i tij me mjedisin gjatë një sezoni pushimesh në Turqi,. " …I bindur se pushtuesit jo gjithnjë lenë ato gjurmë tërheqje dhe dashurie tek ata që kanë pushtuar…" Fevziu pyet: "Si shpjegohet kjo tërheqje fatale… dhe ky pasion I çuditshëm ndaj një populli që në të gjitha tekstet e historisë së Shqipërisë konsiderohet pushtuesi ynë 500 vjeçar?" Për t'iu përgjigjur kësaj, më pas do të futet tangent në librat e historisë, për të rishkruar vetë një të tillë të formatit të vogël. Fevziut nëpër lexime I del se "Turqit kishin kaluar kufinjtë e principatave shqiptare në shekullin XIV, të thirrur nga vetë sundimtarët shqiptarë." Për t'u bërë "pjesë e luftrave tona të brendshme…" Më pas, periudhën që njihet thjesht si e pushtimit, autori do ta përshkruajë si kohë kur shqiptarët "Qenë transferuar nga tokat e tyre të ashpra në perëndim të perandorisë dhe qenë bërë sundimtarë të shkëlqyer të saj. Kishin ditur të shkëlqenin mbi të gjithë, të fitonin besimin e sulltanëve dhe shumë herë të bëheshin më të fuqishëm se ata vetë." Duke nisur një seri pyetjesh tepër të bezdisshme për veshët e dogmatikëve me temë vetëdijen e shqiptarëve për përkatësinë në shtetin osman, pasi rendit emra të bujshëm kryeministrash e drejtuesish madhorë shqiptarë të shtetit osman, pasi përmend me rradhë aradhën e figurave të shquara të përlindjes kombëtare shqiptare që kanë gëzuar atribute të larta edhe në administratën osmane, Fevziu konkludon se për të titulluar marrëdhëniet shqiptaro-osmane "…fjala pushtim nuk ishte më e gjetura"; sepse " …vështirë të besosh se një komb pushtues i ka dhënë në histori robërve të tij më shumë pushtet se sa ka pasur edhe vetë." Edhe për Fevziun, sigurisht argumentet për këto punë "kanë qenë të retushuara ndjeshëm."
Fevziu në shkrimin e vet, përdor edhe elementë ilustrues nga libri "Kujtime" i Eqerem bej Vlorës, botuar këtë vit, I cili ndonëse shkruar jo me pretendimin për të rishkruar ndonjë version "tjetër" të historisë, prapë ofron me bollëk material historik, nga i cili mund të nxirren përfundime "joortodokse". Por gjithsesi, Blendi Fevziu ka shfrytëzuar vetëm atmosferë prej kujtimeve të beut erudit, këtij dëshmitari të kateve më të larta dhe të trojeve më të largëta të Perandorisë; atmosferë piktoreske shqiptarësh që I gjen të sundojnë "nëpër vise të largët e shpesh të harruar të Perandorisë", hapësira toke "shumë më të mëdha se të katër vilajetet që përbënin vendin e tyre të origjinës", duke qeverisur në modelin e Sulltanit apo të 25 kryeministrave osmanë shqiptarë. Fevziut I ka bërë përshtypje aty guvernatori shqiptar I Libanit (jo Vaso Pasha), I ulur në një pallat mbretëror, në shoqërinë e një luani të zbutur Persie, kujtim nga koha kur kishte qenë guvernator në ato vise… pamje të rralla romantike si kjo, bashkë me vizione të një pushteti e roli që nuk e kemi më në këtë fytyrë dheu, janë imazhe që duket se kanë nisur të mësyjnë këto kohë, ndonëse ende pa arritur të zëvendësojnë krejtësisht gjuhën e vjetër me turq pushtues. Këto vizione, të idealizuara, luajnë një rol terapeutik në këto momente hiç të volitshme për pozitën e shqiptarëve, siç ishte edhe momenti i bllokimit kriminal në kufi të emigrantëve shqiptarë që riktheheshin në punë pas pushimeve të tyre në atdhe. Përballë indiferencës "pasivo-agresive" të doganave greke, mijëra shqiptarë në një karvan kilometrik makinash përjetuan ditët e fundgushtit të 2002 një situatë mesjetare rrethimi në kështjellë, me mungesa në higjenë e ushqim e kushte të tjera elementare, me epidemitë që u vërtiteshin mbi kokë. Gjithë Shqipëria u ndje e fyer, dhe media u bë mukoza që e përçoi thekshëm këtë lloj ndjeshmërie. Në këtë klimë të përjetuar si fyerje kombëtare, më datë 22 gusht "Koha Jonë" boton editorialin "Hakmarrja e rajave", nga Edmond Arizaj. Editoriali nuk aludon, por haptas vendos se "Janë gati 300 vjet, për të mos thënë 500, që grekët kanë qenë raja të shqiptarëve." "Shqiptarët kanë qenë për shumë kohë pashallarët e vilajeteve të Greqisë…teksa ishin më të preferuarir e perandorisë osmane." Prandaj shqiptarët "duhet të paguajnë për stërgjyshërit e tyre që I kthyen stërgjyshërit grekë në raja." Dhe "Fatkeqësia është se stërnipërit shqiptarë nuk e kanë më gjakun e të parëve. Grekët po."
Intelektuali dhe shkrimtari i madh Ismail Kadare diku porosiste që të ruhemi nga nostalgjia osmane. Vite më parë kjo më ngjante absurde, sepse nuk mendoja kurrë se puna do të shkonte që të vinte kjo lloj situate, ku romantika e vetëidentifikimit, do ta spostonte veten nga ilirët e Teutës dhe arbërit e Skënderbeut, tek… pashallarët shqiptarë me luanë persie, që qeverisin Libanin e Greqinë, apo thjesht një nga perandoritë më të mëdha të të gjitha kohërave… Edhe historia jonë me osmanët siç duket qenka e destinuar të plotësojë ciklin e denigrimit, glorifikimit e më në fund, të rivlerësimit objektiv.
Duke mos qenë aspak historian apo diçka e përafërt me këtë, nuk dua të bie në kurthin e leximeve selektive të historisë, dhe as të vë dorën në zjarr se e vërteta jonë me osmanët është negativi i asaj ç'është thënë deri dje, apo një variant simetrik i përmbysur i saj. Unë besoj se shteti teokratik osman, gjithsesi i ka patur të kufizuara prej ligjit të shenjtë islam mundësitë për dhunë në fe apo për racizëm përjashtues, dhe kështu, edhe duke u bazuar në autorë të ndryshëm, kam krijuar mendimin tim sa I përket osmanëve, islamizimit të shqiptarëve dhe rolit të tyre në Perandorinë Osmane. Por gjithsesi fjalën e fundit duhet ta thonë historianët e paanshëm e të çliruar, verdiktin e të cilëve nëse është shkencor, do të më duhet ta besoj me një përgjegjësi "fetare", pa komplekse.
Në antologjinë e vogël të një prirje të re të shfaqur me në publik, thjesht shtoj edhe një zë tjetër që bën thirrje për rilexim të historisë, për hir të drejtësisë dhe të vërtetës-në rastin më të mirë, dhe në rastin më të keq, le të lexohet edhe ky artikull si një provokim tjetër revizionist që ka nevojë për përgjigje.

o xen musimoni

mjaft u hoqe si i paanshem kur nuk je i tille. afeksionin tend per turqine e muslimanizmin ruaje se ste kritikon njeri, por te paktun behu burre dhe pranoje, e mos na u hiq si njeri i paanshem qe ngrihet mbi inatet e momentit dhe sheh larg. Se po te ishe me te vertete kaq i paanshem dhe largpames nuk do na sillje ketu ne forum shkrime nga muslimani i betuar E. Hatibi i cili e ka mjekrren me te te gjate se Al Zawhari por do sillje citimet e pavdekshme te I.Kadarese tek "Ura me tri Harqe" ku e quan pushtimin turk si nje 'nate e keqe pafund 500 vjecare' dhe cdo gje qe solli turku si 'nje helm pafund'. keshtu do flisje nese me verte te dhembe shpirti me shume per shiperine sesa per turkomuslimanine.

[Hyllien]

Franket u latinizuan sa mund te thuash pa frike frengjishtja eshte afer me italishten??????
Franket jane fis gjermanik u asimiluan nga latinet?

Toponimet sllave shtrihen deri ne Konispol te Shqiperise deri ne Gjermani.
Qyteti Lubica=Luben dhe dhjetra te tjere ne Gjermani.

Islami i shpetoi gjermanet nga asimilimi ne sllav?

Ne gjermanisht disa fjale jane sllavisht "Liebe" = Ljubi Lubjana" etc.

Si shume civilizime te tjera ai ilir e shqiptar me vone nuk ishte me i ndrituri dhe per kete nuk eshte qe te vije turp. Do merrnin disa te mira nga civilizimet e tjera dhe shqiptaret. Apo jo Hasan?



Tregojuni kete myslymaneve "me fakte historike" mbrojne Islamin qe ta dine mire se ata jane percaresit per 10 aspra turke tradhetuan nje komb te tere dhe jo te krishteret.

Ne konferencat Europiane si sot gjithashtu popullsia e dashuruar mbas Turqise quhej turke.

Mbase une personalisht por nuk kam hasur nje krutan te vetem te shaje turqine. Ndersa shqiptaret e krishtere ishin greke ne fjalimet e Greqise ne keto konferenca. Fjalet e grekeve benin me shume vend sesa fjalet e nje krutani qe adhuron Turqine si shpetimtare.

Mbani mend se nga Kruja Europa priste prijesa katolike shqiptare te cilet nuk ishin me ne Kruje! Europa i jepte te drejte Grekut

Ti po qe qenke akademik. Me dy llafe e tregove se kush eshte civilizime me superiori.

[bakudr]

Shume e dashke Turqine mer kodosh. Fundja me ashurexhinj si puna jote Shqiperise akoma i ngel ora te Haxhi Qamili me dumbabsat e tij.

E ka thene populli shume mire ne folklorin e pavdekshem qe 'ku shkel turku nuk mbin bar'. Kaq. Kush nuk bie dakord le te shkoje ne Anadoll xhenet. Se ashtu pastrohet dhe Shqiperia dhe behet qelibar sic ishte ne kohen e Gjergj Kastriotit e para tij.

Nqs je i interesuar per temen, mundohu se pari te lexosh se c'fare shkruhet ketu me fakte. Kjo ka lidhje komplet me fakte historike dhe per sa kohe nuk di asgje rreth kesaj nuk je i detyruar te shkruash.

Nqs ke dicka per te sjelle qe mund te na mesosh te gjitheve sille,

une me ty nuk bisedoj dot.

Sill dicka ta diskutojme. Une di vleresimin historik per shume faktore te historise osmane. Historia osmane e cila nuk ka pasur ne politiken e saj te vjeter asimilimin e kombeve. Kete politike nuk e ka pasur asnjehere, duke filluar qe para 6 shekujsh. Nuk e ka pasur as atehere kur ne Europe vdisnin nga semundjet infektive.

Nderkohe qe te gjithe mendojne se me kalimin e kohes vendet civilizohen une po te sjell shembull te asaj qe Serbia dhe Greqia beri per disa vjet ate qe nuk e beri dot turqia per 500 vjet. Dhe keto asimilime Greqia dhe Serbia i beri ne kohen kur civilizimi filloi te konsiderohej nga Europa.

Solla shembullin e Greqise dhe Serbise sepse keto te dy na kane prekur si komb. Sepse keta dy kombe kane politike te perbashket persa i perket fuqizimit te tyre ne kurriz te shqiptareve.

Por mundte sjell edhe shume shembuj nga tmerret qe ka bere Europa e civilizuar ne 30 vjeteshin e fundit: krimet qe ka bere Belgjika (anetare e BE) ne Kongo.

Kur permend ceshtjen e aimilimit te popujve te tjere qe kane qene nen shtetin osman e permend per te vetmen arsye qe te kuptohet pak a shume politika osmane. Nese ajo ka qene per asimilimin e kombeve te tjera apo jo. Dhe kjo politike do na prekte, do na ndikonte edhe ne si shqiptare. Por kjo politike nuk eshte ndjekur nga osmanet mbi asnje popull. Permend osmanet sepse kjo ka qene periudha kur shqiptaret jane islamizuar.

Edhe njehere, une mety nuk flas dot se nuk di se c'fare te te kundershtoj.

Ismail Qemali e shpalli pavaresine pasi erdhi nga parlamenti turk me udhezime qe ta shpalle pavaresine pasi turiqa nuk e mbronte dot me Shqiperine. Dhe dy dite pasi u shpall pavaresia ai solli ne Vlore anijet turke. Pse valle?

Jane shume pika qe nuk shpjegohen ne historine e shqiperise. Prandaj duhet nje pune e madhe ne fushen e historise dhe te mos ngelemi ne c'fare na ka mesuar komunizmi. Dueht te tregohemi te paanshem kur analizojme te kaluaren. Aty tregoje civilizimin ti trimo.

Kudo qe te shkosh dhe te marresh lende historie ne universitet do te mesosh dhe do te degjosh te pakten te kunderten e atyre qe po thua ti ketu. Prandaj edhe armenasit shkuan dhe i hodhen bomben ne shtepi profesorit te Historise Osmane Stanford Shaw, ne amerike.

Ajo qe ti ke lexuar se ku shkel turku nuk mbin bari ka qene e shkruar ne librat e historise. Nuk e di nese eshte akoma ne tekstet e reja shkollore por di qe ne tekstet e reja shkollore nga arkivat e Tiranes jane shtuar edhe shume pasazhe ku permendet se si populli pranonte fene e re islame perpara gjykatesit me deshiren e tyre.

[DeuS]

Mbase une personalisht por nuk kam hasur nje krutan te vetem te shaje turqine. Ndersa shqiptaret e krishtere ishin greke ne fjalimet e Greqise ne keto konferenca. Fjalet e grekeve benin me shume vend sesa fjalet e nje krutani qe adhuron Turqine si shpetimtare.

Mbani mend se nga Kruja Europa priste prijesa katolike shqiptare te cilet nuk ishin me ne Kruje! Europa i jepte te drejte Grekut

Pa me thuaj pak or dijetar...Sa delegacione turke, diplomate, ministra, kryeministra turke, vizitojne Muzeun tone Kombetar, i cili ndodhet ne Kruje...gjate vizitave te tyre ne Shqiperi?! sic e di dhe ti...cdo delegacion i huaj pasi viziton Tiranen, viziten e dyte te rradhes e ka detyrimisht ne Kruje!

Turku nuk do me e pa me sy Krujen dhe biles po mundohen te bejne te pamunduren te ndryshojne historine. Sot e kesaj dite, nderkohe qe behen ndertime dhe germime te reja ne Kruje, gjejne turra gjigande nen toke me eshtra turqish! Kruja eshte e mallkuar nga Turqia or djale...dhe ti me flet kodra pas bregut ketu! Aty eshte i vetmi vend qe ja mblodhi sumcin turkut, ku mijera turq derdhen gjakun, ku sulltanet ktheheshin mrapsht me bisht nen shale, ku perandoria turke pesoi disfatat me te medha ne histori...

Krutanet e sotem, bektashinj ne besim, nuk mund te krahasohen me ato te dikurshmit, sepse i thone 500 vjet...dhe do me duheshin tre ore (gje qe s'e bej edhe sikur te me paguanin) te te shpjegoja ty te gjitha shkaqet dhe pasojat perse krutanet, si shkodranet, gjirokastritet, beratasit, dibranet e shume vende te Shqiperise harrojne eshtrat e shpirtin e paraardhesve te tyre dhe te goditur nga problemet e hallet rutine qe varferia shqiptare u ka damkosur...vazhdojne te mbeshtillen nen pelhuren e mallkuar myslimane, kete dhurate kaq te cmuar turke!

Edhe meqe 'personalisht' nuk ke hasur kurre krutan qe te shaje turkun...sot ke pasur nderin te perballesh me nje prej tyre per here te pare! Me turqit (individe) nuk kam pasur kurre inate apo probleme (ta qartesojme kete se ka shume llufa ketu qe cojne ne mendje kete gje), por Turqine e kam mallkuar njelloj sic do e mallkonte cdo shqiptar qe eshte sado pak Patriot!

Edhe tjeter here, permend cdo vend te Shqiperise qe te te vije per mbare (ne lidhje me Turqine) por mos bej gafe kurre te permendesh Krujen, sepse eshte njelloj si te shprehesh dashurine midis nje kosovari dhe serbi, nje trojani dhe greku!

Pershendetje te gjithe shqiptareve-shqiptare por gjithashtu edhe shqiptareve-turq qe kane harxhuar kohen dhe mundin duke debatur ne kete teme kaq interesante, te vyer...si shume tema te tjera qe kane cuar kete forum ne gremine!

PS: A ka mundesi njeri, te sjelli ketu ne forum filmin e Gjergj Kastriotit, qe te kene nderin te mesojne dicka keto njerez mer yahoo?! Mendoj se do arrinin te qeronin sado pak levoren e injorances se tyre, po te shikonin ate film! Eshte i bukur...film me shpata...he te vdeksha se do kenaqeni!

[bakudr]

Në 28 prill të këtij viti, me titull "Një ferman për gruan e Sali pashës", gazeta "Koha Jonë" boton nën tabelën "speciale" një dosier për fermanet sulltanore të arkivave shqiptare. Janë 48 fermane të tillë. Ndër këta citojmë: ferman i sulltanit për kishën e Delvinës; ferman-vendim I Patriarkanës për manastirin e Shën Mërisë që të mbesë i pavarur; ferman i sulltanit për të mos ndërhyrë në kishën e Kamenës;

ferman për mbrojtjen e pyjeve… (Krahaso fermanin i fundit ekologjik me shprehjen e njohur herbicide "Ku shkel turku nuk mbin bar"…)


Autori I artikullit që mban edhe titullin e dosierit, gazetari I njohur Fiqiri Sejdiaj, kur komenton fermane të tillë, si ai për ruajtjen pronave të kishës në Delvinë, për riparimin e padrejtësive në vjeljen e taksave ndaj të krishterëve të Elbasanit apo për për rindërtimin e kishës së Shën Harallambit në Sarandë, do të shkruajë: "Natyrisht po të gjykohen në kohë, të tilla fermane kanë brenda edhe anën e tyre propagandistike, mirëpo gjithsesi, në fund të fundit ato tregojnë frymën tolerante ndaj etnive e religjioneve jomyslimane. Porta e Lartë dhe Sulltani kanë qenë të kujdesshëm ndja nënshtetasve të saj, qofshin myslimanë, katolikë, ortodoksë apo bektashinj. Ajo I ka trajtuar të gjithë, si qytetarë të barabartë, të paktën në dukje. Ky ekuilibër ndaj religjioneve, popujve, kombësive dhe etnive të ndryshme e mbajti në këmbë këtë perandori për 500 vjet. Kur ky ekuilibër u prish, atëherë u shemb edhe vetë perandoria. Këta fermanë, të cilët s'janë të paktë, tregojnë qëndrimin e perandorisë ndaj fesë, faltoreve dhe gjaurëve (të krishterëve.) …fermanët origjinalë që kemi në dispozicion tregojnë se Porta e Lartë ka ndaluar me urdhër cënimin e pronës të të krishterëve. …ka ndaluar keqtrajtimin e tyre dhe të institucioneve fetare. Mendimi tradicional I cili shpesh herë nuk pranon diskutime mbi "masat shtrënguese" të Portës së Lartë mbi ndryshimin e fesë në këtë pjesë të Rumelisë duhet rishikuar." (Koha Jonë,28 prill 2002.)

------

Kjo eshte edhe pergjigje per nje shok tonin me lart qe e hodhi nje fjale ashtu ne tym dhe nuk foli me. ai tha se nga shteti osman kane vuajtur te krishteret.

Burimet historike tregojne se po te mos ishte shteti osman sot nuk do te kishte ortodoksizem, sepse katolicizimi do ta shtypte pasi mbreti i kostandinopojes u lidh me romen, dhe Roma i kishte kerkuar kontrollin e kishes.

[Lunesta]

O bakerr, mjaft u hoqe si mbrojtes i se vertetes. Duket qarte qe afiniteti i vetem i jot per Turiqin nuk vjen nga historicizmi, medemek mbrojtja e se vetetes, por vjen nga afeksioni i jot islamik i cili barazon turqi=islam, bakerr=islam cka sjell turqi=bakerr. Me thuaj qe nuk eshte keshtu dhe pastaj do bisedojme. Ki pak burrni dhe pranoje te verteten. Se perndryshe une nuk shoh asnje arsye tjeter qe ne shqiptaret e shek 21 te kemi lidhje te forta shiprterore me Turqine, nje vend qe per 500 vjet, na ka mbajtur pushtuar duke na ndare nga trungu jone natyral, Evropa.

[Lioness]

Burimet historike tregojne se po te mos ishte shteti osman sot nuk do te kishte ortodoksizem, sepse katolicizimi do ta shtypte pasi mbreti i kostandinopojes u lidh me romen, dhe Roma i kishte kerkuar kontrollin e kishes.

Epo keto xhevahire nga mi psonis nje here?!

Te kthehemi tek tema, a e ruajti feja islame popullin shqiptar, fe kjo e sjelle nga pushtimi otoman? Pushtim i cili na ruajti nga shume gjera, si psh zhvillimi i nocionit komb. Si?

Shqiperia ishte e organizuar ne fise, dhe ne nje aspekt me te gjere, kudo ne Europe para Renaissance/ Rilindjes, vendet europiane ishin nen tutelen e familjeve te medha, per shembull Medicis. Familje te cilat ne bashkepunim me institucionet fetare (Vatikani, apo Kisha Anglikane) sundonin Europen. Rilindja ne Europe jo vetem sherbeu si drite per te dale nga vitet e erreta te mesjetes, por gjithashtu sherbeu si vegel per te rritur ndergjegjen kombetare te popujve europine dhe per te hedhur themelet e nocionit komb, dhe integriteti territorial i tij.
Si rrjedhoje ne 1648 u nenshkrua Traktati i Westphalise, sipas te cilit u krijuan shtete sovrane me institucione sekulare/laike. Ishte filozofi francez Jean Bodin qe ndikoi ne formulimin e ideve te Traktatit: "Sovereignity is the absolute and perpetual power vested in the commonwealth. It resides not in an individual (family) but in the state; thus is perpetual."
Traktati i Westphalise u krijua ne baze te sistemit e te shteteve ne Greqi 400 b.c.

Gjate kohes kur zhvillime te tilla po beheshin ne Europe, Ballkani dhe Shqiperia ne vecanti u lane ne erresire nen pushtimin otoman. Po them ne vecanti Shqiperia vuajti me shume, sepse nuk na u dha mundesia e nje evolucioni te nocionit komb. Vertete Greqia gjithashtu ishte nen tutelen otomane, por mos te harrojme se ata i kishin formuluar keto nocione shume me perpara se Westphalia. (Per ata qe kane idene se grekerit e sotem nuk jane njesoj me ata te vjetrit, ta mbajne fort ate teori por ketu po flas per nocione, te cilat ne nje menyre ose ne tjetren perballuan mijevjecare.)

Shqiptaret vazhduan te jetonin ne fise, kryet e te cileve nuk mendonin per fatin e Shqiperise, por per pushtetin dhe fuqine e tyre.
Per mua, ky eshte nje nga krimet me te medhaja te perandorise Otomane, qe na zhveshi nga e drejta e evolucionit kombetar.
Duhet theksuar se perandoria Otomane ishte perandori Islamike, qe ndiqte ligjet e Islamit, sipas te cileve ethniciteti nuk ka rendesi. Fjala "komb" ishte ekuivalente me fene.

PS: Ky postim eshte vetem ne lidhje me pasojat e pushtimit otoman. Persa i perket besimit te cfare do lloji eshte ceshtje personale.